VS: hoe dan ook chemische wapens geen bez uinigingen op ziekenzorg KIBDEPvM IN BH NIEUWE REGERING. Turkse parlement krijgt face-lift Bloedige begrafenis in thuisland Kwandebele Paraguay is Stroessner nog niet kwijt NAVO-partners voor het blok gezet Toch steun Nicaragua voor Contadora-plan? Waldheim op oude nazi-lijst Tsjernobil in 'Triëst' DONDERDAG 15 MEI 1986 PAGINA 7 WASHINGTON/BRUSSEL - De Amerikaanse regering wil dat de NAVO-ministers van defensie tijdens hun aanstaande vergadering op 22 en 23 mei, stilzwijgend kennis nemen van nieuwe produktie van chemische wapens, die de VS zo snel mogelijk op gang willen brengen. Dat is in strijd met een besluit van het Congres, waarin vastligt dat dit alleen maar goedkeuring krijgt als de NAVO-raad. bestaande uit de politiek veel zwaardere ministers van buitenlandse zaken, ermee instemt. De Amerikaanse senator Mark Hatfield, die tegen nieuwe chemi sche wapens is, heeft secretaris-ge neraal Carrington van de NAVO gisteren een lang telegram ge stuurd om hem te waarschuwen voor deze manoeuvres. „Dit is niet", zo verklaarde een lid van zijn staf, „wat het Congres wil". door Henk Kolb en HansdeBruijn Hatfield stelt vast dat de weg die zijn regering nu wil gaan, mis schien gemakkelijker is op korte termijn, maar op de lange duur binnen het bondgenootschap grote problemen kan opleveren. De fa brieken die de nieuwe chemische projectielen moeten gaan vervaar digen, zijn gereed om de produktie te beginnen. De Amerikaanse rege ring vreest kennelijk dat verzet te gen deze wapens in Europa, de fa bricage kan blokkeren. De Amerikanen trachten dit wa penproject nu op een zo laag moge lijk niveau door het NAVO-overleg te loodsen, om politieke proble men in de lidstaten uit de weg te gaan. Volgens Hatfield heeft de Amerikaanse ambassadeur bij de NAVO tijdens een hoorzitting on langs verzekerd, dat het toereikend zou zijn als de ministers van defen sie van hervatte produktie kennis nemen. De senator hoopt dat de NAVO zelf zal besluiten de kwestie MEXICO-STAD - Jorge Abadia, de minister van buitenlandse za ken van Panama, heeft onthuld dat hij een brief heeft ontvangen van de sandinistische president Daniel Ortega, waarin deze zich vastlegt om op 6 juni a.s. de zogenoemde Contadora-vrede te ondertekenen. Tot nu toe had Nicaragua voortdu rend geëist, dat eerst de Verenigde Staten zich formeel zouden ver plichten om alle hulp aan de anti- sandinistische contra-revolutionai ren te staken alvorens men het re gionale vredesakkoord-zou onder tekenen. door Rob Sprenkels De bewering van Abadia, gedaan tijdens een driedaags bezoek aan Peru, werd onmiddellijk tegenge sproken door Mauricio Cuadra, de Nicaraguaanse ambassadeur in de Peruaanse hoofdstad Lima. Mana gua zelf heeft daarentegen tot nu toe nog geen reactie gegeven. STAR WARS - De voormalige bondskanselier Willy Brandt, de voormalige premiers Joop den Uyl, Anker Joergensen (Denemar ken) en Per Borten (Noorwegen), de vooormalige directeur van de CIA, William Colby, natuurweten schapper Carl Sagan, de voormali ge Amerikaanse onderminister van defensie en ex-leider van de Ame rikaanse onderhandelingsdelega tie over ontwapening, Paulk Warn- ke en de econoom en oud-ambas sadeur te India John Kenneth Gal- braith hebben een gezamenlijke verklaring uitgegeven waarin zij zich uitspreken tegen de ontwikke ling vah wapensystemen in de ruimte. Eerder deze week verklaarde Da niel Ortega, de sandinistische pre sident, dat hij geen definitief uit sluitsel kon geven over de vredes- akte zolang de vijf betrokken Mid- denamerikaanse landen nog geen akkoord bereikt hebben over be langrijke punten als de controle op de naleving van de akkoorden, het houden van militaire oefeningen en de aanwezigheid van buiten landse militaire installaties in Mid- den-Amerika. En Daniels broer, Humberto. de sandinistische minister van defen sie, beschuldigde woensdag Was hington ervan, dat men het Conta- dora-overleg probeert te gebruiken om Nicaragua te kunnen isoleren van zijn Latijnsamerikaanse en Westeuropese sympathisanten. De meeste waarnemers zijn voor alsnog uiterst pessimistisch over het tot stand komen van de Conta dora-vrede. Vorige maand had Abadia, de Panamese minister van buitenlandse zaken, ook al een keer victorie geschreeuwd toen hij een brief had ontvangen van Philip Habib, de speciale afgezant van Ronald Reagan voor Midden-Ame- rika. Daarin beloofde deze, dat Was hington de militaire steun aan de contra's zou staken indien Nicara gua het Contadora-akkoord zou ondertekenen. Later werd die be lofte echter door Habib zelf terug gedraaid. Washington zou zijn po sitie ten opzichte van de sandinis ten pas versoepelen als deze daad werkelijk de vredesafspraken na zouden komen, zo stelde hij. En inmiddels is gebleken dat de Amerikanen met dat nakomen een dialoog met de contra-revolutio nairen en nieuwe verkiezingen be doelen, zaken die door de sandinis ten resoluut worden afgewezen. toch in de NAVO-raad aan de orde te stellen, die op 29 en 30 mei in het Canadese Halifax bijeenkomt. Als Europa (waar deze wapens moeten worden opgeslagen en eventueel gebruikt) deze wapens niet wil, is het volgens Hatfield be lachelijk die toch te maken. Hij veroordeelt 'de onwaarheid dat een Amerikaans besluit om produktie van chemische wapens te hervat ten West-Europa niet zou raken.' "Dit besluit is veel te belangrijk om langs een achterdeur op tafel te worden gebracht. Het Congres heeft vastgelegd, dat alleen geld voor de produktie ter beschikking wordt gesteld als president Reagan verzekert dat de plannen aan de NAVO zijn voorgelegd en formeel door de Noordatlantische Raad worden aanvaard', zegt Hatfield in een verklaring. Naar de mening van de senator is het debat over de kwestie in Euro pa tot dusverre 'volstrekt ontoerei kend in het licht van het belang van de zaak. De produktie van che mische wapens die uiteindelijk voor gebruik in Europa zijn be stemd, zou een belangrijke veran dering van het huidige beleid bete kenen en de bevolking van Europa behoort op de hoogte te zijn van het besluitvormingsproces." ATHENE - Het Turkse parlement heeft de afgelopen week een ingrij pende face-lift ondergaan, vooral ter rechterzijde. Gekozen tijdens het generaalsbewind. ruim drie jaar nadat dit in 1980 aan de macht was gekomen, heeft het van het be gin af een stempel van kunstmatig heid vertoond. Van de 15 partijen die aan de verkiezingen van no vember 1983 hadden vvillen mee doen, werden er door het toenmali ge bewind slechts drie toegelaten. door Frans van Hasselt De Partij van Nationalistische Democratie (PND) was bedoeld als regeringspartij, de Populisten als min of meer links georiënteerde oppositie en dan was er nog de conservatieve Moederlandpartij, waar de generaals geen groot ge vaar inzagen, omdat haar leider Turgut Ozal, als superminister van economische zaken tussen 1980 en '82 sterk aan populariteit had inge boet. Het liep echter toch anders dan president Evren het zich had voor gesteld. De Moederlandpartij^wist in haar verkiezingscampagne een element te brengen dat gunstig af stak bij de wat holle geluiden die men driejaar lang van de stramme generaals had gehoord en won de verkiezingen glansrijk: met 45 pro cent van de stemmen en 211 van de 400 zetels. De PND werd derde met Kunstmatig nog geen kwart van de stemmen, hetgeen bij de gemeenteraadsver kiezingen een paar maanden later zelfs was gezakt tot 7 procent. Doordat ze niet de begeerde macht had gegrepen had zij haar functie verloren - haar leider, generaal buiten-dienst Sunalp was het la chertje van de Turkse politiek ge worden en werd dan ook vervan gen door Soylemezoglu. die er geen geheim van maakte dat hij de partij maar helemaal wilde opdoe ken. Uitverkoop Dat is dan begin mei gebeurd, maar daarmee kwamen in het par lement toch nog aardig wat zetels beschikbaar. De partij had er in 1983 71 gekregen en van die af gevaardigden hadden zich 19 onaf hankelijk verklaard. De laatste da gen was het in Ankara dan ook gro te uitverkoop, iets wat het prestige van dit curieuze parlement ook al weer geen goed heeft gedaan. Het grootste contingent, 22 af gevaardigden onder Soyleme zoglu, richtte een nieuwe partij op met de ietwat dubbel op klinkende naam Partij vsn Vrije Democratie. Centrale figuur hierin is de buiten het parlement staande zakenman Mehmed Yazar, voormalig voorzit ter van de Turkse kamer van koop handel. een man die in Centraal en Oost-Turkije nogal wat aanzien ge niet. Twintig anderen gingen over naar de Partij van het Juiste Pad (PJP), die sympathiseert met de in 1980 ten val gebrachte rechtse oud- premier Demirel. Deze Is zelfs tot 1992 door de generaals uit de poli tiek gebannen, maar houdt wel grote toerneeën door het land wa- ruit moet blijken hoe populair hij nog is. Weer twintig afgevaardigden van de „Haan die te vroeg kraaide" (de PND had als embleem een haan) liepen over naar de regerende Moe derlandpartij van Ozal, die nog 206 zetels over had maar nu plotseling op 226 komt, hetgeen in schril con trast staat met het feit dat blijkens opinieonderzoek haar aanhang van 45 procent tot 30 is teruggelopen. Intussen is de wat kunstmatige Populistische Partij versmolten met de grote, buiten-parlementaire sociaal-democratische Partij en de ze oppositiegroepering kan nu op ruim 40 procent van de sympathie van de kiezers bogen. Links hier van bevinden zich in het parlement nog vier ex-populisten die zich hebben verbonden het de Partij van Democratisch Links onder Rahsan Ecevit, echtgenote van de eveneens tot 1992 uit de politiek gebannen oud-premier Bulent Ecevit. Het is een ingewikkelde constellatie, maar men zou het Turkse parlement nu kunnen be stempelen tot een lichaam dat goeddeels met afstandsbediening wordt bediend. Het kan nog tot 1988 aanblijven, maar uiterlijk oktober volgend jaar moeten er in tien districten tussen tijdse verkiezingen worden gehou den voor vacant gekomen zetels, verkiezingen die een krachtproef zullen worden voor premier Ozal. Om versnippering van de rechter zijde tegen te gaan - er zitten nu vijf rechtse partijen in het parle ment - heeft deze onlangs een kies wet laten aannemen die voor alle partijen een kiesdrempel stelt van maar liefst 17 procent. Het aantal partijen in Turkije, zo vindt Ozal, moet maximaal 2,5 worden. De PJP waarschuwt hem echter dat zijn eigen partij wel eens die halve zou kunnen worden. België In de Belgische centrum-rechtse coalitie is een politieke rel ontstaan over de toelating van Amerikaanse chemische wapens op Belgisch grondgebied. De Vlaamse rege ringspartijen CVP (christendemo craten) en PVV (liberalen) dienden gisteren een motie in waarin derge lijk opslag in vredestijd zowel als in tijd van crisis wordt verworpen. Daarmee gaan de regeringspar tijen rechtstreeks in tegen de Waal se liberale minister van defensie De Donnea, die onder voorwaar den wel nieuwe chemische wapens in België wil toelaten. De Donnea weet zich gesteund door de frans- talige regeringspartijen PSC en PRL. Maar CVP en PVV zullen bij de stemming in de Kamer, over twee weken, zeker de steun van de Vlaamse en Waalse socialistische oppositie krijgen, en daarmee de meerderheid. Die stemming komt echter een week nadat.de ministers van de fensie van de NAVO in Brussel op 22 mei over het Amerikaanse ver zoek tot opslag van nieuwe chemi sche wapens zullen hebben beslist. Nederland heeft zich bij monde van minister van defensie De Rui ter al tegen de opslag van chemi sche wapens verzet, evenals Dene marken, Noorwegen en Grieken land. West-Duitsland is wel bereid de wapens toe te laten, maar alleen in oorlogstijd, en de houding van Belgie zal dus de komende week duidelijk moeten worden. Alleen Engeland is momenteel volledig bereid de Amerikanen tegemoet te komen. Een vrouw valt nadat zij uit de door de politie met traangas bestookte bus was gevlucht. De rellen deden zie voor in Kwandebele. tijdens een begrafenis. (foto ap» NEW YORK (AP) - Een lijst met meer dan 36.000 namen van van oorlogsmisdaden verdachte perso nen en getuigen, is bij toeval op een plank in een centrum voor mi litaire documentatie in Maryland gevonden, zo heeft de New York Times woensdag bericht. De docu menten die over deze mensen zijn opgemaakt bevinden zich sinds 1948 in de geheime archieven van de Verenigde Naties. De namen be vonden zich op in totaal 80 geko pieerde vellen en waren voorzien van korte commentaren. De naam van voormalig secreta ris-generaal Kurt Waldheim van de Verenigde Naties staat op het 79ste vel. In het bijbehorende commen taar staat dat hij wordt gezocht we gens moord en gijzeling, aldus het bericht in de Times. De Israëlische regering heeft maandag in een brief aan secretaris-generaal Perez de Cuellar verzocht om inzage in de documenten van 1.379 perso nen, die door Israël gezocht wor den wegens oorlogsmisdaden. NEW YORK (AP) - De filmbeel den die eerder deze week door twee Amerikaanse televisiesta tions werden uitgezonden en waarvan men dacht dat daarop de brandende kerncentrale in Tsjernobil te zien was, blijken vervalsingen te zijn. Dit heb ben de stations laten weten. In werkelijkheid gaat het om beeldmateriaal van een bran dende cementfabriek in Triëst, aan de Italiaans-Joegoslavische grens. De televisiestations ABC en NBC hadden de video-opna men gekocht van een Joegosla vische toerist. Nadat de Ita liaanse televisie de beelden eveneens had uitgezonden, ont ving deze telefoontjes van ver schillende kijkers. Hierop be sloten de stations de herkomst van de beelden te onderzoeken. JOHANNESBURG - Tijdens een begrafenisplechtigheid in het kleinste Zuidafrikaanse thuisland Kwandebele is het dinsdag tot een bloedige botsing gekomen tussen jongeren enerzijds en militairen en politiemannen anderzijds. door Ruud de Wit Deze nieuwe uitbarsting van ge weld moet in verband gebracht worden met de aangekondigde 'on afhankelijkheid' van dit thuisland, die is gepland voor 11 december MEXICO STAD - „Iedereen die mijn val heeft voorspeld is gestor ven voordat het zover was", zo pleegde tot voor kort Alfredo Stroessner te zeggen. Maar nu de zoon van een Beierse bierbrouwer al 32 jaar aan de macht is in Para guay en de leeftijd van 73 jaar heelt bereikt, begint het erop te lijken dat zijn overheersing een feinde na dert. door Rob Sprenkels Allë problemen zijn voor deze peetvader van de Latijns-Ameri kaanse dictators bijna op hetzelfde moment gekomen. Vorig jaar al wilde Stroessner naar Beieren trekken, volgens sommige geruch ten om een ingrijpende hartopera tie te ondergaan, maar op het aller laatste moment zag hij van die trip af omdat er een gigantisch corrup tieschandaal uitbrak waarbij tal van zijn vertrouwelingen waren betrokken. En nu hij eindelijk het corruptie schandaal min of meer in de doof pot heeft weten te stoppen begint de sociale onvrede in het land zich te uiten in manifestaties op straat en is hij plotseling ook door de Verenigde Staten „ongewenst" verklaard. Opnieuw moet Stroess ner thuisblijven wil hij zijn greep op Paraguay kunnen behouden. Paradijs Het kleine Zuidamerikaanse land is onder Stroessner uitge groeid tot een waar paradijs voor smokkelaars. Om het leger aan zijn kant te kunnen houden heeft Stroessner, die officieel nog altijd de titel van generaal draagt, alle goudmijntjes verdeeld. De enige seneraal ontfermt zich over de si garetten, de ander over de wapens. Drank, parfum, auto's, vee. voor de Paraguayanen is geen zwarte han del te gek. De huidige vijandigheid van Washington wordt tot op zekere hoogte ingegeven door de sterke toename van de drugssmokkel, met name heroine en cocaine, een handel die direct wordt gecoördi neerd door Pastor Coronel, de chef van de veiligheidspolitie, en Sabi- no Montanaro, de minister van bin nenlandse zaken. De familie Stroessner zelf beheerst monopo lies over de prostitutie, de staatslo terij, de toto, de lotto en de casi no's. Officieel bestaat er in Paraguay een democratie. Elke vijfjaar heeft Stroessner zich later herverkiezen. Maar volgens tegenstanders van het bewind is het altijd om nepver- kiezingen gegaan en is Paraguay een ware politiestaat. Taxichauf feurs, schoenpoetsers, krantenver kopers, kruideniers, bijna iedereen die een gunst van de autoriteiten nodig heeft moet lid worden van Stroessners Colorado-partij en wordt regelmatig door veiligheids politie uitgehoord over zijn buren en bekenden. Rustig Ondanks de grote sociale ver schillen in het land is het daarom de afgelopen dertig jaar opvallend rustig geweest. Twee jaar geleden kwamen de eerste signalen dat Stroessner moeilijkheden had. De dictator besloot tot de sluiting van het enige onafhankelijke dagblad, de ABC-color. Deze stringente maatregel lokte felle reacties uit. niet alleen in politieke kringen maar ook in het Paraguaanse za kenleven. Ruim een jaar later wordt de smeulende onrust op ini tiatief van de katholieke kerk om gezet in een nationaal akkoord, een samenwerkingsverband van alle oppositiepartijen om een daadwer kelijk democratisch bewind te kunnen bewerkstelligen. Onder tussen begon het in Stroessners ei gen kringen te rommelen toen bleek dat tientallen functionaris sen, inclusief 38 van de 40 officiële parlementsleden in de top van de Centrale Bank, met door de staat gesubsidieerde dollars een fraude hadden gepleegd van minstens 200 miljoen dollar. Volgens sommige versies zou de fraude zelfs een om vang van bijna 1 miljard dollar hebben bereikt, precies de helft van de buitenlandse schuld van Paraguay. Die schuld wordt op het ogenblik door de regering als ex cuus gebruikt om verdergaande bezuinigingsmaatregelen te rechtvaardigen. Inmiddels heeft Stroessner zijn meeste vertrouwelingen van het corruptieschandaal weten vrij te praten. Maar tal van vakbonden ei sen salarisverhogingen en zijn de afgelopen weken samen met de po litieke oppositie en studenten de straat op getrokken. Ondanks het harde optreden van Paraguayaan- se politie is het verzet tegen de dic tatuur niet geheel tot zwijgen ge bracht. Woensdag, tijdens de 175e verjaardag van de nationale onaf hankelijkheid, werd er ondanks felle dreigementen van de rege ring, toch een protest georgani seerd. Zo'n 2500 demonstranten legden 's ochtends vroeg bloemen bij het monument van nationale helden, woonden vervolgens een speciale mis bij en verzamelden zich 's mid dags in het Huis van het Volk, het gebouw van de enige door Stroess ner toegestane oppositiepartij van het Nationaal Akkoord, de revolu tionaire febreristische partij. Dat er slechts zo'n 2500 mensen kwamen opdagen werd door de organisato ren geweten aan het officiële ver bod op demonstratie. „We zullen zien wie er meer kan, zij of wij", zo had Sabino Montanaro, de minis ter van binnenlandse zaken, aan de vooravond gezegd. Stroessner is nog niet weg uit Pa raguay, maar alle ingrediënten voor zijn vertrek zijn inmiddels aanwezig. Oppositieleiders onder houden de afgelopen weken een intens contact met'de Amerikaan se ambassade in Asuncion. De Beierse leider Franz Josef Strauss heeft min of meer toegegeven dat hij Stroessner heeft uitgenodigd om naar het land van zijn vader te rug te keren. En dankzij bemidde ling van de Duitse regering mocht vorige maand de christendemocra tische leider Luis Alfonso Resck terugkeren na vijfjaar van verban ning. dit jaar. Ook gisteren was het zeer onrustig in Kwandebele en tijdens een nieuwe confrontatie zijn zeker twee personen gedood door leger- of politiekogels. Het slachtoffer dat maandag werd begraven was Jacob Skhosa» na. Volgens vele inwoners van Kwadebele was hij op 22 april van dit jaar vermoord door aanhangers van de huidige premier van het thuisland, Simon Skhosana. Diens Imbokotho-groep wil eenzijdig de onafhankelijkheid van Kwandebe le doorvoeren, ondanks het verzet van de meerderheid van de bevol king, die liever bij Zuid-Afrika wil len blijven behoren. Vorige week onderhandelde pre mier Skhosana met vertegenwoor digers van de Zuidafrikaanse rege ring, onder leiding van president Botha en na afloop werd mededge- deeld, dat niets meer de onafhan kelijkheid van dit uiterst kleine thuisland zal kunnen tegenhou den. Deze uitspraak van Botha is overigens in schrille tegenstelling tot diens eerdere verklaringen, dat Zuid-Afrika niet zal doorgaan met het 'onafhankelijk-maken' van de thuislanden. De onlusten braken maandag uit toen duizenden inwoners de bega- fenis van Jacob Skhosana bij woonden, hoewel de autoriteiten slechts een aantal van 50 aanwezi gen hadden toegestaan. Na afloop zwermden de jongeren uit over de 25 dorpjes van het thuisland en sta ken winkels van aanhangers van Simon Skhosana en regeringsge bouwen in brand. De haastig bij- eengetrommelde politie vuurde hierbij traangas, rubberkoggels en hagel af, maar voor zover raakte niemand gewond. Voor gisteren echter was er een massabijeenkomst georganiseerd in de Endzundza Kraal om te be slissen hoe het streven van de Im bokotho-groep om Kwandebele eenzijdig onafhankelijk te verkla ren kon worden voorkomen. De oproep voor deze bijeenkomst was gedaan door Chief James Mahlan- gu, die zich hiermee als etnisch lei der plaatste tegenover de politieke, zelfbenoemde leider Simon Skhosana. Hoewel de regering de bijeenkomst onmiddellijk ver bood, kwamen meer dan 20.000 mensen naar de Endzundza Kraal. Toen de politie arriveerde werd di rect met traangas en hagel ge vuurd, waaardoor zeker twee men sen om het leven kwamen. Bussen met demonstranten die zich haastig van het terrein pro beerden te verplaatsen, werden eveneens beschoten. Ook werd er door het Zuidafrikaanse leger en de politie traangasgranaten in de bussen zelf geschoten. Het is niet bekend hoeveel personen hierbij gewond zijn geraakt, maar hun aantal moet aanzienlijk zijn, zo lui den de laatste berichten. Opval lend is, dat de Zuidafrikaanse poli tie de afgelopen twee dagen in haar dagelijkse onlustberichtcn op geen enkele wijze iets gemeld heeft over de moeilijkheden in Kwadebele. Blijkbaar gaat zij er reeds van uit, dat dit thuisland niet meer tot Zuid-Afrika behoort. Twee busongelukken in evenzo veel dagen hebben in het zoge naamde onafhankelijke thuisland Transkei aan zeker 62 personen het leven gekost. Maandag kwamen 30 mensen om het leven toen een bus met 97 inzittenden in het bergach tige noorden van de Transkei over de kop sloeg. En dinsdag veronge lukte een bus met 176 schoolkinde ren in het Engcobo-district. Dit on geluk kostte aan 27 kinderen, als mede aan vier leerkrachten en de buschaffeur het leven. Als CDA en WD weer samen verder gaan, zal er in de gezondheidszorg verkeerd bezuinigd blijven worden. Met de Partij van de Arbeid in een nieuwe regering komt er meer ruimte voor verpleegkundigen en voor ziekenzorg. Ga dus stemmen op 21 mei. Uw stem is onmisbaar.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 7