'Ik heb bepaald niet
rondgelopen als een
harteloze boekhouder
lM] MultiRent
EEN AUTO HUUR
JE BIJ MULTIRENT
AUTOVERHUUR.
Autoverhuur
Uitvinder (77) gaat
kerncentrales te lijf
met waterkracht
bij
Minister Brinkman over kunstbeleid:
Reportage
Bezuiniging
hervormden
pas in '88
DINSDAG 20 MEI 1986
PAGINA 11
De benjamin vermoeid? Geen
sprake van. De jongste van het ka
binet is vier jaar ouder geworden,
maar merkbare tekenen van uit
putting zijn er niet. Zijn rappe ma
nier van spreken heeft na ruim 3,5
jaar ministerschap niets aan zelf
verzekerdheid ingeboet. En ook fy
siek heeft hij nog altijd het meest
weg van een frisse sportman die
minstens één keer per week het
hockeyveld bezoekt. En uiterlijk:
nou ja, gewoon Kees van Kooten
gebléven.
Het incasseringsvermogen van
mr. drs. Elco Brinkman (38), ver
antwoordelijk voor ons welzijn in
de breedste zin, moet wel groot
zijn. Geen minister van de no-non-
senseploeg van Lubbers heeft zo
overdadig in de belangstelling ge
staan als hij. Geen van hen ook
heeft zoveel te stellen gehad met
het parlement en de buitenwacht
en zoveel kritiek te verduren ge
kregen. Maar afgemat? O nee. "Als
ik morgen weer gevraagd zou wor
den, sta ik klaar met hetzelfde élan.
Ik ben beschikbaar voor een minis
terschap in een volgend kabinet,
ook als dat een CDA-PvdA-kabinet
mocht worden".
door
Peter Huysman
Die bijna onafgebroken golf van
publiciteit heeft naar het oordeel
van de CDA-bewindsman zonder
twijfel te maken met de portefeuil
le die hij beheert. "Het departe
ment van welzijn, volksgezond
heid en cultuur heeft op alle fron
ten rechtstreekse banden met de
maatschappij. Of het nu gaat om
ouderenzorg, om het mediabeleid,
de Olympische Spelen, de Tamils.
Er is elke dag wel wat. Mijn vader
is vier jaar geleden begonnen knip
sels te verzamelen. Het was onbe
gonnen werk".
Defensie
Vriend en vijand zijn het er
achteraf over eens dat hij juist zijn
belofte de kunsten in de bezuini
gingsoperaties van het kabinet-
Lubbers overeind te houden ge
stand heeft gedaan. Brinkman:
"Vraagje de mensen waarop bezui
nigd kan worden, dan luidt het ant
woord consequent: op defensie en
op kunst. Onder het publiek heerst
nog altijd breeduit de mening dat
kunstenaars erop los leven van
"onze" centen. Ik weet na 3,5 jaar
wel beter. Daarom heb ik mij met
overtuiging ingezet voor het rela
tief ontzien van de kunsten".
Grote dankbaarheid voor die
prestatie is hem tot nu toe niet ge
gund geweest. Zijn geheel of deels
mislukte beleidsdaden en gepro
nonceerde opvattingen kregen
meer aandacht. Voorbeelden daar
van: zijn opkomen voor 'top-
kunst", het falen van de door hem
in gang gebrachte orkestenopera
tie, de ongezouten kritiek op zijn
cultuurnotitie en museumnota,
zijn pleidooi voor de kunst als
"glijmiddel" voor de Nederlandse
export, zijn medewerking in het
kabinet aan het afbouwen van de
Beeldende Kunstenaars Regeling,
zijn koketteren met het "positivis
me" in kunstuitingen.
Brinkman geeft toe dat het met
de geldstroom richting kamermu
ziek, pop en jazz als resultaat van
de slechts deels gelukte sanering
van de grote symfonieorkesten
"niet hard genoeg aanloopt". Hij
zegt: "Dat is kritiek op mijzelf.
Maar welke situatie trof ik hier
aan? Afspraken over de bouw van
het Amsterdams Muziektheater
waren al gemaakt. Het gaat in sep
tember open en laten we daar blij
om zijn. Maar allerlei aspecten, de
praktische bespeling bijvoorbeeld,
waren niet ingecalculeerd. Het is
natuurlijk niet verantwoord nu te
zeggen: jullie zoeken het daar maar
uit".
Het kunstenaarswereldje werkt
in de visie van de minister nu een
maal zo: als de één wat krijgt, wil
de ander het ook, en "vaak volko
men terecht". "Je zit altijd ogen
blikkelijk met de verdeling van de
beschikbare financiën. Tussen
Amsterdam en de rest van het land
bijvoorbeeld, daar wordt vaak
schande van gesproken".
Het kan niet anders dan dat ook
de grootste molensteen om de nek
van de bewindsman ter sprake
komt: zijn weigering om ondanks
een positief juryrapport de P.C.
Hooftprijs toe te kennen aan Hugo
Brandt Corstius. Brinkman: "De
affaire wordt nog altijd verschrik
kelijk opgeblazen. Ik praat niet
weg dat het om een zeer principiële
zaak ging. We hebben er destijds
heel lang bij stilgestaan. En nog
steeds zeg ik dat ik mijn beslissing
van toen met argumenten kan dra
gen. Ik geloof dat we er goed aan
doen de kwestie over en weer niet
in de prestige-sfeer te trekken. Je
kunt doen alsof je elkaar de oorlog
hebt verklaard. Nou, bij mij is dat
niet het geval".
"Ik heb alleen de zeer doorleefde
opvatting over de rol van de staat
dat ook gezagsdragers mogen laten
zien waar zij voor staan en waar zij
niet achter kunnen staan. Ik her
haal dat er verschil is tussen iets
gedogen en iets expliciet van de ze
gen van de overheid voorzien. An
ders loop je het risico dat de sa
menleving zegt: hoe bestaat het,
beste minister, dat u zoiets goed
keurt".
Volgens zijn critici zou Brink
man te veel optreden als kille ma
nager, als louter knopendoorhak-
ker en rekenmeester, zijn opgetre
den. En in zekere zin de emotieloze
en machinaal betogende topamb
tenaar zijn gebleven, die hij was
voordat hij op 34-jarige leeftijd toe
trad tot de club van Lubbers. Al
leen daaraan al moeten de talrijke
aanvaringen met de Tweede Ka
mer, die naar zijn oordeel meer res
pect moest hebben voor het hoge
ambt van minister, worden toege
schreven. Uitlatingen in een week
blad, waarvoor hij zich onder
dwang van zijn premier, openlijk
moest excuseren.
Boekhouder
Brinkman: "Niet emotioneel ge
noeg? Ik geloof dat dat een voor
deel is. Je moet de kunst verstaan
te zeggen: wij hebben dit aange
hoord, we weten dat er veel ellende
is, maar nu door naar de volgende
zaak. Dat houdt overigens niet in
dat ik hier als een harteloze boek
houder rondloop".
Juist die aardige kunstporte
feuille, vindt hij, wordt zo nadruk
kelijk door emoties bepaald. "De
mensen kunnen het zo recht
streeks tegen je zeggen, zo van: die
klojo die aan de dans niets geeft,
waarom geeft hij wél wat aan dat
toneelgezelschap?! Ik vind dat wel
plezierig. Kunstenaars zitten in een
heel klein kringetje. Dat ze geen
oog hebben voor de bejaardenzorg,
ach, dat is ze niet kwalijk te nemen.
Een werknemer in een wasmachi-
nefabriek zal daar ook niet elke
nacht van wakker liggen".
Een aparte minister van cultuur
moet er wat Brinkman betreft niet
komen. Daar is de portefeuille te
gering voor en dat zou maar leiden
tot navelstaren. Evenmin verdient
een man of vrouw uit het vak - een
kunstenaar dus - de voorkeur bo
ven anderen de belangrijke functie
op zich te nemen. "Iemand die
goed oogt hoeft niet noodzakelij
kerwijs een geweldig minister te
zijn".
Leergeld heeft hij betaald voor
zijn antwoord op de vraag over zijn
leesgewoonten. Het "gemiddelde
van een boek per jaar" is hem blij
ven achtervolgen. Hij zegt: "Het
was een betrekkelijk eerlijk ant
woord. Maar mijn voorlichter zei:
je moetje er rekenschap van geven
dat je dat nog jaren hoort en je
smaak wordt per definitie gekriti
seerd. Die is of niet naar de laatste
mode of niet van de hoogste plank.
Maar het doet niet ter zake wat ik
persoonlijk vind van een film, een
boek of een tv-programma. Voor
een minister van cultuur is de
praktische uitwerking van een of
ander beleidsplan minstens zo be
langrijk als de vraag of hij Beetho
ven mooier vindt dan Mahler".
Geestdrift
Het zijn tropenjaren voor Brink
man geweest; werkweken van 80 a
90 uur waren normaal. Maar hij be
klaagt zich niet. Heeft hij zijn
geestdrift voor het gezin als hoek
steen van de samenleving zélf wel
in praktijk gebracht? Hij was er
toch nooit? "Nou, zondag ben ik
vrij vaak thuis. En mijn vrouw gaat
veel mee naar toneel en concerten.
Maar ik geef toe: het is een zwaar
punt. Toen Lubbers mij vroeg tot
zijn kabinet toe te treden, hebben
we daarover gesproken. Aan de an
dere kant: als je in India op een
sleephopperzuiger zit, ben je ook 6
maanden per jaar van huis".
ADVERTENTIE
Minister Brinkman: Ik ben beschikbaar voor een ministerschap in een volgend kabinet.
Natuurlijk! als u een betrouwbare,
bijna nieuwe auto tegen aan
trekkelijke BOVAG voorwaarden
wilt huren, bent u bij MultiRent het
beste af. U kunt er kiezen uit alle
aktuele modellen
.personenauto's.
\Ook hebben zij
:l bestel- en personenbusjes alsmede
diverse aanhangwagens, waaronder
dieseluitvoeringen en automaten.
Bij MultiRent
kunt u uw huur-
auto kosteloos,
resèrveren, krijgt u de groene kaart
er gratis bij en betaalt u voor de
ongevalleninzittenden verzekering
helemaal niets. Vanaf 7 dagen of
langer zijn alle km vrij m.u.v. de
bestel en personenbusjes.
Dat is veilig rijden en voordelig huren!
GOUDA (GPD) - Een gepensio
neerde werktuigbouwkundige van
de KLM, de 77-jarige G. de Groot
uit Gouda, denkt ons land te kun
nen behoeden voor de bouw van
kerncentrales. De uitstel-gedachte
waarop de regeringsfracties nu
hinken na de kernramp in Rusland
wil hij ombuigen tot afstel. Na 10
jaar studie en onderzoek in Austra
lië en Canada heeft hij naar zijn
zeggen een waterkrachtcentrale
ontworpen die bruikbaar is in een
vlak land als het onze.
De meest ideale plek voor zo'n
centrale is de Oosterschelde in
Zeeland maar ook de Maasvlakte,
het IJsselmeer, IJmuiden, de
Moerdijk, de Dollard in het noor
den en de grote rivieren zijn vol
gens hem uitstekende lokaties. Vijf
van dergelijke plaatsen met daarin
vier centrales tegelijk zijn voldoen
de om heel Nederland van elektri
citeit te voorzien. De totale kosten
hiervan zijn minder dan die van
één kerncentrale en zouden vol
gens De Groot uit die besparing
kunnen worden betaald.
door
Bas Hoppel
Bestaande waterkrachtcentrales,
waarvan de grootste overigens
juist in Rusland staan, kunnen hun
elektriciteit opwekken dank zij de
natuurlijke of kunstmatig via een
stuwmeer bereikte hoogteverschil
len. Turbines zetten daarbij de 'val-
kracht' van het water om in elektri
citeit. Het water vervolgt daarna
z'n weg stroomafwaarts. Die moge
lijkheid bestaat niet in ons land,
hoewel dit jaar in de Rijn, bij de
stuw van Amerongen en in de
Maas bij de stuwen van Lith in Gel
derland en Linne in Limburg, met
de bouw van drie kleine type wa
terkrachtcentrales wordt of inmid
dels al is begonnen. Bovendien
werd drie maanden geleden in het
Limburgse Meerssen een tot wa
terkrachtcentrale omgebouwde
watermolen in bedrijf gesteld. Dit
was echter meer een folkloristisch
stuntje dan dat het enige zoden aan
de dijk zet.
De Groot wil echter een groot
schalige aanpak. Er doemt echter
een levensgroot probleem op: Zijn
vinding is gebaseerd op het 'perpe
tuum mobile'-principe van eeuwig
durende waterdoorstroming.
Woordvoerders van TNO, het
Energie-onderzoek Centrum Ne
derland (ECN) en de KEMA in
Arnhem staan er dan ook zeer
sceptisch tegenover. Hun reacties
op het door De Groot bedachte
kernenergie-alternatief varieren
van ,,het is technisch onmogelijk"
tot een even nuchter „het kan
niet".
„Het kan wel", beweert De Groot
in zijn door studieboeken en rap
porten ondergesneeuwde werkka
mer in Gouda.
De beste lokatie om dat te bewij
zen is volgens hem de bouwput op
het werkeiland Neeltje Jans waar
de pijlers zijn gebouwd voor de
Oosterscheldewerken. Die diepe
put staat nu onder water maar is
gemakkelijk leeg te pompen en
zou dan eeuwig droog moeten blij
ven staan. Op de bodem van de
bouwput zou, zo'n 20 meter onder
het waterpeil van de Oosterschel
de, de centrale kunnen worden
neergezet. Er is echter een tech
nisch probleem: hoe komt het Oos-
terschelde-water dat via een aan te
brengen invoerpoort de laaggele-)
gen centrale kan bereiken weer te-,
rug in de Oosterschelde? Daarvoor
is een pompstation nodig dat het
water omhoog pompt. Volgens de
leer van de logica zou dat beteke
nen dat alle energie, gehaald uit de
waterkrachtcentrale, nodig is om
het water via een andere leiding 20
meter omhoog te brengen. Winst:
nihil.
De Groot: „Dat is ook zo. Zo'n
centrale zou meer energie verslin
den dan opleveren. Dat was bij
mijn constructie ook het moeilijk
ste punt. Daarover ben ik gaan na
denken. Eerst dacht ik aan wind
molens om het water in het geslo
ten circuit op te pompen. Dat was
een onmogelijkheid. Daarvan zou
je er wel 1000 nodig moeten heb
ben. Het bleef me echter dag en
nacht bezighouden. Toen kwam ik
op het idee van een pompstation.
In mijn ontwerp levert het vallen
de water eerst hieraan z'n energie
voordat het stroom opwekt voor
het landelijk net. Dezelfde water
val wordt dus twee keer voor elek
triciteit afgetapt. Dat is de 'truc'.
Voordat ik zover was, heb ik zeker
tientallen, nee honderden schetsen
en tekeningen gemaakt. Fouten er
uit gehaald. Stap voor stap kwam
ik ermee verder", zo vertelt De
Groot die z'n „ontdekking" (die
volgens de bekende natuurwetten
inderdaad onmogelijk is) al in 1979
heeft gedaan.
Volgens hem kunnen er het best
vier centrales tegelijk op een plek
worden gebouwd. Die zouden sa
men meer elektriciteit kunnen Ie-,
veren dan een van de twee geplan
de maar eventjes in de ijskast ge
zette nieuwe kerncentrales. Ge
vaarlijke situaties zoals die ons,
door de ramp in Tsjernobil bij zul
len blijven, zijn uitgesloten. „Het is
water", zegt De Groot veelbeteke
nend. „Zo'n centrale kan nooit uit
elkaar barsten".
Enthousiast heeft De Groot al'
driejaar geleden minister Van Aar-,
denne van economische zaken at
tent gemaakt op z'n vinding. Ook-
stuurde hij burgemeester Peper
van Rotterdam z'n hydro-energie-
ontwerp. Tegelijkertijd deed hij
hem de suggestie vier van die cen
trales neer te zetten op de Maas
vlakte. Ook anderen maakte hij op-
merkzaam op z'n vinding. Enige
steun heeft hij er echter nooit voor..)
gevonden. „Op z'n hoogst ontving
ik een zeer kort bedankbriefje in
de trant van: Fijn, dat u met ons
mee denkt. Voor mij betekende dat
echter dat de zaak in de doofpot
werd gestopt. Een slimme manier
om de kernenergie er toch door te
drukken".
VONDELLAAN 80.
LEIDEN. TEL. 071-310001
De heer De Groot.
De bezuinigingsvoorstellen in
de Nederlandse Hervormde
Kerk zijn voorlopig van de baan.
Dat heeft het kerkbestuur mee
gedeeld aan alle kerkelijke orga
nen die hun begroting door de
Generale Financiële Raad (GFR)
moeten laten goedkeuren. Wel is
het nodig, dat alle sectoren van
de kerk van 1988 tot en met 1991
vier procent per jaar inleveren.
Zij kunnen zelf aangeven waarop
zij zullen bezuinigen. Daarover
moet vóór 1 november van dit
jaar een beslissing worden geno
men.
De diverse organen van de
kerk hadden bijna zonder uitzon
dering verzet aangetekend tegen
de voorgestelde bezuinigingen.
Door een tekort van ongeveer f 1
miljoen op de algemene begro
ting voor dit jaar (in totaal bijna
f 20 miljoen) besloot het kerkbe
stuur eind vorig jaar tot een vaca
turestop voor een half jaar. In
maart kwam het kerkbestuur
met nadere voorstellen. Vacatu
res bij de Raad voor Overheid en
Samenleving en de Raad voor
Kerk en Theologie zouden niet
worden vervuld.
Hoewel de vacaturestop nu
wordt opgeheven, zullen vacatu
res voor beleidsfuncties niet au
tomatisch worden vervuld. "De
voorstellen van maart zijn uit
gangspunt voor overleg binnen
de sectoren, maar kunnen wor
den vervangen door andere voor
stellen", zo laat het kerkbestuur
weten. Vermindering van het
aantal arbeidsplaatsen is op den
duur onvermijdelijk. Het kerk
bestuur wil dat bereiken via na
tuurlijk verloop.
Volgens de Generale Financië
le Raad moeten de kosten voor
algemeen kerkewerk met 3 pro
cent omlaag. Het kerkbestuur
('breed moderamen') houdt vast
aan 4 procent om ruimte te ma
ken voor correcties en eventueel
nieuwe taken. Het wil spoedig
gaan praten over een centraal fi
nancieringsplan, waarin met alle
inkomstenbronnen voor het ker
kewerk rekening wordt gehou
den.
Hulp. Het gereformeerde en
hervormde Werelddiakonaat, de
Stichting Oecumenische Hulp
(SOH) en de Stichting Hulp
Oost-Europa hebben f 100.000 ter
beschikking gesteld voor hulp
aan Noordoost-Polen. Daar is -
na de kernramp bij Kiev - drin
gend behoefte aan babymelk, ba
byvoeding, melkpoeder en vita-
De goederen worden zo gauw
mogelijk naar Polen gebracht,
waar medewerkers van de Lu
therse en de Pools-orthodoxe
Kerk ze zullen verdelen.
Anderhalve eeuw. De
twaalfdelige serie 'Anderhalve
eeuw gereformeerden in stad en
land' - een uitgave van Kok in
Kampen - is beëindigd. De afle
vering 'Buitenlandse kerken' is
de laatste. Daarin worden kerken
beschreven die aansluiting zoch
ten bij de Gereformeerde Ker
ken, zoals de Evangelisch Altre
formierte Kirchc in Niedersach-
sen en kerken van Nederlandse
gereformeerden in den vreemde
(Parijs en Argentinië bijvoor
beeld). Het gaat hier dus niet
over de zogenaamde emigranten-
kerken of kerken die uit het zen
dingswerk zijn ontstaan.
De serie 'Anderhalve eeuw ge
reformeerden' was een initiatief
van de gereformeerde commissie
'Herdenkingen'. Die was opge
richt ter gelegenheid van 150 jaar
Afscheiding (1834) en 100 jaar
Doleantie (1886). In de laatste af
levering krijgen de kerken vlak
over de grens de meeste aan
dacht.
Zuid-Afrika
Zwarten en kleurlingen zul
len voorlopig geen lid kunnen
worden van de Nederduits Her
vormde Kerk in Zuid-Afrika.
Met grote meerderheid besloot
de synode van deze kerk (Preto
ria) het kerkorde-artikel te hand
haven dat het lidmaatschap tot
blanken beperkt.
Volgens waarnemers zal dit be
sluit de tegenstand van de drie
calvinistische kerken tegen
maatschappelijke integratie van
de verschillende bevolkings
groepen vergroten. Ook de in
vloedrijke Nederduits Gerefor
meerde Kerk en de kleine Gcrc
formeerde Kerk in Zuid-Afrika
('Dopperkerk') houden niet-blan-
ken buiten de deur.
De Nederduits Hervormde
Kerk is de op een na grootste
'Boeren'-kerk. Ze vertegenwoor
digt met haar ongeveer 250.000
leden 16 procent van de blanken.
De kerk ging in 1982 uit de We
reldbond van Hervormde en Ge
reformeerde Kerken; ze was al
geschorst omdat ze weigerde de
apartheidspolitiek te veroorde-
De laatste jaren zijn nogal wat
blanken overgestapt van de Ne
derduits Gereformeerde naar de
Nederduits Hervormde Kerk,
voornamelijk aanhangers van de
rechtse Conservatieve Partij. De
Nederduits Gereformeerde Kerk
staat namelijk meer aan de kant
van de voorzichtige 'hervor
mingspolitiek' van de Nationale
Partij van premier Botha.
Echtscheiding. Voorzitter
monseigneur Kevin McNamara
van de Ierse rooms-katholiekc
bisschoppen zegt in een brief aan
alle priesters, dat de gelovigen
behoefte hebben aan richtlijnen
over het christelijk huwelijk en
de onontbindbaarheid daarvan
De Ieren moeten zich volgende
inaaiuJ uitspreken overeen wijzi
ging van de grondwet, die nu nog
echtscheiding verbiedt. Hoewel
de bisschoppen tegen zijn, is,
volgens een peiling, 57 procent
van de Ieren vóór. De bisschop
pen hebben hun priesters opge
roepen om in de preken van de
komende zondagen hun bezwa
ren tegen echtscheiding kenbaar
te maken.
Encycliek. Eind deze maand
verschijnt een pauselijke ency
cliek over de 'Heilige Geest'. Dat
deelde de paus zondag mee in
een toespraak tot 30.000 gelovi
gen op het Sint Pietersplein. (In
encyclieken zetten pausen hun
gedachten over een bepaald on
derwerp uiteen).
Hervormde Kerk: beroepen
te Katwijk aan den Rijn Z. de
Graaf Hazerswoude, te Scheve-
ningen Chr. van Andel Berg-
schenhoek. te Berlikum (Fr.) A.
Bierma Zwaagwesteinde. te
Eindhoven (ziekenhuis) kandi
daat mevrouw M. J. van den
Belt-Rijfkogel Bakel, te Heerde
(deelwerk) A. F. Troost Ermelo;
aangenomen naar Gorinchem J.
E. de Groot (voorheen zendings
predikant) te Reeuwijk
Gereformeerde Kerken: aange
nomen naar Biddinghuizen ('Sa
men op weg') G. C. Hovingh De
venter. naar Wolphaartsdijk A. J
van der Schaft Baflo; bedankt
voor Grootegast mevrouw A. van
Harten-Tip De Wilp,
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: aangenomen naar
Leens W M. van Wijk Ferwerd.
Christelijke Gereformeerde
Kerken: bedankt voor Urk J. van
Amstel Ede.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Mcliskerke J. van
Eckeveld Zeist, voor Gorinchem
en voor 's Gravenzande J. Mijn-
ders Veenendaal.
Baptistengemeenten: beroe
pen te Eindhoven G. van Mame
ren Dordrecht: aangenomen
naar Zwolle A Nijland Tweede
Exloermond; bedankt voor Mak
kum-Workum J. Scholtens Kol-
lumerzwaag
