Schoolreisje '86: op de kleintjes letten
'Er zijn erbij die verliefd worden en later trouwen'
ZATERDAG 10 ME11986
EXTRA
B^JLAG^AjnjET^EIDSCH/ALPHEN^AGBLAD
PAGINA 19
Menig basisscholier mag vandaag
de dag dan opgroeien met de luxe
van chartervluchten naar Spaanse
of Franse kusten, tijdens het jaar
lijkse schoolreisje proeft-ie net zo
intens van het glaasje Ranja als de
leerling van pakweg 30 jaar geleden.
En al kennen de kinderen van nu in
doorsnee de pretparken en dier
gaardes van haver tot gort, ook zij
kijken dagen van tevoren al uit naar
het dagie uit met de meester of juf,
zoals destijds hun ouders deden.
Kussengevechten in de nachtverblij
ven van de jeugdherberg, vlak voor de
thuisreis massaal plat gaan in de bus in
een doorzichtige poging de wachtende
vaders en moeders de stuipen op het lijf
te jagen vanwege de aanblik van een 'le
ge' touringcar, dergelijke praktijken blij
ken onveranderd te passen bij de school
reis die zich tot nu toe niet door de tijd
heeft laten inhalen.
Een steekproef onder leerkrachten
van basisscholen in de Leidse en Al-
phense regio leert dat geen leerling ook
maar de minste vorm van onverschillig
heid uitstraalt als het reisdoel een amu
sementsattractie blijkt te zijn die reeds
enkele malen met pa en ma is aange
daan. „Waar ze naartoe gaan, dat vinden
ze niet het allerbelangrijkste", is de erva
ring van Hanneke Lagendijk, hoofd van
de Leidse Apolloschool. „Dat ze voor de
verandering ergens zijn met hun vriend
jes en vriendinnetjes, daar vooral bele
ven ze plezier aan".
Overleefd
„Het spreekt de kinderen enorm aan
dat ze in een andere dan het gezinsver
band ergens naartoe gaan", weet ook
leerkracht A. van der Tuin van de Kat-
wijkse mr. J.J.L. van der Brugghen-
school. „Daarom", luidt de mening van
H. Gaykema, hoofd van de Leidse Mar-
nix van St. Aldegondeschool, „moet niet
al te snel worden gezegd dat schoolreis
jes maar van het programma moeten
worden geschrapt, omdat de kinderen
met hun ouders toch al overal komen.
Op schoolreis zijn de kinderen op elkaar
aangewezen, volgens mij is dat bevorde
rend voor het sociaal gedrag".
In samenspraak met zijn team heeft
hoofdonderwijzer Broekhoff van de Cal-
vijnschool in Katwijk aan Zee het
schoolreisje ooit als punt van discussie
voorgelegd aan de ouders. „We vroegen
ons af of we er wel mee moesten door
gaan. Gebleken is uit de enquête dat het
hier heel erg leeft. Doorgaan, zeiden de
ouders, van wie een belangrijk doel niet
met vakantie gaat omdat ze in de zomer
kamers aan toeristen verhuren. Die
mensen zien de schoolreis als een vakan
tie voor hun kind. Op deze school gaat
dan ook vrijwel iedereen mee. De groe
pen drie tot en met zeven gaan naar De
Efteling. Honderd procent deelname.
Van groep acht, zeg maar de vroegere
zesde klas, heeft 99,9 procent zich aange
meld voor het vierdaagse verblijf in een
jeugdherberg in Lunteren".
Hoezeer het schoolreisje door de jaren
heen talloze modegrillen en trends heeft
overleefd, bleek recentelijk ook op de
Leidse basisschool Mariënburch. Op
aandrang van vele ouders besloot de lei
ding er maar weer op uit te trekken, na
dat de leerlingen twee jaar in de klas wa
ren gebleven. „Door verhuizing en fusie
hebben we die activiteit een poosje stop
gezet", zegt hoofdonderwijzer J. Be-
kooy. „Maar het overgrote deel van de
ouders sprak zich in een enquête uit
voor herinvoering van het schoolreisje
tegen een maximumbedrag van 30 gul
den per leerling. Vandaar dat de groepen
3 en 4 binnenkort naar Artis en de Lin-
naeushof gaan, de groepen 5 en 6 naar
Austerlitz en de groepen 7 en 8 naar De
Efteling".
Afschaffen
Op de Bisschop Beckersschool in Al
phen aan den Rijn wordt wèl hardop ge
dacht over afschaffing van het traditio
nele uitstapje. Dit jaar trekt de school
van hoofdonderwijzer Verbout er nog
wel op uit, „maar eigenlijk is het school
reisje niet meer haalbaar". Hij becijfert
dat het huren van een bus al gauw 700
gulden vergt, een uitstapje met zijn
school vraagt minimaal twee bussen.
„Als je de kosten omslaat over het aantal
kinderen, dan kom je uit op een prijs die
naar mijn mening te hoog is. Dit jaar
moesten we al 25 gulden vragen, eigen
lijk is dat al te duur voor de ouders. Ze
ker als er uit een gezin twee kinderen op
school zitten".
In een uiterste poging het schoolreisje
op de agenda aan te houden, treedt Ver
bout en zijn team volgende week in
overleg met de voorheen als oudercom
missie aangeduide ouderraad om te be
kijken of het jaarlijkse uitje in een wat
afgeslankte vorm kan worden gehand
haafd. „De kosten zullen echt moeten
worden gedrukt, anders moeten we on
herroepelijk ermee ophouden. Hoe jam
mer wij dat ook vinden voor de leerlin
gen, want die vinden het schoolreisje
nog altijd erg leuk".
Vorig jaar heeft A. Pesant als hoofd
van de Leidse Teldersschool met assis
tentie van zijn leerkrachten het school
reisje een soberder aankleding gegeven.
Deze school bewijst thans dat met min
der geld evenveel, zo niet meer kan.
„Nu", vertelt Pesant, „komen we uit met
de helft van het bedrag dat in het verle
den moest worden opgebracht voor de
bus". De jongste groepen van de Tel
dersschool kamperen eind deze maand
een nacht in Noordwijkerhout, de groe
pen zeven en acht slaan hun bivak voor
vijf dagen op in het Brabantse Lierop.
Honderd gulden
„Voor die meerdaagse reis hebben we
een limiet gesteld van honderd gulden
per kind. Eten en drinken, alles zit inbe
Een bus charteren kost vandaag de dag al gauw zevenhonderd gulden, en dan is het
reisdoel niet eens betaald. Vandaar dat menige leerkracht zich anno 1986 ontpopt als
een soort doe-het-zelf touroperator, waarmee de kosten aanzienlijk kunnen worden
gedrukt. Want het schoolreisje blijft voor basisscholieren een topper, die alle
modegrillen heeft overleefd.
door Gerard van Putten
r Het vertrek: vrijwel geen basisscholier uitgezonderd heeft er wekenlang naartoe geleefd.
grepen in die prijs. In oktober hebben de
ouders al te horen gekregen hoeveel ze
moesten betalen, zodat ze in de gelegen
heid zijn gesteld het bedrag uit te sme
ren. Tot anderhalve week voor het ver
trek. De jongere kinderen gaan 's mid
dags om twee uur naar de camping in
Noordwijkerhout, de dag erop zijn ze
omstreeks hetzelfde tijdstip weer thuis.
Ze worden constant beziggehouden. On
der meer in Katwijk met een duinspel,
terwijl er ook een avondspel wordt geor
ganiseerd. De kinderen reageerden al
tijd dolenthousiast op het traditionele
schoolreisje, maar nu zijn ze er ook vol
van. Want met z'n allen in een tent, het is
een avontuur voor ze".
Vlak voordat R.H. Muntinga zijn
plaats achter de lessenaar na een 40-jari-
ge loopbaan bij het onderwijs definitief
afstond aan een jongere collega, zag hij
al met welgevallen dat aan het school
reisje een minder uitbundige inhoud
werd gegeven. „In mijn Groningse tijd,
ik spreek van 1953, trokken we een paar
dagen Drente in, op de fiets. Later was
een schoolreis pas een schoolreis als het
reisdoel zo ver mogelijk van de school
lag".
Sinds drie jaar in de vut ziet het vroe
gere hoofd van vier Leidse scholen „op
afstand" meer en meer leerkrachten en
ouderraden van die opvatting terugko
men. „Vreemd is dat niet. Zelf heb ik
ook voor het dilemma gestaan: stoppen
of doorgaan. De buskosten kwamen ont
zettend hoog te liggen. Uiteindelijk is
toen gekozen voor bijvoorbeeld een dag
Duinrell, compleet met puzzelrit en
wandeltocht. Ik heb toen gemerkt dat
ook een schoolreisje naar een dichtbij
gelegen doel toch geslaagd kan zijn. Ik
ben toen tot het inzicht gekomen dat het
welslagen van een dagje uit met de
school niet afhankelijk is van de afstand
die moet worden afgelegd".
Een enkele school daargelaten houdt
het basisonderwijs in de Leidse en Al-
phense regio zich strikt aan een uiterste
prijs van 25 gulden voor een eendaagse
Schoolreizigers in Duinrell: het gaat niet om de afstand.
trip. De voor de hand liggende conse
quentie van die zelf opgelegde norm is
dat tal van leerkrachten met hulp van de
ouderraden ertoe overgaan de doe-het-
zelf touroperator uit te hangen, waar
voorheen massaal werd ingetekend op
de kant-en-klaar programma's van de
reisbureaus.
Teruglopende markt
„De markt loopt terug", bevestigt een
Leidse reisagent. „In vergelijking met
tien, vijftien jaar geleden zetten we zeker
60 procent minder om in die sector. In
nog sterkere mate gaat dat op voor de
bedrijfsuitstapjes. Geen personeelsver
eniging, die ze nog organiseert. De scho
len nemen vooral de kant-en-klaar pak
keten minder af, de reisjes met alles erop
en eraan".
Zelf vader van een leerling die met
klasgenoten en leraren het schoolreisje
dit jaar op de fiets aflegt, kan hij het zich
indenken dat schoolhoofden onder druk
van bezuinigingen ervoor kiezen de bus
bewust te missen. „Want de gemiddelde
verzorgingsprijs bedraagt zeker vijftien
gulden per scholier, daar bovenop komt
dan nog de huur van de touringcar die
op basis van het aantal uren wordt be
paald. Wie met de school een dagje Aals
meer, slot Loevestein en speeltuin oud-
Valkeveen wil doen, is alleen al voor de
bus 700 gulden kwijt. Voor een middagje
Duinrell met de bus moet nog altijd 300
gulden worden opgebracht. Tja, dan kan
ik me voorstellen dat een schoolhoofd
zegt: laten we maar met de fiets naar
Duinrell gaan".
De Marnix van St. Aldegondeschool in
Leiden is zo'n school waar op de klein
tjes wordt gelet. De hoogste klas gaat
dan nog wel op jeugdkamp in Amers
foort, de andere groepen brengen dit
jaar voor het eerst hun dagje vrij onder
het toezicht van meesters en juffen door
op het schoolplein. Hoofdonderwijzer
Gaykema: „In overleg met de ouderraad
heeft ons team besloten voor de lagere
groepen een zomerfestijn op school te
organiseren".
Volgens zijn collega J. Duinhoven van
de rk-basisschool Klaverweide in Zoe-
terwoude kan ook een dergelijk evene
ment voor kinderen zo z'n charmes heb
ben. Goed, de leerlingen van de groepen
3 tot en 8 laten het schoolgebouw dan
wel een dag achter zich. „Maar de kinde
ren tot en met zes jaar vieren op diezelf
de dag hier feest. Hoe het programma er
gaat uitzien is nog een verrassing. Maar
in het verleden hebben we al clowns
over de vloer gehad, uit ondervinding
kan ik zeggen dat de kinderen zich ook
voorzichtig genoeg waren, in een speel
tuin had je als verantwoordelijk persoon
geen tijd om een consumptie te nutti
gen".
Overeenkomstig de aanbevelingen
van de onderwijs-inspectie geeft menig
leerkracht vandaag de dag de buschauf
feur de opdracht vol gas te geven, zodra
een uitspanning met wippen, schom
mels en glijbanen in zicht komt. Goed,
de vanouds bekende pleisterplaatsen als
de speeltuinen in Halfweg en Oud-Val
keveen laten zich ook nu nog wel bezoe
ken door scholieren, maar wel in veel
mindere mate dan vroeger. „Ik heb de
indruk", aldus hoofdonderwijzer Gayke
ma, „dat men in de schoolreisjes van nu
tenminste twee educatieve elementen
poogt te verweven. Vroeger lag het ac
cent vooral op het plezier".
De leerlingen van de groepen vijf en
zes van de Zoeterwoudse basisschool
Klaverweide maken binnenkort bijvoor
beeld een wandeltocht door Leiden met
daaraan gekoppeld een bezoek aan het
Museum voor Oudheden (hoofdonder
wijzer Duinhoven: „Zo leren ze ook een
museum van binnen kennen"), de groe
pen zeven en acht reizen terzelfdertijd af
naar de volkssterrenwacht Simon Ste-
vin in het Brabantse Hoeve.
Natuur
Hanneke Lagendijk van de Leidse
Apolloschool stelt zich voor de leerlin
gen van groep acht tijdens hun verblijf
in Austerlitz enig oog voor de natuur te
geven, zulks onder het motto: 'Wat vliegt
daar? Wat staat daar?' „Met biologie be
zig zijn, daar hebben ze meer aan dan
aan pretparken. Daar komen ze toch wel
met hun ouders".
Nu er steeds minder wordt ingehaakt
op de folders van reisbureaus, laat de
planning van een meerdaags verblijf op
een camping of in jeugdherberg zich
niet op een achternamiddag vaststellen.
Beheerders van campings en jeugdher
bergen dienen bijtijds te worden bena
derd, zoals ook de vervoersonderneming
en de verzekeringsmaatschappij; gerui
me tijd van tevoren ook plegen enige ou
ders te worden gecharterd als begelei
ders. Op de Leidse Teldersschool wor
den nu al de hoofdlijnen van het pro
gramma van volgend jaar geschetst, de
meeste scholen stellen het schoolreis
schema evenwel in de maand januari sa
men. Op geen school uitgezonderd geldt
als voornaamste uitgangspunt dat ieder
kind in de gelegenheid moet worden ge
steld mee te gaan; waar de prijs uitgaat
boven de begroting springt het ouder
fonds (dat leunt op de jaarlijkse bijdra
gen van ouders, opbrengst van fancy
fairs en loterijen) bij om de reiskosten
schappelijk te houden.
Hoofdonderwijzer Gaykema vindt dat
met betrekking tot meerdaagse school
reisjes feitelijk niets aan het toeval mag
worden overgelaten. „Tevoren op locatie
gaan om te zien hoe de herberg er uitziet,
dat hoort erbij. Je moet toch weten hoe
het eten is, waar de kinderen komen te
slapen. En je kunt er ook niet omheen
een bezoekje af te leggen aan de plaatse
lijke VW, vooraf moet je toch weten
welke bezienswaardigheden er in de om
geving zijn".
Verlanglijstje
in en om de school kostelijk kunnen ver
maken".
Zeker de organisatie van een meer
daagse schoolreis vraagt maandenlange
voorbereiding. Tegenwoordig richt een
beetje school een werkgroep van leer
krachten en ouders op om geruime tijd
voor de dag van vertrek de programma
punten vast te leggen. In geen geval mag
de verveling toeslaan, is de eensluiden
de opvatting. Het uitstippelen van het
schoolreisje kwam in het verleden
meestal op de nek van de hoofdonder
wijzer te liggen, herinnert schoolhoofd
in ruste Muntinga zich. Busvervoer rege
len, de speeltuin reserveren, het was
destijds in hoofdzaak zijn pakkie-aan.
„Een schoolreisje zonder speeltuin
kon niet. Ook al wist je van tevoren al
datje daarmee meteen het zwaarste pro
grammapunt van de dag vastlegde. Als
de kinderen eenmaal in de speeltuin wa
ren, kwam je als onderwijzer ogen te
kort. En maar kijken of de kinderen wel
Hoofdonderwijzer Gaykema: niets
aan het toeval overlaten.
Geheel naar de denkbeelden van Gay
kema heeft Anneke Brandsma van de
basisschool De Torenvalk in Rijnsater-
woude zich met haar collega's al uitge
breid op de hoogte gesteld van de situa
tie in en om het Natuurvriendenhuis in
Bennekom, „waar we met de hele school
naartoe gaan".
De kinderen mochten op een verlang
lijstje hun wensen kenbaar maken ten
aanzien van de dagelijkse pot; twee ou
ders spelen voor kok. De bus is geregeld
voor een weggeefprijs, omdat de plaatse
lijke busondernemer zich min of meer
sponsor voelt van de school. De leerlin
gen wacht een speurtocht, een dropping,
terwijl ze naast een korveedienst ook
nog hun architectonische talenten mo
gen tonen tijdens de zogeheten 'hutten-
bouwochtend'. „Eigenlijk", zegt Brands
ma, „is het een eendaagse schoolreis.
Maar omdat we unaniem hebben beslo
ten ons hele Pinksterweekeinde eraan
op te offeren, hebben we er een meer
daagse van kunnen maken. Zowel de
kinderen als het team leven al weken
naar de dag van het vertrek toe".
„Je bent als begeleider dikwijls 24 uur
van de dag in touw op zo'n meerdaagse
reis", zegt hoofdonderwijzer Gaykema
van de Leidse Marnix van St. Aldegon
deschool. „Vooral op de eerste avond,
als ze nog fit zijn, vragen ze voortdurend
je aandacht. Maar ik ga altijd bijzonder
graag mee, voor mij was het een ver
schrikkelijke teleurstelling toen ik door
ziekte een keer niet meekon. Ik zit nu
toch alweer vanaf 1959 in het onderwijs,
maar voor mij blijft het een leuke erva
ring. Je leert de leerlingen dan pas goed
kennen, vandaar dat ik zeg dat een
schoolreis eigenlijk vóór de aanvang van
het schooljaar gehouden moet worden.
Mijn ervaring is dat juist de moeilijk
hanteerbare kinderen dan uit je hand
eten. Het is altijd weer kostelijk om te
zien hoe grote monden klein worden als
iemand een laken over het hoofd doet en
gaat spoken, dat twee kinderen verliefd
op elkaar worden".
Getrouwd
„Want vlak dat niet uit, dat begint al in
de hoogste klas van de basisschool. Ik
heb er zelfs twee meegemaakt, die raak
ten op een meerdaagse schoolreis ver
kikkerd op elkaar en die zijn nu ge
trouwd. Hoezeer een schoolreis indruk
kan maken op kinderen blijkt altijd
weer als ik oud-leerlingen tegenkom. Ja
ren naderhand beginnen ze dan weer
over de nachtwandelingen, over de
speurtochten. Daaruit kun je toch aflei
den dat ze destijds die meerdaagse
schoolreis als de dagen van hun leven
moeten hebben beleefd".
