'Ik heb in al die jaren wel iets geleerd'
De opmerkelijke rust van Wibo van de Linde bij de AVRO
Opzet Festival Oude Muziek ongewijzigd
'Basta'
enorme
lading
Operette in massale bezetting
PAGINA 40
KUNST
ZATERDAG 17 MEI 1986
Wibo van de Linde werd op 1 mei 1984. zeer tegen de zin
van het personeel, directeur van de AVRO. Prominenten
als Jaap van Meekren gingen bij voorbaat al weg. Van de
Linde: Dat Van Meekren is weggegaanheb ik tot op de
dag van vandaag niet begrepen. Jaap heeft mij later in
persoonlijke gesprekken gezegd dat het met mij niets te ma
ken had. Ik heb het voor kennisgeving aangenomen".
Inde twee jaren die inmiddels verstreken zijn bleef het tot
veler verbazing opmerkelijk rustig bij 'De Algemene'. Te
gen de verwachting in vielen er geen massale ontslagen en
de programmakeuze veranderde niet noemenswaardig. Is
de reputatie van wilde, snel beslissende programmaker die
nieuws verkoopt als zeeppoeder achterhaald?
We spreken de boomlange omroepdirecteur (blazer, forse
sleutelbos aan de pantalon, piepende semafoon binnen
handbereik) in een café achter de dijk in het Noordgro-
ningse Noordpolder zijl. Hij had zelf die lokatie voorge
steld: „Het doet me veel hier, het is interessant vaarwater
en 's winters kan het er ontzettend spokenNoordpolder-
zijl speelt een belangrijke rol in de thriller 'Code NPZ' die
zondag schrijver Van de Linde binnenkort op de markt
brengt. „Als je in Nederland van schrijven zou kunnen le
ven, zou ik er zelfs een stukje van mijn inkomen voor willen
inleveren om op Schiermonnikoog te gaan schrijven. Dan
hoefde ik echt niet meer naar Hilversum".
NOORDPOLDERZIJL (GPD) -
Van de Linde is 47 jaar, werkte
voor het persbureau UPI, het toen
malige NTS-journaal, AVRO's Te-
levizier, de Verenigde Naties in Ge-
nève, het geflopte blad Deze Week
en TROS Aktua. Uit zijn eerste hu
welijk dat in de Genève-tijd stuk
liep heeft hij drie kinderen en bij
zijn nu 27-jarige echtgenote Saskia
eveneens drie. Hij bewoont een
boerderij in het Friese Nijemir-
dum, maar slaapt doordeweeks
doorgaans in het AVRO-complex
in Hilversum.
Het is in Noordpolderzijl 27 gra
den Celsius op deze zaterdag in
mei, maar binnen staan de capucij-
ners met spek op tafel, want: „Ca-
pucijners zijn bij elke temperatuur
uitstekend. Ik ben ontzettend ver
wend omdat mijn grootvader van
moederskant, die op de wilde vaart
zat, spek kon bakken als geen an
der. Van hem heb ik het ook ge
leerd en sindsdien accepteer ik
niet minder.
Van de Linde lijkt zijn wilde ha
ren te zijn kwijtgeraakt („Ik ben
toch geen 29 meer. Het zou heel erg
zijn als ik in al die jaren niks ge
leerd had"), twee jaar nadat Mies
Bouwman zijn naam noemde te
genover het headhunters-bureau
dat voor de AVRO een opvolger
zocht voor televisiedirecteur Siebe
van der Zee. „Mies had tegen hen
gezegd: „Waarom kijk je niet eens
naar Wibo". En die zeiden: „Goh,
nooit aan gedacht". Nee, ik had
haar voor die tijd nooit langer dan
twee minuten gesproken. Later.be-
greep ik het wel. Bouwman en ik
hebben karakterologisch veel ge-
De komst van Van de Linde
heeft opmerkelijk weinig veran
derd aan het tv-aanbod van dé
AVRO. De directeur ontkent dat
niet: „We zijn heel rustig bezig om
goeie dingen te doen. Ik denk wel
dat het er allemaal wat frisser is
gaan uitzien. Hoe verklaar je an
ders dat we in de lift zitten? Ons
ledental stijgt opmerkelijk sinds
januari van dit jaar".
Met name de presentatie is vol
gens Van de Linde frisser gewor
den. „Naast Hans van der Togt
hebben we Myrna neergezet. En
door
Fred van Garderen
en Syp Wynia
dat is ook een heel aardig gewoon
mens. En Ad Visser, die ook wel
eens omroept, schijnt op zijn apar
te manier goed over te komen".
Top uitgedund
Het selecteren van een omroep-
ster en het ombouwen van een
popprogrammapresentator is een
wel wat erg summiere beleidswijzi
ging. „Ik ben heel rustig bezig de
organisatie van het bedrijf te
stroomlijnen; het wat meer geëi
gend maken voor deze tijd. Noem
het multimedialiseren. De AVRO
was vroeger opgedeeld in een ra
dio- en een tv-poot. Deze twee po
ten hebben we bij elkaar gebracht.
Sinds vorig jaar september heb je
dan ook geen programmaleiders
radio en tv meer, maar program
mamanagers voor amusement, cul
tuur en informatie. Door deze eer
ste reorganisatie werd de top nogal
uitgedund".
Was de AVRO-directie vroeger
zeskoppig, nu zijn er naast Van der
Linde nog een financieel-directeur
en zijn plaatsvervanger. Inmiddels
is ook een reorganisatie van de pro
grammatische afdelingen ter goed
keuring aan de ondernemingsraad
voorgelegd. De samenwerking met
die raad, die eerder naar de rechter
ging om Van der Lindes komst te
gen te houden, is Van de Linde niet
tegengevallen. Zelf zegt hij rancu
ne noch jaloezie te kennen en bo
vendien heeft de toenmalige voor
zitter van de ondernemingsraad
naar zijn zeggen excuses aangebo
den over praatjes die valselijk over
hem verspreid waren ten tijde van
zijn benoeming.
Er kan nu efficiënter en flexibe
ler gewerkt worden, zegt Van de
Linde, die de ingrepen niet uitslui
tend op eigen conto bijgeschreven
wil zien. De mensen krijgen meer
mogelijkheden. Bij de informatie-
poot worden die mogelijkheden
het snelst gezien. Van de Linde:
;!ilwrV
■«uiuuiuuïiUïiffii
It
band is met name gericht geweesl
op het tot stand brengen van dil
soort combinaties. Ik denk dat het
ontstaan van de videomarkt duide
lijk een antwoord is geweest van
de Nederlandse kijker. Die zei:
'Jongens, jullie zijn niet goed ge
noeg, ik moet het zelf doen'. Ik
weet niet hoe snel het gaat, maai
uiteindelijk zal er van het hele be
stel niet veel meer overblijven dan
een gedenkwaardig
Van de Linde zegt voorzichtig te
denken aan een tweede journaal,
dat hü in samenwerking met de re
gionale pers zou willen samenstel
len: „Ik vind het hoog tijd, dat het
NOS-journaal concurrentie krijgt.
Het journaal heeft veel te weinig
oog voor human interest en lijdt
bovendien aan de gedachte: 'watje
van ver haalt is lekker'. We moeten|
een lach en een traan kunnen bren
gen. Het huidige journaal is teveel
studeerkameriournalistiek".
Van de Linde ziet ook mogelijk
heden om in de nieuwe 'ATV'-zen-
der coördinatieproblemen tussen
de omroepen tegen te gaan: „Wat
Libië betreft heeft de Nederlandse
televisie het geweldig af laten wé
ten. AVRO, TROS en Veronica
kunnen dat met zijn drieën veel ge
makkelijker oplossen. Dat René
Eijbersen nu het debat met de drie
lijsttrekkers doet, is eigenlijk een
schandaal, dat had Jaap van Meek
ren natuurlijk moeten doen".
Jurkje
Wibo van de Linde op de dijk van Noordpolderzijl: "Het i
AVRO allemaal wat frisser gaan uitzien"
"Het is toch onzin dat radiomede
werkers nooit iets te maken heb
ben gehad met de mensen van de
tv. Het opereren van Catherine
Keyl (zij werd ooit van NCRV's
Hier en Nu naar Televizier gehaald
om grote documentaires te maken)
op de radio brengt dan ook hele
maal geen schokeffect teweeg".
Eén van de eerste programma-in
grepen van Van de Linde was de
aanvankelijk weinig succesvolle
verhuizing van Karei van de Graaf
van radio naar televisie. "Karei
heeft een hele slechte start gehad.
Als enige van de vijftien stafleden
stond ik nog achter hem. En dan
moetje nu zien! Karei gaat dan ook
sowieso door. We denken aan een
samenvoeging van Karei met Tele
vizier. En dan zal de Karei-formule
overheersen in noem het maar een
actueel praatprogramma".
Beulachtig
Van de Linde haalde drie wat ou
der geworden 'enfants terribles' uit
de omroepjournalistiek binnen;
Kees Buurman (amusement), Fons
van Westerloo (informatie) en
Chris van Hoorn (cultuur) werden
programma-managers. Met een
glimlach memoreert hij het bin
nenhalen van Kees Buurman.
„Want je moet niet vergeten dat
Buurman qua technisch-organisa-
torische ervaring bij de Europese
top vijf behoort. Hij zat toen bij de
NOS en ik belde hem op. We zijn
een hapje gaan eten".
„Ik heb niet gewacht tot de kof
fie, maar ben meteen begonnen.
Kees, zei ik, ik zou eens met je wil
len... En toén onderbrak hij mij
met de woorden: dat lijkt me best
een aardige gedachte. Maar ik kan
je niet betalen wat ik je zou willen
betalen, vervolgde ik. Hij: dat
neemt de belasting toch van me af.
Daar komt bij dat ik een nieuwe
uitdaging nodig heb. Het was in
anderhalve minuut geregeld, wat
ik als een compliment voor mijzelf
Buurman is populair bij Van de
Linde, maar niet bij iedereen bin
nen het AVRO-bedrijf. Kees en ik
hebben de naam onbenaderbaar te
zijn en een beul-achtig karakter te
hebben. Als wij iets in vijf woorden
kunnen afdoen, doen we dat ook.
Het kortste memo in de geschiede
nis heb ik van hem mogen ontvan
gen. Daar stond alleen maar op:
NEE".
'Wedden dat...?' was het afgelo
pen seizoen een topper met een
waarderingscijfer van ruim in de
zeven en zo'n 7 miljoen kijkers per
aflevering. Voor de identiteit van
de AVRO vindt Van de Linde 'Jon
ge mensen op weg naar het concert
podium' echter belangrijker. „Dat
is ons visitekaartje". De directeur
ziet dan ook brood in dit program
ma: „Een omroepbedrijf is pas een
bedrijf als je met je produktiemid-
delen ook probeert commercieel
iets te ondernemen. Dan heb ik het
niet over Maggi of Mercedes, maar
over de AVRO zelf. Ten bate van
de werkgelegenheid, noem maar
op".
„Een programma als 'Jonge
mensen op weg naar het concert
podium' kun je gewoon verkopen
aan het buitenland. De AVRO gaat
het destijds door de TROS op
grond van tegenvallende kijkcij
fers gestopte programma 'Music
All In' van Pim Jacobs opnieuw op
de buis brengen en ook dit pro
gramma gaat elders in de aanbie
ding. Maar er komt niet alleen bij.
Dallas verdween en Cox en Grata-
ma kunnen na een jaar ook weer
verdwijnen. Dat is al met al toch
tegengevallen".
Videomarkt
Vorige week woensdag werden
de omroepvoorzitters (met uitzon
dering van de VPRO) het er over
eens, dat wat hen betreft ons land
vanaf eind volgend jaar drie televi
siezenders krijgt: één zender voor
de 'geprofileerden' (NCRV, KRO
en VARA), één' zender voor de
NOS en de kleine zendgemachtig
den en één zender voor de 'pu-
blieksomroepen' (AVRO, TROS en
Veronica). EO en VPRO wisselen
in de nieuwe constructie over de
eerste, en de laatstgenoemde zen
der. De STER-reclame wordt uit
gebreid.
Hoewel het plan van de voorzit
ters tijdens ons gesprek nog niet
rond was, bleek Van de Linde een
groot voorstander van de voorge
stelde zenderindeling: „Je krijgt
dan in ieder geval een rangschik
king, waarbij voorkomen wordt,
dat geen keuze meer mogelijk is.
Je hoort mij niet zeggen dat de EO
tegenover de VARA slecht is, want
daar is voor mij best het een en an
der aan te beleven. Maar je zit wel
naar twee praatzenders te kijken.
En aan de andere kant zie je de
TROS en Veronica elkaar met hele
kostbare programma's beschadi
gen. Verder heb je het grote voor
deel, dat je de reclamegelden voor
het maken van Nederlandse televi
sie kunt behouden".
„De AVRO roept het heel
kalmpjes trouwens al een paar jaar.
De sportsamenwerking met Vero
nica en TROS in het 'ATV'-ver-
In zijn TROS-tijd trad Van de
Linde tevens op als Nederlands
correspondent voor het Ameri
kaanse uitgeversconcern TimeLi-
fe. Die omstandigheid kreeg vorig
jaar ruime aandacht, omdat de
nieuwbakken AVRO-directeur het
over de neveninkomsten niet eens
kon worden met de belastingin
specteur en met succes staatsse
cretaris Koning inschakelde.
De combinatie van bezigheden
was financieel dermate aantrekke
lijk, dat Van de Linde om die reden
in elk geval niet naar de AVRO
hoefde te gaan, zoals hij nadrukke
lijk stelt. De AVRO-directeur kan
dan ook een zekere fixatie op geld
èn inkomen niet ontzegd worden.
Het baantje voor TimeLife ging
niet verloren voor de familie Van
de Linde. Naar Van de Linde mee-1
deelt, werd zijn echtgenote sinds
hun huwelijk in 1978 in ras tempo
opgeleid om het correspondent-!
schap voor de Amerikanen over te j
nemen. Over de resultaten daarvan
is Van de Linde allerminst ontevre- i
den.
De Leeuwarder Courant had na
de Elfstedentocht een overzicht
opgenomen van de buitenlandse
pers. Ze verbaasden zich er over,
dat die correspondente van Time
zo goed op de hoogte was. Ze had-
den er nooit bij stilgestaan, dat die
correspondente in haar woning in
Nijemirdum net als de rest van Ne
derland tv zat te kijken. „Weet je
trouwens, dat die Amerikanen
maar honderd dollar per dag beta-1
len? En dan moet je ook nog zelf1
het abonnement op de telex beta
len. Het gezin leeft natuurlijk wel j
van mijn inkomen, maar het is
prettig voor haar, dat ze zelf een in
komen heeft. Al zou het alleen
maar zijn om voor zichzelf een
jurkje te kunnen "kopen".
Meer dan honderd concerten in Utrecht
UTRECHT (GPD) - Het Holland
Festival Oude Muziek in Utrecht
heeft zijn programma voor zover
het de belangrijkste onderdelen
betreft klaar. Het festival, dat loopt
van 29 augustus tot en met 7 sep
tember, wordt volgens de inmid
dels zowel traditionele als ijzer-
sterk gebleken formule samenge
steld; het succes is inmiddels dui
delijk bewezen: verleden jaar kwa
men er vijftigduizend bezoekers
naar het festival.
De formule houdt in dat een deel
van de concerten gratis is, name
lijk de open-podiumconcerten, en
dat voor de fringe (franje)-concer-
ten, het andere deel, betaald moet
worden. De concerten worden niet
alleen gegeven in de 'erkende' mu
ziekzalen, zoals het Muziekcen
trum en de Dom, maar ook in tal
van andere ruimten, zoals musea,
kerken en diverse panden van cul
tuur-historisch belang, vaak hui
zen, die worden bewoond door par
ticulieren of in handen zijn van
stichtingen, die alle graag hun deu
ren openzetten voor een of meer
concerten of concertjes. Het ver
kleinwoord slaat in deze op het be
zoekersaantal, dat zelfs in een rui
me huiskamer soms echtniet meer
dan dertig kan bedragen.
Vanaf heden is de zogeheten
'Van dag tot dag'-folder te verkrij
gen, men vindt daarin de concer
ten, waarvoor betaald moet wor
den. Halverwege augustus komt de
'Van uur tot uur'-folder uit, daarin
zullen alle concerten en recitals
vermeld staan, dus ook die welke
gratis zijn, maar waar overigens
wel kaartjes voor besteld moeten
worden.
Tot nu toe zijn er circa vijfenze
ventig evenementen te vinden in
de folder. Met alle andere nog niet
bekendgemaakte concerten wordt
het aanta evenementen zeker ver-
tweevoudigd.
De festivalleiding heeft al deze
concerten ondergebracht in blok-
Scène uit de Erasmus-produktie voor het Festival Oude Muziek, waar
van onlangs in het Haags Conservatorium een proefvoorstelling werd
gegeven (foto gpd>
ken, gewijd aan diverse thema's.
Deze blokken zijn echter alleen
thematisch, de concerten, lezin
gen, workshops en aanverwanten
warden wat tijd betreft echter wel
tijdens het festival gehouden.
Het eerste thema is het liturgisch
drama, de compositievorm, die in
de middeleeuwen eerst in de kerk
werd uitgevoerd, vervolgens voor
de deur van de kerk ten beste werd
gegeven en nu beschouwd wordt
als de voorloper van ons begrip
opera.
Vijftien concerten zullen worden
gewijd aan de componist Josquin
Des Prez, aan wie tevens een con
ferentie wordt gewijd, die wordt
georganiseerd door de Vereniging
voor Nederlandse Muziekgeschie
denis.
Derde thema is muziek voor luit,
waarbij speciaal aandacht zal wor
den besteed aan Spaanse en mo
derne werken en bovendien de
kinderen niet zullen worden verge
ten.
Eén van de uitvoerigste thema's
is getiteld Droevige Muziek, waar
bij de liefhebbers zich mogen ver
heugen op Catalaanse muziek,
Monteverdi maar zowaar ook het
Requiem van Mozart, want oud is
tegenwoordig in dit festival een
rekbaar bergip vergeleken bij wat
tot voor een paar jaar geleden
gangbaar was om in de muziekwe
tenschap onder dit woord te ver
staan.
De grote festival-produktie zal
gewijd zijn aan Erasmus, de huma
nist die dit jaar 450 jaar geleden
overleed.
Voorstelling: 'Basta'. Teksten: Ro
bert Walser, regie: Wessel van der
Heijden, muziek: Bart van Rosma
len, spelers: Hans Dagelet, Bart
van Rosmalen, Hans Hasebos. Ge
zien op 16 mei in het LAK, Leiden.
Aldaar nog te zien op 17 mei.
LEIDEN Het muziekthea
terstuk 'Basta' is opgebouwd
rond teksten van de intrigeren
de Zwitserse Schrijver Robert
Walser (1878-1956). De belang
stelling voor Walser, tijdens
zijn leven slechts in kleine
kring gewaardeerd, kent mo
menteel een ongekend reveil.
In Nederland heeft de Arbei
derspers inmiddels werk van
hem vertaald. Zijn werk wordt
gekenmerkt door een inne
mend verwonderde toon op
een onderstroom van wanhoop.
Toneelgroep Baal heeft met
'Basta', door de tekstkeuze,
sterk het accent gelegd op die
grimmige ondertoon. Het is een
ragfijne voorstelling geworden
die de poëtische kracht van
Walser's teksten ten volle be
nut.
Hans Dagelet neemt alle tek
sten voor zijn rekening. Tot op
de lettergreep gecontroleerd
spreekt hij ze uit, kauwend op
woorden, zinnen door pauzes
uiteenrafelend, zijn stem als in
strument gebruikend. Bart van
Rosmalen (cello/piano) en Hans
Hasebos (vibrafoon/xylofoon/
slagwerk) kijken zwijgend toe
en dragen slechts middels oog
contact bij aan het spel. Alles is
stilering. Ondersteunt door de
muziek wordt in tekst en bewe
ging een ritme bereikt dat de
voorstelling een enorme lading
geeft.
Het drietal gaat gekleed in
Nescio-achtige kledij. Dagelet,
die ook trompet speelt, zet een
personage neer die steeds ver
warder en verlorener in de we
reld komt te staan en uiteinde
lijk lijkt te belanden in een on
maatschappelijk isolement.
Het gevoel van isolement
wordt versterkt door de beslist
niet makkelijke muziek en het
feit dat de andere twee perso
nen zwijgen en hem strak met
de ogen volgen.
Wel is het zö dat die talloze
blikken van verstandhouding
gaan vermoeien en de toe
schouwer teveel afleiden. Ook
sommige muzieksoli hadden
korter gekund. Veel opge
bouwde spanning ging zo ver
loren. Het decorontwerp was
van Jeroen Henneman die weer
eens zijn grote klasse toonde.
Hij stopt geen niet te duiden
symboliek in zijn decors maar
maakt heldere, concrete beel
den en verrast de toeschouwer
met visuele vondsten van een
plezierige speelsheid. Het slot
beeld was er zo één. Dagelet
loopt langzaam het decor af en
achter zijn rug lichten zijn voet
stappen op.
RADBOUD ENGBERSEN
'Die Ungarische Hochzeit', operet
te van Nico Dostal door de Oegst-
geester vereniging 'De Trouba
dours'. Muzikale leiding: George
Overmeire. Regie: Toos Cozijn.
Met medewerking van volksdans
groep 'Oud Poelgeest'. Gezien op 16
mei in de Leidsche Schouwburg.
Aldaar vanavond nog een extra
voorstelling te zien.
LEIDEN/OEGSTGEEST -
Hoe meer zielen, hoe meer
vreugd lijkt het motto te zijn
geweest bij de Oegstgeester
operettevereniging 'De Trouba
dours'; het leek wel, alsof half
Oegstgeest gisteravond op de
planken van de schouwburg te
gast was. Het opsommen van
de lijst van medewerkers zou al
heel wat kolomruimte vergen.
'Die Ungarische Hochzeit' gaat
dan ook niet over één bruiloft,
plechtigheid in een dorp vol
trouwlustige kolonisten. Het
zijn trouwens huwelijken in op
dracht van hogerhand, die ten
slotte door de keizerin ongeldig
worden verklaard. Uiteindelijk
blijven er twee paren over: het
boerenmeisje met de kamerdie
naar en de graaf met de burge
meestersdochter - en - zo hoort
het ook in een standsbewuste
operette.
Hoewel de muziek (in bij
voorbeeld 'Marchentraum der
Liebe') soms bekend is, be
hoort deze operette toch wat
minder tot het ijzeren standaar
drepertoire. Voordeel daarvan
is, dat de produktie niet zo
gauw in de schaduw staat van
andere, veelgehoorde versies -
nadeel is echter, dat het bij een
operette-uitvoering vaak be
langrijke feest der herkenning
niet of nauwelijks een rol
speelt.
Dit werk stelt hoge eisen,
misschien zelfs te hoge eisen
voor een amateurvereniging;
ondanks de begeleiding door
leerlingen van het conservato
rium. Met een indrukwekkend
doorzettingsvermogen hebben
de Troubadours aan de uitvoe
ring gewerkt. Wie ooit eens een
toneelrepetitie heeft meege
maakt, kan vermoeden, wat
voor een reusachtig karwei het
geweest moet zijn om alles op
de juiste plaats te krijgen. Toch
mist de voorstelling nog de no
dige vaart, loopt het acteren
stroef en is de muziek en zang
lang niet altijd zuiver. De enor
me inzet maakt weliswaar veel
goed, maar natuurlijk niet alles.
WIJNAND ZEILSTRA.
