Weinberger blij
met steun NAVO
KIES DE PvdA IN EEN NIEUWE REGERING.
Steeds minder in de winkels
Eis lange celstraf
tegen Passtoors
Produktievan chemische wapens
Forse straffen voor
ex-junta Argentinië
Buitenland kort
Afrika wil
beperking
bevolkingsgroei
Amerikaanse
scholieren
komen om in
sneeuwstorm
Ook Engeland
gaat dossiers
Waldheim
napluizen
Zeven magere
jaren in
Suriname (1)
ZATERDAG 17 MEI 1986
BUITENLAND
PAGINA 7
BRUSSEL/WASHINGTON (UPI/REUTER) - De ambassadeurs van de NAVO-landen
hebben gisteren in Brussel de Amerikaanse defensieplannen voor de komende jaren
officieel vastgesteld Deze plannen voorzien onder meer in de produktie van nieuwe
chemische wapens. De Amerikaanse minister van defensie, Caspar Weinberger, zei „zeer
ingenomen" te zijn met de overigens niet unanieme steun van de NAVO.
JOHANNESBURG De openba
re aanklager in het proces tegen
Helene Passtoors heeft gistermid
dag een 'langdurige gevangenis
straf geëist. Volgens aanklager
Von Lieres moet het feit dat Pas
stoors als buitenlandse actief aan
de gewapende strijd van het ANC
tegen de apartheid heeft deelgeno
men, als een verzwarende omstan
digheid worden aangemerkt.
door
Ruud de Wit
De verdediger van Passtoors,
Dennis Kuny, pleitte daarentegen
voor clementie bij de strafbepa
ling. Kuny ontkende niet dat Pas
stoors zich schuldig heeft gemaakt
aan voor de Zuidafrikaanse wet
ernstige delicten. Hij wees er ech
ter op dat zijn cliënt geen 'misda
digster' is, maar een persoon die
heeft gehandeld volgens haar diep
ste menselijke overtuiging. „Zij is
een vrouw met een overweldigen
de kracht en moed", aldus Kuny.
Rechter Spoelstra zal maandag
om 10 uur het definitieve vonnis
bepalen.
Gistermorgen verscheen Helene
Passtoors voor de tweede keer in
de getuigebank. Nadat zij donder
dag was gehoord door haar verde
diger, was het nu de beurt aan de
openbare aanklager, die haar aan
een kruisverhoor onderwierp. Hij
begon met te wijzen op de kleding
van Passtoors. Volgens hem tartte
zij de Zuidafrikaanse staat door
met opzet kleding te dragen in de
kleuren van het ANC.
Von Lieres ging uitgebreid in op
haar contacten met leidende perso
nen binnen het ANC, als Joe Slovo
en Ruth First (die in 1983 door een
briefbom om het leven kwam) en
probeerde haar te brandmerken als
een lid van de militaire vleugel van
het ANC.Maar hij slaaede er arnnpr
in op duidelijke punten te scoren,
zeker niet voor het opnieuw mas
saal aanwezige publiek, dat haar
antwoorden tot tweemaal toe met
applaus honoreerde.
Passtoors gebruikte de vragen
van de openbare aanklager echter
ook om evenals donderdag te ver
halen over de behandeling tijdens
haar bijna acht maanden van een
zame opsluiting. Ze vertelde dat de
veiligheidspolitie haar op een ge
geven moment had voorgehouden
dat zij, Klaas de Jonge, als ook an
dere gearresteerden zouden wor
den vrijgelaten als ze bereid zou
zijn voor het ANC belastende in
formatie over te dragen.
In zijn laatste woord stelde ver
dediger Kuny, dat Helene Pas
stoors er gedurende het proces
geen twijfel over had laten bestaan
dat ze een overtuigd ondersteuner
van het ANC is. „Zij is geen misda
diger, maar iemand die hier voor
de rechter staat vanwege haar prin
cipes. Haar overtuiging is een pro-
dukt van haar opvoeding, haar in
tellectuele capaciteiten en haar
contacten met ANC-leden in bal
lingschap".
Von Lieres echter stelde in zijn
laatste argument, dat Helene Pas
stoors zich bewust moet zijn ge
weest van de risico's die ze nam
toen ze zich aansloot bij het ANC
en meende dat er ook geen ver
zachtende omstandigheden aan te
voeren waren, aangezien ze zelfs in
de rechtszaal was blijven volhou
den geen spijt te hebben van haar
steun aan het ANC, en dat ze daar
mee ook zal doorgaan als ze in vrij
heid zou worden gesteld. „Wij
moeten ons beschermen tegen de
ze organistie", aldus Von Lieres,
„en in het geval van mevrouw Pas
stoors moet dan ook een langduri
ge gevangenisstraf worden geëist".
Dit betekent dat hij een straf van
circa 20 jaar vraagt.
Weinbergers woordvoerder liet we
ten dat de „modernisering van de
Amerikaanse afschrikking al te
lang op zich heeft laten wachten,
gezien het chemische vermogen
van de Sowjet-Unie en haar onwil
om het met ons eens te worden
over een verbod op chemische wa
pens". De Amerikaanse vertegen
woordiger bij de NAVO, ambassa
deur David Abshire, noemde de
aanvaarding van de Amerikaanse
defensieplannen „het juiste sig
naal" aan het adres van de Sowjet-
Unie.
Functionarissen in Brussel bena
drukten dat de discussie in de NA-
VO-raad alleen betrekking had op
de Amerikaanse produktie van
chemische wapens en niet op de
stationering van deze wapens in
Europa. Het Amerikaanse Congres
had het uittrekken van gelden voor
de produktie afhankelijk gesteld
van de instemming van de bondge
noten.
De vaststelling door de NAVO
van de Amerikaanse plannen bete
kent overigens niet dat alle NAVO-
partners akkoord gingen met het
voornemen van de regering-Rea-
gan om zogenoemde binaire (uit
twee componenten bestaande)
chemische wapens aan te maken.
Nederland, Noorwegen en Dene
marken waren ertegen. In de de
fensieplannen geven de NAVO-
landen aan wat zij in een bepaalde
periode van plan zijn te doen op
defensiegebied. De plannen wor
den voorgelegd aan de bondgeno
ten, maar voor de vaststelling er
van is geen overeenstemming ver
eist en andere landen kunnen het
niet blokkeren. „Het is mogelijk
Echtscheiding
Het Ierse parlement heeft giste
ren ingestemd met een wetsvoor
stel om een referendum te houden
over het legaliseren van echtschei
ding.
Niemand stemde tegen het voor
stel, dat nu naar de senaat gaat,
waarna over ongeveer 10 dagen be
kend zal zijn of het referendum zal
worden gehouden.
Ierland is het enige land in West-
Europa waar echtscheiding nog
verboden is. De katholieke kerk in
het land verzet zich bijzonder fel
tegen het plan.
Frankrijk
De twee maanden oude conser
vatieve regering in Frankrijk heeft
gisteren de eerste motie van afkeu
ring zonder kleerscheuren door
staan.
De motie was ingediend door de
socialisten. Met de stemming werd
ook tegelijkertijd een wet aangeno
men waardoor de regering per de
creet een aantal maatregelen kan
doorvoeren als privatisering van
grote banken en bedrijven en de
herinvoering van het Franse dis
trictenstelsel.
Onderzoek-Kohl
Het openbaar ministerie heeft
een vooronderzoek naar de West-
duitse bondskanselier Kohl ge
staakt. Het vooronderzoek werd
gehouden naar aanleiding van be
schuldigingen dat Kohl zou heb
ben gelogen tegenover een com
missie over de affaire rond de par
tijdonaties. Dat meldde de West-
duitse televisiezender ARD gister
avond.
De ARD liet weten dat volgende
week de aanklagers in Koblenz en
Bonn hun besluit om verder onder
zoek niet voort te zetten, bekend
zullen maken.
Marteling
dat men zijn steun onthoudt aan
bepaalde onderdelen van de plan
nen en die toch in hun algemeen
heid aanvaardt", zegt een NAVO-
diplomaat.
De vraag is nu wat het Congres
doet. Abshire zei dat hij de stand
punten van de NAVO-bondgeno-
ten zal overbrengen aan de Ameri
kaanse regering en het Congres.
Ook de kritiek die sommige landen
hebben geuit. Een woordvoerder
van senator Mark Hatfield zei dat
de Republikein zich zal blijven ver
zetten tegen een hervatting van de
produktie van strijdgassen, die
sinds 1969 stilligt. Volgens woord
voerder Rick Rolf voldoet het be
sluit van Brussel niet aan de voor
waarde die het Congres heeft ge
steld aan de hervatting van de pro
duktie. De NAVO-ministers van
defensie zullen volgende week tij
dens hun beraad in Brussel slechts
kennis nemen van de vaststelling
door de NAVO-ambassadeurs van
de Amerikaanse plannen. En dat is
volgens Rolf niet voldoende. No
dig is volgens hem een offciële en
volledige goedkeuring van de
Amerikaanse plannen met het gif
gas.
HARARE - Parlementariërs uit 29
Afrikaanse landen hebben gisteren
een verklaring uitgegeven waarin
zij hun steun uitspreken voor alle
maatregelen ter bestrijding van de
bevolkingsexplosie. De verklaring
werd uitgegeven op de slotdag van
de vijfdaagse Afrikaanse parle
mentaire conferentie in de hoofd
stad van Zimbabwe, Harare.
De parlementariërs zeggen dat
de ongecontroleerde bevolkings
explosie economische en sociale
verbeteringen, zoals voedselpro-
duktie, gezondheidszorg, onder
wijs en werkgelegenheid, in de
weg staat.
De parlementariërs beloofden
een beleid te formuleren en uit te
voeren om de aanwas te verminde
ren. De bevolkingsgroei bedraagt 3
procent per jaar terwijl de stijging
in de voedselproduktie 1,9 procent
bedraagt.
Ook werd op de conferentie be
sloten tot de oprichting van een
permanente raad van Afrikaanse
parlementariërs voor bevolking en
ontwikkeling. Het doel van de raad
is om geboortebeperkingsmaatre
gelen op te stellen en daarop toe
zicht te houden. Ook zullen andere
landen worden aangemoedigd der
gelijke maatregelen in te voeren.
De verklaring wordt gezien als
een mijlpaal in de bestrijding van
de overbevolking. James Scheuer
van het Wereldcomité van Parle
mentariërs voor bevolking en ont
wikkeling, die de conferentie orga
niseerde in samenwerking met het
parlement van Zimbabwe, zei dat
er sprake is van een grote verande
ring. 'Tien jaar geleden werden
voorstellen tot geboortebeperking
afgewezen als een Westerse samen
zwering tot volkerenmoord,' aldus
Scheuer.
PORTLAND - Een groep Ameri
kaanse middelbare scholieren is
deze week verongelukt op de Mount
Hood in de staat Oregon. Red
dingsploegen hebben inmiddels ne
gen doden geborgen. Twee leden
van de groep slaagden er in een
berghut te bereiken, twee anderen
zijn er ernstig aan toe. De laatste
twee, kinderen van 15 jaar, zijn
naar het ziekenhuis overgebracht.
Hun lichaamstemperatuur was
maar 22 graden. Men acht de kans
groot dat zij het avontuur overle
ven.
De groep van tien scholieren,
twee leraren en een gids, was
maandag op weg gegaan naar de
top van de 3.500 meter hoge Mount
Hood. De dag erop werden ze over
vallen door een sneeuwstorm. Acht
leerlingen, die warm waren ge
kleed en bergbeklimmersmateriaal
bij zich hadden, groeven een hol in
de sneeuw waarin ze beschutting
zochten. De gids en een leerling
daalden af naar een berghut waar
ze alarm sloegen. Drie andere kin
deren probeerden later ook af te
dalen, maar overleefden dit niet.
Op de foto wordt één van de do
den afgevoerd. Op de achtergrond
de besiieeuwde hellingen van de
Mount Hood. (foto ap>.
BUENOS AIRES (AP) - Het hoog
ste militaire gerechtshof in Argen
tinië heeft oud-president en leger
commandant Lepoldo Galtieri gis
teren tot 12 jaar gevangenisstraf
veroordeeld vanwege het uitlok
ken en verliezen van de Falkland-
oorlog. Ook twee andere leden van
de voormalige junta werden schul
dig bevonden aan het hetzelfde
vergrijp dat omschreven werd als
'criminele nalatigheid'. Dat is uit
bronnen van de Hoge Raad van de
Strijdmachten in Buenos Aires
vernomen.
De militaire Hoge Raad veroor
deelde de marinebevelhebber ad
miraal Jorge Anaya tot 14 jaar en
de voormalige chef van de lucht
macht, generaal Basilio Lami Do-
zo, tot 8 jaar.
De militaire aanklager, generaal
Hector Canale kon de melding, die
ook in verschillende dagbladen in
Buenos Aires verscheen, niet be
vestigen. Hij had 12 jaar geëist te
gen Galtieri en Anaya en acht jaar
voor Lami Dozo.
Het lijkt er op dat de rechtbank
Anaya de zwaarste straf heeft gege
ven omdat hij zich altijd heeft ge
manifesteerd als een onwrikbare
pleiter voor de oorlog met de Brit
ten in 1982, maar hij trok wel zijn
vloot terug nadat het best uitgerus
te schip, de kruiser Belgrano, tot
zinken werd gebracht.
Lami Dozo, die het bevel tot de
invasie van de omstreden eianden-
groep gaf, werd omschreven als de
enige in de junta die bereid was
een diplomatieke oplossing te vin
den voordat de eerste echte ge
vechten begonnen.
meer
Argentinië maakt sinds 1833 aan
spraken op de Britse eilanden
groep voor de zuidkust van Argen
tinië, die daar Las Malvinas wor
den genoemd.
Het proces begon in november
1983 en werd achter gesloten treu
ren gehouden uit reden van natio
nale veiligheid, zoals het heette.
Tijdens de zitting stonden ook 13
andere officieren terecht. Zij wer
den echter volgens de gemelde
bron vrijgesproken of kregen disci
plinaire straffen.
Ongeveer 11.000 Argentijnse sol
daten bezetten in 1982 de Falk-
lands. Groot-Brittannië stuurde
daarop een grote troepenmacht
naar de eilandengroep die wordt
bewoond door ongeveer 1.500
mensen, veelal herders en vissers
vaifc Britse afkomst.
Op 14 juni 1982 gaven de Argen
tijnen zich over. Bij de gevechten
kwamen 712 Argentijnse soldaten
en 255 Britse soldaten om het le
ven.
LONDEN, (AP) - De Britse rege
ring gaat haar militaire dossiers na
pluizen om aanwijzingen te vinden
voor een beschuldiging dat de Oos
tenrijkse presidentskandidaat
Kurt Waldheim tijdens de Tweede
Wereldoorlog in de Balkan Britse
soldaten heeft laten verdwijnen.
In een door 45 lagerhuisleden in
gediende motie werd een verband
gelegd tussen Waldheims oorlogs
verleden en Britse cofnmando's
die tijdens de oorlog op de Balkan
zijn verdwenen nadat zij in Duitse
handen waren gevallen. Volgens
de parlementariërs zijn er aanwij
zingen dat Waldheim de ondervra
ging heeft geleid van Britse krijgs
gevangenen die later in Duitse
handen zijn omgekomen.
ADVERTENTIE
Als CDA en WD weer samen verder gaan, zullen mensen met een uitkering weinig merken van de groei van
de economie. Met de Partij van de Arbeid in een nieuwe regering zullen mensen met AOW, WAO (of een
andere uitkering) eerlijk meedelen in de gestegen groei. Ga dus stemmen op 21 mei. Uw stem is onmisbaar.
Vier Turkse politiemannen zijn
gisteren tot ruim vijf jaar gevange
nisstraf veroordeeld omdat ze een
arrestant hadden doodgemarteld.
Dit heeft het Turkse persbureau
meegedeeld.
De rechtbank in Erzurum, in
Oost-Turkije, verklaarde de vier,
onder wie een officier, schuldig
aan het doden van Oruc Korkmaz
op het politiebureau van Kars, niet
ver van Erzurum.
De openbare aanklager had ruim
tien jaar geëist, maar de straf werd
gehalveerd omdat niet vast is ko
men te staan wie de dodelijke klap
heeft gegeven.
Leuzen
Zes arbeiders in Tsjecho-Slowa-
kije van 18 tot 22 jaar zijn op 28
april door een rechtbank in Fry-
dek-Mistek, een fabrieksstad bij
Ostrava tegen de Poolse grens, ver
oordeeld tot gevangenistraffen van
maximaal 20 maanden, omdat zij
in september 1983 en juli 1984 poli
tieke leuzen op muren hadden ge
schilderd. Dit hebben dissidenten-
kringen in Wenen gisteren meege
deeld.
Bevelhebber Bouterse.
De militaire regering in Para
maribo laat geen onafhankelij
ke journalisten toe, maar on
langs bracht een medewerkster
van de Gemeenschappelijke
Persdienst toch een bezoek aan
dat land. Zij constateerde een
algehele crisis van hét regime
Bouterse, dat elke geloofwaar
digheid bij de eigen bevolking
heeft verloren. Zij bericht in
drie afleveringen over de goede-
renschaarste, de arbeidsonrust
en het drugsgebruik die de toe
nemende spanningen tot uit
drukking brengen.
Vandaag deel 1: goederen-
schaarste in Suriname
PARAMARIBO (GPD) - Een
krant in Paramaribo maakte de
zer dagen melding van 'een mis
selijke grap'. Het bleek te gaan
om een soort Surinaamse 'Bel
genmop'. Iemand had per adver
tentie laten weten dat er bij de
ambassade van onze zuiderbu
ren bier en kaas te krijgen waren.
Er meldden zich ontelbare be
langstellenden. Maar tevergeefs.
Veel artikelen zijn slechts met
tussenpozen te krijgen en dan
nog tegen inlevering van lege
flessen en potjes. De dagbladen
melden iedere week binnenge
komen zendingen. Maar steeds
meer rekken blijven leeg.
Een winkelmeisje klaagt: „De
baas heeft mijn collega ontsla
gen, zodat ik tweemaal zo hard
moet werken voor hetzelfde
loon. Als er een goede partij bin
nenkomt, haalt hij er eerst het
beste uit voor zijn familie. De rij
ke klanten kopen het restant met
tassen tegelijk op. De armen mo
gen blij zijn als ze nog één doos
te pakken krijgen".
Zelfs eerste levensbehoeften
als meel, zout en spijsolie begin
nen schaars te worden. Neder
landse bezoekers wordt ge
vraagd koffie mee te nemen,
broodbeleg, babyvoeding en me
dicijnen.
Overspannen
Veel buitenlandse zalfjes en
Aan veel levensmiddelen is een tekort. Als er aanvoer is, gaat het beste
naar de rijken. (fotoGPD).
pillen zijn niet meer te krijgen.
Een overspannen kennis bindt
jonge zuurzakbladeren op het
hoofd, in plaats van valium of li
brium te nemen. Een ander
smeert een kruidenmengsel op
haar knie tegen gewrichtspijnen.
Het afremmen van de overont-
wikkelde import van consump
tiegoederen is op zichzelf nuttig,
maar op deze abrupte manier
gaat het niet.
Er wordt levendig gehamsterd.
Een kennis toont een ruime
voorraad wc-papier, maandver
band, zeep en shampoo onder de
trap. Een ander stroopt autow
rakken van hetzelfde merk af om
alvast onderdelen te verzamelen
voor als zijn wagen kapot raakt.
Schaarse buitenlandse artike
len kosten op de zwarte markt
snel drie, vier of vijf keer zo veel
als normaal. Hetzelfde geldt voor
vreemde valuta. Bij de officiële
banken kost een Surinaamse
gulden ongeveer f 1,45. Maar bij
particuliere wisselaars kun je ze
voor f0,30 of f0,40 krijgen. Er
worden ook deviezen gesmok
keld.
Surinamers die in Nederland
op bezoek gaan mogen namelijk
niet meer dan f 500,- omwisselen:
nauwelijks genoeg voor een
week. Surinamers die blijvend
naar Nederland gaan, mogen
veel bezit niet meenemen.
Verboden
Een vrouw vertelt me hoe zij al
maanden kleine hoeveelheden
goud meegeeft aan bezoekers en
opstuurt in postpakketjes, voor
als zij zich straks in de Verenigde
Staten gaat vestigen.
De overheid doet hier overi
gens zelf driftig aan mee. Men
heeft de KLM en ALM verboden
Surinaamse guldens om te wis
selen, zodat die nu in Paramari
bo geen tickets meer willen ver
kopen en overwegen hun vluch
ten te staken.
De eigen maatschappij SLM
verkoopt in Amsterdam tickets
tegen het volle tarief, maar blijkt
ter plaatse geen stoelen te willen
garanderen als je niet onder de
tafel wat toeschuift aan de em-
ployées. Dan gaan anderen voor
die geen reservering hadden:
ambtenaren van het ministerie,
gezinsleden van de directeur, en
zovoort.
Het land zelf staat op de rand
van het faillissement. Na de stop
zetting van de Nederlandse ont
wikkelingshulp is een aantal
kleinere en op zichzelf nuttige
landbouwprojecten gewoon
doorgegaan. Na het dalen van de
bauxietopbrengsten zijn de over
heidsuitgaven evenmin vermin
derd.
Men heeft de financieringste
korten jarenlang op hun beloop
gelaten en de laatste reserves op
gebruikt. Kleine leningen van
andere landen zijn bij lange na
niet genoeg meer om de gaten te
vullen. Het ministerie van bui
tenlandse zaken heeft een aantal
ambassades moeten inkrimpen
en sluiten. De schatkist is leeg.
Deze crisissituatie dwingt het
militaire regime (een van de laat
ste in Latijns-Amerika) de macht
weer aan burgers over te dragen
en zo de hervatting van de Ne
derlandse ontwikkelingshulp
mogelijk te maken.
De oude partijen van creolen,
hindoestanen en Javanen wijzen
ministeriële verantwoordelijk
heid echter af, zolang ze geen
reële zeggenschap krijgen. Ze
willen dat het leger met een be
scheidener plaats in het maat
schappelijk krachtenveld genoe
gen neemt.
De tijden zijn niet goed voor de
B's, zei een bijgelovige vriend. In
het Caraibische gebied zijn on
langs 3 B's van het toneel ver
dwenen: Bishop van Grenada,
Burnham van Guyana en Baby
Doc van Haiti. Wellicht, zo zei
hij, zullen de 3 B's van Suriname
spoedig volgen: Bouterse, Bhag-
wandas en Boerenveen.
