Hart van Halley
een grote pinda
Achtergrond
Veelbesproken komeet terug in 2061
V-
'Zo'n nachttrein is
wel handig; kan je
nog es ruzie maliën'
Achtergrond
Klokgelui
als
protest
WOENSDAG 4 JUNI 1986
PAGINA 21
De beroemde komeet van Halley trekt zich, na zijn reuzenzwaai om de zon, weer terug in de
duistere diepten van de kosmische ruimte. Sinds het ruimtevaartuigje Giotto in de nacht van 13
op 14 maart 1986 een bliksembezoek bracht aan het kometenhart, is de komeet nog veel beroem
der. De eerste bewerkingen van de enorme hoeveelheden gegevens die de scheervlucht oplever
de vulden een heel nummer van het wetenschappelijke4>lad 'Nature' (nr. 6067, 21 mei 1986). De
belangrijkste vondsten op een rij.
LEIDEN Heel veel Nederlanders beginnen zich af te vragen waar al die bombarie rond
die komeet toch voor nodig was. Er was met het blote oog immers nauwelijks iets te zien
en dat kwam enerzijds doordat de komeet slechts laag boven de Nederlandse horizon
bleef en anderzijds door het vele slechte weer in de maanden december en januari 1985 en
1986. Voor Nederland was de Halley-verschijning in 1985/1986 bovendien een ongunstige
omdat de komeet pas aan de van het zuidelijk halfrond zichtbare sterrenhemel zijn maxi
male helderheid bereikte en toen stond hij hier dus onder de horizon.
Maar zichtbaar of niet, de roem van
de komeet is, zeker na de nacht van
13 op 14 maart 1986, alleen nog
maar groter geworden. Die roem is
trouwens al zo'n 280 jaar oud en
kreeg gestalte in de eerste jaren
van de achttiende eeuw toen de
Engelse natuurwetenschapper Ed-
mond Halley, die leefde van 1656
tot 1742, vaststelde dat de in de ja
ren 1531, 1607 en 1682 verschenen
kometen dezelfde baan in het pla
netenstelsel doorliepen. Dat moest
dezelfde komeet zijn, zo redeneer
de Halley, en hij berekende dat de
komeet eind 1758, begin 1759 zou
terugkeren. Niet een erg opwek
kende berekening want Halley ver
wachtte niet dat het hem was ver
gund om als 102-jarige de juistheid
van zijn gecijfer te mogen aan
schouwen.
door
Ben Apeldoorn
Maar hij kreeg gelijk, want op
Eerste Kerstdag van het jaar 1758
werd de komeet teruggevonden
door de amateurastronoom Pa-
litsch, een Duitse boer die de ster
renhemel als hobby had gekozen.
Die vondst maakte Halley op slag
beroemd; postuum want hij was
zestien jaar daarvoor overleden.
Chinezen
Met de moderne rekenmethoden
van tegenwoordig heeft men ver
schijningen van de komeet kunnen
achterhalen tot het jaar 240 vóór
Christus en dat danken we vooral
aan de Chinezen die de sterrenhe-
En zo moet de
Giotto het hart
van Halley in het
echt hebben waar
genomen. Deze
versie is gemaakt
aan de hand van
beschikbaar géko-
menfoto's.
(foto-animatie Ben A-
peldoorn)
mei toen al nauwkeurig in de gaten
hielden. Sedert het eerste uur van
de 14de maart 1986 is de komeet
van Halley niet alleen de langst be
kende, trouwe kosmische bezoe
ker van de 'omgeving' van de Aar
de, maar ook de best onderzochte
komeet en een de eerste waarvan
de tot dan toe in stof en gas gehul
de, en daardoor van de Aarde on
zichtbare, kern van nabij kon wor
den gefotografeerd. De Giotto, het
inmiddels onsterfelijk geworden
kamikaze-vaartuigje van de Euro
pese ruimtevaartorganisatie ESA,
verschafte de wetenschappers een
onthullend en soms onthutsend
beeld.
Aanvankelijk werd gedacht dat
de Giotto, twee seconden vóór zijn
dichtste nadering tot de komeet
kern, door talloze stofinslagen de
geest had gegeven, maar 34 minu
ten later kon de verbinding wor
den hersteld en bleek dat alles toch
boven verwachting goed had ge
functioneerd. De tien boordexperi-
menten werkten feilloos. Behalve
de camera, de Halley Multicolour
Camera (HMC), hebben de overige
negen toestellen, zoals de spectro
meters voor neutraal gas en ionen-
massabepaling, apparatuur voor
het bepalen van aard, grootte en sa
menstelling van de in en rond de
komeetatmosfeer voorkomende
stof- en gasdeeltjes, en de magne
tometer (voor het meten van het
magnetische veld) resultaten opge
leverd die een geheel nieuw licht
werpen op het fenomeen kometen.
Komeetstof
Om te beginnen kon men, door
analyse van de radiosignalen
de Giotto, vaststellen dat het ruim
tevaartuig in de komeetkop in to
taal tussen eentiende en één gram
komeetstof moet hebben 'opge
veegd'. Dat lijkt érg weinig, maar
bij de enorme snelheid van de
Giotto (250.000 kilometer per uur
ten opzichte van de komeet) was
de invloed van dat beetje stof dui
delijk merkbaar: het bijna een ton
zware ruimtescheepje werd er elke
seconde zeventien centimeter door
vertraagd. Daarbij verloor de Giot
to tussen de zes en zeven ons van
De Giotto kwam de eerste van de
komeet afkomstige deeltjes tegen
op 12 maart, op een afstand van
ruim zeven miljoen kilometer van
de kern. Op een miljoen kilometer
afstand van de komeetkern trok
het voertuig door een soort schok
golf, een overgangsgebied tussen
de zonnewind (een door de zon
zonder ophouden uitgezonden
stroom deeltjes; de zon 'blaast' als
het ware) en de door die zonne
wind gestoorde buitengebieden
van de komeet. Dat is een beetje te
vergelijken met de boeggolf van
een varend schip.
Die energierijke zonnewinddeel
tjes zorgen er ook voor dat atomen
en moleculen niet helemaal intact
blijven. Er worden elektronen van
af geslagen en wat er overblijft
noemen we ionen. De Giotto-appa-
ratuur vond ionen van onder meer
waterdamp, waterstof, koolstof,
methaan, zuurstof, natrium, zwa
vel, ijzer, koolmonoxide en kool
dioxide. Watermoleculen komen
het meest voor: ten tijde van de
-
Een pinda die ongeveer de vorm heeft van de kern van Halley, op
dezelfde schaal als de provincie Zuid-Holland. Zo groot is Halley's
hart dus in werkelijkheid: niet meer dan de afstand van een mo
daal fietstochtje.
Giotto-passage verloor de komeet
elke seconde 60 ton water!
Vanaf 600 kilometer van de ko
meetkern, dus nagenoeg tijdens de
dichtste nadering, trad er ineens
een sterke concentratieverhoging
op van stofdeeltjes die ook groter
waren dan tot dan toe door de Giot
to was opgemerkt. Door de plotse
linge verheviging van het aantal in
slagen raakte de Giotto aan het
wiebelen waardoor de verbinding
met de Aarde gedurende ruim een
half uur was verbroken. Het was
overigens de Giotto zélf die dat ge
wiebel weer onder controle kreeg
door een soort correctieraketjes
(nutatie-dempers genoemd) te ont
steken.
Spookachtige
gedaante
Maar het meest spectaculair zijn
toch wel de beelden die Giotto van
de mysterieuze komeetkern zelf
maakte. In totaal werden 2.043 fo
to's van Halley gemaakt maar pas
op opnamen die vanaf ongeveer
duizend seconden vóór de dichtste
nadering werden gemaakt, doem
de uit de lichtende nevelen een
steeds groter wordende grillig ge
vormde schaduw op. Enkele se
conden voordat het de Giotto alle
maal een beetje te veel werd, was
de spookachtige gedaante uitge
groeid tot een enorme pinda, een
monstrueuze aardappel met een
lengte van vijftien kilometer en
tussen de zeven en tien kilometer
breed; groter en met een heel an
der uiterlijk dan men had ver
wacht.
„Goeie genade", fluisterden we
tenschappers nadat de lichtintensi-
teitsbeelden door computers in be
grijpelijker beelden waren 'ver
taald', „dat ding is bijna roet
zwart". En inderdaad, het oeroude
hart van Halley kaatst nog geen
vier procent van het erop vallende
zonlicht terug, de rest wordt geab
sorbeerd ('opgeslorpt').
De ongewoon donkere tint van
de kern denkt men deels toe te
fhoetën schrijven aari het feit dat
het lichaam overdekt is met een
stoflaag van minstens enkele centi
meters dik. Onder die stoflaag
wordt veel warmte ontwikkeld en
dat geeft aanleiding tót heftige pro
cessen onder het oppervlak. Door
de grote hoeveelheden vrijkomend
water denkt men dat dat in de kern
als ij» is opgeslagen; bij verwar
ming spuit dat in de vorm van wa
terdamp door spleten en gaten
naar buiten. Daarbij wordt ook stof
meegezogen. De komeetkern is
dus waarschijnlijk inderdaad een
'vuile ijsberg' zoals de kometen-
deskundige Fred L. Whipple zyn
studieobjecten 36 jaar geleden
noemde.
Aan de naar de zon gekeerde
kant van Halley's kern fotografeer
de de Giotto drie 'spuiters' van stof
en gas die misschien in diepe klo
ven hun oorsprong vinden. De
stof- en gasstromingen vinden dus
niet gelijkmatig over het hele li
chaam plaats en zijn bijna zeker
sterk afhankelijk van de mate van
plaatselijke verwarming door de
zon. Verder moet de kern een pok
dalig uiterlijk hebben; waarschijn
lijk is hij bedekt met grote en klei
ne littekens van voorhistorische
botsingen met kleinere hemelli
chamen. Het kolossale lichaam
draait eens in de 50 uur rond en de
(rotatie-)as wijst nagenoeg in de
richting van de zon. Dit betekent
dat delen van de kern veel langer
aan zonlicht worden blootgesteld
dan tot dusverre werd aangeno
men. De metingen hebben ook
aangetoond dat het door de zon be
schenen oppervlak ruim honderd
graden warmer is. dan men dacht:
het is er dertig graden boven nul.
Nieuwe baan
Koerscorrecties op 19, 20 en 21
maart 1986 zullen de Giotto op 2
juli 1990 tot op 20.000 kilometer af
stand van de aarde brengen. Hoe
wel het theoretisch mogelijk is om
hem dan op te pikken zal men hem
toch onberoerd laten. Sterker nog:
hij wordt er weer op uitgestuurd.
De aantrekkingskracht van de aar
de zal hem in een nieuwe baan
brengen voor een ontmoeting met
de komeet Grigg Skjellerup op 14
juli 1992. Die nieuwe baan brengt
hem in de loop der tijden ook in de
buurt van andere kometen en pla
netoïden welke laatste misschien
wel 'uitgedoofde' stof- en gasloze
kernen zijn van kometen die wel
licht in oeroude tijden de sterren
hemelen van toen verfraaiden.
En Halley? Die zien we terug in
2061. Moeten we zolang wachten
op de volgende komeet? Nee.
waarschijnlijk niet. Nog in maart
1976 verscheen er onverwacht een
schitterende komeet aan de vroege
ochtendhemel, veel mooier en hel
derder dan Halley. Maar die ko
meet van maart 1976 (de komeet
West) zien we pas over een-paar
honderdduizend jaar terug. Er
moeten miljoenen, miljarden ko
meten bestaan en het is niet on
denkbaar dat er volgende maand
een komeet aan de hemel staat met
een staart die zich over de halve he
melkoepel uitstrekt. Het hangt er
helemaal vanaf wat de natuur voor
ons in petto heeft.
UTRECHT - Vanwege de crisis
met haar vriend is ze midden in de
nacht uit Amsterdam gevlucht.
Een Engelse zakenman wil juist
naar de hoofdstad toe in verband
met een erhstig geval van dorst.
Eén keer pas heeft de man met het
smalle gezicht zijn sportschoenen
gedragen, dat bezorgde hem zweet
voeten en dus: kopen?
In de nachttrein komen ze alle
maal samen.
Een nieuw verschijnsel in de
nachtelijke Randstad, the night-
train, Nederland wordt nog eens
door
Peter van der Maat
Utrecht - Amsterdam - Rotter
dam - Amsterdam - Utrecht, van
nacht, voor pakweg veertig piek.
Gewoonlijk vergt dit reisje twee
keer vijfendertig minuten. Als tij
delijk bewoner van treinstel 410
doe je er door het schier eindeloze
duister - inclusief vertraging - vie
reneenhalf uur over. Na zo'n reis
zou je de Eifeltoren willen zien,
maar je staat heel simpel weer in
de Domstad.
Vlak voor vertrek ventileert de
Amsterdamse machinist zijn wei
nig optimistische visie op het feno
meen nachttrein. Hij voorspelt een
hoop rottigheid, hij weet hoe het er
in zijn woonplaats aan toegaat als
je daar de nachtbussen meemaakt:
altijd hommeles en ellende. Die
vent die nou tot half een zit te tan
ken in 't café, gaat voortaan lekker
door tot half vier. Moetje die disco-
treinen in de kop van Noord-Hol
land zien, eeuwig rotzooi. Maar
goed, de tijd zal 't leren.
Conducteur Jos Verhoef is min
der zwartgallig. Hoezo bang voor
agressie? Hij is voor niemand
bang. Hij vindt het eigenlijk wel
een uitkomst, die nachttrein: kan-
ie zelf ook eens lekker stappen in
Amsterdam. Maar voorlopig eerst
vier nachtdienstjes draaien, hij is
vrijgezel, dus dat is geen probleem.
De Brit John Moss is de eerste
passagier die zich tegen enen bij de
nachttrein op Utrecht CS meldt, 's
Middags landde hij per vliegtuig in
Maastricht, hij kocht bij de fabriek
te Cuijk vijfduizend Lollaballen
(twee halve bollen aan weerszijden
van een ronde schijf, in Engeland
op dit moment grenzeloos popu
lair), stalde zijn koffers op het sta
tion in Utrecht en gaat er nog even
een nemen in Amsterdam.
Nee, dat de nachttrein pas een
dag oud is, dat weet-ie niet. Hij had
gehoord dat er nog een trein ging
en wat is daar nou voor bijzonders
aan, niks, in Engeland is dat heel
normaal.
Spoorwegpolitie
Twee mannen in uniform, van de
spoorwegpolitie zijnze. En dat
blijkt een gewichtige materie.
Neen, neen, voor informatie moet
je niet bij hen zijn, dat is hun pak-
kie-an niet.
De NS besloot tot het inzetten
van nachttreinen vanwege de ver
wachte toename van reizigers van
en naar luchthaven Schiphol. Het
bestaan van het sociaal-recreatief
nachtelijk verkeer speelde ook een
rol. Van te voren is geen onderzoek
gedaan, de nachttreinen zijn voor
drie jaar op proef.
Het experiment is goed voor an
derhalf miljoen gulden extra per
soneelskosten per jaar. Er wordt
gerekend op 3700 reizigers per
week en per jaar zouden zij twee
miljoen moeten opleveren. Derhal
ve zou een positief saldo van
500.000 gulden resteren.
Echt druk wil het vannacht niet
worden. Toch heeft conducteur
Verhoef werk zat: van hem wordt
verwacht dat hij iedere passagier
noteert. Op de heenweg telt hij er
tót Den Haag 29.
Ze hadden de laatste trein ge
mist, dat was de twee vriendinnen
nog niet eerder overkomen. To
neelles gegeven in Utrecht, wilden
terug naar Amsterdam, dat leek te
mislukken. Gelukkig is de
nachttrein er. Ze beoordelen het
als een prima initiatief van de
Spoorwegen. Maar wel zonde van
de nachtelijke stilte, vindt de ene,
die gemakshalve vergeet dat er 's
nachts altijd al een druk goederen-
treinverkeer was.
In Hilversum stapt één man in.
Hij moet naar Delft, waar hij werkt
en een slaapadres heeft. Een paar
keer in de week komt hij 's avonds
echter terug naar het Gooi en heeft
er dan altijd de pest aan om 's och
tends vroeg op te moeten en per
stampvolle forensentrein te spo
ren. De nachttrein lost al die pro
blemen op. Helaas kent de trein
'niets aanvullends'. In minder dèf-
tige bewoordingen: de fietsenstal
ling in Delft is 's nachts potdicht;
een nieuw probleem is geschapen.
Vertraging
In Naarden-Bussum nul nieuwe
passagiers.
De vertrektijd in Amsterdam
staat op 01.40 uur. Een stem kon
digt een ruime vertraging aan. Eer
der op de avond waren bussen in
gezet vanwege een brandje in een
schakelkast bij de Schipholtunnel.
Na ruim veertig minuten gaat het
sein op groen. Jacqueline Ger-
brands zit dan balend in het zwarte
niets te staren, ze heeft tijd zat,
maar zulk oponthoud vindt ze toch
knap irritant, ze wil naar bed.
De 27-jarige creatief therapeute
Maartje uit Schiedam had heibel
met vriendjelief in de hoofdstad.
Wist toevallig van de invoering van
de nachttrein en dacht: ik ga naar
huis. Was op straatüog even gezel
lig door een aritottemd type ge
volgd, wat natüürfgfc doodeng was,
maar zegt toch ietwat stoer: handig
zo'n nachttrein, kan je nog eens ru
zie maken. De aanwezigheid van
de spoorwegpolitie - een tijd niet
gezien trouwens, ze zijn er toch
nog wel? - vindt ze geruststellend.
Broers Erik (18) en Alex (20) Pos-
tema uit Leewarden verlaten op
station Schiphol als enigen het ge
le treinstel. Nog vier uurtjes wach
ten vóór het vliegtuig naar Grie
kenland vertrekt. In Vlaardingen
zit het echtpaar Dijkshoorn in
sporttenue op het perron. Ook zij
willen richting zon en vinden de
nachttrein een hele uitkomst.
Zo'n twintig vakantiegangers la
ten zich naar het vliegveld sporen.
Op naar Utrecht, eerst daagt het
in het oosten, maar opeens gaat het
luid claxonnerend door de dichte
mist.
Achter in de trein hebben de
twee van de politie toch nog steeds
alles onder controle.
En je weet dat je voorlopig ge
noeg hebt gespoord, dit jaar maar
eens geen Tienertoer.
Met ingang van komende zater
dag zal de Rooms-Katholieke
Kerk in Paraguay (een land in
Zuid-Amerika, ten noorden van
Argentinië) een wekelijks terug
kerend protest laten horen tegen
het nu al 32 jaar durende dictato
riale bewind van generaal Alfre
do Stroessner. Voorlopig zullen
iedere zaterdag de kerkklokken
worden geluid als 'signaal van
overpeinzing'. Het idee van dit
luidruchtige protest kwam afge
lopen zaterdag op tijdens een
'mars van de stilte', waaraan
ruim 1000 van de 1500 geestelij
ken deelnamen.
De 'stille omgang' van de
geestelijken, waarbij zich onge
veer 3000 burgers aansloten, was
een van de grootste demonstra
ties van de laatste jaren tegen het
regime van Stroessner. Doel van
de manifestatie was - volgens de
voorzitter van de Federatie van
Religieuzen, pastor Ignacio Gor-
goz - solidariteit te betuigen met
hen die lijden onder vervolging
en onderdrukking en die door
het bewind tot zwijgen zijn ge
bracht, en te protesteren tegen
omkoping, leugen, corruptie en
vertrapping van het volk.
In april riepen de bisschoppen
op tot een 'nationale dialoog'.
Ook de oppositiepartijen nemen
hieraan deel. De kerk bundelt op
het platteland de oppositie tegen
het heersende bewind. Gebruik
makend van de 400 basisge
meenschappen (15.000 leden),
werd eind vorige maand in- 6 van
de 21 provincies opnieuw een
boerenliga georganiseerd. Deze
organisaties waren sinds het be
gin van de jaren 70 verboden.
De algemene secretaris van de
bisschoppenconferentie in dit
land, monseigneur Jorge Livie-
res, verweet in een vraaggesprek
met buitenlandse journalisten de
regering, dat ze alleen met de of
ficieel erkende partijen praat. De
bisschoppen willen alleen vreed
zame demonstraties en protes
ten.
Het is al gebruikelijk gewor
den om slaande op lege pannen
door de straten te trekken. Daar
komt nu dus het wekelijkse
klokgebeier op zaterdag bij.
Slachtoffers. De Latijnsame-
rikaanse rooms-katholieke bis
schoppenconferentie 'Celam'
heeft in samenwerking met de
joodse organisatie ter bestrijding
van discriminatie in Amerika
een Spaans-talige liturgie uitge
geven voor een interkerkelijke
herdenking van de slachtoffers
van de Tweede Wereldoorlog.
Het is voor het eerst, waar ook
ter wereld, dat bisschoppen een
niet-rooms-katholieke liturgie
publiceren, verklaarde de rab
bijn Leon Klenicki van de joodse
organisatie. De liturgie bevat on
der meer de tekst van het gebed
van de paus in het voormalige
concentratiekamp Auschwitz
(1979) en een gebed van de Duit
se protestantse kerkleider Mar
tin Niemöller.
Eeuwfeest
De Lutherse Kerk in Brazilië
- door Duitse immigranten ge
sticht - heeft alle reden haar
eeuwfeest opgewekt te vieren.
De- kerk groeit de laatste jaren
hard. Waren er in 1980 nog
800.000 lutheranen in dit land, nu
zijn er bijna 1,2 miljoen.
Deze groei is ook te merken
aan het lutherse seminarium
even buiten de zuidelijke haven
stad Porto Alegre; dat telt een re
cord aantal studenten (304). On
geveer 75 procent van de lüther-
sen woont in het zuiden van het
land. De groei van de kerk wordt
vooral toegeschreven aan de
stichting van nieuwe agrarische
kolonies in het noorden van het
land en aan overgangen uit ande
re kerken.
Apartheid. In Durban (Zuid-
Afrika) is een commissie geïn
stalleerd die in opdracht van de
rooms-katholieke bisschoppen
gaat onderzoeken, hoe economi
sche druk kan worden uitgeoe
fend op het apartheidsregime. In
een verklaring zeggen de bis
schoppen, dat, naar het zich laat
aanzien, economische druk in de
gegeven omstandigheden nog
-het doelmatigst is om de rege
ring tot ander beleid te bewegen.
Welke maatregelen geoorloofd
zijn, geven de bisschoppen niet
aan. Voorwaarde is, dat de eco
nomie niet te gronde gaat en de
zwarten niet werkloos worden.
De commissie moet vóór het
eind van het jaar verslag uitbren
gen.
Geen visa. De regering van
Nigeria weigert visa te verstrek
ken aan buitenlandse priesters
die door de rooms-katholieke
bisschoppen zijn uitgenodigd
om als missarionaris in het land
te gaan werken. De autoriteiten
in de hoofdstad Lagos vinden,
dat het maximum aantal pries
ters uit het buitenland al is be
reikt.
Het kerkelijke weekblad 'Inde
pendent' in Nigeria levert kritiek
op deze maatregel. Zakenlieden
worden wél toegelaten. "Als mis
sionarissen, die niet naar dit land
komen om er rijker van te wor
den, geen toegang krijgen, dan
wordt er gemeten met twee ma
ten", schrijft het weekblad in een
commentaar.
Beraadsweekend
De Nederlandse Protestan
tenbond houdt komende vrijdag,
zaterdag en zondag voor leden en
belangstellenden een landelijk
'beraads- en ontmoetingsweek
end' in het conferentie-oord 'De
Bron' in Dalfsen. Uit de aankon
diging:- "Vele honderden deelne
mers van alle- leeftijden zullen
zich daar in vrijzinnig-christelij
ke sfeer bezighouden met be
langrijke levens- en geloofsvra
gen".
(De NPB - opgericht in 1870 -
telt ongeveer 14.000 leden en be
langstellenden. Hij noemt .zich
een 'religieuze vereniging zonder
toelatingsdrempels'. Ongeveer
de helft van de leden is ook aan
gesloten bij een - meestal vrijzin
nig-protestantse - kerk.
Liedboekdag. Zaterdag 7 ju
ni, van 10 tot 5 uur, wordt in de
Stevenskerk in Nijmegen een
landelijke Liedboekdag gehou
den, uitgaande van de gerefor
meerd-hervormde commissie
voor de kerkmuziek. Thema is:
'Mens en maatschappij in lied
boek en daarbuiten'.
Muzikale medewerking verle
nen het koor van de Sint Jan uit
Den Bosch en het studentenkoor
van het Nederlands Instituut
voor Kerkmuziek uit Utrecht. De
dag wordt besloten met een ves
per.
Hervormde Kerk: aangeno
men naar Bruchem-Kerkwijk
(Geld.) L. Quist Middelharnis.
Christelijke Gereformeerde
Kerken: beroepen te Vlaardin
gen R. Kok Damwoude.
Doopsgezinde Broederschap:
beroepen te Haarlem A. G. Hoe-
kema Alkmaar.
Fonds. De vereniging 'Pro
testants Nederland' gaat een
fonds stichten ter aanmoediging
en ondersteuning van protes
tantse academici die het rooms-
katholieke kerkrecht willen be
studeren en de invloed daarvan
op de Nederlandse wetgeving en
oecumenische contacten tussen
de kerken. Dat werd meegedeeld
op de jaarvergadering vat* de
vereniging in Nykerk.
