'Machtswisseling
van geen belang'
Kernramp gaat scenario's
in ons land ver te boven
NPM bang voor overheid
'n Nieuwe caravan
zonder nasleep.
Afghaans verzet reageert laconiek:
Spaanse rechters niet
bestraft, volk woedend
'Stralingsniveau eind
deze week afgebroken'
DINSDAG 6 MEI IHHIi
PAGINA 11
ISLAMABAD (Rtr./UPI/AFP/AP) - De nieuwe leider van de Afghaanse communistische
partij zal de strijd tegen het islamitisch verzet opvoeren en nauwelijks of geen verande
ringen aanbrengen in het beleid. Dat hebben islamitische guerrillaleiders voorspeld.
VONDELINGETJES LANGS DE WEG
De Verenigde Staten hechten aan
de vervanging van Karmal even
eens weinig belang. Een woord
voerder van het ministerie van bui
tenlandse zaken bestempelde de
nieuwe secretaris-generaal Naji-
bullah als "een communist die on
der bescherming van de Sowjet-
Unie als hoofd van de overal aan
wezige en gevreesde Afghaanse ge
heime politie is opgeklommen".
Najibuilah, de voormalige chef
van de geheime politie, werd zon
dag benoemd tot secretaris-gene
raal van de regerende Democrati
sche Volkspartij. Hij is daarmee de
opvolger van Babrak Karmal, die
zijn functie om gezondheidsrede
nen neerlegde. Karmal, die de par
tij zeven jaar heeft geleid, blijft pre
sident, lid van het Politburo en
voorzitter van de Revolutionaire
Raad.
'Het is niets meer dan een wisse
ling van de Russische, marionetten
in Kaboel,' zei Barhanuddin Rab-
bani, leider van de uit zeven partij
en bestaande guerrillacoalitie die
vecht tegen het communistische
c
n
De 39-jarige Najibuilah isrle
Afghaanse partijleider.
bewind en de naar schatting
115.000 man Russische troepen in.
Afghanistan.
Rabbani zei dat de Afghaanse re
gering onder controle zal blijven
staan van de Sowjet-Unie en dat
het beleid niet zal veranderen. De
guerrillastrijders zullen zich blij
ven verzetten tegen de communis
ten, zei hij.
Karmal werd geïnstalleerd als
leider van de communistische par
tij in december 1979, toen het Rus
sische leger in Afghanistan tussen-
beide kwam. Zijn rivaal Hafizullah
Amin, die zich van Moskou begon
te distantiëren, werd afgezet en ter
dood gebracht.
Rabbani en andere guerrillalei
ders zeiden dat Najibuilah bekend
staat om zijn nauwe banden met
Moskou en dat hij als hoofd van de
geheime politie alles in het werk
heeft gesteld om de guerrillastrij
ders en andere tegenstanders van
het bewind klein te krijgen.
Afghanistan en Pakistan hebben
gisteren in Genève de indirecte on
derhandelingen hervat over terug
trekking van de Russische troepen
uit Afghanistan. De zevende en
volgens velen beslissende onder
handelingsronde zal voornamelijk
over het tijdschema van die terug
trekking gaan.
VN-onderhandelaar Diego Cor-
dovez verklaarde dat de partijen
het vrijwel eens zijn op drie hoofd
punten: garanties van Washington
en Moskou voor niet-inmenging in
een onafhankelijk Afghanistan,
beëindiging van buitenlandse
steun aan Afghaanse opstandelin
gen en terugkeer van de 4,5 mil-
fotoAP» joen Afghaanse vluchtelingen.
AMSTERDAM (ANP) - De Neder
landse Participatiemaatschappij
(NPM) is bang benadeeld te wor
den door 'marktverstoring' als ge
volg van het optreden van de over
heid. In het jaarverslag van de
NPM staat dat de Nationale Inves
teringsbank (NIB) en de Maat
schappij voor Industriële Projec
ten (MIP) voor grote bedragen heb
ben deelgenomen in het aandelen
kapitaal van bedrijven (participa
ties), wat al sinds 1948 het werkter
rein is van de NPM. Daarnaast zijn
er 'eerder te veel dan te weinig'
particuliere participatiemaat
schappijen (ppm's) ontstaan door
de garantieregeling die de over
heid voor deze bedrijven in 1981 in
het leven heeft geroepen, aldus al
gemeen directeur Schwencke van
de NPM.
Hij zei gisteren in een toelichting
op het jaarverslag, dat de Nationale
Investeringsbank fungeert als
'doorgeefluik' van de staat bij het
verstrekken van achtergestelde le
ningen om bedrijven de helpende
hand toe te steken. Verder inves
teerde de NIB nog eens 92 mil
joen door converteerbare leningen
(die omgezet kunnen worden in
aandelenkapitaal) en door het op
nemen van emissies van aandelen
van beursfondsen. Via dochter
maatschappij Parnib nam de NIB,
vallende onder de garantieregeling
voor ppm's, bovendien voor nog
eens f 15 miljoen deel in bedrijven.
De MIP investeerde vorig jaar
voor f 79 miljoen in negen partici
paties, terwijl deze maatschappij
eigenlijk als doel heeft innovatieve
bedrijven die voor gewone beleg-
ADVERTENTIE
Uitgeslapen lenen begint met een goed
advies. U wilt natuurlijk gunstige voor
waarden en 'n laag tarief Kom snel 'ns
met ons praten. Q BANK
Lenen? De NMB denkt met u mee.
gers te riskant zijn, kapitaal te ver
schaffen, aldus Schwencke. Als ge
volg van de garantieregeling zijn
inmiddels zo'n dertig participatie
maatschappijen actief in ons land
en volgens de NPM is dat, gezien
de omvang van de markt, veel. De
ppm's investeerden vorig jaar on
der de garantieregeling f 40 mil
joen, terwijl niet bekend is hoeveel
ze in totaal investeerden.
Schwencke vindt dat de situatie
sinds 1981, toen beleggers hun geld
liever in staatsleningen dan in aan
delen staken, grondig is gewijzigd
en dat de overheid nu pas op de
plaats moet maken. „Nu de over
heid door vele initiatieven heeft
bijgedragen aan het creëren van
een groot aantal marktpartijen lijkt
verdere interventie op het gebied
van risicodragende vermogensver
schaffing ongewenst, daar anders
het gevaar van marktverstoring on
tstaat." aldus het jaarverslag van
de NPM.
MADRID - Een uitspraak van het
Spaanse Hooggerechtshof heeft
een storm van protesten en veront
waardiging in Spanje veroorzaakt.
De hoogste rechterlijke instantie
sprak gisteren in Madrid twee
rechters, Jaime Rodriguez Hermi-
da en Ricardo Varon Cobos, vrij
door
Gerrit-Jan Hoek
van de beschuldiging, dat zij de
nummer 1 van de Napolitaanse
mafia, Antonio Bardellino, op
borgtocht hadden vrijgelaten,
waarna de leider van de Camorra
met de noorderzon was verdwe-
In 1983 slaagde de Spaanse poli
tie erin, om Antonio Bardellino en
zijn adjudant Raffaele Scarnato in
Barcelona in te rekenen. Ondanks
zijn jeugdige leeftijd was Bardelli
no (35) uitgegroeid tot de onbetwis
te leider van de Napolitaanse ma
fia, de Camorra, terwijl hij zijn in
vloed zelfs uitgebreid had naar
Zuid-Amerika.
De kopstukken van de Colom
biaanse narcoticaproduktie had
Bardellino na hevige strijd naar
zijn hand weten te zetten. Vandaar
dat de Italiaanse justitie een zucht
van verlichting slaakte, toen be
kend werd, dat de machtigste 'Ca
po' van Napels, die bovendien uit
stekende relaties onderhield met
de Siciliaanse mafia en de Cosa
Nostra in de VS, in Spanje gearres
teerd was.
De vreugde van de zes Italiaanse
rechtbanken, die de uitlevering
van Bardellino hadden gevraagd,
was echter van korte duur. Tot gro
te irritatie van de Italiaanse justitie
werd Bardellino enige tijd later op
borgtocht vrijgelaten en dook on
der, waarschijnlijk in Zuid-Ameri
ka.
Voor de belangstelling voor de
mafialeider en zijn bemoeienis om
diens voorlopige, maar waarschijn
lijk definitieve, vrijheid te bewerk
stelligen, had rechter Rodriguez
Hermida een bijna ontroerende
verklaring: „Ik zou het ook voor ie
der ander gedaan hebben, het was
een daad van naastenliefde". Die
vermeende naastenliefde kwam tij
dens de verhoren in een ietwat an
der daglicht te staan.
De vriendin van Bardellino's ad
judant Scarnato, Encarnacion Rea-
no, ontpopte zich tijdens het pro
ces als kroongetuige. Zij verklaar
de namelijk, dat naast het bedrag
van de borgsom een smeergeld be
taald was van ongeveer twee ton.
Rechter Varon Cobos was beloond
voor zijn medewerking met een di
ner, aangeboden door de vrouw
van Bardellino. Tijdens die maal
tijd kreeg de milde rechter een aar
dig aandenken van het echtpaar
Bardellino: een gouden armband
ter waarde van 3500 gulden.
Hoewel het onderzoek allerlei
curieuze en verdachte geldbewe-
gingen op de bankrekeningen van
de vriendin van rechter Rodriguez
Hermida en haar buurman boven
water bracht, oordeelde het Hoog
gerechtshof in haar uitspraak van
gisteren, dat er van onrechtmatige
beinvloeding of het doen van een
bewust onjuiste uitspraak, (het op
borgtocht vrijlaten van een notoir
crimineel als Bardellino) geen
sprake was geweest. Zelfs een be
risping over het aannemen van een
gouden armband kon er niet af.
DEN HAAG (GPD) - Een Haag
se automobilist heeft op een
parkeerterrein langs de rijks
weg Gouda-Den Haag een kar
tonnen doos met vier jonge
hondjes gevonden. Hij heeft de
ongeveer vijf tot zes weken oude
puppies afgeleverd bij de poli
tie, die ze bij de Dierenambu
lance in Wassenaar onder dak
heeft gebracht. Volgens de die
renverzorgers daar (zie foto)
zijn de hondjes 'superbastaard-
jesze zijn wat nerveus, maar
verkeren in goede gezondheid.
De hondjes kunnen twee tot
drie weken blijven en zullen
daarna via het plaatselijke
asiel bij particulieren worden
ondergebracht. Gisteravond
meldden zich telefonisch al tien
tallen gegadigden. Over de her
komst van de beestjes valt
slechts te zeggen dat ze vermoe
delijk zijn achtergelaten door
een automobilist uit Noord-
Brabant. Dat maakt de politie
op uit een krant uit 's-Hertogen-
bosch die in de doos lag.
Vrouw gewurgd
in Eindhoven
EINDHOVEN (ANP) - De 22-jarig
Eindhovense M. Broekx is gister
morgen om half elf dood in haar
flat aangetroffen. Volgens de poli
tie is de vrouw waarschijnlijk ge
wurgd. De politie werd gewaar
schuwd toen de vrouw niet op haar
werk was verschenen. Toen zij de
woning binnenging trof zij het stof
felijk overschot op een bed in de
slaapkamer aan
Rond kwart voor 1 gistermiddag
is een 25-jarige Eindhovenaar. met
wie het slachtoffer samenwoonde,
in zijn auto in Eindhoven aange
houden. De man had de woning 's
morgens verlaten om naar zijn
werk te gaan.
Assad in Amman
AMMAN (Rtr.) - De Syrische presi
dent Hafez al-Assad en de Jordaan
se koning Hoessein hebben elkaar
gisteren onder vier ogen gespro
ken aan het begin van Assads
staatsbezoek, dat moet dienen tot
verbetering van de betrekkingen
Aan de orde kwamen Arabische
kwesties en de Jordaans-Syrische
betrekkingen, maar over de precie
ze inhoud van het gesprek deelde
het Jordaanse persbureau Petra
niets mee.
Het was de tweede ontmoeting
/an Assad en Hoessein sinds 30 de
cember, toen de Jordaanse vorst
naar Damascus ging om verzoe
ning te bereiken na jaren van vijan
digheid tussen beide landen. De
toenadering is vooral mogelijk ge
maakt door een initiatief van een
commissie van de Arabische Liga.
Voorzitter van deze commissie is
Saoedi-Arabië, dat Syrië zowel als
Jordanië financieel steunt.
ADVERTENTIE
Zwijndrechtse
bankier (28)
doodgeschoten
ZWIJNDRECHT (ANP) - Een 28-
jarige bankfiliaalhouder uit Zwijn-
drecht is gisteren in het Rotter
damse Dijkzigtziekenhuis overle
den aan de verwondingen die hij
opliep tijdens een schietpartij in
zijn woning. Kort na middernacht
belde een nog onbekend aantal da
ders aan bij zijn woning. Nadat zijn
vrouw de deur had geopend dron
gen de overvallers binnen en ont
stond een schietpartij. Over het
motief en de daders tast de politie
in het duister.
Hemelvaartsdag
van 2 tot 2.30 u.
Groenoordhallen!
U bent van 10 tot 18 u. wel
kom op 'BINNENPRET 86',
een manifestatie met veel
muziek en talloze attracties.
Georganiseerd door de Lions
Clubs ten bate van de Kinder-
kliniek van het Academisch
Ziekenhuis Leiden. Entree:
5- (tot 12 jr.3.50).
DE BILT (GPD) Het radio-actieve jodium-131 is binnen enkele
dagen uit de atmosfeer verdwenen. Aldus plaatsvervangend hoofd
Leenhout van het laboratorium voor stralingsonderzoek van het
Rijksinstituut voor de Volksgezondheid in De Bilt. Hij verwacht
dat het stralingsniveau aan het einde van de week is afgebroken.
De andere, minder ernstige radioactieve stoffen (waaronder ce
sium), die door de ramp met de Russische kerncentrale in Tsjerno-
bil in de lucht zijn gekomen, hebben een veel langere 'verdwijn-
tijd' nodig. "Dat kap wel enkele tientallen jaren duren. Dat was
ook het geval met het stralingsniveau van de bovengrondse kern
proeven die in de jaren zestig werden gehouden. De vermindering
van het stralingsniveau duurde daarna ook zo'n tien, twintig jaar",
zo zegt de stralingsdeskundige.
Leenhout vindt het verstanding dat het ministerie heeft beslo
ten om allerlei voorzorgsmaatregelen te treffen. "Je moet het risi
co afwegen voor het niet-nemen van voorzorgsmaatregelen. Het
binnen houden van koeien is een kleine moeite. De radio-actieve
deeltjes komen daardoor niet in de melk terecht. Dat zou wel ge
beuren als de koeien gras zouden blijven eten".
Volgens Leenhout wordt het risco verhoogd als de koeien bui
ten blijven grazen. "Dat risico kan door een geringe inspanning
worden voorkomen. Het is echt niet zo dat als de maatregel niet
zou zijn genomen iedereen direct ziek zou worden. Maar het gaat
om de langere termijn. Een effect op de lange duur kan kanker
zijn. maar ook erfelijke afwijkingen. Omdat deze ziekten ook zon
der een verhoogd stralingsniveau voorkomen is het moeilijk om
over tien, twintig jaar vast te stellen dat dat een direct gevolg is
van de ramp met de Russische kerncentrale. Daarom is het goed
om het risico zo klein mogelijk te houden omdat de grote boosdoe
ner van nu, jodium, in normale omstandigheden niet in de lucht
zit".
GRONINGEN - Radioactiviteit is
reukloos, smaakloos en onzicht
baar. Maar de wolk radioactieve
deeltjes die bij de kernsmeltings-
catastrofe in Tsjernobil vrijkwam,
gedraagt zich als elke andere gas-
en stofwolk in de aardse atmo
sfeer: hij verspreidt zich kegelvor
mig vanaf het hoogste lozingspunt
met de wind mee, wordt verdund
en beïnvloed door luchtdruk en
vochtigheid. De zwaardere deeltjes
vallen het eerst naar de aarde te
rug; de gassen verspreiden zich het
verst.
Naar grove schatting is slechts
door
Kees Wiese
één miljoenste deel van de radioac
tieve inhoud van de reactorkern
over ons land - rond 2000 kilome
ter van de onheilsplek verwijderd -
heengetrokken. Dat geeft enige in
druk van de situatie die in de om
geving van Tsjernobil zelf moet
heersen. De in ons land genomen
voorzorgsmaatregelen (de koeien
een week op stal) lijken eerder be
stemd ter bescherming van de ex
port van zuivelprodukten dan ter
bescherming van onze volksge
zondheid.
De Sowjet-Unie geeft nog steeds
volstrekt onvoldoende informatie
over de catastrofe, vermoedelijk
ook om paniek en maatschappelij
ke ontwrichting in eigen land te
voorkomen. De Nederlandse auto
riteiten moeten uit de Europese
landen, waar de radioactieve wolk
eerder werd gemeten, 'de informa
tie bij elkaar sprokkelen', zoals mi
nister Winsemius (milieuhygiëne)
zondag in het NOS-programma
'Het Capitool' toegaf. „In een aan
tal landen hangt men tegen paniek-
maatregelen aan", zei hij ook.
Gezondheidsraad
De catastrofe in Tsjernobil over
treft verre het grootst mogelijke
kernsplijtingsongeluk dat door de
Gezondheidsraad in 1974 voor ons
land werd beschreven op basis van
de Amerikaanse Rasmussen-stu
die. In die beschrijving wordt uit
gegaan van een reactorkern die
10.000 miljoen curie aan radioacti
viteit bevat (één gram radium be
vat ongeveer één curie straling).
Bij een enkele uren durende uit
stoot zouden 45 van de in de kern
gevormde radioactieve stoffen ge
vaarlijk voor de omgeving zijn;
hun totale radioactiviteit wordt ge
schat op 4000 miljoen curie, waar
van maximaal 30 procent (1100 mil
joen curie) in de atmosfeer terecht
zou komen.
Vaststaat inmiddels dat de lozing
niet enkele uren, maar enkele da
gen duurde en vermoedelijk (zij
het sterk verminderd) nog voort
duurt. De temperatuur die daarbij
heerste en die - met de explosies -
bepaalt hoe hoog de radioactieve
pluim in de atmosfeer opstijgt, is
niet bekend. Al evenmin zijn gege
vens bekend over de windkracht
en de atmosferische situatie ter
plaatse. Zeker is alleen dat de wind
draaide, waardoor een veel groter
gebied is besmet en er verhoogde
radioactiviteit eerst in Scandinavië
en later in Polen, Oostenrijk, Oost-
Duitsland en West-Europa werd
gemeten. In Zweden, waar de na
tuurlijke achtergrondstraling uit
de atmosfeer ongeveer 0,1 millirem
per dag bedraagt, werd in de wolk
honderdmaal zoveel (10 millirem
per dag) geconstateerd; in Neder
land 0,6 millirem. In Tsjernobil
(waar?) zou volgens een Russische
bron een straling van 200 rem heer-
Hoeveel activiteit er is gemeten
op verschillende plaatsen en tijden
en welke stoffen daarbij zijn aange
troffen, is in zó beperkte mate be
kendgemaakt, dat een redelijke be
schrijving van de wolk onmogelijk
is. In natuurkundige kringen
wordt bovendien getwijfeld aan de
kwaliteit van de metingen. Vol
gens diezelfde kringen hebben me
dewerkers van het Hahn-Meitner
Institut für Kernforschung in
West-Berlyn al een spreekverbod
opgelegd gekregen, toen de extra
straling de natuurlijke radioactieve
straling tweeëneenhalf maal over
trof.
Waarschuwing
In het rapport van de Nederland
se Gezondhèidsraad van 1974
wordt verondersteld dat vanuit een
kerncentrale de bevolking wordt
gewaarschuwd binnen een half uur
nadat men heeft geconstateerd dat
de kern zal smelten. Volgens die
beschrijving wordt de bevolking
binnen een straal van anderhalve
kilometer ogenblikkelijk geëva
cueerd; de bevolking tot een af
stand van 32 kilometer binnen 12
uur. Is dat het geval, dan wordt het
aantal acute doden (het aantal
slachtoffers dat binnen enkele we
ken aan stralingsziekte bezwijkt)
met 70 procent kans beneden de 50
gehouden. Er is een kans van tien
procent dat het aantal acute doden
oploopt tot tussen de 2000 en
10.000. Acute doden zouden tot 20
kilometer van de plaats van de
ramp kunnen vallen.
Er is echter te weinig bekend
over bevolkingsdichtheid en eva
cuatie uit het Russische rampge
bied om enige reële schatting van
het aantal slachtoffers daar te kun
nen maken. De Russische opgave
(twee doden, 18 ernstig gewonden)
doet vermoeden dat alleen de
slachtoffers van een explosie en
niet de stralingszieken zijn gemeld.
In de studie van de Gezond
heidsraad wordt de latere sterfte
aan kanker en schildklierkanker
voor de Nederlandse situatie ge
schat op maximaal 10.000. Deze
slachtoffers heten wel 'statistische
doden': zij blijken tot dertig jaar la
ter alleen uit bevolkingsstatistie
ken, als die worden bijgehouden
(in ons land is er geen kankerregi
stratie) en geen staatsgeheim zijn.
Overigens wordt het in de loop der
jaren uiteraard steeds moeilijker
de doodsoorzaak rechtstreeks in
verband te brengen met de kern
ramp.
Afwijkingen
Het aantal erfelijke afwijkingen
dat in een bevolking als de onze
door een (kleinere) kernsmeltings-
ramp wordt veroorzaakt, zal vol
gens de Gezondheidsraad „zeker
niet waarneembaar zijn tegen de
hoge achtergrond van spontaan
optredende afwijkingen". Dat aan
tal wordt theoretisch berekend op
3000. Maar duidelijk is dat al dit
soort rekeningen met te veel onze
kerheden omgeven zijn om meer
dan een vaag beeld te kunnen ge
ven van de situatie in de Sowjet-
Unie.
De grootte van het langdurig be
smette gebied, dat jarenlang onbe
woonbaar blijft wegens de hoge
stralingsintensiteit, varieert in de
studie van de Gezondheidsraad
van 50 tot 4000 vierkante kilome
ter. Hoe groot het in Rusland onbe
woonbaar geraakte gebied zal zijn
- waaruit al die jaren radioactieve
stofdeeltjes worden verspreid door
wind, water, vogels, insekten en
menselijke activiteiten - valt nog
niet te zeggen.
Zeker is dat een veel groter ge
bied eveneens jarenlang onge
schikt zal zijn voor landbouw en
veeteelt. Dit gebied wordt door de
radioactieve wolk besmet met
vooral jodium-131, cesium-137 en
strontium-90. De radioactiviteit
van jodium-131 halveert in acht da
gen; de Gezondheidsraad denkt
dat een jodiumbesmetting van
grasland na drie maanden geen
problemen meer geeft. Cesium-137
heeft een halveringstijd van 30
jaar, maar bindt zich snel aan vrij
wel alle grondsoorten; strontium
90 heeft een halveringstijd van 28
jaar, maar de ervaring opgedaan bij
kernproeven in de atmosfeer zou
leren dat er na tien jaar slechts vijf
procent van de oorspronkelijke be
smetting over is.
De radioactieve wolk bevat ook
zogenaamde 'zachte stralers', waar
van plutonium-239 (halveringstijd
24.400 jaar) de bekendste is. Deze
'zachte stralers' hopen zich - een
maal in het lichaam opgenomen -
in het skelet en de ademhalingsor
ganen op. Gegevens over de ver
spreiding van deze stoffen bij de
Tsjernobil-catastrofe zijn niet be
schikbaar.
