'Nederland is bij
kernramp verloren'
Milieudeskundige Lucas Reijnders:
Vrees voor
huisartsenzorg
Vrouw gedood
PAGINA
UTRECHT (GPD) - Dr. Lucas Reijnders: „De radioactiviteit heeft bij de overheid in Den
Haag een volstrekte chaos veroorzaakt. Het is pure improvisatie wat daar gebeurt. Het
enige wat ze doen, is roepen: „Kalm, kalm". Geen mens die dat gelooft, natuurlijk. Er zou
heel wat minder paniek zijn als de bevolking een duidelijke uitleg zou krijgen".
„Het is grote onzin om te zeggen
dat er geen gevaar is voor de volks
gezondheid. Elke toename van de
straling is een gevaar voor de ge
zondheid. Als ze zeker in dit geval
de mensen uitgebreid informeren
over wat ze tegen de straling kun
nen doen, neem je al veel angst
weg. Maar dat gebeurt niet".
„Het crisiscentrum weigert bij
voorbeeld te zeggen welke normen
ze hanteren voor veilig en onveilig.
Omdat ik veel ambtenaren ken,
ben ik er toch achter gekomen. Die
norm is volkomen natte vinger
werk. Maar goed, waarom geven ze
de cijfers niet vrij en vertellen ze
erbij waarom je spinazie niet kan
eten en rode kool wel?"
„Met zo'n beleid houd je je hart
vast voor als er echt iets ernstigs
gebeurt in Nederland. Stel dat er
een ramp plaatsvindt in de kern
centrale in Borssele, dan kan je nu
al de chaos zien aankomen. Van
evacuatie- en rampenplannen ko
men in de praktijk niets terecht. Er
ontstaat voor langere tijd paniek
waarmee Den Haag niet uit de voe
ten kan. Radioactiviteit is voor de
meeste mensen iets heel engs. Je
ziet het niet, ruikt het niet; het is
ongrijpbaar".
Lucas Reijnders van de stichting
Natuur en Milieu vindt de opwin
ding over de radioactiviteit die in
ons land is neergëdaald, wel te
recht. Hij begrijpt dat mensen wil
len weten wat ze moeten doen om
minder straling op te lopen. Als
biochemicus, voedingsdeskundige
en lid van de commissie straling
van de Algemene Energieraad
noemt hij de maatregelen die „Den
Haag" heeft genomen betreffende
de melkproduktie en de spinazie
juist.
„Kijk, roken eist in ons land
meer slachtoffers. Maar je karvzelf
beslissen of je rookt. Die radioacti
viteit overkomt je. Het is het ver
schil tussen doodgaan en ver
moord worden. Je kan wel zeggen
dat statistisch bekeken de huidige
radioactieve neerslag over 10 tot 30
jaar tien of twintig gevallen van
kanker veroorzaakt. Maar het is lo
gisch dat de mensen zeggen: maar
dat wil ik niet zijn".
„Vergeleken bij wat in de Sow-
jet-Unie gaande is, valt het hier na
tuurlijk helemaal in het niets weg.
Daar zullen enkele tienduizenden
mensen aan de gevolgen van deze
ramp (aan kanker) overlijden en
nog veel meer geboorte-afwijkin
gen worden geconstateerd. Ik ver
wacht dat enige honderden men
sen binnen enkele maanden aan
stralingsziekten sterven".
door
Weert Schenk
„De mensen die nu nog in de
centrale werken om de zaak niet
helemaal dol te laten draaien, de
mensen die met zand en lood het
vuur proberen te doven, die men
sen zijn momenteel bezig met pure
kamikaze. Die lopen een dodelijke
dosis straling op. Ze zijn met recht
Helden van de Sowjet-Unie, ze of
feren zich volledig op".
„Het is echt een vreselijk onge
luk, waarvan de gevolgen hier ook
duidelijk merkbaar zijn. Ik ben
echt geschrokken van de straling
in de spinazie. Er zat zeker 100
maal zoveel radioactiviteit in als
normaal, zeker een factor honderd.
Ik wist niet wat ik hoorde. Op jaar
basis is dat enorm hoog. Het is een
geluk dat deze radioactieve stra
ling weer snel in kracht afneemt".
„Het is heel verstandig dat ze de
spinazie hebben doorgedraaid. Ik
sta ook volledig achter het op stal
laten zetten van de koeien. Dat
graasverbod had trouwens nog
best wat langer van kracht mogen
zijn. Als je kan vermijden dat er
radioactiviteit zit in produkten zo
als melk, wat veel gebruikt wordt,
moetje het niet nalaten".
„Maar ik vind het erg dom dat
het crisiscentrum in Den Haag die
maatregelen afkondigt en er verder
niets bij vertelt. Dan gaan de men
sen denken: „Als het in de spinazie
zit, moet het ook in de postelein zit
ten". Ik heb van Den Haag niet de
goede raad gehoord datje de radio
activiteit uit de andere groenten
haalt als je die goed wast en het
kookwater weggooit".
„Evenmin is gezegd dat je kom
kommers, tomaten en paprika's
heel goed kan eten. Net als bewaar-
goed, zoals kolen, appels en sinaas
appels. Met weinig moeite kan je
zulke dingen aan 80, 90 procent
van de bevolking duidelijk maken.
Maar het enige dat het crisiscen
trum zegt is: „Er is geen gevaar".
Dat werkt zo niet. Dan gaan de
mensen juist blikgroenten en Spa
water inslaan".
„Straling is nooit veilig. Daarom
is de norm die het crisiscentrum
hanteert, arbitrair. Ze gaan uit van
500 becquerel. Waarom is dat geen
300 of 600? Onder de 500 is het vei
lig, wordt gezegd. Wat maakt 50 be-
querel onder de norm uit? De
norm is volkomen uit de lucht ge
grepen".
„Als het radioactieve jodium,
waar we nu zoveel last van hebben,
niet zo snel zou afbreken, zouden
we hier tweemaal zoveel radioac
tieve straling krijgen als op jaarba
sis goed voor ons zou zijn. Dan
mag je rekenen op duizenden extra
gevallen van kanker".
„Als je een heel jaar melk drinkt
met 500 becquerel radioactiviteit,
zit je al aan de grens. Dan kan je
niets anders meer doen: niet naar
buiten, niet ademen, geen andere
dingen eten, niet over grond lopen.
Dat kan toch niet!"
„Het gaat nu over een korte pe
riode. Maar waarom zou je über
haupt normen stellen. Ook bene
den de norm moet je adviezen ge
ven. Ik heb gehoord dat zoetwater
vis, mosselen en garnalen onder de
norm zitten. Er komt geen visver
bod. Maar waarom zou je de men
sen niet vertellen dat ze toch maar
beter zeevis kunnen eten. Dat geeft
helemaal geen risico".
„In de radioactieve wolk zaten
ook langlevende stoffen, zoals ce
sium en strontium. Die zijn niet in
de norm meegenomen. Die stoffen
zijn pas na 30 jaar voor de helft in
kracht afgenomen. Die blijven lang
in ons milieu. Die zullen op den
duur nog wel problemen geven in
de gewassen en het drinkwater. Ik
geloof dat we rekening moeten
houden met een structurele verho
ging van de radioactiviteit".
„Internationaal gezien is het met
die normon helemaal een grote
bende. Na de ramp kwamen de lan
den in Brussel bijeen. Frankrijk
riep: bij ons is niets aan de hand.
Luxemburg zei: „Hé wat gek, bij
Dr. Lucas Reijnders: kritiek op overheid in Den Haag.
ons aan de grens met Frankrijk is
het erg hoog". Dan klopt er iets
niet.
„Het ene land is serieuzer dan
het andere. In het buitenland wor
den steekproeven genomen met
een geigerteller. Dan zie je een des
kundige zo'n apparaat boven een
gewas houden en de meter slaat
niet uit. Dat kan ook niet, want die
radioactieve straling heeft een hele
korte reikwijdte. Het slaat echt
nergens op".
„Mijn indruk is dat in Nederland
wel serieus en hard wordt gewerkt.
Maar alleen de melk wordt echt
goed gecontroleerd. In het verle
den is een systeem opgezet, waar
van de meting van radioactiviteit
een onderdeel is. Hebben ze er zo
maar bijgedaan. Dat komt nu goed
uit. Van al het andere worden
slechts steekproeven gedaan".
„Net als in Engeland zouden ze
hier wel de cijfers van de metingen
moeten vrijgeven. De houding van
de ambtenarij is: de mensen raken
in paniek van cijfers. Het tegendeel
is echter altijd waar. Cijfers kun
nen best, als je ze maar goed ver
klaart. Zo zie je, ook hier zijn gren
zen aan de informatie-voorziening,
al is er een groot verschil met Rus
land".
Lucas Reijnders en de stichting
Natuur en Milieu hebben nog niet
uit zichzelf publiciteit gezocht. Het
is zo'n ernstig ongeluk dat het niet
past om je nu op de borst te klop
pen dat wij het al steeds gezegd
hebben, aldus de bekende milieu
deskundige. Het ergert hem dat de
PvdA momenteel een politiek
slaatje uit het ongeluk wil slaan.
Hij is het er wel mee eens dat na dit
ongeluk kernenergie niet meer
kan.
„Het is heel schokkend dat deze
ramp is gebeurd. Na het ongeluk in
het Amerikaanse Harrisburg is
heel veel gespeculeerd over de
kansen op een nieuwe ramp met
kernenergie. Iedereen rekende wel
op een groot ongeluk voor het jaar
2000. Maar dat het al zo snel is ge
beurd, daar sta ik versteld van".
„Als dat ongeluk hier was ge
beurd, had de Nederlandse samen
leving niet meer bestaan. De moge
lijkheid is niet uitgesloten als de
kernenergie niet wordt afgeblazen.
Er bestaat geen veilige techniek.
Deze Russische centrale was mo
dem, had een heel slimme en door
dachte kern. Het enige wat die cen
trale niet had, was een koepel om
bij een ongeluk de radioactiviteit
binnen te houden".
„Maar by onze centrales kan het
zelfde gebeuren. De radioactieve
straling die dan uit de centrale
komt, is kleiner, maar ik denk niet
veel minder. Er hoeft maar een
deur open te staan en het komt
maar buiten".
„Ik praat dan nog over een ge
woon ongeluk. Maar bij een terro
ristische actie of in geval van oor
log kan zo'n centrale ook helemaal
kapot geschoten worden. Dan is de
ramp 10 tot 100 keer erger dan in
Rusland. Of als ze op eikaars cen
trales gaan schieten, dan is Europa
onleefbaar geworden".
„Het probleem van het radioac
tieve afval is ook nog steeds niet
opgelost. Het wordt opgeslagen op
land, in een loods. Maar het blijft
radioactief. Regeringen zien kern
energie en het radioactief afval
echter alleen als een probleem van
de public-relations: „Hoe verkoop
ik het aan de mensen". Maar de na
tuur stoort zich aan mooie woor
den en plannen. De prijs die op den
duur betaald wordt, zal hoog zijn".
„Ik denk dat de milieubeweging
wel moet proberen gebruik te ma
ken van deze ramp. Niet alleen wat
betreft de kernenergie, maar ook
voor andere zalmen. Zo merken we
al een groeiende ongerustheid over
wat er in onze voeding zit. Mis
schien dat we het ook beter kun
nen laten doordringen dat PCB's,
cadmium, zware metalen, resten
bestrijdingsmiddelen en dioxine
een veel groter effect hebben op
onze gezondheid dan deze radioac
tiviteit. Maar veel van die extra be
langstelling zal toch weer wegeb
ben en we moeten dan maar kijken
wat we overhouden."
OVERSTROMING (AFP) - Het
openbare leven in Bangkok, de
hoofdstad van Thailand, is van
daag stil komen te liggen door een
grote overstroming. De meeste wij
ken van de 5,5 miljoen inwoners
tellende stad stonden blank.
Overstromingen zijn in Bangkok
in de regentijd van mei tot oktober
geen uitzondering. Maar volgens
een politiefunctionaris is het in ze
ker 20 jaar niet zo erg geweest als
Banggladesj: tv
staakt uitslag
verkiezingen
DACCA (Rtr.) - Bangladesj heeft
gisteren plotseling de bekendma
king van de uitslagen van de parle
mentsverkiezingen opgeschort.
Dit gebeurde op het moment dat
de door de regering gesteunde Ja-
tiya-party bij de telling een achter
stand op de oppositie had opgelo
pen.
De televisie van Bangladesj had
ononderbroken programma
met uitslagen van de verkiezingen,
die afgelopen woensdag werden
gehouden, aangekondigd, maar
beëindigde dat programma zonder
verdere verklaring.
Op het moment dat 184 van de in
het totaal 300 zetels bekend waren,
had de Jatiya-party 81 zetels ver
worven, terwijl de verschillende
oppositiepartijen 103 zetels had
den gewonnen. De belangrijkste
oppositiepartij, de Awami-Liga.
stond op dat moment op 53 zetels.
UTRECHT (ANP) - Het Neder
lands Huisartsen Genootschap
heeft in een brief aan staatssecreta
ris Van der Reijden (WVC) zyn be
zorgdheid uitgesproken over de
handhaving van de kwaliteit van
de huisartsgeneeskunde. De huis
arts is volgens de NHG de spil bin
nen de gezondheidszorg. De huidi-
gelbeloning van de huisartsen leidt
er volgens het NHG toe, dat velen
van hen in financiële problemen
zijn geraakt. Daardoor kunnen ze
niet meer of minder deelnemen
aan kwaliteitsverhogende activitei
ten als toetsing, nascholing, sa
menwerking met anderen en het
aanpakken van nieuwe taken.
DEN HAAG (ANP) - Een 21-jarige
vrouw uit Den Haag is gistermid
dag dood in haar kamer in een
pand aan de Heemskerkstraat in
Den Haag aangetroffen. De vrouw
bleek door het hoofd te zijn ge
schoten. De vrouw is in de nacht
van woensdag op donderdag voor
het laatst levend gezien door mede
bewoners van het pand. Toen om
half twee één van die medebewo
ners by haar op bezoek wilde gaan,
lag de vrouw dood op de bank in
haar kamer. De politie trof in de
kamer geen sporen van een vecht
partij aan.
PHILIPS
THIS IS MY LIFE/
SHIRLEY BASSEY
SAM COOKE/
WONDERFUL WORLD
THE BEST OF
LOUIS AMSTRONG
THE BEST OF
CHARLESAZNAVOUR
THE BEST OF
NEIL DIAMOND
Hauc-n Drm&u
THE BEST OF
JOHNNY JORDAAN
MOZART:eine kleine
Nachtmusik
RavekBolero
TCHAIKOVSKY:
1812 Overture
SHIRLEY 8ASSEY
2 PIANOCONCERTOS
Mozart-Brendel.
THE BEST OF
MIEKE TELKAMP
THE BEST OF
DEAN MARTIN
WERELDSTERREN
ZINGEN
LOVESONGS
WONDERPIL WORLD
Haarlemmerstraat 66. Leiden. Tel.: 071-121980.
