Economische schade
kernramp zal op
langere termijn blijken
Uiy
KRUISWOORD
OPLOSSING
2e Pinksterdag 19 mei zijn
wij de gehele dag geopend
(SuöJtoutos
ZATERDAG 17 MEI 1986
PAGINA 19
De eerste rapporten over de gevolgen van 'Tsjernobil' voor
ons land beginnen los te komen. Minister Winsemius was
afgelopen week de eerste met een opsomming van de me
tingen van de verhoogde straling in het milieu. In de land
en tuinbouw wordt berekend hoe groot de schade is van
maatregelen als het weide-verbod voor melkvee en de 'ko
pers-staking' van het publiek, waar het verse groente en
fruit betreft. Nog niet meetbaar zijn de gevolgen van dit
eerste grote drama met kernenergie in Europa voor de Ne
derlandse economie. Hoe de verschillende effecten op het
gebied van de energie, van de industriële ontwikkeling en
ook op de politieke besluitvorming zullen inwerken moet
de komende maanden en jaren blijken.
De eerste klap als gevolg van de
ramp in de kerncentrale van Tsjer
nobil is bij de tuinders terechtge
komen. Hun schade wordt geschat
op vijftien miljoen gulden, in
hoofdzaak als gevolg van het niet
kopen door het publiek van verse
groenten en tomaten. Daardoor
kelderden de prijzen op de veilin
gen soms per uur.
door
Marien v/d Bos
en Cees Keizer
Kort nadat in ons land een ver
hoogde straling was gemeten,
werd gadviseerd geen spinazie van
de koude grond te eten. De eerste
spinazie stond op het punt te wor
den geoogst en de tuinders konden
maar één ding doen: de zeis er door
en de verse groente laten liggen.
Op grond van bepalingen van de
kernenergiewet kregen deze tuin
ders van de overheid 20 cent per
kilo aan schadevergoeding uitbe
taald.
De financiële gevolgen voor de
sla-kwekers was door deze spina-
zie-affaire direct veel groter. Uit
angst dat ook de kropsla radio-ac
tief besmet zou zijn, kocht het pu
bliek geen sla meer. Er onstond
wel een run op de winkelbedrijven,
waar de schappen met blik- en pot-
groenten al snel leeg raakten.
Het Centraal Bureau voor de
Tuinbouwveilingen berekende dat
deze slatuinders een strop hadden
van vier miljoen gulden. Een strop
die in de komende weken ook niet
meer valt goed te maken. Een an
dere categorie tuinders die zich
duidelijk gepakt weet zijn de toma
ten- en komkommerkwekers.
Doordat met name de Duitse huis
vrouw geen tomaten en komkom
mers kocht, klapten ook voor deze
groenten de prijzen op de veilingen
in elkaar.
De Nederlandse tuinbouw moet
het voor het grootste deel hebben
van de export. Zo'n 60 procent van
onze produktie gaat de grens over,
met name de Duitse. De tuinders
zijn bijzonder gegriefd over het feit
dat de voorlichting van de Duitse
overheid aan het publiek over de
gevolgen van de kernramp niet zo
goed is geweest als in ons land.
De Nederlandse ministeries van
landbouw en WVC hebben van het
begin af aan laten weten dat alleen
spinazie van de koude grond niet
gegeten kon worden. De rest van
de groente komt nog niet van de
koude grond, maar uit de kassen.
Bij die groenten werd geen ver
hoogde radio-activiteit gemeten.
Datzelfde geldt voor bijvoor
beeld de sla, de komkommers en
de tomaten. Die komen ook alle
maal uit de kas. Bij de consument
is dat blijkbaar niet zo overgeko
men, gezien de reactie dat men ook
Horizontaal
1. gloed; 4. ijle stof; 7. reptiel;
11. riv. in Italië; 12. overvloedig;
14. voegwoord; 15. pers. vnw.; 17.
akelig; 19. deel v.e. schip; 21. mu
zieknoot; 22. godin v.d. dage
raad; 24. buidel; 26. vr. munt; 27.
bep. verlichting; 30. paarden
kracht; 31. Jap. bordspel; 32.
geestelijke; 33. oude lengtemaat;
35. Grieks orthodokse priester;
37. homp; 39. ten bedrage van;
40. elan; 41. balletrokje; 42. bok-
sterm; 43. gevierde zangeres; 46.
loot; 48. nummer; 49. uitstel v.
betaling; 50. item (afk.); 52. getij
de; 53. de onbekende; 55. klapje;
58. bezitt. vnw.; 61. open plek i.e.
bos; 63. des voormiddags; 64.
voorgerecht; 66. groep spelers;
69. Franse nv; 70. omroepvereni
ging; 71. gif; 73. Dyjtse nv; 75.
snelheid; 76. ingebeeld meisje;
77. houding, toestand.
Verticaal
1. Europeaan; 2. Amsterdams
peil; 3. kloosterlinge; 4. gepelde
gerst; 5. reeds; 6. niet altijd; 8.
kansbriefje; 9. gereed; 10. kleur;
12. familielid; 13. familielid; 16.
boksterm; 18. verbrandingsrest;
20. Franse nv; 21, titel (alk.); 23.
halt; 25. tegen (in samenst.); 26.
gele kleurstof; 28. deel v.h. jaar;
29. kort schriftelijk verslag; Cl.
vrw. god; 34. vak i.e. kastje; 35.
smalle weg; 36. bijb. figuur; 37.
vervoermiddel; 38. beroep; 44.
gierigaard; 45. lusthof; 47. kleur
schakering; 51. stand, toestand;
54. haargroei; 56. ter nagedachte
nis; 57. muzieknoot; 58. toegan
kelijk; 59. stram; 60. bevestiging;
62. vr. munt; 64. afwaswater; 65.
en verder; 67. voegwoord; 68.
niet glanzend; 70. titel (afk.); 72.
op dit moment; 74. bevel
veel van déze produkten liet lig
gen.
De financiële gevolgen zullen
voor enkele tientallen tuindersbe-
drijven rampzalig worden. Er drei
gen faillissementen voor tussen de
50 en 100 bedrijven, zo wordt thans
aangenomen. De tuinbouw-organi-
saties zullen bij de minister van
landbouw eerst nog proberen een
schadevergoeding te krijgen, maar
veel hoop hebben zij daarop niet.
De minister heeft namelijk alleen
de spinaziekwekers onder de bepa
lingen van de kernenergiewet laten
vallen, waardoor ook alleen zij in
aanmerking kwamen voor een
schadevergoeding.
Een groep juristen onderzoekt
de mogelijkheden de financiële
schade voor de tuinbouw te verha
len op de Sovjet-Unie. De kans van
verhaal lijkt echter bijzonder klein
te zijn. De Nederlandse overheid
zal een schadeclaim moeten indie
nen bij het Internationale Hof van
Justitie in Den Haag. De Sovjet-
Unie heeft dit hof echter niet er
kend en kan dus een eventuele,
voor de Nederlandse tuinbouw po
sitieve, uitspraak zonder meer
naast zich neerleggen.
Ketting
„Als de Sovjets niet betalen be-
□nQHQrvvwwwia
aaaaananarisQEiaa
HrwwwwiQfW^a
ErvvwiHQBfWinHH
ïiaanaEitiMiBHEi
nrvyywvvwvvvvi
snEaaHEIMEIElGBHHt'I
srvv^nnaQHrwvv^a
De prijs van 25.- werd toege
kend aan mevr. Krop v.d. Berg,
W. Warnaarlaan 7, 2171 HA Sas-
senheim.
Oplossingen met vermelding
'Puzzel' voor donderdag op een
briefkaart of enveloppe zenden
aan: Redactie Leidsch Dagblad,
Postbus 54, 2300 AB Leiden.
staat er altijd nog de mogelijkheid
om Russische schepen die onze ha
vens aandoen aan de ketting te leg
gen", menen enkele juristen van de
tuinbouw-organisaties. Of het
zover zal komen is de vraag, omdat
dan wel een internationale rel
wordt gevreesd.
Een andere groep die zegt scha
de te hebben geleden zijn de vee
houders, wie door de overheid
werd verboden de melkkoeien
naar buiten te jagen. De veeboeren
zeggen dat ze hierdoor duurder ge
worden ruwvoer moesten aanko
pen. De kosten daarvoor worden
geschat op ongeveer vijf gulden
per koe per dag.
De gemiddelde veehouder heeft
50 koeien. De extra kosten van het
op stal laten van de koeien bedra
gen dus zo'n 250 gulden per dag.
Nederland heeft 55.000 veehouders
die samen twee miljoen koeien be
zitten. De totale kosten worden in
middels geschat op 16 tot 18 mil
joen gulden.
Een verzoek aan de minister van
landbouw om deze boeren de scha
de te vergoeden volgens de bepa
lingen van de kernenergiewet, is
door minister Braks afgewezen.
Hij vond dat de boeren weinig pro
blemen hebben gehad, omdat in
bijna heel ons land de grasvoor-
raad nog zo slecht was, dat de
koeien toch niet naar buiten kon
den.
Een enkele melkveehouder deed
dit toch, omdat zijn voorraad ruw
voer was opgeraakt. Politie en in
specteurs van de Algemene In
spectie Dienst van het ministerie
van landbouw dwongen deze boe
ren hun vee weer op stal te zetten.
Een enkele boer zag de inhoud van
zijn melktank vernietigd worden.
De Europese Commissie heeft
besloten dat de nationale overhe
den wordt toegestaan duidelijk
aanwijsbare schade te vergoeden.
Misschien geeft dat de Nederland
se veeboeren en tuinders nog enige
hoop. „Er zal wel wat moeten ge
beuren. We zijn de afgelopen tijd
toch al zwaar gepakt. Eerst door de
superheffing op teveel geprodu
ceerde melk. Daarna door de mest
wet en toen nog eens door de sta
kingen in de zuivel. De Nederland
se boer en tuinder is financieel niet
van elastiek", zeggen de land- en
tuinbouworganisaties.
Ook de handel, met name met de
Sovjet-Unie, ondervindt een terug
slag van de ramp met de Russische
kerncentrale. Nu was hier de laat
ste tijd toch al geen sprake van een
opgaande lijn en wat nu precies de
gevolgen zullen ziin van de ramp is
nog niet duidelijk. Dat er in 1986
gesproken kan worden van een
„scherpe daling" in de handel met
het Oostblok wordt in handelskrin
gen wel vastgesteld.
Problemen
Daarbij spelen echter ook pro
blemen in het land zélf een rol.
Door het kelderen van de olie-pnj-
zen dreigt voor de Sovjet-Unie als
grote exporteur van olie en gas een
ernstig tekort aan buitenlandse de
viezen om de importen mee te kun
nen betalen. Bovendien heeft Mos
kou steeds minder belangstelling
voor grootschalige importen en
wordt meer en meer de nadruk ge
legd op het het verbeteren van de
eigen bestaande fabrieken en in
stallaties.
Voor de andere Oosteuropese
landen wordt een minder dramati
sche terugslag voorzien. Al wijst
een handelaar op een opkomende
„anti-Oost-Europa"-stemming on
der het Nederlandse publiek. En
voor landen als Bulgarije, Roeme
nië en Hongarije is juist de export
van agrarische consumenten-pro-
dukten naar West-Europa van le
vensbelang. Na de terugslag in de
export van groente en fruit door de
aansluiting van Spanje en Portugal
bij de Europese Gemeenschap op
nieuw een tegenvaller.
Ook het reisverkeer, met name
het toerisme naar het Oostblok, on
dervindt schade. De interesse voor
dergelijke reizen is vrijwel nihil.
Opmerkelijk is ook dat er Neder
landse bedrijven zijn die proble
men hebben om hun specialisten
naar het Oostblok te krijgen. Vol
gens een kenner van de handel met
het Oostblok zijn er al gevallen van
Nederlandse bedrijven die in de
Sovjet-Unie hun verplichtingen na
moeten komen door een installatie
af te leveren of in gebruik te stellen
en daarvoor de mensen niet kun
nen krijgen. Vooral als dat nog in
de Oekraine is ook, want „tja, wat
krijg je daar te eten bijvoorbeeld".
De economische gevolgen op de
lange termijn zijn nog moeilijk in
te schatten. Het Nederlandse pu
bliek is flink geschrokken en heeft
ook de politici wakker geschud.
Waar in de publieke opinie tot voor
kort de voor- en tegenstanders van
kernenergie elkaar min of meer in
evenwicht hielden, blijkt uit recen
te opiniepeilingen dat zo'n drie
kwart van de Nederlanders er geen
nieuwe kerncentrales bij wil heb
ben.
Net nu de Nederlandse industrie
warm begon te lopen voor het toe
leveren bij de bouw van twee of
meer nieuwe kerncentrales in ons
land. Opgepept door twee rappor
ten van Zwitserse ingenieursbu
reaus en minister van economische
zaken. Van Aardenne. De Neder
landse industrie zou volgens de op
timistische schattingen zo'n 65
procent van de miljarden-orders
voor haar rekening kunnen nemen.
Met het doorlopen van de verschil
lende procedures om tot de bouw
van die nieuwe kerncentrales te
komen en een „voorwaardelijk
groen licht" van de Tweede Ka
mer, nam ook de interesse bij het
bedrijfsleven gaandeweg toe.
Nu dat eenmaal op gang is geko
men, lijkt er geen houden meer
aan. Nog dagelijks melden zich be
drijven aan voor een belangrijke
produkt-presentatie op dit gebied
onder leiding van de Federatie van
de Metaal en Electrotechnische In
dustrie (FME), begin juni in Genè-
ve. Dat de politieke beslissing tot
de bouw van nieuwe centrales in
Nederland is uitgesteld lijkt nau
welijks een rol te spelen. „Alle
commerciële mogelijkheden op dit
gebied blijven natuurlijk interes
sant", aldus de FME.
Mankracht
De belangrijkste kanshebbers
voor de Nederlandse opdracht tot
de bouw van nieuwe kerncentrales
nemen voorlopig een afwachtende
houding aan. Anders dan in man
kracht is er niet of nauwelijks gein-
vesteerd inde bouwplannen, aldus
Siemens Nederland, vertegen
woordiger van de Siemens-dochter
Kraftwerk Union. De fase van het
uitbrengen van offertes was nog
)net) niet aangebroken. Dan was
het wel een kwestie van miljoenen
geworden, aldus een woordvoer
der.
ADVERTENTIE
0 Dankzij een speciale vergunning is
Bakker voor de Tuin op 2e Pinksterdag
19 mei open! Die dag kunt u supervoordelig f, M
P'anten> tuingereedschap en tuinmeubels
v V kopen. Onze tuinmeubelshow van 1.200 nv
/W* F is een hezoek zeker waard! V>
Leiden
LUXOR (121239):
'Absolute Beginners', dag. 19.00 en
21.15 uur, ma., za.. zo. en woe. ook
14.30 uur, al
LIDO 1. 2, 3, 4 en STUDIO, (124130/
133210):
'Out of Africa', dag. 20.00 uur, zo. en
ook 14.30 uur. al.
'Witness', 12 jr.
"Jewel of the Nile', al.
To live and dead in L.A.', dag. 14.30,
ook 14.30 u
Kindermatinee: 'Peter Pan', za. t/m
14.30 uur, woe. 14.30 uur, al.
TRIANON (123875): 'American Nin-
ja'. dag. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo.
14.15. 16.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
REX (125414): 'New wave hookers',
dag. 14.30. 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: 'Jack en Jill", vr.
en za. 23.30 uur, 18 jr.
KIJKHUIS (142895): 'Casanova', do.
t/m za. 19.30 en 22.15 uur.
'Novecento 1900', di. en woe. 19.00
Alphen
(voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1, 2, 3, 4: 'Out of Africa', dag.
20.15 uur, ma. ook 16.00 uur, al.
'Teachers', do. en vr. 18.30 en 21.00
uur, za. t/m woe. 13.45, 19.00 en 21.00
uur, ma. 13.45, 16.15, 19.00 en 21.00
'Mama is boos', do. en vr. 18.30 en
21.15 uur, za. t/m woe. 13.30, 18.30 en
21.15 uur, ma. 13.30, 16.00, 19.00 en
21.15 uur, al.
'Delta Force' do. er vr. 18.30 en 21.15
uur, za. t/m woe. 13.30, 18.30 en 21.15
uur, ma. 13.30, 16.00, 18.30 en 21.15
uur, 16 jr.
N achtvoorstellingen
'Sense Interdit', za. 24.00 uur, 18. jr
'Teachers', za. 24.00 uur, 16 jr.
'Delta Force', za. 24.00 uur, 16 jr.
'Twinety Brown, de heetste smeris ir
de stad', za. 24.00 uur, 18 jr
Kindermatinee: 'Sneeuwwitje', za. t
Greenwav: 'Mama is boos',
ma. e» woe. 15.45 uur, al.
"De mijnen van koning Salomon', do.
t/m zo. 19.00 uur, 12 jr.
'De aanslag', do. t/m zo. 21.15'uur, ma.
t/m woe. 20.15 uur. 12 jr.
Kindermatinee: 'Assepoester', za. t/m
woe. 14.00 uur, al.
Katwijk
(voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: 'Mama is boos', dag. 14.45,
19.00 en 21.15 uur. al.
CITY 2: 'Rocky 4', zie tijden City 1
CITY 3: 'Weird Science', zie tijden Ci
ty 1.
CITY 4: 'White nights', do., vr..en zo.
14.45. 19.00 en 21.15 uur. zo., ma., di.
en woe. 19.00 en 21.15 uur.
Kindermatinee: 'Taran en de toverke-
tel', za., ma., di. en woe. 14.45 uur. al.
Noordwijk
(voor reserveringen 01719-128 lÖ)
'Mama is boos', za., ma. en d'. 19.00
uur, zo. 20.15 uur, al.
'A chorus line', za., ma. en di. 21.15
ir, al.
14.00 l
al.
Ongevallendienst
Elke dag Academisch Ziekenhuis
behalve van dinsdag 13.00 tot
woensdag 13.00 uur (Diaconesse-
huis) en van vrijdag 13.00 tot zater
dag 13.00 uur (Elisabeth Zieken
huis)
Bezoekuren
Diaconessenhuis (tel. 071-178178)
dagelijks 16.00-17.00 uur en 18.30-
19.30 uur. Afdeling intensieve zorg:
10.30-11.00 uur en 19.00-19.30 uur en
na overleg
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur en
na overleg
Jongerenafdeling: 16.00-17.00 uur
en 18.30-19.30 uur
St Elisabeth Ziekenhuis (tel. 071-
899250): volwassenen 14.00-14.45
uur en 18.30-19.30 uur. Klasse afd.:
11.15-12.00 uur, 14.00-14.45 uur.
18.30-19.30 uur
Kraamafdeling: 15.00-16.00 uur en
18.30-19.30 uur, alleen voor vaders
Ziekenhuizen
bovendien van 19.30-21.00 uur
Afdeling CCU(hartbewaking):
14.00-14.30 uur en 19.00-19.30 uur
Intensieve verpleging: 14.00-14.30
uur en 19.00-19.30 uur
Sportblessures: maandag 19.30-
20.30 uur
Academisch ziekenhuis: (tel 071-
269111). alle patiënten (behalve kin
deren): 14.15-15.00 uur en 18.30-
19.30 uur
Avondbezoekuur afdeling Verlos
kunde: 18.00-19.00 uur
Prematurenafdeling: in overleg
doorlopend bezoek mogelijk
Ernstige patiënten: wanneer doorlo
pend bezoek wordt toegestaan kun
nen speciale kaarten worden ver-
Kinderafdelingen: voor ouders van
opgenomen kinderen is er een rui
me bezoek mogelijkheid in over3eg
met de hoofdverpleegkundige
Voor andere bezoekers gelden de
volgende tijden: Keel-, neus- en oor
heelkunde en neurologie: 14-.15-
15.00 uur en 18.30-19.30 uur; oog
heelkunde en heelkunde: 14.15-
15.00 uur en 18.30-19.00 uur
Kinderkliniek: zalen voor peuters,
kleuters en grote kinderen: 15.15-
17.00 uur; babyzaal en boxenafde
ling: volgens afspraak met de
hoofdverpleegkundige
Rijnoord (tel. 01720-9244): 14.30-15-
.15 uur en 18.30-19.30 uur. Extra voor
bezoek hartbewaking: 11.00-11.30
uur. Extra bezoek vaders op
kraamfdeling: 19.30-20.30 uur
Kinderafdeling: 14.30-15.30 uur, al
leen voor ouders 14.30-18.30 uur
17 mei 1986
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- De Leidsche Katholieke Kies-
vereeniging (niet te verwarren
met de Centrale Kiesvereeni-
ging) heeft - men kan tegenwoor
dig licht bevroeden waarom - ha
ren naam „Recht voor Allen" la
ten varen en zal nu in het vervolg
alleen de Katholieke Kiesve-
reenigmg van Leiden" heeten.
- Als eene bijzonderheid, welke
zeker wel der vermelding waar
dig is, deelt men ons mede dat
eene zeer geachte familie alhier,
aan wie eenige weken geleden het
zeldzame voorrecht te beurt viel
de vijftigjarige echtvereeniging
te vieren zonder het verlies van
een der kinderen te hebben te be
treuren, dezer dagen eene ach
terkleindochter werd geboren,
waarvan de overgrootouders
van beide kanten nog in leven
zijn.
- In de streek van Achtkarspe-
len verloonen zich legio slangen,
die niet alleen onschadelijk maar
zelfs nuttig zijn, omdat ze-veel
ongedierte vernietigen, vooral
veldmuizen.
Parijs, 17 Mei. De heer Sebli-
ne, gematigd republikein, is in
het departement LAisne als se
nator herkozen met 984 stemmen.
Zijn tegenstander, de heer Sand-
rique, opportunist, verkreeg 364
stemmen.
Vijftig jaar geleden:
- Na een Sherff. die hun wilde
arresteren, te hebben gedood,
zochten een neger en zijn zuster
in Virginia (V.St.) een toevlucht
in een hut. waar zij zich geduren
de zes uur verdedigden tegen de
politie, gewapendfomet mitrail
leurs en verscheidene honderden
gewapende burgers. Tenslotte
slaagde een politieman erin plat
op zijn buik gedekt door het vuur
van de 2 belegeraars naar de hut
te kruipen en deze in brand te ste
ken. De negerin liet zich het eerst
even zien en werd door een schot
gedood: even later volgde haar
broer, wien een zelfde lot trof.
Beide lijken werden door de
vlammen verteerd voor de oogen
van de belegeraars.
IK VREES PAT PE
BISSCHOP UW WORDEN
NIET ÖEHEEL SERIEDS
HEEFT ÓEN0-
MEN, EX
CELLENTIE
