'Rechtuit is de kortste weg. Vorstinnen van Warhol in Het Loo Agent Steel: bisons op grintpad De 1400 van Bolkestein Blokfluitdagen in Utrecht Spontane 'King Arthur' van Leiden English Choir DONDERDAG 1 MEI 1986 KUNST PAGINA 31 Herdenkingstentoonstelling Germ de Jong HAARLEM (GPD) - Van Germ de Jong (1886-1967) zou je in het Teylers Museum in Haar lem nog wel iets meer hebben willen zien dan die ene zaal die momenteel met schilderijen, tekeningen en enige grafiek van zijn hand is gevuld. Maar, zo zei conservator Carel van Tuyll van Serooskerken, het was moeilijk goed werk van Germ bij elkaar te krijgen. En dat zat hem in de aard van het beestje, want de kunstschilder was bepaald geen verzamelaar. Heel wat werk is tijdens zijn le ven zeer verspreid geraakt. Al met al geeft de expositie ter ge legenheid van zijn honderste ge boortedag met 76 nummers een be hoorlijk inzicht in Germ de Jong als kunstenaar, want uit alle perio den van zijn leven is wel iets aan wezig. De tentoonsteling opent met een stilleven met rode rozen uit 1911 en daarin zijn meteen die twee elementen vervat die kenmer kend voor zijn schilderkunst zijn. Namelijk zijn voorliefde voor bloe men en zijn gevoel voor kleur. Bloemstillevens heeft hij veel ge schilderd. Maar ook landschappen en het zal duidelijk zijn dat daar van ettelijke op de expositie aan wezig zijn. Zijn stadsgezichten van met name het Parijs van vóór de laatste oorlog zijn bijzonder boeiend. Waarbij je je een moment kunt afvragen of die aantrekkings kracht nu schuilt in het onderwerp of in de opzet ervan. Dat Germ de Jong ook een goed portrettist moet zijn geweest doet de tentoonstelling vermoeden; het Directeur Bo?o Centre Pompidou neemt ontslag PARIJS (AP) - Dominique Bozo, de directeur van het Nationale Mu seum voor Moderne Kunst in het Centre Pompidou in Parijs, heeft zijn ontslag ingediend uit protest tegen het gebrek aan steun van de Franse regering bij de verdere ont wikkeling van het museum. Bozo verklaarde in een pagina groot artikel in de krant Le Figaro van gisteren dat het museum in een crisissituatie verkeert en 'op het punt staat de verstikkingsdood te sterven'. Woordvoerster Servane Zanotti zei dat 'het algemeen bekend' is in de Parijse kunstwereld dat Bozo zijn ontslag in februari heeft inge diend. Minister Francois Leotard, die op 20 maart op zijn post in het ministerie van cultuur werd aange steld, en moet beslissen of hij het ontslag van Bozo zal aanvaarden, gaf geen commentaar op de uit spraken van Zanotti. Het Centre Pompidou, gebouwd op de plaats waar vroeger de cen trale hallen stonden, trekt jaarlijks vijf miljoen bezoekers. Het mu seum heeft een permanente collec- üe van moderne en hedendaagse kunst, die nu 830 werken van 235 kunstenaars omvat welke beurte lings op de derde en de vierde ver dieping van het complex tentoon gesteld worden. De collectie is sinds de opening van het museum in 1977 verdub beld. Renovatiewerkzaamheden in 1984 leverden ruimte op voor nog eens tweehonderd kunstwerken. Bozo verklaarde in Le Figaro dat het museum 'meer ruimte nodig heeft, wil het de vitaliteit en de di versiteit van de hedendaagse kunst tentoon kunnen stellen'. Hij deed de suggestie om 'andere ruimten buiten het Centre, maar in de buurt van het museum' te ge bruiken voor hedendaagse kunst werken, die vaak zeer omvangrijk zijn en moeilijk in de bestaande tentoonstellingsruimten zijn in te passen. 'Het is nu moeilijk om andere op lossingen te realiseren, en de tijd dringt, omdat het museum op het punt staat de verstikkingsdood te sterven', aldus Bozo. Bovendien heeft het museum te weinig finan ciële armslag, terwijl het Centre zelf financieel gezien zeer sterk staat. 'Terwijl Amerikaanse musea de tentoonstellingsruimten voor mo derne kunst twee en zelfs drie keer zo groot hebben gemaakt, heeft Pa rijs alleen maar zijn collectie van een oud museum naar het Centre Pompidou verhuisd. Sinds 1947 heeft de kunst van de twintigste eeuw in Parijs geen extra ruimte meer gekregen', zo verweet Bozo de autoriteiten. TOURNEE AFGEZEGD - Het Atlanta Symphony Orchestra heeft een voorge nomen optreden in Parijs afgezegd in> verband met de gebeurtenissen in de wereld. Het orkest zou samen met een koor zijn eerste optreden in Europa verzorgen. De voorzitter van het or kest, die het besluit bekendmaakte, sprak niet over de recente terreuraan slagen in Europa. Hij zei slechts dat 'de gebeurtenissen in de wereld het helaas raadzaam maken de reis af te zeggen.' portret dat hy in 1924 schilderde van zijn vrouw Elly, zittend in een stoel, geeft aan dat hij ook deze kant van het métier beheerste. Een stijlnabootser was hij niet. Hij heeft gezocht naar het hand schrift waarin hij zich het beste kon uitdrukken. En dat hij daarin geëxperimenteerd heeft wordt juist in die eerste getoonde werken duidelijk gemaakt. Zo lijkt bijvoor beeld een uit 1918 daterende zan- dafgraving verwantschap te tonen met de zware kleuren en lijnen zo als we die wel aantreffen in de door Mondriaan beïnvloede schilderes Jacoba van Heemskerck. En ook kubistische trekjes in Mondriaan die via de boomstructuren zijn ab stractie vond, is hier in een van die vroege schilderijen aanwijsbaar. Voor de oorlog heeft Germ de Jong veel in Frankrijk gezworven en gewerkt. Parijs trok hem aan en stootte hem soms af, zo blijkt uit de correspondentie aan Elly, geci teerd uit de begeleidende catalo gus. Zo schreef hij haar onder meer in de jaren '20: 'Men kan hier twee dingen doen. Aan alles deelnemen, dat is dus: alles achterna sjouwen. Meer buigen en lopen en visites maken, theater bezoeken, soupe ren en dineren, dansen en tea's dan schilderen. Op de mode letten - met schilderen, spreken, kleden, lopen enz. In één woord een af schuwelijke kerel zijn. Of wat de beroemde Franse landschapsschil ders zelf doen. In het land hunner keuze wonen en af en toe expose ren. Dat zijn de goeie en harde werkers. Daar wil ik bij en zo doe ik 't dus. Rechtuit is de kortste weg...'. De 'goeien' wonen niet in Parijs, zo constateerde Germ de Jong in die brief, maar vertoeven er slechts één, twee maanden. Muerte Hitier Een andere land dat hij in gezel schap van zyn vriend, de schilder Dirk Filarski, aandeed was Marok ko. Uit een brief aan Elly die toen (1929) in Parijs woonde, bleek hoe hij daar in de stad Fez geboeid was door de oude jodenwijk, het in zijn ogen prachtige getto waar de stra ten altijd bevolkt waren met la chende, ruziënde en handeldrij vende mensen. Germ schilderde in Spanje (1933), waar een dreigende oorlog in de lucht hing: 'Er zijn hier in Toledo veel buitenlanders. De Duitsers houden zich voor hun doen erg kalm, want overal op de muren lees je Muerte Hitier'. En Germ de Jong werkte in Toscane en in Venetië (1932), welke laatste stad hem bijzonder bekoorde. Financiële nood dwongen hem en zijn vrouw Elly (hij trouwde overigens enkele malen) naar Ne derland terug te keren. Na eerst twee jaar in Amsterdam te hebben gewoond kreeg hij de gelegenheid zich twee jaar later (1936) in Schoorl te vestigen. Door zijn aan wezigheid daar kreeg hij het stem pel van de 'Bergense School' opge drukt, maar of dat houdbaar is valt nog te bezien. Een typisch portret dat Germ de Jong van zichzelf schilderde, stelt de kunstenaar voor in zijn atelier woning, het voormalige staalmees tershuis in de Staalstraat in hartje Amsterdam. Hij schilderde zich zelf vanaf een omloop in dit merk waardige huis, waar alle vertrek ken op een andere hoogte liggen en die onderling met stijle trappetjes zijn verbonden. Germ heeft de rug naar de kijker, de wereld gekeerd terwijl hij bezig is aan een bloem stuk. Het atelier ruilde hij later voor dat van de kunstschilder Otto de Kadt in Overveen; De Kadt heeft de Staalstraat nu nog steeds in ge bruik. Tijdens zijn verblijf in Amster dam in de jaren '50, begin '60 be hoorde Germ de Jong tot de meer kleurrijke figuren die het hotel Schiller aan het Rembrandtplein bevolkten, waar hij steevast te rechtkwam als hij van zijn daarvan niet veraf gelegen atelier zijn hond uitliet. En die hond trok hem krachtig in de richting van dit ver maarde etablissement, waarvan de eigenaar - zelf ook kunstschilder - voor de viervoeter een plakje worst had klaar liggen. Het verschafte Germ een oprecht excuus het daar in gezelschap van een goed glas een uurtje later te maken. Boeket Eigenlijk vond Germ de Jong, dat journalistieke interesse voor zijn bohémien-achtig leven de aan dacht van zyn kunst afleidde. Daarin had hij natuurlijk gelijk, maar maakte hij het er soms zelf ook niet naar? Zelfs tot na zyn dood. Zo tekende zyn dochter Fan ny Kelk (1977) zijn enorme liefde op voor bloemen. En dit overkwam zijn laatste vrouw Tonny op haar AMSTERDAM (GPD) - Vriendjes politiek in de Raad voor de Kunst kan voorkomen worden door het maandelijks raadplegen van een panel van 1400 deskundige Neder landers. Dit opmerkelijke idee lan ceerde staatssecretaris van export bevordering mr. drs. F. Bolkestein gisteravond in het Amsterdamse Paradiso. Hij nam daar als WD-er deel aan een debat met WVC-mi- nister mr. drs. L.C. Brinkman (CDA), Tweede-Kamerlid F. Nies- sen (PvdA) en Eerste-Kamerlid A. Nuis (D66). Bolkestein citeerde de door Thorbecke geformuleerde liberale beginselen, die er van uitgaan dat de overheid geen bemoeienis met kunst mag hebben. De staatssecre taris moest toegeven, dat die stel ling in de praktijk niet meer te handhaven is, maar dat de staat zich dan in elk geval van een oor deel over kunst moet onthouden. In dat licht acht hij de Raad voor APELDOORN (ANP) - In rijksmu seum Paleis Het Loo is gisteren een expositie geopend van portret ten die Andy Warhol maakte van de enige vier regerende vorstin nen, koningin Beatrix, koningin Elisabeth van Engeland, koningin Margrethe van Denemarken en ko ningin Ntombi van Swaziland. De laatste werd overigens deze week opgevolgd door haar zoon. De ex positie wordt georganiseerd door het rijksmuseum Paleis Het Loo in samenwerking met G.M. Contem porary Design Ltd. New York. Het gaat om zestien zeefdrukken: vier varianten van elk portret. De portretten, die van 30 april tot 1 juni kunnen worden bewonderd, zijn uitgevoerd in de zogenaamde 'royal edition', waarbij diamantstof is toegepast. Bovendien worden voor het eerst twee olieverfschilde rijen, portretten van koningin Bea trix, eveneens van Andy Warhol, tentoongesteld. Voor de zeefdruk ken en de schilderijen heeft Andy Warhol zijn favoriete procédé toe gepast, waarbij foto's, in dit geval staatsiefoto's verkregen via de Rijksvoorlichtingsdienst, vergroot zijn afgedrukt. Daarna zijn de foto's opgewerkt in kleur: „silk screen and painting- ".Het resultaat is een dubbelpor tret, maar dan in de zin van een portret van een portret. Van één van de varianten van het portret van koningin Beatrix is in een be perkte oplage een exclusieve pos ter gemaakt. WEDSTRIJD - In de Melkweg wordt op 7 oktober een wedstrijd voor songwriters gehouden. Het accent ligt op melodieuze popcom posities. Wie deel wil nemen, moet voor 15 augustus een cassette met maximaal drie composities sturen naar Stichting Popmuziek Neder land, Postbus 5591 in Amsterdam. Een jury met o.a. Fay Lovsky en Henny Vrienten maakt een keuze uit het ingezonden materiaal. verjaardag toen Germ bijna een jaar dood was. Er werd gebeld en voor de deur stond de bloemist met een groot boeket. Er was geen kaartje bij. „Van uw man". Fanny Kelk: „Een byna angst aanjagende hand vanuit het graf gaf een teken van liefde en aanhan kelijkheid. Germ had in zijn aller laatste levensdagen de bloemist aan zyn ziekbed in het hospitaal (hy stierf in het Militair Hospitaal in Overveen) laten komen en hem zyn resterende geld gegeven: „Be zorg daar volgend jaar februari een mooi boeket voor aan mijn De bloemist, aldus Fanny, heeft de Kunst een nuttig instituut, maar omdat er betrekkelijk weinig men sen wèl een deskundig oordeel kunnen vellen, is de kans op vriendjespolitiek of zelfbevoorde- ling te groot, zo stelde de WD-er. Hij verwees daarbij naar naar een recente rel rond het Fonds voor de Letteren. Bolkestein wil dan ook een ijzer- sterke Raad voor de Kunst en zo kwam hij op zijn met verbazing ontvangen initiatief. Ongeveer één op de tienduizend Nederlanders kan geacht worden een gefundeerd oordeei over kunst vellen, zodat 1400 Nederlanders geraadpleegd kunnen worden, zo stelde hij. De staatssecretaris ziet daarvoor geen technische of praktische proble men, omdat de nieuwste compute- relektronica aangewend kan wor den voor een maandelijkse enque- te, die door minister Brinkman ter plekke tot 'volksraadpleging' werd omgedoopt. Ook voor de selectie van de 1400 Nederlanders heeft Bolkestein een oplossing: die zou kunnen verlopen op voordracht van gemeentebesturen, het minis terie van WVC en... de Raad voor de Kunst. Organisator van het voor het ove rige nogal gezapige debat was de Boekmanstichting in Amsterdam. Aanvankelijk hadden de lijsttrek kers van de drie grote partyen bij deze gelegenheid zullen debatte ren over het kunstbeleid voor de komende vier jaar. De toezeggin- Rotsen in landschap'. Tekening met Oostindische inkt uit 1954 van Germ de Jong. de geste sedertdien elk jaar her haald. Om koud van te worden, van een schilder die in zijn werk aan war me kleuren zo vaak de voorkeur gaf en nog steeds weet te boeien. Germ de Jong. Teylers Museum, Spaarne 16, Haarlem. Open: dinsdag tot en met zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur. zondag 13.00 tot 17.00 uur. Hemel vaartsdag, beide Pinksterdagen 13.00 tot 17.00 uur. Tot 22 juni. Catalogus, met bijdragen van Ger Verrips, Carel Tuyll van Serooskerken. Fanny Kelk. Clara de Jong en Frans de Jong. Prijs f 22,-. Staatssecretaris Bolkestein: één op de tienduizend Nederlanders heeft een gefundeerd oordeel over kunst. (foto ANPi gen daaromtrent werden gaande weg ingetrokken, wat stichtings voorzitter Jan Kassies tot de con clusie bracht, dat Nederland op dit moment geregeerd wordt door de campagneleiders. De organiserende stichting ver spreidt vanaf vandaag een 'Boek mankrant' door Nederland. In deze uitgave wordt het cultuurbeleid van minister Brinkman geanaly seerd en komen de lijsttrekkers weinig verrassend aan het woord over het kunstbeleid van de ko mende vier jaar. i bierfietswedstrijd gehouden. Wie het hardste trapte, kon de grootste (foto Dick Hogewoniog) Koninginnedag in het Katwijkse Scum Hard-rock festival met Cyclone, De fender, Handy Keps en Agent Steel. Gehoord op 30 april in hard-rock centrum Scum, Katwijk. KATWIJK - 'Ik voel me net een massagetafel', verzuchtte een in het nauw gedreven heavy-metal fanaat gisteren temidden van een kolkende menigte. Al te veel hin der scheen hij overigens niet te ondervinden van z'n geringe be wegingsruimte, getuige het en thousiasme waarmee hij zich vervolgens al headbangénd in de strijd wierp. Plaats van hande ling was Scum in Katwijk, waar, zoals elk jaar op Koninginnedag, een hard-rock festival werd ge houden. Het was vroeg begonnen die dag. Het mooie weer had 's och tends al enkele honderden be- tonliefhebbers naar Scum doen trekken, met het heerlijke voor uitzicht van een rondje spijker harde muziek. De eerste uurtjes werden voornamelijk al luierend doorgebracht. Onder het genot van een pilsje scharrelde men wat tussen de kraampjes met T- shirts, stickers, buttons, hambur gers en slaatjes, of lag lekker lan guit te zonnen. De actievere och tendmensen onder de bezoekers leefden zich uit in het Zeskamp achtige bierfietsen, terwijl de rest, verbaasd over zoveel atle tisch vermogen, naar adem hap pend toekeek. Bij het eerste live-optreden van de dag kwam de zaak pas goed op gang. Verantwoordelijk hiervoor was de Belgische speed-metal band Cyclone. On der aanvoering van een uiterst energieke zanger, met een zeer actueel 'Nuclear Massacre' op z'n T-shirt, wist deze band een der tigtal freaks tot headbangen te bewegen. Hun aantal zou in de loop van de dag alleen nog maar groeien. De volgende act, de Ne derlandse heavy-metal band De fender, bleek er een te zijn van een verrassend hoge kwaliteit. Met veel verve werden enkele qua structuur zeer intelligent op gezette nummers gebracht. Het ging er dan ook in als koek bij het publiek. Hoofdattractie van de dag - het gebeuren had zich inmiddels naar binnen verplaatst - was evenwel Agent Steel, een speed- metal band in opkomst. Binnen korte tijd, vorig jaar stond zij nog in het voorprogramma van Slayer, heeft deze groep zich we ten op te werken tot een interna tionale topact. Voor deze forma tie aan de beurt was moest het publiek het echter eerst nog doen met Handy Keps, een muzi kaal geintje van enkele redacteu ren van het hardrock-blad 'Aard schok'. Grappig of niet, aan het merendeel van de mensen bleek het niet besteed. Men toonde er in elk geval evenveel belangstel ling voor als een blinde voor een schilderijen-tentoonstelling. Al gooien blinden in het algemeen niet met dozen. Maar eigenlijk maakte niemand er een pro bleem van. Het optreden van Handy Keps duurde ook maar een half uurtje. Agent Steel zorg de daarna bovendien voor een waardige afsluiting van het festi val. De muziek van dit uit Los Angeles afkomstige vijftal bleek de dynamiek en ritmiek te heb ben van een kudde op hol gesla gen bisons. En het geluidsvolu me van diezelfde kudde op een grintpad. Geen wonder dat het publiek zich gewonnen moest geven. Zo hoort speed-metal ge speeld te worden! HERMAN JOUSTRA UTRECHT - Maar liefst 470 ama teurmuzikanten uit zeven landen nemen deel aan een Blokfluitcon cours, dat volgende week in Utrecht wordt gehouden. Onder hen ook een aantal leden van de Streekmuziekschool voor Leiden en omstreken. Het Blokfluitconcours maakt deel uit van de Open Nederlandse Blokfluitdagen, die op 8, 9 en 10 mei hun eerste aflevering beleven. Tijdens die blokfluitdagen worden ook concerten gegeven dor o.a. het Loeki Stardust Quartet, Musica Antiqua Köln, Marion Verbruggen en het Praetorius Ensemble uit Leiden, dat wordt geleid door Piet Kunst, directeur van de Streekmu ziekschool. Daarnaast worden ne gen workshops gegeven over mu ziekstijlen en instrumentenbouw. Ook is er een markt, waar de inter nationale vakhandel aanwezig zal zyn. De Blokfluitdagen, waarvan het de bedoeling is deze om de twee jaar te herhalen, zijn te beschou wen als een vervolg op de Duits- Nederlandse Blokfluitdagen, die in de jaren zeventig negen maal zyn gehouden. De meeste concerten en de voor ronden van het concours hebben plaats in het Academiegebouw aan het Domplein. Voor de avondcon certen en de finale van het con cours op 10 mei is gekozen voor de Geertekerk. 'King Arthur' van Henry Purcell. Ge opend in de Oudhoornse Kerk te Al phen a/d Rijn in een concertuitvoe ring door het Leiden English Choir Chamber Orchestra o.l.v. Ineke Smit. M.m.v. Nicolien van der Rest en Hannie Slingerland, sopranen; Peter Beijersbergen, countertenor; Ber nard Loonen, tenor; Hans Claus, bas en Rick van Vliet, verteller. Herhaling in de Evangelisch-Lu- therse Kerk, Hooglandse Kerk- gracht, Leiden op vrijdag 2 mei. ALPHEN AAN DEN RIJN - Het uitvoeren van opera's in concert- vorm (dus zonder toneelspel) is vaak een hachelijke onderne ming. Met Henry Purcell's 'ope ra' 'King Arthur' (geschreven in 1691) heeft het Leiden English Choir (voornamelyk bestaand uit (ex-)studenten en stafleden van de Vakgroep Engels aan de Rijksuniversiteit Leiden) echter een gelukkige keuze gedaan. Dit werk ontstond in een tijd, dat het genre 'opera' nog in volle ont wikkeling was, en is dan ook moeilijk te vergelijken haet de opera's zoals we die in later eeu wen aantreffen. Hier gaat het in wezen nog om een gesproken drama, dat met gezongen gedeel ten wordt afgewisseld. Het verhaal van Koning Arthur (met zyn Ridders van de Ronde Tafel een geliefd thema uit de la te Middeleeuwen) is in dit werk betrekkelijk simpel gehouden en behandelt de overwinning van Arthur, koning der Britten op Oswald, koning der Saksen. Bo vendien wemelt het, naar goede barok-traditie, van tovenaars. geesten, betoverde Dit alles was voor Purcell (1659- 1695) echter geen reden om spaarzaam met zyn muzikale ma teriaal om te springen. Integen deel, hij laat zich in dit werk van zijn beste zijde zien: de spontane muziek zit vol onverwachte i geestige melodische wendingen en invallen. Deze geïnspireerde is bij de uitvoerenden duidelijk aangesla gen. Onder de precieze aanvoe ring van Ineke Smit ademde het geheel een enthousiaste en ont spannen sfeer, waar het feit dat het koor uit het hoofd zong in niet geringe mate toe bijdroeg. Bovendien maakte men een goed gebruik van de mogelijkhe den die het verhaal bood om het geheel verder te verlevendigen. Zo werd in het koordeel 'This way, this way', waarbij zowel de goede als de kwade geesten pro beren de Britten aan hun zyde te krijgen, een deel van het koor achter het publiek geplaatst, het geen een zeer speciaal effect gaf Bij de solisten waren vooral de bijdragen van Hannie Slinger land (met de fraai gezongen aria Fairest Isle') en van de tenor Bernard Loonen opvallend. Ver meldenswaard is voorts de pressieve wyze waarop Hans Claus gestalte gaf aan de vorst- aria van de Cold Genius (koudc- geest), alsmede de spitsvondige manier waarop de historisch kos tuum gestoken verteller Rick van Vliet vorm gaf aan de verbin dende teksten. ABRAHAM GOEDHALS.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 31