Grieks was vrij
simpel, Spaans
een hele kluif
Depressie soms gevolg
lichamelijke stoornis
'8 Mei'
blijft
EXAMEN
KOORTS
Grote belangstelling Oranjecongres
VRIJDAG 9 MEI 1986
PAGINA II
De Leidse psychiater J. Goekoop - verbonden aan het
psychiatrisch ziekenhuis Endegeest - is afgelopen
woensdag tot doctor in de geneeskunde gepromo
veerd. Goekoop werkte tien jaar aan een onderzoek
alvorens hij kon aantonendat bij depressieve pa
tiënten de wand van rode bloedlichaampjes er an
ders uitziet, dan die bij gezonde mensen.
Hoewel op het eerste gezicht een depressie niets te
maken heeft met de rode bloedceldie zorgt voor
transport van zuurstof en koolzuurheeft Goekoop de
erythrocyt bewust gekozen voor zijn onderzoek. Het
rode bloedlichaampje is gemakkelijk te verkrijgen en
geeft een afspiegeling van wat zich in het hele li
chaam, inclusief de hersenen afspeelt.
Vraag aan de doctor: wat is depressiviteit precies
en hoe kan het ontstaan? Spelen erfelijke factoren een
rol?
Eindelijk is het verhaal uit de
wereld. Depressiviteit ontstaat
niet louter en alleen door psy
chische oorzaken. De Lèidse
psychiater Goekoop heeft aan
getoond dat lichamelijke stoor
nissen ook depressies kunnen
veroorzaken.
Hoe is Goekoop tot deze con
clusie gekomen? Het jarenlang
onderzoeken van de wand van
de rode bloedcel (erythrocyt)
bracht de uitslag. Op elke cel-
wand trof hij minuscuul kleine
blaasjes aan. Zowel bij gezonde
mensen als bij depressieve pa
tiënten. Alleen, het aantal van
die blaasjes was bij vergelijk
nogal verschillend. Bij depres
siviteit komen de blaasjes in
veel geringere mate voor. Bo
vendien bleken deze patiënten
een grotere aangeboren vat
baarheid te hebben om een de
pressie te krijgen.
door
Jan Westerlaken
Dus depressiviteit is erfelijk?
"Ja", geeft Goekoop volmon
dig toe. "Neem nu als voor
beeld een eeneiige tweeling.
Wanneer een van hen depres
sief is, dan heeft de ander ze
ventig procent kans op dezelf
de afwijking. Er is een grote bij
drage van de genetica (erfelijk
heid). Je kunt grofweg stellen,
dat als een ouder depressief is,
die depressiviteit in een op de
tien gevallen aan het nage
slacht wordt doorgegeven.
Naast die genetisch bepaalde-
factoren heb je de rol van de
persoonlijkheid. Beide vormen
van depressie verschillen heel
erg van elkaar".
Goekoop zegt, dat ongeveer
vijf procent van de bevolking
(meer dan 700.000 landgenoten)
kans heeft op een ernstige de
pressie. Vrouwen meer dan
mannen. Waaraan dat precies
ligt, Goekoop heeft er geen ver
klaring voor. Hij zegt: "Of het
een genetische kwestie is? We
weten het niet. Het is best mo
gelijk, dat de oorzaak in de
hulpverlening aan vrouwen
moet worden gezocht. Over het
algemeen is de zorg voor de
pressieve mannen in Neder
land beter, dan v
Ernst
De cijfers tonen aan hoe ern
stig het met depressiviteit in
Nederland is gesteld. Volgens
Goekoop telt ons land evenveel
psychisch gestoorde patiënten
als lijders aan suikerziekte.
Depressie: wat is dat? Goe
koop: "Je moet dat maar zien
als een afname van de levens
lustige activiteiten. Zo'n bele
ving kan vergezeld gaan met de
gedachte, dat de toekomst een
onmogelijke opgave is. De
stemmingen worden minder, er
treedt traagheid op, moeite met
slapen, geen eetlust enz. Zoiets
ontwikkelt zich in enkele we
ken. De vorm kan zo ernstig
worden, dat de patiënt maar
het liefst dood zou willen zijn".
Een depressie kan ontstaan
als de levensomstandigheden
niet naar wens gaan en tegen
slagen elkaar aan de lopende
band opvolgen. De patiënt
heeft het dan heel moeilijk met
het oplossen van zijn levens
problemen, maar ook de aange
boren vatbaarheid om zo'n
stoornis te krijgen speelt een
belangrijke rol.
Goekoop: "De psychische en
lichamelijke functies nemen in
die periode van depressiviteit
indrukwekkend af. Daarom
veronderstellen we, dat de her
senen tijdelijk niet goed func
tioneren. Duidelijk is dit niet.
Je kunt hersenweefsel niet on
derzoeken. Het is onmogelijk
om een deel ervan bij een psy
chisch gestoorde weg te ne
men. Er zijn wel veranderingen
gevonden in het hersenvocht.
Maar we weten niet hoe ernstig
het zenuwstelsel is ontregeld".
Een belangrijk onderzoek bij
depressieven is kijken hoe de
hormonenhuishouding func
tioneert. De afgifte van Cortisol
(een hormoon dat de schors
van de bijnieren porduceert) is
bij veel van deze patiënten ge
remd. Dat is aan te tonen. Goe
koop voegt er echter wel direct
aan toe. dat er bij behoorlijk
wat depressieve patiënten hele
maal geen ziekte is te vinden.
Veranderingen
De hormonenhuishouding is
maar een onderdeeltje. De
Leidse psychiater benadrukt,
dat tijdens een depressie zich
in het hele lichaam grote veran
deringen kunnen voordoen.
Het gewicht kan óf sterk toene
men óf sterk afnemen. Een
symptoom dat bij deze stoornis
en een ontregeling van de hor
monen nogal eens wordt aange
troffen.
Goekoop: "Er is vastgesteld,
dat natrium (zout) in het li
chaam blijft waardoor water
wordt vastgehouden, maar het
kan er ook zo uitlopen. Of Corti
sol (het hormoon dat de schors
van de bijnier afscheidt) daar
mee te maken heeft? We weten
het niet. Niemand heeft het ooit
uitgezocht. Bloedplaatjes (ze
zorgen voor stolling bij een
bloeding) kwamen minder
voor. Waardoor? Niet bekend.
Je kunt stellen dat er een bos
van samenhang is waarvan nie
mand precies het hoe en waar
om weet".
Het onderzoek van de rode
bloedcel is er daarom op ge
richt geweest meer kennis over
deze veranderingen te verza
melen. Vooraf aan dit onder
zoek is een tijdelijk verminder
de doorlaatbaarheid van de
wand van het bloedlichaampje
gevonden.
Aanvankelijk was het onder
zoek gericht op het maken van
een foto van een rode bloedcel
tijdens een depressie. Bij het
invriezen van de cellen ont
stonden kleine blaasjes. Blaas
jes die bij gezonde mensen in
grotere getale voorkwamen,
dan bij depressieve patiënten,
zo ontdekte Goekoop.
Ziekte
"Eerst dachten we dat die
blaasjes door de een of andere
ziekte werden veroorzaakt",
vertelt Goekoop. "Ik dacht aan
een virus. Later kwamen we er
achter, dat ze van binnenuit
ontstonden. Bij iedereen, ge
zond en depressief. Een Japan
se wetenschapper heeft die ver
andering ook geconstateerd.
Hij denkt, dat de blaasjes te
maken hebben met de zoutcon-
centratie. Onze mening is, dat
de blaasjes ontstaan tijdens het
krimpen van de cel bij invrie
zing. Dan wordt er snel water
aan onttrokken. Mogelijk is
De Leidse psychiater J. Goekoop: 'De patiënt heeft voorlopig niets aan de resultaten van dit onderzoek'
Leids bloedcel-onderzoek wijst uit:
ook. dat er calcium de cel in
gaat. Zeker weten doen we dat
niet. Het is de volgende stap die
we gaan zetten".
Zijn de veranderingen in het
rode bloedlichaampje met me
dicijnen te beïnvloeden?
Goekoop: "Dat zullen we
eveneens moeten uitzoeken.
Met behulp van biologische
kenmerken, waarvan dit er een
is, kunnen we de behandeling
verbeteren. We beschikken
over middelen, maar per keer
duurt het zes weken om er ach
ter te komen of het aanslaat.
Kom je achter gegevens zoals
uit dit onderzoek naar voren
zijn gekomen, dan kun je zeg
gen hoe depressies eenvoudi
ger te behandelen zijn. In de
toekomst hopen we toch zeker
te kunnen voorspellen welk
medicijn het best is om depres
sies te bestrijden".
Heeft de patiënt dus niets aan
de resultaten van dit onder
zoek?
Lachend haalt Goekoop zijn
schouders op. Zegt: "Inder
daad, vooralsnog helemaal
niks. Althans, niet recht
streeks. Wat wel het geval is. er
is weer een bijdrage geleverd
aan de Massificatie. Ik hoop dat
die Massificatie uiteindelijk tot
een beter inzicht zal leiden in
het fenomeen depressie. De
aan dit onderzoek
hebben meegedaan, zijn alleen
een buisje bloed kwijtgeraakt.
We kijken wel met respect of er
sprake is van een sloornis".
Geluk
Goekoop heeft bewust voor
de erythrocyt gekozen. Ende
geest-bioloog dr. F. Spies was
al met het onderzoeken van de
ze cel begonnen. Goekoop
raakte erbij betrokken waarna
Spies zei als hij initiatieven zou
nemen, hij het zijn onderzoek
mocht noemen. "In feite", zegt
de psychiater, "hebben we het
dus samen gedaan. Ik mocht
gebruik maken van 'zijn' labo
ratorium waarin een elektro
nenmicroscoop aanwezig is.
Zonder deze microscoop was
een dergelijk onderzoek niet
mogelijk geweest".
De bewuste keuze van Goe
koop was afgaan op 'rook'.
"Waar rook is. is ook vuur, niet
waar? Het was bekend dat er
iets met het oppervlak van het
rode bloedlichaampje aan de
hand was. We hebben geluk ge
had dat we iets hebben gevon
den. De bio-chemici waren er
mee begonnen, wij hebben ge
zegd: zit er dan niet wat in die
celwand. En daar blijkt nu
sprake van te zijn".
Overigens is het niet gebrui
kelijk dat dit soort onderzoe
ken in gewone psychiatrische
ziekenhuizen wordt verricht,
maar door vakgroepen van de
universiteit. Zij krijgen daar
geld voor.
Goekoop kan zich erovei* op
winden. "Ja", zegt hij. "het geld
gaat naar de vakgroep, maar
omdat die geen ernstig psy
chisch gestoorde patiënten
heeft - zij verblijven in de psy
chiatrische ziekenhuizen
wordt er niks aan zulke onder
zoeken gedaan. De psychiatri
sche ziekenhuizen kunnen dit
soort onderzoeken wel doen,
maar krijgen er geen geld voor.
Dergelijke onderzoeken",
meent Goekoop, "moeten op
de een of andere manier kun
nen worden gehouden. Wat mij
betreft komen de vakgroepen
naar het ziekenhuis waar de pa
tiënten op dat moment zijn".
Gekke situatie
"Je krijgt een gekke situa
tie", legt hij uit. "De geldschie
ters krijgen het voor het zeg
gen. Dat zal duidelijk zijn. Kijk
nu eens naar de patiënt om wie
het tenslotte allemaal draait.
Hij wordt niet onderzocht, om
dat hij bij de vakgroepen niet
voorhanden is. Zou samenwer
king niet mogelijk zijn, dan
moet er geld naar de ziekenhui
zen stromen zodat zij dat on
derzoek kunnen doen".
GRONINGEN (GPD) Koninginnedag is nog maar
net voorbij of in Groningen beleggen oranjeverenigin
gen uit alle windstreken een congres. Ze ruiken nieu
we kansen voor hun jaarlijkse hoogtepunt.
„Het Oranjefeest leeft weer. We hebben al 260 aan
meldingen uit het hele land binnen, dat is heel veel.
En ook de medewerking van de gemeente Groningen,
de politie en de provincie is uitstekend, terwijl ook het
bedrijfsleven prima meedoet".
Flip Oosterhof. voorzitter van de Groninger algeme
ne Oranjevereniging, zegt het glunderend. Onder het
motto Groningen Oranjestad mag Oosterhofs vereni
ging vandaag en morgen in de Martinihal voor het
eerst sinds zeven jaar het jaarlijkse congres van de
landelijke Federatie van Oranjeverenigingen organi
seren. „Een hele eer", vindt Oosterhof.
Samen met L. Wit, voorzitter van de congrescom
missie en A. Kubbenga is Oosterhof al weken bezig
met de voorbereidingen. Die verliepen niet altijd even
soepel, maar daar wil het trio niet al te veel aandacht
aan besteden. „Het moet gewoon een goed congres
worden, net als zeven jaar geleden. Daar heeft men het
nu nog over. En het is natuurlijk ook in het kader van
Groningen-promotie niet onbelangrijk. Vandaar dat
we ons best doen er een geslaagde happening van te
maken", aldus Oosterhof.
Tijdens de algemene ledenvergadering zal uiteraard
ook gepraat worden over de viering van Koninginne
dag in het land. Wat de Groninger Oranjevereniging
betreft, zal er dan louter positief nieuws te verwachten
zijn.
„Het was heel mooi, al die spontaniteit", verzucht de
Groninger voorzitter. „Vooral in de wijken werd er
enorm goed meegedaan. Voor mij is het duidelijk dat
het Oranjefeest weer in aanzien staat".
Ruim 10.000 mensen hebben
gisteren deelgenomen aan de ma
nifestatie van de '8 Mei-bewe
ging' in Den Bosch. Deze dag was
een vervolg op de manifestatie
van een groot aantal rooms-ka-
tholieke organisaties (Malieveld)
bij het pausbezoek vorig jaar
Voorzitter mevrouw Wies Stael-
Merkx van de '8 Mei-beweging'
zei gisteren na afloop, dat de vele
aanwezigen de basis hadden ge
legd voor een voortbestaan van
de beweging.
"Ook zonder de bisschoppen
was deze dag net zo goed en en
thousiast als vorig jaar in Den
Haag", was haar conclusie. "De
mensen hebben blijkbaar geen
pausbezoek nodig om bij elkaar
te komen".
De bisschoppen waren er gis
teren niet bij. Zij vreesden ver
warring en verscherping van te
genstellingen. Een ander argu
ment voor de bisschoppen om de
uitnodiging af te wijzen was. dat
ze niet bij de voorbereidingen
waren betrokken op een manier
die bij hun positie past.
Mevrouw Stael sprak van een
'conflict met de bisschoppen'
"Het heeft geen zin. dat te ont
kennen". De '8 Mei-beweging"
heeft voorlopig geen plannen
hier iets aan te doen. "Misschien
is het beter, de zaak even te laten
rusten".
Secretaris Piet Nelen zei er
persoonlijk op te rekenen, dat de
kloof met de bisschoppen kan
worden overbrugd. "Alleen is
niet duidelijk op welke termijn".
"Er moet een open discussie ko
men over de vraag op welke ma
nier de bisschoppen gestalte ge
ven aan hun functioneren bin
nen de kerk. Vragen die daarbij
aan de orde moeten komen zijn:
welke vrijheid en verantwoorde
lijkheid heeft de geloofsgemeen
schap en wat is de plaats van het
gezag in de kerk".
De manifestatie kan met een
klein voordelig saldo worden af
gesloten.'De totale kosten wer
den geschat op f160.000. onge
veer f 60.000 lager dan vorig jaar.
toen op het Malieveld de nodige
tenten moeten worden opge
bouwd. Penningmeester Joost
Reuten was er blij mee. dat het
geld met kleine bedragen was
binnengekomen. "Niet ëën be
drijf en niet één grote organisatie
heeft ons gefinancierd".
Of er volgend jaar weer een
manifestatie komt, is nog de
vraag. Zoiets vraagt een enorme
voorbereiding.
'Vergijsing'
"Op het groene gras van het
Malieveld is vorig jaar de kerk
voor velen weer gaan leven", zei
mevrouw Stael in haar toespraak
tot de verzamelde gelovigen in
de Brabanthallen. "Op het Malie
veld bloeide geen eendagsbloem.
De bemoedigende sfeer van ver
nieuwing en ommekeer heeft
een beweging in gang gezet die
verder zal gaan".
Pater Karl Derksen, hoofdre
dacteur van 'De Bazuin', betrok
ken bij de basis- cn vredesbewe
ging. zei, dat de bisschoppen in
de verantwoordelijkheid van de
leken voor de kerk geen concur
rentie moeten zien met hun ei
gen herderlijke opdracht. Hij
schetste de verbondenheid van
'8 Mei' met bewegingen die op
komen voor een 'ander gezicht
van onze maatschappij'.
De theologe mevrouw dr. Ga-
tharina Halkes uit Nijmegen -
die vorig jaar van kardinaal Si-
monis de paus niet mocht toe
spreken - vond 'emancipatie van
de bisschoppen' nodig. "Zij moe
ten vertrouwen stellen in hun ge
lovigen en hen niet bevoogden. Ze
zijn toch niet aangesteld om ge
diend te worden maar om te die
nen". Mevrouw Halkes had ook
enige kritiek op '8 Mei'. Volgens
haar had in de uitnodiging aan
de bisschoppen 'een wat meer for
mele erkenning ran hun eigen
positie en verantwoordelijkheid'
moeten staan.
Jan Ruijter, coördinator van
het Mozeshuis en de Mozes- en
Aaronkerk in Amsterdam, zag de
vergrijzing en Vergijsing' in de
kerk overal toeslaan. De afkal
ving en ontbinding zetten door.
De vraag 'mens van deze tijd.
waar bén je?' moet echter niet al
leen worden verstaan als uiting
van ontmoediging maar ook al^
uitdaging. Volgens Ruijter ligt
de genezing in de confrontatie
met mensen die hulp behoeven.
Daarom wordt het met de dag ur
genter. meer vorm te geven aan
maatschappelijk betrokken
geestelijk leven, moderne devo
tie en opstandige vroomheid.
Ruijter voelde weinig voor een
definitieve breuk met de kerk.
"Een heel nuchtere reden om de
kerk, zij het in loyale oppositie,
trouw te blijven is de haast cyni
sche vraag, waar is het béter?"
Onder de sprekers was ook
rabbijn D. Lilienthal van de libe
raal-joodse gemeente in Amster
dam. Wil de rooms-katholieke
wereld m gesprek zijn met het
joodse volk, dan zal, volgens Li
lienthal. de kerk de staat Israel
moeten erkennen, "want Israël is
een essentieel onderdeel van ons
bestaan". "Veel te lang heeft de
kerk ons beschouwd als een
theologisch fenomeen".
Voor het middagprogramma
waren tientallen kringen opgezet
waarin deelnemers van gedach
ten konden wisselen over maat
schappelijke en kerkelijke za
ken. De dag werd besloten met
een eucharistieviering.
Goerec. Hel evangeliste-
nechtpaar Goerec - beschuldigd
LEIDEN - "Schrijf maar op dat
sommige vragen heel onduidelijk
waren gesteld", adviseert een
groepje examinanten van het Ste
delijk Gymnasium. Grieks stond er
woensdag voor hen op het och
tendprogramma, welk examen een
te vertalen brief van Alexander de
Grote aan koning Darius nadat hij
Klein-Azië was binnengevallen,
behelsde. Voorts diende een aantal
vragen over die tekst te worden
beantwoord.
Veel problemen leverde dit niet
op. "Het viel heel erg mee", is de
mening van Ludovic Wallaart, die
ruim voor tijd alweer buiten de tot
lokaal omgebouwde gymzaal
stond. Van hem geen klachten over
de vragen: zijn kritiek omvat niet
meer dat dat het hier en daar wel
heel goed opletten was geblazen.
Doordat de kandidaten gebruik
mochten maken van een woorden
boek, was het volgens hem vrijwel
onmogelijk ernstig in de knoei te
komen met moeilijke woorden
"want daar staat praktisch alles
door
Simone van Driel
Sylvia Slingerland en Franca
Edelaar zijn, hoewel niet overdre
ven negatief, iets minder tevreden
dan hun klasgenoot. "De vragen
waren hier en daar onduidelijk en
je moest je echt heel goed concen
treren", zegt Sylvia. Franca meent
dat niet zozeer de inhoud als wel de
vorm van de tekst moeilijk was.
Desalniettemin was het volgens
het tweetal geen extreem zwaar ex
amen, hoewel wat minder vreemde
woorden Sylvia zeer welkom was
geweest. "Ja, we hadden wel een
woordenboek maar het is zo lastig
als je zoveel moet zoeken". Weinig
waardering is er voor het onder
werp. "Het gaat altijd maar over
oorlogen", stelt Sylvia. "Bij Latijn
heb je vaak veel leukere onderwer
pen".
•Docent Grieks P. de Greef deelt
de kritiek van zijn leerlingen ge
deeltelijk. "Een paar vragen waren
inderdaad niet helemaal ondubbel
zinnig". Het examen in zijn geheel
heeft naar zijn mening echter wei
nig problemen kunnen opleveren.
"Het was zeker niet te moeilijk. Te
gemakkelijk? Daar laat ik me maar
niet over uit, ik wil eerst de resulta
ten wel eens zien. Maar het is zeker
wel eens moeilijker geweest".
Pittig
Voor zowel mavo, havo als vwo
stond er 's middags Spaans op het
programma. Op de school voor vol
wassenenonderwijs Boerhaave
viel menig zucht te beluisteren.
"Veel d's waren het hè?", vraagt
een vwo-karididate welhaast sme
kend aan een klasgenoot. Opluch
ting volgt na het bevestigende ant
woord.
Blijkens de reacties hadden de
mavo'ers het relatief het gemakke
lijkst. Het examen omvatte drie
teksten alsmede een aantal adver
tentie waarover vragen werden ge
steld. De teksten gingen over
Spaanse paardengevechten, vrou
welijke bankrovers en Carmen Ro
mero, echtgenote van Spanjes pre
sident Felipe Gonzalez. "Ik dacht
dat het wel meeviel", oordeelt N.
de Roode na afloop van het exa
men. C-Baams noemt de tekst over
de paarden heel erg moeilijk. "Dat
was een uitschieter". Voor het ove
rige was het goed te maken, vond
zij.
Ria van der Kraan is van de ha
vo-kandidaten de enige die zich na
afloop niet onmiddellijk uit de voe
ten heeft gemaakt. Ze kijkt niet
van anti-joodse uitlatingen - wei
gert op 15 mei voor rechter-com-
missaris J. van Aerde te verschij
nen om elk afzonderlijk te wor
den gehoord. Het was gedag
vaard om het vooronderzoek in
deze zaak te kunnen afsluiten.
De Goeree's willen alleen sa
men worden gehoord. Dat heb
ben zij vorige maand al laten we
ten. Man en vrouw, zeggen* zij,
zijn één en samen schrijven wc
ons evangelisatieblad. (Het gaat
bij het proces tegen de Goeree's
om teksten in dit blad die ver
band leggen tussen de joodse
verwerping van messias Jezus
Christus en de jodenvervolgin
gen).
Nu de rechter-commissaris
niet op hun voorwaarde heeft ge
reageerd. zullen zij op 15 mei niet
komen. "Om ieder afzonderlijk
een half uur zwijgend voor u te
gaan zitten, lijkt ons zinloos",
schrijven de Goeree's in een
'open brief.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Lelystad C. Ha
rinck Oostkapel Ie
Noordwijk. Zondagavond
om 7 uur wordt in de Grote Kerk
echt vrolijk en uit haar betoog
blijkt dat ze daar alle reden toe
heeft. "Het was heel erg moeilijk,
volgens mij was dit een vwo-exa-
men". Dat klopt gedeeltelijk; één
tekst, die over Spaanstaligen in het
land van 'tio Sam', Amerika, kwam
ook in het vwo-examen voor. Voor
al de eerste twee teksten bezorg
den Ria hoofdbrekens. Die gingen
over de positie van jongeren in de
jaren tachtig en over het Spaan.se
olijfolie-schandaal: in 1981 werden
nogal wat Spanjaarden, vermoede
lijk als gevolg van illegaal in de
handel gebrachte olijfolie, vergif
tigd.
Docente J. Schutte is het met
haar eens: dit was een pittig exa
men. "Het blijft lastig, zes teksten,
omdat je de laatste meestal nauwe
lijks goed kunt lezen". De moeilijk
heidsgraad is volgens haar dit jaar
mede hoger omdat een overlap
pende tekst met het mavo-examen
ontbreekt. Wel is ze te spreken
over de onderwerpen. "Die tekst
over dat olijfolie-schandaal is leuk
actueel en vakantie is een onder
werp dat altijd erg aan spreekt".
De overige teksten hadden als on
derwerp de diefstal van een Aau
teeks handschrift in Frankrijk eq
illegale archeologie.
Paniek
Het vwo kreeg het blijkens de
reacties het zwaarst te verduren,
hoewel de meningen over wat dan
wel zo moeilijk was, uiteenlopen.
Anita Hollenkamp en Corrie
Duijnsteen klagen steen en been
over de eerste en de laatste tekst.
"Die waren heel pittig. Normaal is
de eerste tekst het eenvoudigst en
dat loopt dan zo op, maar nu was
die eerste al zo moeilijk", vertelt
Anita. Corrie: "Ik schrok echt toen
ik die eerste tekst zag, je raakt dan
meteen in paniek".
Die eerste, Anita en Corrie
zwaargevallen tekst kreeg ook ha-,
vo voorgeschoteld: Spaanstaligen
in de Verenigde Staten. Heel moei
lijk te begrepen was die volgens
het tweetal. De laatste tekst was
kort en daarover werden maar
twee vragen gesteld, maar was
daarom niet minder moeilijk. Die
ging over een in de 19de eeuw spe
lende serie op televisie.
Docente M. Giesbers daarente
gen vond de tweede tekst, over
computers, "vreselijk moeilijk qua
vragen". Dat blijkt ook als zij de
naar de uitslag hunkerende
vwo'ers de samen met haar collega
vervaardigde sleutel geeft ("Onder
voorbehoud hè, onder voorbe
houd"): over nogal wat antwoor
den waren de docentes het niet
eens. De andere teksten vond Gies
bers van een grote diversiteit. "En
lang niet zo moeilijk als ze geweest
zijn". Leuk vond ze de onderwer
pen: het schrijversbestaan, regis
seur Carlos Saura en de tentoon
stelling 'Picasso erotico' in Barce
lona. "Die onderwerpen spreken
denk ik wel aan: iedereen kent
Saura en Picasso. De onderwerpen
zijn veel minder abstract dan voor
gaande jaren".
te Noordwijk-Bmncn een muzi
kale vesper gehouden met mede
werking van het vesperkoor on
der leiding van Theo Tobe uit
Oegstgecst en een blokfluitkwar
tet Voorganger is ds. R. S. El-
gersma.
Generaal. Mevrouw Eva
Burrows (56), commandant voor
Australië-Zuid, is de nieuwe be
velvoerend generaal van het Le
ger des Heils. Het is de tweede
keer dat een vrouw aan het hoofd
staat van het internationale Le
ger. De eerste was Evangeline
Booth, dochter van William
Booth, stichter van het Leger des
Heils. Zij vervulde deze functie
van 1934 tot 1939
