'Ik boog zelfs voor een
stem uit de telefoon'
Advies tot nieuw
gezelschap voor
Stadsschouwburg
Veertiger Frank Ashton wint Soundmixshow
Showmaster Lou van
Burg (69) overleden
MAANDAG 28 APRIL 1986
KUNST
PAGINA 11
John David Morley schrijft roman over Japans nachtleven
UTRECHT (GPD) - David
Morley is Engelsman, heeft
enkele jaren in Japan ge
leefd en woont nu in Mün-
chen. Een nogal opvallende
combinatie.
Morley: „Mijn vader was
bij de overblijfselen van wat
eens de Koloniale Dienst
was, dus ik kom uit een
veelreizende familie. De
eerste jaren van mijn leven
heb ik in Singapore ge
woond, daarna enige tijd in
Afrika en pas op mijn zesde
jaar ging ik naar Engeland,
waar ik ben opgeleid. Door
al het reizen en de vele kost
scholen ben ik nooit veel op
dezelfde plek geweest. De
eerste keer dat ik alle vier
de seizoenen heb zien wis
selen op een en dezelfde
plaats, was toen ik 21 was.
Ik tel mijn babyjaren nu
even niet mee, want in de
tropen zijn geen seizoenen".
door
Ed van Eeden
„Toen ik vijftien jaar oud was, heb
ik me op school gespecialiseerd in
talen, en mijn interesse ging vooral
uit naar Spaans. Mijn vader, een
erg autoritaire man, vond echter
dat ik Duits moest doen, want dat
had tenminste een fatsoenlijke lite
ratuur. En hij betaalde, dus... In de
zomervakantie was er een uitwis
selingsprogramma, wat voor mij
het contact opleverde met de fami
lie in München bij wie» ik nog
steeds woon. Ik ben gek op die
Met zijn eerste en tot nu toe enige boek heeft John David Morley inter
nationaal naam gemaakt.
Zijn roman geeft binnen een goed verhaal een scherpe blik op de
Japanse samenleving, met als ingang het nachtleven: de kroegen, ca
barets en bordelen, verzameld onder de naam De waterhandel, wal
dan ook de titel van zijn boek is.
Morley was in Nederland ter gelegenheid van de uitgave in het
Nederlands van zijn boek. Een interview met een vlot en enthousiast
pratende dertiger, over zichzelf, zijn boek en natuurlijk Japan.
en s
mijn zestiende in Engeland
school wegliep, hebben zij me op
gevangen en weer op de rails gezet.
Ze hebben een grote tuin, waarin
ik een tuinhuisje bewoon".
Werkt u in München?
„Ik werk hoofdzakelijk voor
NHK, de Japanse staatstelevisie:
die maken documentaires in heel
Europa en hebben iemand nodig
die hier voor hen coördineert en in
terpreteert. Drie of vier maanden
per jaar reis ik voor die baan, de
rest van de tijd kan ik schrijven.
Behalve voor het geld is het ook
goed door de variatie, denk ik. Als
schrijver heb je, zittend achter je
bureau, het gevaar weg te drijven
in je eigen wereldje. Het is goed
daar af en toe uit te moeten stijgen
om te zien wat er in de buitenwe
reld gebeurt".
U hebt gestudeerd?
„Ja, in Oxford. Ik deed Engelse
taal- en letterkunde. Omdat ik een
graad in internationale betrekkin
gen wilde halen volgde ik ook een
cursus economie, maar die heb ik
nooit afgemaakt. Kort voor het ex
amen kreeg ik een ernstig ski-on
geluk, waarbij ik beide benen brak.
Meer dan een week was ik be
wusteloos en werd ik kunstmatig
beademd. Toen ik bijkwam, was
een groot deel van mijn geheugen
weg, pas na weken kwam het stuk
je bij beetje terug. De dokter raad
de me aan om wat hersengymnas
tiek te doen, dus heb ik een boek
met Chinese en Japanse karakters
laten komen. Twee maanden heb
ik, liggend in bed, zoetgebracht
met het natekenen en bestuderen
van die tekens".
Vanwaar uw interesse in Ja
pan?
„Eigenlijk ging dat zoals ik het in
mijn boek beschreven heb: ik zag
een voorstelling van het Noh-thea-
ter, met die zeer geconcentreerde,
uitgebalanceerde en beheerste li
chaamsbewegingen. Die klassieke
kunstvorm werd nota bene ge
bracht door een Tokiose under-
ground-groep: alsof je Mozart door
punks hoort spelen. Ik had nog
nooit zoiets gezien en was gefasci
neerd. Na de voorspelling ben ik
naar ze toegegaan, maar kon geen
woord met ze wisselen: ze spraken
alleen Japans".
„Ja, ik kon de tekens fabriceren.
Wist je dat de Chinezen en Korea-
nen honderden jaren met de Ja
panners hebben gehandeld met
niets anders dan schrift? De uit
spraak van hun talen is namelijk
totaal verschillend, maar de tekens
zijn principieel hetzelfde. Het idee
dat mensen van zo verschillende
culturen met elkaar onderhande
len met geen ander geluid dan het
krassen van een pen... Ik zou dat
graag eens verfilmd zien".
Hollanders
De Japanners zijn altijd zeer
geïsoleerd geweest en schijnen een
bijzondere minachting te hebben
voor hun mede-Aziaten.
„Op een paar bevoorrechte han
delaars na heeft Japan 250 jaar in
complete afzondering geleefd. De
Portugezen waren eruit gegooid,
omdat die hen steeds wilden beke
ren. De Hollanders waren meer in
handel geïnteresseerd, wat heel
verstandig van hen was: ze hebben
daarom een tijdlang een monopo
liepositie gehad. De verhouding
met China ligt heel gecompliceerd.
Een van de redenen van de wreed
heden tegen met name China in de
laatste wereldoorlog is het feit dat
Japan altijd in de schaduw van die
buitengewone Chinese beschaving
heeft geleefd. Hun gevoel voor de
Chinezen is een mengsel van diep
respect, angst en haat. Die haat is
jaloezie, naijver, de wrok van een
minderbedeeld kind tegen zijn be
gaafder broertje. Japan is veel aan
China en Korea verschuldigd en in
feite cultureel ondenkbaar zonder
die twee naties".
„Het is de tragische ironie van de
wereldgeschiedenis dat de Japan
ners nu op een vreedzame manier,
met een soort economisch kolonia
lisme, alles hebben bereikt waar
voor ze in de Tweede Wereldoorlog
tevergeefs gevochten hebben. Mil
joenen mensen zijn gestorven om
te laten zien dat Japan zijn expan
siedrift niet met geweld kon bot
vieren. En nu zitten ze overal, als
investeerder en partner: in Thai
land, Indonesië en noem maar op.
De gastlanden hebben vrijwel
steeds een klein meerderheidsaan
deel, maar Japan heeft overal een
dikke vinger in de pap. Dat is alle
maal bereikt na 1945".
Hoe is dat mogelijk?
„Ik denk dat Japanners altijd
primair gereageerd hebben op de
vraag, de behoefte: dat is de sleutel
tot hun succes. De klant is altijd
koning. Hun service-ethos is bijna
verbijsterend. De produkten die ze
maken zijn daaraan aangepast: er
worden geen klanten gezocht voor
bepaalde produkten, maar er
wordt scherp geanalyseerd welke
produkten bepaalde klanten nodig
zouden kunnen hebben. Daar
heid op ingespeelc
Als beleefdheid zo telt in Ja
pan, moeten ze er. de Westerlingen
wel lomp vinden?
„Absoluut. Eerlijkheid is er on
dergeschikt aan beleefdheid. De
Japanners geloven niet zo in op
rechtheid en vrije meningsuiting.
Ze sluiten zich in hun gezichtspun
ten aan bij de meerderheid. Er is in
Japan een kenmerkend gezegde:
'de spijker die uitsteekt wordt op
zijn plaats gehamerd'. Mensen ste
ken dus niet uit. Westerlingen die
zaken doen met een Japanner den
ken vaak hun zin gekregen te heb
ben, als dat helemaal niet het geval
is. De Japanner heeft dan alleen uit
wellevendheid ingestemd met zijn
'Uchi'
,De Waterhandel' is sterk auto
biografisch, toch heeft u de hoofd
persoon Boon genoemd en niet Mor
ley. Waarom?
„Om antwoord te geven op die
vraag moet ik eerst uitleggen waar
om ik überhaupt nog een boek
over Japan heb geschreven, want
er zijn er al duizenden. Er zijn twee
soorten boeken over Japan: diepe,
gespecialiseerde beschouwingen
voor een klein publiek en de reis
verhalen, de memoires die bijna ie
dereen die naar Japan is geweest
wel schijnt te hebben geschreven.
Daaronder zit veel oppervlakkigs
en verkeerds. Ik wilde een boek
schrijven dat gedegenheid aan
John David Morley, schrijver van 'De Waterhandel': "Na twee jaar begon ik te lopen als een Japanner".
leesbaarheid paarde. Daarom ont
wierp ik de vorm van een vertel
lend essay, met de vorm en tech
niek van een roman. Om de men
sen te interesseren heb je een ver
haal nodig en voor een verhaal
moetje een hoofdpersoon hebben.
De persoon van Boon gaf me de
mogelijkheid om afstand en humor
in te bouwen en bovendien had ik
door hem de vrijheid om werkelij
ke gebeurtenissen om te vormen
tot romanstof'.
In uw boek staat het begrip
'uchi', de naaste omgeving van een
persoon centraal. Geldt het voor de
analyse van zowel het individu als
de natie als geheel?
„Inderdaad. Veel mensen in het
westen weten niet dat de Japan
ners eigenlijk als dorpelingen le
ven, zelfs als ze in Tokio of Osaka
wonen. De uchi is de basiseenheid
waartoe iemand behoort. Bij die
eenheid horen je familie, je ver
wanten en je directe omgeving.
Het beslaat ook je school en je
werk. Die dingen tesamen zijn je
uchi, je cocon, je dorp. De commu
nicatie binnen zo'n dorp is gewel
dig, tussen de dorpen onderling is
die beroerd. Ik illustreer dat in
mijn boek met het ontbreken van
iets als een publiek leven in Japan:
zo zijn er bijvoorbeeld geen plei
nen, omdat er geen reden was om
grote markten te houden. Alles
werd altijd in de eigen, kleine ge
meenschap geregeld. Binnen het
land zelf is al die eilandachtige iso
latie, die nog vergroot wordt in de
verhouding van Japan met de rest
van de wereld. Mijn hele boek gaat
over de begrippen 'insider' en 'out
sider' en hun positie in de Japanse
samenleving".
Boon wordt zelf een soort Ja
panner in het boek. Gebeurde dat u
ook?
„Ja, helemaal. Toen ik twee jaar
in Japan was, vertelde een vrien
din me dat ik begon te lopen als
een Japanner. Ik begon erop te let
ten en merkte meer veranderingen,
zowel fysiek als mentaal. Dat is al
lemaal deel van het taalspel en je
merkt het niet. Net als voor Boon
was het voor mij een schok om te
merken dat ik boog voor een stem
die ik door de telefoon hoorde.
Zoiets kun je niet verzinnen".
Kathedralen
Hoe was het om terug te komen
in Europa?
„Verschrikkelijk! Ik vond Euro
pese vrouwen de eerste drie maan
den onaantrekkelijk, blond haar en
blauwe ogen vond ik vreemd. Ker
ken en kathedralen waren raar en
wat intimiderend. Ik voelde een fy
sieke weerzin om een huis binnen
te gaan zonder mijn schoenen uit
te doen, en meer van die dingen. T.
S. Eliot heeft gezegd dat als ie
mand in een ander land gaat wo
nen, hij een andere persoonlijk
heid krijgt. Ik geloof dat hij gelijk
heeft".
Waarom bent u niet in Japan
gebleven?
„Het zou te veel opoffering vra
gen: alles wat me in Europa tot een
individu maakt zou ik moeten op
geven. Zo zijn er in Japan vier
woorden voor 'ik', afhankelijk van
de situatie of de positie waarin je je
ten opzichte van anderen bevindt:
je moment moet je echter kiezen:
of erin geloven, of eruit. En welk
woord staatje meer na dan 'ik'? Ik
ging er dus uit".
„De waterhandel" van John David
Morley verscheen in Nederland in een
vertaling van Paul Syriër bij Contact.
Prijs f 34,50.
AMSTERDAM (ANP) - De Amster
damse toneelgezelschappen Het
Publiekstheater en Centrum moe
ten aan het eind van dit toneelsei
zoen worden opgeheven. De vaste
medewerkers moeten vervolgens
worden overgeheveld naar een
nieuw op te richten Amsterdam to
neelgezelschap, dat zowel de
Stadsschouwburg als theater Bel-
levue gaat bespelen. Dat gezel
schap kan met ingang van het vol
gend seizoen beginnen en zal onge
veer tachtig medewerkers moeten
hebben.
Dat zijn de aanbevelingen die de
commissie-Lammers, die in op
dracht van minister Brinkman van
WVC en B en W van de hoofdstad
de mogelijkheden voor zo'n gezel
schap heeft onderzocht. De eind
rapportage van de commissie,
waarin vertegenwoordigers zitting
hebben van WVC, de gemeente en
de beide betrokken toneelgezel
schappen, is zaterdag door de ge
meente Amsterdam bekendge
maakt.
De commissie-Lammers stelt
Gerardjan Rijnders voor als artis
tiek leider van het nieuwe gezel
schap. Deze zou een nieuwe, door
hem te vormen artistieke staf moe
ten krijgen. De commissie ver
wacht met deze voorstellen slechts
een beperkt aantal ontslagen bij
Centrum en Publiekstheater.
De commissie stelt als i
eis dat het nieuwe gezelschap per
seizoen ten minste vier produkties
in de Stadsschouwburg en even
eens vier produkties in theater Bel-
levue zal uitbrengen. Dat moeten
zowel stukken zijn uit het klassie
ke als uit het moderne repertoire,
alsmede anderssoortige theaterac
tiviteiten zoals samenwerkingspro
jecten met choreografen, dans
groepen, componisten, musici,
beeldende kunstenaars etc. Ook
dient het nieuwe gezelschap oor
spronkelijk Nederlands repertoire
te stimuleren.
Een constructie waarbij de direc
teur van de Stadsschouwburg fi
nanciële en artistieke verantwoor
delijkheid krijgt in het nieuw te
vormen gezelschap wijst de com
missie-Lammers af. Een nauwe sa
menwerking tussen het gezelschap
en de Stadsschouwburg wordt wel
noodzakelijk geacht. In dat kader
beveelt de commissie aan de be
noeming van de nieuwe directeur
van de Stadsschouwburg af te
stemmen op de benoeming van
Rijnders als artistiek leider van het
nieuwe gezelschap.
Voorzitter Hans Boswinkel van
de Kunstenbond FNV juicht het
advies van de commissie-Lammers
in principe toe, omdat het zijns in
ziens de efficiëncy ten goede komt
en het aantal acteurs in vaste
dienst wordt verdubbeld. Maar
over de vraag of de financiering
van het plan waterdicht is heeft hij
zijn twijfels. „De twee gezelschap
pen samen hebben op het ogenblik
18 acteurs in vaste dienst, de overi
ge acteurs worden per produktie
gecontracteerd. Het plan voorziet
in 36 vaste acteurs, dat betekent
dat een groot aantal van de losse
acteurs een vaste aanstelling zou
krijgen. Ik houd mijn hart vast of
daar wel genoeg geld voor is, want
het nieuwe gezelschap krijgt niet
meer financiële armslag dan de
twee oude tezamen."
Boswinkel is er voorts niet ge
lukkig mee dat de commissie-Lam
mers nog niet duidelijk heeft ge
maakt wat er moet gebeuren met
Karst Woudstra en Peter Oost
hoek, de huidige artistiek leiders
van het Publiekstheater en Cen
trum, die plaats moeten maken
voor Gerardjan Rijnders.
Boon-weekeinde in De Doelen
ROTTERDAM In De Doelen in
Rotterdam wordt van 2 tot en met 4
mei in Louis Paul Boon-weekeinde
gehouden. Vrijdagavond zingt Eva
Kant erotische liedjes in de Ge
hoorzaal (aanvang 21.15 uur). Za
terdag is er een symposium over
het werk van Boon. Gerrit Borgers,
Angèle Manteau, Bert Vaneste-
.Herwig Leus, Marcel Wauters en
Paul de Wispelaere houden inlei
dingen (14.30 uur). Die avond een
draagt Leen Vermeiren vanaf 20.15
uur 'De kleine Eva uit de Kromme
Bijlstraat voor. Daarna om 21.45
uur 'Eros en de eenzame man', so-,
lotheater van Herman Brand. Zon*
dag vanaf 14.00 uur ee matinee met
de films 'De Bom' en 'Menuet' erf
korte optredens van de Vlaamse
dichter/artiest Tom Lanoye. In dei
foyer is het gehele weekeinde de
tentonstelling 'Carboonfjes' te be
kijken.
ONTMOETING - De schrijvers erf
biologen Dick Hillenius en Midasjj
Dekkers spreken donderdagavond]
met elkaar in de serie De Ontmoe
tingen bij Stichting Burcht. Hille-'
nius promoveerde op kameleon^
en schreef een groot aantal essay^
en gedichten. Hij wordt na de zo-,
mer gastschrijver aan de Universie
teit van Groningen. Dekkers is
vooral bekend om zijn kritische ar
tikelen over de verhuding tusserf
mens en dier. Aanvang 20.30 uur
Jazz in tent
NOORDWIJK - Met ingang van
dit jaar krijgt ook Noordwijk
een Oude Stijl Jazzfestival. Dat
wordt op maandag 12 en dins
dag 13 mei gehouden in een
tent, die wordt neergezet in 'het
gat van Palace'. De eerste
avond zijn The New Orleans
Blue Serenaders de hoofdat
tractie. De tweede avond wordt
die rol vervuld door Brooks
Tegler's Hot Jazz. Beide uit de
Verenigde Staten afkomstige
orkesten zullen ook tijdens een
'streetparade' al musicerend
door de strate van Noordwijk
trekken.
Beide avonden wordt het
voorprogramma verzorgd door
orkesten uit eigen land.
Frans Biesen alias Frank Ash
ton, in de rol van Tony Christie.
(foto ANP)
GRONINGEN (ANP) - Frank
Ashton, die in het dagelijkse le
ven Frank Biesen heet, heeft gis
teravond de finale van de Sound-
mix-Playbackshow gewonnen
met zijn vertolking van Reno
Town van Tony Christie.
door
Jacques d'Ancona
Een man van veertig is dè ont
dekking van 1986. Dat is iets
nieuws na de opkomst van ze
ventienjarige zangtalenten en
prille twintigers. Maar Frans Bie
zen is niet echt een nieuwkomer.
Frank Ashton, begon op vijftien
jarige leeftijd...
Hij komt uit Tilburg en is nog
steeds vertegenwoordiger bij een
grote firma in geluidsappara
tuur. Hoe lang nog? Zijn door
braak is al een feit, sinds hij met
over macht op 15 december 1985
een van de zondagavondse
Soundmix-Playbackshows bij
Henny Huisman op de televisie
won. Het land was overrompeld
door zijn vertolking van Reno
Town en ging uit de bol. Men
voelde instinctief dat de sound
van Tony Christie voor Frans
Biezen een noodgreep was. Zijn
laatste kans om zich te bewijzen
en voor zichzelf de weg naar het
succes te effenen. Daar ziet het
wel naar uit.
Na de Soundmix-creatie als
'Tony Christie regende het acuut
aanvragen uit het hele land voor
optredens. Zijn broer rijdt hem
er naar toe. Diverse keren was
Frans Biezen al op de tv te zien
en te horen. Dat behoeft amper
nadere uitleg. Men valt voor
Frank Ashton, zoals zijn arties
tennaam luidt. Hij is een prettige
verschijning, gaat verzorgd ge
kleed, heeft een goede stem en
een geoliede, net niet te gladde
voordracht en slingert zijn num
mers de zaal in met zoveel routi
ne, dat het leken èn kenners dui
delijk is dat er geen beginneling
binnen komt wandelen.
Sommigen hebben er moeite
mee, dat Ashton al een engage
ment heeft bij Joop van den En-
de Produkties. Ze vinden dat hij
op die manier zoveel streepjes
voor heeft via de producent van
de Soundmixshow, dat de con
currentie wel in de wachtkamer
plaats kan nemen.
Joop van den Ende denkt daar
anders over. „Destijds ben ik zo
netjes geweest het talent Gerard
Joling niet onder contract te ne
men. Daarmee wilde ik wachten
tot na de finale. Nou, toen hoefde
het niet meer. Inmiddels was Ge
rard al bij een ander manage
ment onder dak. Ik heb in dit ge
val gedacht dat ik me dit zakelijk
gezien geen tweede keer moet
permitteren. Daarom is per 1 ja
nuari 1986 een contract afgeslo
ten met Frank Ashton".
In Tilburg startte Biezen des
tijds in een groepje, The Jum
ping Tigers. Zijn idool was Cliff
Richard en nog steeds zingt hij
uitsluitend Engels repertoire.
Een zangcarrière is altijd zijn ide
aal geweest. Samen met de later
vermaarde Henny Vrienten
richtte Frans Biezen in zijn
woonplaats ook de band Les
Cruches op en dat ging niet
slecht. Er kwamen tien singles
en een live elpee. In solo volgden
later diverse plaatjes, zelfs in het
Nederlands, maar ook in het En
gels. Achtereenvolgens werkte
Biezen diverse producers en een
reeks orkesten af. Geen mens
weet nog dat hij in 1982 met de
groep Music Hall deelnam aan
het Nationale Songfestival.
Willy Alberti en Eddy Christia-
ni gaven hem hèt advies dat zijn
leven zou veranderen. Zij beluis
terden hem in een Amsterdamse
club en raadden hem aan om in
te schrijven voor de Soundmix/
Playbackshow. Het gevolg is in
middels bekend.
De lancering van zijn eerste
langspeelplaat is ongeloofwaar
dig en vreemd verlopen en een
beetje typerend voor de toestan
den die aan het wereldje van de
showbiz en de platenindustrie
kleven. Op de hoes komt hij al
leen voor als 'Frank'. De naam
Ashton zoek je tevergeefs. De
verklaring: My first album bevat
een verzameling nummers die
hij al twee jaar geleden opnam.
Hij was toen onbekend en trad
op als Frank Evans. Een produ
cent uit Den Bosch, Cees Ver
meulen, zag echter iets in hem en
in vesteerde naar hij zegt tachtig
mille in de aanmaak van een el
pee.
Een plaat die nooit uitkwam,
omdat Frans en Cees het niet
eens konden worden. Nu Frans
Biezen als Frank Ashton zoveel
succes boekt, heeft Vermeulen
de plaat met enig lef toch uitge
bracht. Er is wel overleg geweest
met de huidige platenfirma van
Ashton, maar het kwam niet tot
een vergelijk. Die eerste elpee is
dus eigenlijk een oudje, al staan
er nummers op die Frank Ashton
ook nu nog in het land zingt
In een ziekenhuis in München is
zaterdag de in Nederland geboren
showmaster en televisiepresenta
tor Lou van Burg overleden. Hij
was 68 jaar oud.
Lou van Burg schaarde zich in
de jaren 60 in het rijtje van Neder
landers dat het helemaal maakte in
de Westduitse amusementswereld,
zoals Johannes Heesters en Rudi
Carell, door zijn rol van showmas
ter in het televisieprogramma 'Der
Goldene Schuh'.
De in 1917 geboren Van Burg (ei
genlijk Louis van Weerdenburg)
was in zijn jeugdjaren bandleider,
trad in nachtclubs op als zanger en
danser en kwam in 1956 bij de tele
visie. Met het programma 'Der Gol
dene Schuh' gelukte het hem jaren
aan de top te staan van het Duitse
tv-amusement. Door zijn Neder
landse accent kreeg hij het koos
naampje 'Mister Wunnebar'.
'Onkel Lou' zoals hij ook ge
noemd werd, struikelde uiteinde
lijk over zijn privé leven, dat niet
geheel overeenkwam met wat in de
Bondsrepubliek in de jaren 60 als
gepast werd beschouwd. De ZDF
zetten hem in 1967 op straat we
gens 'een te groot aantal wisselen
de vriendinnen'.
In Nederland kreeg hij in de ja
ren zestig bekendheid met zijn tv-
show Een kwartje per seconde'.
Hij laat twee kinderen na: Ste
phanie en Yasmine. Uit het eerste
huwelijk van zijn tweede vrouw
stamt dochter Angele. Lou van Burg.
