Voorkeur voor snelle formatie Lubbers nachtmerrie van de opiniepeilers PvdA in lastig parket Overeenkomst tussen Lubbers en Martens SOMMIGE 06-NUMMERSZIJN HELEMAAL GRATIS. VOOR ANDERE 06-NUMMERS BETAAL JE PER MINUUT CPN blijft doorgaan met huidige koers Celstraf geëist tegen infiltrant bij weduwe Rost van Tonningen Karate Bob niet uitgezet WINNAAR EN VERLIEZER VRIJDAG 23 MEI 1986 BINNENLAND PAGINA 5 DEN HAAG (ANP/GPD) - In de Tweede Kamer tekent zich een meerderheid af voor een snelle kabinetsformatie. Een dag na de verrassende overwinning van het CDA kwamen de meeste fracties bijeen om de uitslag van de kamerverkiezingen te evalueren en een advies op te stellen aan de koningin, die vanochtend een begin heeft gemaakt maakt met de consultaties van de fractievoorzitters. Gisteravond ontving de vorstin de voorzitters van Eerste en Tweede Kamer, respectievelijk Steenkamp en Dolman, en de vice-voorzitter van de Raad van State, Scholten. Van de WD was al sinds de ver kiezingsavond bekend dat zij het beleid van de CDA/WD-coalitie voortgezet wil zien. Fractieleider Nijpels dacht zelfs dat een nieuw kabinet van die samenstelling bin nen vijf weken met zijn werk moest kunnen beginnen. Vandaar dat het WD-advies in de richting zou wijzen van een CDA-forma- teur. Overigens hadden de libera len gisteren veel tijd nodig voor hun eerste fractievergadering in nieuwe samenstelling. De vergade ring nam zeven uur in beslag. De CDA-fractie hulde zich in een diep stilzwijgen, maar individuele leden lieten duidelijk blijken dat de christen-democraten, die de grootste winst hebben geboekt en bovendien de,grootste partij zijn geworden, de eerstgeroepenen zijn om snel een kabinet te formeren. Ook in het kamp van de kleine christelijke partijen SGP, GPV en RPF viel een voorkeur te beluiste ren voor een snelle voortzetting van het beleid-Lubbers, dat 'nog altijd beter is dan een combinatie van CDA en PvdA'. De PvdA kwam er gistermiddag in het fractieberaad ook niet met een uit. De sociaal-democraten ver keren in een vrij lastig parket, om dat de winst van de verkiezingen te gering was om als eerste aan de bak te kunnen komen. Pas als een poging tot het vormen van een tweede CDA/WD-kabinet faalt, is het de heurt aan de PvdA. Voorkeur Premier Lubbers - tevens fractie voorzitter - liet er gisteren weinig misverstand over bestaan hoe zijn voorkeur ligt. Tegen wachtende journalisten bij zijn werkvertrek ken in het torentje aan het Binnen hof zei de demissionaire bewinds man: „Vóóf de verkiezingen heeft het CDA een duidelijke voorkeur uitgesproken. Die is door de ver kiezingsuitslag niet veranderd. On ze voorkeur voor de WD is nog duidelijk aanwezig". D66 kwam in nieuwe opstelling voor het eerst bijeen en plaatste Van Mierlo op de voorzittersstoel, die hij in 1977 vaarwel had'gezegd. Ook kozen de Democraten een nieuwe partijvoorzitter, omdat voorzitter Kohnstamm is gekozen als kamerlid en beide functies niet verenigbaar zijn. De huidige vice- voorzitter, mevrouw Scheltema, zal tot het congres van 1 november 1986 het voorzitterschap waarne men. In de drie grote fracties bleven Nijpels en Den Uyl op hun voorzit tersstoel zitten en werd Lubbers als fractievoorzitter gekozen. PvdA-lijstduwer Kok blijkt in een aantal kiesdistricten goed ge weest te zijn voor grote aantallen voorkeursstemmen. Oud-WD-kamerlid Joekes, die zelf een voorkeursactie was begon nen omdat hij door zijn partij op een onverkiesbare plaats was ge zet, zou waarschijnlijk al vanavond te weten komen of hij voldoende voorkeursstemmen heeft vergaard. De verwachting is, dat hij een goe de kans maakt alsnog in de Kamer te komen. BRUSSEL/BONN (GPD/AP) - De overeenkomsten zijn treffend. Evenals Nederland is België de afgelopen vier jaar geleid door een christendemo- cratisch-liberaal kabinet. Net als de ploeg van Lubbers hebben Martens en de zijnen die vier jaar een hard bezuinigingsbeleid gevoerd. Bij de parlementsverkiezingen van vorig jaar oktober verloren de Vlaamse liberalen fors (zoals verwacht), maar wonnen de christendemo craten dat verlies weer geheel terug (en dat was niet verwacht). Zelfs de leuzen leken op elkaar. Martens voerde campagne onder het motto 'Geen Ommekeer' en Lubbers wilde zijn werk afmaken. Net als in Nederland wonnen de socialisten in België flink, maar onvol doende om de 'rooms-blauwe' coalitie uit het regeerkasteel te houden. En net als bij ons kon de verkiezingswinst voor de christendemocraten (en het voortbestaan van de coalitie) op naam van een man geschreven wor den: premier Wilfried Martens. Lubbers-effect? Martens-effect? Feit is dat de Belgische media gisteren veelvuldig de bovenstaande vergelijkingen trokken in hun commentaren op de Nederlandse verkiezingsuitslag. Volgens de katholieke De Stan daard heeft het herstelbeleid van het kabinet-Lubbers zijn vruchten afge worpen. De inflatie is laag, de werkloosheid in Nederland begint te dalen, de koopkracht stijgt weer. „Dat alles heeft zwaarder gewogen dan de gevraagde offers, dan het besluit tot plaatsing van de Euroraketten, dan het pas na Tsjernobil haas tig afgezworen geloof in kernenergie, dan de misdadigheid of de andere hangijzers waardoor de regering-Lubbers kwetsbaar leek", aldus De Standaard. En volgens de liberale Le Soir hebben de Nederlanders gekozen voor 'zuinigheid met een menselijk gezicht'. Le Soir noemt de recente verkie zingscampagne in ons land 'een voorbeeld van kalmte en hoffelijkheid', zonder koude oorlog, uitsluitingen of beledigingen over en weer. De Westduitse bondskanselier Helmut Kohl heeft minister-president Ruud Lubbers geluk gewenst met de zege van het CDA bij de Tweede- Kamerverkiezingen. Volgens Kohl is de uitslag een bewijs, dat de Neder landse kiezers een duidelijke en berekenbare politiek op waarde weten te 6chatten. DEN HAAG - De opiniepeilers moeten woensdag beschaamd en met gekromde tenen de uitslag van de Tweede-Kamerverkiezin gen hebben gevolgd. Naarmate de avond vorderde, werd meer en meer duidelijk dat de kiezer zich niets had aangetrokken van de prognoses van onderzoekers als Maurice de Hond (bureau In terview) en Ger Schild (NIPO). Zij voorspelden niet alleen een faliekant verkeerde uitslag, zelfs de trend werd niet tijdig opge merkt. Als het aan de opiniepeilers had gelegen, was Joop den Uyl de grote winnaar van de verkie zingen geworden. Maandenlang werd de PvdA een enorme winst toegedicht. Vijf dagen voor de door Jos Heymans verkiezingen wist De Hond te melden dat de socialisten 53 tot 57 zetels zouden behalen. En 53 was daarbij de onderste grens, minder zouden het er zeker niet worden. Ook NIPO-directeur Schild gunde de PvdA met 56 ze tels het succes van de overwin ning. Alleen, het gebeurde niet: de socialisten kregen niet meer dan 52 zetels en mochten niet eens de verkiezingszege opeisen. De nachtmerrie van de opinie peilers heette Ruud Lubbers. De lijsttrekker van het CDA spotte met alle voorspellingen en be haalde voor zijn partij een histo rische overwinning. De christen democraten keerden met het on gekend grote aantal van 54 zetels terug in de Kamer. Voor Maurice de Hond was het CDA vijf dagen geleden slechts goed voor 44 tot 48 zetels, met een dalende trend ten opzichte van zijn eerdere pei lingen. Ger Schild het op 49 hield. Natuurlijk hebben de opinie peilers een verklaring voor hun falen. Eensgezind wijzen zij op de lijsttrekkersdebatten voor ra dio en televisie, die plaatsvonden Hoewel de forse winst voor het CDA en de kerende kansen van de VVD een andere indruk kunnen wekken zijn de verschuivingen bij algeme ne verkiezingen in Nederland nooit echt groot. Bij de laatste vier verkiezingen is er nog nooit een partij in geslaagd in één keer meer dan tien zetels te winnen. Op een totaal van 150 is dat ruim zes pro cent. De grote winnaars waren: 1977, PvdA (10 zetels); 1981, D66 (9 ze tels); 1982 VVD (10 zetels) en 1986, CDA (9 zetels). Samen hebben deze partijen het overgrote deel van de stemmen. De getalsverhoudingen tussen deze vier en de rest zijn tamelijk stabiel. De 'grote vier' haalden de laatste vier keer achtereenvolgens samen 89',1 ,87,5 87,2 en 91,4 procent van alle uitgebrachte stemmen. In dat opzicht was de uitslag van deze week met een verschuiving van 4,2 procent ten gunste van de grote vier 'extreem' te noemen. Maar die 4,2 is minder dan de winst van alleen het CDA (5,2 procent) en ook min der dan het verlies van de VVD (5,7). Een betrekkelijk klein percentage kiezers bepaalt dus het beeld van de verkiezingen. Het probleem van de opiniepeilers lijkt nu dat deze kleine groep op heel korte termijn nog van mening kan veranderen. nadat de onderzoeksbureaus met hun peilingen waren gestopt. In die debatten zou Lubbers zijn grote overwinning hebben be haald. Ger Schild van het NIPO: „Ons laatste onderzoek vond plaats op 12 en 13 mei. Pas daar na kwamen de tv-optredens en die hebben de uitslag nadrukke lijk beinvloed. Het is dus ver keerd geweest om een week voor de verkiezingen met de peilingen te stoppen". Schild zag de bui dinsdag avond, na afloop van het lijst trekkersdebat, al hangen. „We hebben toen nog een snelle pei ling gehouden. Die wees uit dat Lubbers in de confrontatie met Den Uyl en Nijpels zeer goed had gescoord. Van de PvdA-aanhang vond 25 procent, dat Lubbers het debat had gewonnen. Hij stak met kop en schouders boven de andere twee lijsttrekkers uit. We wisten die avond dat Lubbers de verkiezingen zou winnen, maar we hebben dat toen niet meer publiekelijk gemaakt". Het optreden van Lubbers voor de NCRV-televisie is ook volgens Maurice de Hond van doorslaggevende betekenis ge weest. „In de laatste vier dagen is Lubbers het vertrouwen van de kiezers gaan kapitaliseren". De opiniepeilers krijgen in hun excuus steun uit tamelijk onver dachte hoek. Drs. R. Andeweg van de vakgroep politieke weten schappen van de Rijksuniversi teit Leiden noemt het onwaar schijnlijk dat alle onderzoeksbu reaus, die verschillende metho den hanteren, precies dezelfde fout hebben gemaakt waardoor ze allemaal tot dezelfde afwij king zijn gekomen. Ook hij meent dat het lijsttrekkersdebat de belangrijkste rol heeft ge speeld in de verkiezingsuitslag voor het CDA. Niettemin is opnieuw aange toond, dat aan de peilingen niet te veel waarde mag worden ge hecht. Want het was woensdag avond niet voor het eerst, dat de onderzoekers ernaast zaten. In 1977 schatte de peilers de winst van de PvdA veel te laag. In 1982 was het de WD die verrastte door veel meer zetels te behalen dan de onderzoekers voor moge lijk hadden gehouden. Schild': „Eigenlijk zou je de peilingen al leen als marketing-instrument voor de politieke partijen moe ten gebruiken". En Andeweg: „De prognoses vooraf hebben weinig nut. Maar ja, het is een leuk spelletje waar grote vraag naar is". ADVERTENTIE Sinds kort zijn erdrie verschillende soor ten 06-nummers. De eerste, de 06-0 nummers, kent u waarschijnlijk al. Die zijn gratis. Met het nieuwe 06-9 is iets heel bijzon ders aan de hand: u koopt informatie per telefoon. Het weerbericht. Popnieuws. Voetbal informatie. Alles wat u snel wilt weten. De prijs ligttussen de 30en 50 cent per minuut, en is altijd duidelijk vermeld. Betalen gaat automatisch via de telefoonrekening. B ij 06-8 nummers worden de gespreks kosten tussen u en de instantie die u belt, verdeeld. Uw kosten zijn maximaal 40 cent per minuut en worden altijd bij het nummer vermeld. Al die verschillende nummers lijken wel licht wat lastig, maar in de praktijk zult u er vast veel plezier van hebben. Bel er meteen eens eentje: Pelleboer's Weerlijn 06-91091091, f 0,50 per minuut of de ANP Nieuwslijn 06-91122 330, f0,40 per minuut. Of bel voor nadere informatie over de 06-nummers 06-0107 (gratis dus). ptt telecommunicatie DEN HAAG (ANP) - Winnaar en verliezer. Terwijl een zegevierende premier Lubbers tijdens de fractie vergadering van het CDA gisteren onder vuur werd genomen door fo tografen, dronken de drie fractiele den van de CPN - Evelien Eshuis (links), Marius Ernsting (midden) en lijsttrekker Ina Brouwer - nog duidelijk aangeslagen een kopje thee. De CPN is bij de verkiezingen uit de Kamer verdwenen en het drietal kwam gisteren bijeen voor hun laatste fractievergadering. Na die vergadering werden de emoties rond het verdwijnen van de CPN Ina Brouwer even te veel. Toen zij met Eshuis en Ernsting en een aantal medewerkers wat zat na te praten in een van de koffieka mers van het Binnenhof, barstte zij in snikken uit. Door haar gespreks genoten werd de huilende lijstrek ker snel de nabijgelegen werkka mer van het PvdA-kamerlid De Vries binnen gevoerd. (foto's anp ARNHEM (ANP) - De 24-jarige Nij- megenaar, die vorig jaar werd gear resteerd op verdenking van dief stal uit de woning van de weduwe van NSB-voorman Rost van Ton ningen in Velp, heeft gisteren voor de rechtbank in Arnhem verklaard dat hij in opdracht van de Binnen landse Veiligheids Dienst (BVD) in de organisatie van de weduwe was geïnfiltreerd. De man zou tussen februari en juli 1985 diverse keren inlichtingen over mevrouw Rost van Tonnin gen en haar consortium „De Le vensboom" hebben doorgegeven aan functionarissen van de BVD en van de inlichtingendienst van de Nijmeegse politie. De verdachte toonde de recht bank gisteren een uitvoerig over zicht van namen en data, waaruit volgens hem de contacten met BVD- en politiefunctionarissen blijken. De rechters vonden het overzicht echter nietszeggend. De man zou zijn geronseld door de in lichtingendienst van de Nijmeegse politie. Op de vraag wat precies de bedoeling van zijn activiteiten was, gaf de man geen antwoord. Öfficier van justitie mr. B. Lie a Kwie ging niet in op mogelijke contacten tussen de verdachte en de BVD. „De verdachte kan dat op geen enkele manier aantonen", al dus de officier. Hij eiste een voor waardelijke gevangenisstraf van 3 weken en een boete van 500 gulden wegens verduistering van siera den, tafelzilver, video- en geluids banden, foto's, boeken, tijdschrif ten en persoonlijke corresponden tie. De verdachte, die vorig jaar zes maanden als klusjesman bij me vrouw Rost van Tonningen werkte en in het huis van de weduwe woonde, ontkende voor de recht bank dat er sprake is geweest van diefstal of verduistering. „Toen Rost van Tonningen en haar naaste medewerkers mijn activiteiten voor de BVD in de gaten kregen, ben ik gevlucht. Ik heb toen m'n eigen spullen meegenomen, maar in de haast per ongeluk ook wat za ken die aan de weduwe toebeho ren." De buit bestond onder meer uit videobanden van Zonnewende feesten in Velp en in Duitsland, cassettebandjes met toespraken van Hitier en oorlogspropaganda, neo-nazistische lectuur, een ring met een hakenkruis, munten en persoonlijke correspondentie van mevrouw Rost van Tonningen. Uit die correspondentie, die vo rig jaar in de publiciteit kwam toen de man enkele brieven doorspeel de aan de pers, bleek onder meer dat een 38-jarige politieman uit Rheden nauwe contacten met de NSB-weduwe onderhield. De poli tieman werd begin dit jaar na een onderzoek door de rijksrecherche gestraft met overplaatsing en voor waardelijk ontslag, omdat hij zich heeft schuldig gemaakt aan plichtsverzuim en de goede naam van zijn korps in diskrediet heeft gebracht. In de strafzaak tegen de verdach te klusjesman doet de Arnhemse rechtbank op 3 juni uitspraak. DEN HAAG (ANP) - De Staat mag de Joegoslaaf Karate Bob niet uit zetten naar zijn vaderland. Dat heeft de Haagse rechtbank-presi dent mr. P. Offers gisteren bepaald in zijn uitspraak in het kort geding dat de man tegen de staat had aan gespannen. Het Verdrag van Rome verzet zich tegen verwijdering van een persoon naar een Dlaats waar met OVERVAL (ANP) - Bij een roof overval op een uitleenbedrijf in Koewacht hebben twee gewapen de mannen gisteren loonzakjes waarin totaal enkele tienduizenden guldens buitgemaakt. Bij de over val vielen verschillende schoten en is de directeur van het bedrijf ge wond geraakt. Het is de vierde keer in korte tijd dat op het terrein van het bedrijf een overval is gepleegd. DEN HAAG (ANP) - De driemans fractie van de CPN, die door de verkiezingsuitslag uit de Kamer is weggevaagd, vindt dat de partij moet doorgaan met haar interne vernieuwingsproces. Ook de po gingen tot nauwere samenwerking met andere linkse partijen moeten met kracht worden voortgezet. „Terugkeer naar een orthodoxe CPN biedt geen enkel perspectief voor de toekomst", aldus fractie- leidster Ina Brouwer gisteren tij dens een afscheidsbijeenkomst met de pers. „De geringe steun voor de kiezer aan het Verbond van Communisten in Nederland (de afsplitsing van de gestaalde CPN-kaders) bewijst dat. De VCN heeft alleen maar schade toege bracht". De CPN-fractie wijt de zware verkiezingsnederlaag vooral aan de afwijzende opstelling van de PvdA en de andere linkse partijen om te komen tot vergaande samen werking. Brouwer pleit voor een openbaar debat tussen de progressieve par tijen over de toekomst van de linkse politiek. „Het wegvallen van de CPN is niet alleen ons pro bleem. Rechts is tot een onderlinge taakverdeling gekomen, wij heb ben daar als linkse partijen tot nu toe niets tegenover kunnen stellen en zouden ons daarvoor moeten schamen". Dat de andere partijen van klein links onder de huidige omstandig heden wellicht niet zo gechar meerd zijn van de toenaderingspo gingen van de CPN wil er bij de vertrekkende fractie niet in. De PPR heeft zich als enige weten te handhaven, op twee zetels. Het vraagstuk van de samenwerking is de PSP op een scheuring en een verlies van twee zetels komen te staan. Ernsting meent dat de nood zaak tot samenwerking zich juist heeft verscherpt en verbreed. De CPN ziet voor zichzelf dan ook nog steeds een belangrijke rol weggelegd om - vooral via buiten parlementaire actie - een links blok tot stand te brengen en weer terug te keren in de Kamer. Brouwer: „Deze uitslag is iets heel unieks en kan geen blijvende kwestie zijn". Het CPN-trio zoekt naar wegen om de komende tijd als een soort „bui tenfractie" aan de comeback van hun partij te werken. De vaart die in de CPN zelf is ge zet achter de politieke vernieuwing wordt door de fractie slechts als nevenoorzaak van de desastreuze verkiezingsuitslag gezien. Het wegvallen van drie kamerle den, die een aanzienlijk deel van hun vergoeding aan de partij afdra gen, zal volgens Ernsting financië le consequenties hebben voor de partij. Die zijn echter op te vangen door bijdragen van partijleden. „Van een faillissement van de CPN is in de verste verte geen sprake". de mogelijkheid van een onmense lijke behandeling ernstig rekening moet worden gehouden. Dat is vol gens meerdere verklaringen van ter zake goed geïnformeerden in Joegoslavië het geval, aldus de pre sident in zijn vonnis. Joegoslavië heeft het Verdrag van Rome welis waar niet ondertekend, maar Ne derland heeft dat wel en moet zich er aan houden. Karate Bob heeft in totaal vier maal een kort geding tegen de staat aangespannen om uitzetting te voorkomen. Op 16 mei werd Kara te Bob, na zijn voorwaardelijke in vrijheidstelling -- na dertien jaar detentie wegens drievoudige dood slag en een aantal verkrachtingen - in vreemdelingenbewaring geno men omdat de staat hem wilde uit zetten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 5