YS verklaren
schade woonwijl
Scherpe kritiek op Thatcher
Marx straalt zittend meer ziet u
Anti-Amerikaanse betogingen
'Neergeschoten,toestel verloor bommen
Terrorisme
is niet
toegenomen
Onafhankelijke staten achter Libië
FEI3DI!
Gromyko in
ziekenhuis
DONDERDAG 17 APRIL 1986
BUITENLAND
PAGINA 7
WASHINGTON - Bommen van een aangeschoten Amerikaanse F-lll bommenwerper
hebben mogelijk de zware schade veroorzaakt in een woonwijk van Tripoli en daar geves
tigde buitenlandse ambassadegebouwen. De bommenwerper is, naar het Pentagon nu
aanneemt, door Libisch vuur getroffen voordat hij zijn doel had bereikt en kan tijdens
een scherpe draai terug naar zee, een of meer bommen van 2000 pond hebben verloren.
Piloten van andere Amerikaanse
bommenwerpers hebben na hun
terugkeer gerapporteerd, dat zij
een vuurbal in zee" hebben zien
storten. Het Pentagon neemt aan
dat de tweekoppige bemanning bij
het neerstorten is omgekomen.
door
Henk Kolb
Verscheidene van de in Enge
land voor een tocht van 14 uur op
gestegen Amerikaanse toestellen
hebben hun missie voortijdig afge
broken, zo heet het in Washington,
vanwege mankementen aan hun
richtapparatuur. De piloten zou
den bevreesd zijn geweest dat hun
langs een laser-straal geleide bom
men verkeerd terecht zouden zijn
gekomen.
In de Amerikaanse hoofdstad
Washington is ook gisteren bij her
haling alarm geslagen na valse
bom-meldingen. De rotonde van
het Capitool, twee gebouwen van
de George Washington-universi-
teit, het ministerie van Arbeid en
een aan de Sowjet-Unie verhuurd
kantoor, werden tijdelijk ont
ruimd.
De Amerikaanse regering gaat er
van uit dat met de aanval op Tripo
li een lange periode van conflict is
begonnen. De Europese geallieer
den zullen opnieuw onder druk
worden gezet om met de Verenig
de Staten tot scherpe economische
Reagan geeft uitleg aan de Westduitse minister van buitenlandse zaken
Genscher. (foto a P)
sancties te besluiten. Intussen hou
den de Amerikanen hun opties
voor nieuw gebruik van geweld
open.
Onderminister van buitenlandse
zaken John Whitehead, die in Pa
rijs is voor een vergadering van de
Organisatie voor Economische Sa
menwerking en Ontwikkeling,
gaat tegen het eind van de week
naar Brussel om te overleggen met
de ministers van buitenlandse za
ken van de NAVO. Volgens de
woordvoerder van het State De
partment is Whiteheads bezoek
„deel van onze inspanningen om
de bondgenoten volledig op de
hoogte te brengen van het terroris
tisch gevaar en de antwoorden van
de VS daarop". Amerika heeft voor
de bespreking het initiatief geno
men.
De volstrekte afwijzing van de
Amerikaanse actie tegen Caddafi,
op het Europese vasteland, is aan
leiding tot ongebruikelijk intensief
diplomatiek verkeer. De VS willen
de breuklijnen die binnen de NA
VO zichtbaar zijn geworden aan
het oog onttrekken en de bondge
noten duidelijk maken dat zij blij
ven streven naar een topconferen
tie met de Sowjet-Unie, nog dit
jaar.
Tegenover de Westduitse minis
ter van buitenlandse zaken heeft
president Reagan gisteren zijn te
leurstelling uitgesproken over de
afzegging van Sjevardnadze's
komst naar Washington. Woord
voerder Speakes zei dat Reagan
zich gebonden acht aan een top
conferentie: „Wij gaan er van uit,
dat secretaris-generaal Gorbatsjov
zich zal houden aan zijn belofte".
Meer dan 15.000 mensen betoogden in de straten oan Rome tegen de Amerikaanse aanval op Libië. ifoto anp>
NEW YORK (AP) - In Italië. West-
Duitsland, Spanje, Oostenrijk en
Pakistan hebben gisteren duizen
den demonstranten geprotesteerd
tegen de Amerikaanse luchtaan
vallen op Libië. Enkele demonstra
ties verliepen rustig, andere wer
den door de politie beëindigd.
In Jordanië, Egypte, Tunesië en
Zweden kwam de politie snel in ac
tie toen een handjevol demon
stranten de straat op ging.
In Italië vonden de meeste de
monstraties plaats. Het Italiaanse
persbureau ANSA meldde dat in
90 steden een vreedzame mars
werd gehouden nadat in het zuiden
van het land de meeste scholen wa
ren gesloten. Volgens ANSA gin
gen in totaal 500.000 studenten en
scholieren de straat op om te pro
testeren tegen Libië en de Verenig
de Staten. Eerder op de dag had
den jongeren stenen in Rome ge
gooid door de ramen van een filiaal
van de Banca d'America e d'Italia.
Twee mensen werden voor ver
hoor door de politie meegenomen
en volgens ooggetuigen deden en
kele duizenden jongeren mee aan
een door de communistische partij
georganiseerde protestmars, waar
bij leuzen werden geroepen als
'Yankee Go Home' en 'Reagan
Moordenaar'.
Ook enkele duizenden Westduit
sers gingen net als op dinsdag de
straat op. Volgens de politie raak
ten 17 politiemannen gewond en
werden 10 mensen gearresteerd tij
dens demonstraties in de nacht
van dinsdag op woensdag toen in
verschillende steden door zo'n
10.000 mensen werd geprotesteerd.
Gisteren trokken 3.000 mensen in
jMünchen langs het Amerikaanse
consulaat. In Hamburg namen
1.200 mensen deel aan een soortge
lijke demonstratie, en in Frankfurt
trokken 450 demonstranten langs
het Amerikaanse consulaat. In
West-Berlijn werden 50 mensen
gearresteerd nadat 100 demon
stranten twee uur lang een lijn van
de metro hadden geblokkeerd.
In een tiental Spaanse steden
werd eveneens voor de tweede
achtereenvolgende dag gedemon
streerd, hetgeen soms uitliep op
gevechten met de politie. De
Spaanse communistische partij en
bewegingen tegen de NAVO orga
niseerden een demonstratie van
enkele duizenden mensen in Ma
drid. In Zaragoza werd door enkele
duizenden mensen gedemon
streerd met spandoeken en leuzen
tegen Reagan. In Bilbao raakten
100 demonstranten slaags met de
politie na een demonstratie van
naar schatting 1.000 mensen. Ook
in de Baskische steden San Sebas
tian en Vitoria werd met de politie
gevochten.
In de Oostenrijkse hoofdstad
Wenen verzamelden zich 2.000
mensen bij het Amerikaanse cultu
rele centrum, het Amerikahaus, en
trokken toen naar de Amerikaanse
ambassade.
WASHINGTON (GPD) - Vergele
ken bij het begin van de jaren ze
ventig levert terrorisme vandaag
voor Amerikanen geen groter ge
vaar op dan destijds. In 1985 heb
ben daden van internationaal ter
rorisme 2223 slachtoffers geeist
Daaronder waren niet meer dan
162 Amerikanen en dat komt neer
op 7.28 procent.
De statistieken (van het Ameri
kaanse ministerie van buitenland
se zaken onder andere) bewijzen
dat in Latijns-Amerika en Europa
meer aanslagen worden gepleegd
waarbij Amerikanen betrokken
zijn, dan in het Midden-Oosten.
Tussen 1980 en 1985 kwamen 369
van zulke daden voor in Latijns-
Amerika, 458 in West Europa en 84
in het Midden-Oosten.
Een ander gegeven dat de statis
tieken opleveren: Amerikaanse za
kenlieden vormen het voornaam
ste doelwit van terroristen en niet
militairen of diplomaten. Het aan
tal bomaanslagen van terroristen is
in bijna twintig jaar tijd, nauwe
lijks veranderd. In 1985 kwamen
404 bomaanslagen voor en dat is
minder dan de 452 anno 1972. De
cijfers laten zien dat terrorisme een
globaal probleem is en niet voorbe
houden aan een gebied als het Mid
den-Oosten alleen.
Van de 80 bom-ontploffingen in
vliegtuigen sedert 1949 ging het 22
maal om Amerikaanse toestellen, 8
maal om Filippijnse, zes Franse,
vier Britse, vier Zuidvietnamese en
twee van India, onder andere.
In een rapport van het ministerie
van buitenlandse zaken over 1984,
vermeldt 47 voorvallen van terro
risme van betekenis. In 19 gevallen
waren daarbij Arabische terroris
ten betrokken. Deze cijfers weer
spiegelen niet de opkomst van
meer 'staatsterrorisme' zoals onder
andere Syrië, Iran en Libië dat
steunen.
NEW DELHI (IPS) - Hoewel India geprezen is om zijn
rol als voortrekker bij de veroordeling van de Ameri
kaanse bombardementen op Libië, blijkt de vergade
ring van Niet-Gebonden Landen toch verdeeld te zijn.
Vandaag begon in de Indiase hoofdstad New Delhi de
vierdaagse bijeenkomst van ministers uit circa hon
derd niet-gebonden landen.
Rajiv Gandhi, voorzitter van de Beweging tot de vol
gende top in de Zimbabwaanse hoofdstad Harare,
opende de bijeenkomst met een belofte. "Op dit mo
ment van crisis geniet Libië de volledige steun en
sympathie van haar collega's in de Beweging van
Niet-Gebonden Landen", stelde hij onder luid ap
plaus van de aanwezigen. Wat deze steun precies in
houdt, zei de Indiase premier niet. Hij onderstreepte
dat de ministers de aanval slechts kunnen veroorde
len.
Gandhi noemde de Verenigde Staten niet met na
me. Waarnemers geloven dat de Indiër zich met opzet
in vage bewoordingen uitlaat, omdat hij de verhou
ding met Washington die de laatste tijd snel opklaarde
niet in gevaar wil brengen.
De minister van buitenlandse zaken van Cyprus,
George Ivacovou, voerde namens de Niet-Gebonden
Landen in het Middelandse Zeegebied het woord. Hij
meed de kwestie Tripoli-Washington. Behalve Cyprus
horen Malta en Joegoslavië tot de niet-gebondenen in
deze regio.
De Senegalese minister, Ibrahim Fall, sprak voor de
Niet-Gebonden landen in Afrika. Hij maakte slechts
een terloopse opmerking over "staatsterrorisme". De
minister van buitenlandse zaken van Guyana, R.E-
Jackson, veroordeelde de Amerikaanse actie uit
naam van de Caribische en Latijnsamerikaanse Niet-
Gebonden Landen, en minister Abdul Aziz Al-Dali
van Zuid-Jemen sloot zich hierbij aan.
De vertegenwoordiger van de Palestijnse Bevrij-
dings Organisatie (PLO), Farouk Kaddoumi, riep op
tot eenheid tussen de Niet-Gebonden staten in het
licht van de "wilde" Amerikaanse aanval.
Waarnemers noemden de stemming vandaag ook
duidelijk anti-Amerikaans. Ook de Britse steun voor
de Amerikaanse actie werd Londen niet in dank afge
nomen. Tijdens informeel overleg is gesuggereerd dat
de beweging een permanente commissie instelt, die
niet alleen economische initiatieven coördineert,
maar ook dringende politieke kwesties behandelt.
LONDEN Ondanks een robuus
te verdediging van haar steun voor
de Amerikaanse aanslag op Libië,
slaagde de Britse premier Thatcher
er slechts ten dele in kamerleden
(en de Britten daarbuiten die het
debat via de media volgden) te
overtuigen van de noodzaak van
die Britse steun.
Voor de tweede achtereenvol
gende dag besprak een uitpuilend
door
Lia van Bekhoven
Lagerhuis terrorisme in het alge
meen en dat van Libië in het bij
zonder. De Britse premier wees de
beschuldiging geen „nee" te kun
nen zeggen tegen president Rea-
gans verzoeken scherp van de
hand.
Ze benadrukte dat de Britse me
dewerking aan de Amerikaanse ac
ties eenmalig geweest was en dat
„medewerking in de toekomst op
nieuw bekeken zal moeten wor
den".
Premier Thatcher toonde de par
lementariërs iets meer van het be
wijsmateriaal dat leidde tot die
Amerikaanse acties. Ze zei dat er
duidelijke aanwijzingen waren dat
de Libiërs achter de aanslag op de
discotheek in West-Berlijn zaten
en dat er in Afrika aanslagen be
raamd waren op tien westerse am
bassadeurs.
De leider van de Labour-partij,
Neil Kinnock, bleef op het stand
punt staan het machtsgebruik van
de Verenigde Staten niet het ge
weld de kop in zou drukken, maar
het juist zou uitlokken. Andere op
positiekamerleden spraken hun
kritiek uit over de medewerking
van premier Thatcher aan geweld
dadige acties „terwijl ze zelf enkele
maanden geleden economische
sancties van de hand wees".
Twee gerespecteerde oud-pre
miers, Edward Heath en James
Callaghan, maakten indruk door te
zeggen dat zij het Amerikaanse
verzoek van de hand gewezen zou
den hebben. Een aantal Britse mi
nisters, de meerderheid volgens
waarnemers, heeft hier en daar zijn
twijfel geuit over de wijsheid van
de Amerikaanse aanval.
De Britse premier zou de Ameri
kaanse acties op de eerste plaats
gesteund hebben om een splitsing
binnen de NAVO te voorkomen.
De vrees in Londen was groot, dat
als premier Thatcher haar mede
werking geweigerd had, de Ver
enigde Staten zich scherp tegen
Europa hadden afgezet. De pre
mier wilde verhinderen dat Ameri
ka zich in „splendid isolation" zou
terugtrekken, aldus de theorie.
De Britse regering is zich pijnlijk
bewust van de kritiek die ze heeft
uitgelokt, vooral bij de EG-part-
ners. De regering, die op de minis
ters van defensie en buitenlandse
zaken na nergens in gekend was,
zou bij de premier op meer zeggen
schap hebben aangedrongen.
Het ministerie van buitenlandse
zaken ontkent echter dat minister
Sir Geoffrey Howe, van de Ameri
kaanse beslissing op de hoogte was
voordat hij met zijn EG-ambtegen-
oot in Den Haag een verklaring on
dertekende die maande tot beheer
sing.
Het ministerie is er zich van be
wust dat Sir Geoffrey desondanks
een en ander uit te leggen zal heb
ben als de EG-ministers van bui
tenlandse zaken vandaag in Parijs
voor een spoedbespreking over de
Libische affaire weer bij elkaar ko
men.
Inmiddels heeft de Britse rege
ring in binnen- en buitenland de
veiligheidsmaatregelen verscherpt
in geval van Libische tegenacties.
Britse ambassades en commerciële
instellingen in het buitenland zijn
extra paraat. In het Lagerhuis wer
den kamerleden voor het eerst op
hun identiteit onderzocht alvorens
toegelaten te worden. De angst
voor Libische wraakacties is het
grootst in Suffolk en Oxfordshire
waar de Amerikaanse bases zich
bevinden die de aanslagen uitvoer
den.
Er zijn 30.000 Amerikaanse troe
pen in Groot-Brittannië. De meeste
Britten verwelkomen de Ameri
kaanse aanwezigheid, die tevens
een bron van inkomsten is voor de
plaatselijke bevolking. Veel men
sen zeiden niets tegen de Amerika
nen te hebben, maar geschrokken
te zijn van de Amerikaanse acties.
„Natuurlijk neemt Gaddafi wraak.
Is het niet vandaag, dan is het mor
gen. Hij weet waar hy moet zijn, hij
weet nu waar die vliegtuigen van
daan kwamen", aldus een kenmer
kende reactie.
ADVERTENTIE
Zweden
De Zweedse premier Ingvar
Carlsson heeft zijn gesprekken met
de Russische regering omschreven
als „constructief' en „nuttig". Hij
zei gisteren in de Russische hoofd
stad dat zijn bezoek heefLbijgedra-
gen aan de verbetering en stabilise
ring van de Zweeds-Russische be
trekkingen.
De Russische partijleider Mi-
chail Gorbatsjov heeft toegezegd
de handel met Zweden te willen
uitbreiden, aldus Carlsson. Mos
kou en Stockholm hebben dinsdag
een uit 1976 daterend handelsver
drag verlengd. Carlsson sprak de
hoop uit dat de Sowjet-Unie ook in
de toekomst haar olieleverantie-
verplichtingen regelmatig zal na
komen. Moskou is de derde oliele
verancier van Zweden.
Libanon
De Franse televisieomroep An
tenne 2 heeft gisteren in zijn
nieuwsuitzending brieven getoond
die afkomstig zouden zijn van de
leden van een ontvoerde Franse tv-
ploeg in Libanon. De brieven be
vatten maar een paar woorden
waarin melding werd gemaakt dat
alles in orde was.
Malaria
Meer dan een half miljoen men
sen op het Indonesische eiland Su
lawesi zijn getroffen door malaria.
Dit is bekendgemaakt door het
persbureau Antara.
Volgens Antara hebben de auto
riteiten meer dan 160.000 wonin
gen besproeid met het krachtige
bestrijdingsmiddel DDT, dat in
veel westerse landen is verboden.
In vijvers en zelfs in baden in hui
zen worden vissen gehouden die
larven van malariamuggen eten.
Ruim 575.000 mensen, de helft van
de bevolking van Sulawesi, heeft
de ziekte opgelopen, aldus Antara.
OOST-BERLIJN - Voor de Oost-
duitse staats- en partijleider Erich
Honecker kan het vandaag begon
nen elfde partijcongres al bijria
niet meer stuk. Gisteren arriveerde
de Russiche partijleider Michael
Gorbatsjov met vrouw in Oost-Ber-
lijn en volgens de geruchten blijft
hij tot dinsdag. Een gebaar dat
vooral wordt gezien als een blijk
van waardering voor de 73-jarige
Honecker.
Michael en Raisa Gorbatsjov
maakten er in het zonovergoten
Oost-Berlijn een hele show van.
Kort na aankomst legt Gorbatsjov
door
Hans Hoogendijk
de onvermijdelijk krans op de in
drukwekkende gedenkplaat voor
Lenin, even later een bezoek aan
het splinternieuwe jeugdpark
Ernst Thallman, een park dat is ge
noemd naar een van de voorvech
ters van het communisme in Duits
land. Toejuichingen van duizen
den oude, maar vooral jonge kame
raden, vaderlijke woorden over so
lidariteit, vriendschap en vrede
van Gorbatsjov. Direct daarop een
kranslegging bij het Monument
voor de Gevallenen.
Dan een uurtje bijkomen op het
slot Neuschönhausen, waar de
Gorbatsjovs verblijven. Honecker
heeft voor een verrasing gezorgd.
Een album vol foto's uit 1966, de
tijd dat Michael Gorbatsjov nog
een kleine partijfunctionaris was
en een delegatie naar de DDR
mocht leiden. Daarna volgt een uit
stapje naar de Muur, een bezoek
aan de Brandenburger Tor, de
meest markante scheidslijn tussen
Oost en West. De Gorbatsjovs ma
ken een zeer ontspannen indruk en
het is de roodharige Raisa, ditmaal
in een lange leren mantel, die bijna
steeds het voortouw neemt.
's Middags zullen de twee niet al
leen het pas gerestaureerde Natio
nale Theater bezoeken, maar ook
bloemen leggen bij het net voltooi
de beeld van Marx en Engels. Een
pompeus bronzen beeld, door de
Berlijners al omgedoopt, in dë „ge
pensioneerden". Een oudere man,
zijn kale schedel glimmend in de
zon, komt er net vandaan. Hij heeft
nog even iets bijgewerkt. Het is de
62-jarige beeldhouwer Ludwig En-
gelhardt, de schepper van deze
bronzen oervader van het commu
nisme.
Volvo's
Op de vraag of hij al weet dat de
Gorbatsjovs er zo aankomen, kijkt
hij verbaasd, hij Weet nergens van.
Hij corrigeerde iets aan zijn werk.
Het is zijn eerste grote beeldenfor
matie en „mogelijk ook wel mijn
laatste. Ik heb nu rust nodig".
Hij heeft er vele jaren aan ge
werkt. Drie jaar geleden mochten
de kameraden in de DDR hun aan-
en opmerkingen over een in gips
gegoten model van het beeld ma
ken. Veertien dagen geleden was
de uiteindelijke versie klaar. Erich
Honecker onthulde het beeld. En
nu komen de Gorbatsjovs. Ludwig
Engelhardt blijft toch nog maar
even wachten.
Een kolonne nieuw aangeschafte
grote Volvo's komt de hoek om.
Tv-camera's, het echtpaar Gorbats
jov, een aantal prominente Oost-
duitse communisten èn een hand
vol veiligheidsagenten. Geen poli
tie. Gorbatsjov aait een jonge pio
nier over het hoofd, ergens een
paar meter verder zegt een kleine
Berlijner: „Is dat nou Gorbatsjov,
goh, wat stom".
De Russische leider legt een bos
rozen aan de voet van Marx, terwijl
de beeldhouwer Engelhardt door
partijmensen naar voren wordt ge
duwd. In zijn kielzog word ik mee
gedrukt en beland op een halve
meter van de eerste man der Rus
sen. Raisa Gorbatsjov begint een
heel gesprek met de kunstenaar.
Michael en Raisa voor het Marx-Engels monument in Oost-Berlijn.
„Marx was een genie, wij zijn hoog
uit talenten", zegt ze.
En „Waarom heeft u Marx zit
tend en Engels staand afgebeeld?".
Ze geeft zelf direct het antwoord:
„De leraar zit en de leerling staat".
Ludwig Engelhardt heeft een an
dere verklaring: „Voor mijn gevoel
straalt Marx zittend meer uit. En
door de ruimtewerking in het
beeld komt hij prominenter naar
voren".
Michael Gorbatsjov wijst erop
dat het metaal waaruit het beeld is
vervaardigd al zijn dofheid ver
liest. „Ik denk dat dat komt door
dat de mensen hun handen op die
van Marx willen leggen. We kun
nen dat niet vaak genoeg doen",
zegt hij.
Boetiek
Ludwig Engelhardt staat er wat
verloren bij. Al deze aandacht is nu
ook weer niet nodig, is op zijn ge
zicht te lezen. Kort tevoren, toen
we hem vertelden dat Gorbatsjov
er aan zou komen, had hij nog in
enigszins bedekte termen gezegd
het eigenlijk belangrijker te vinden
als er deze zomer tienduizenden
van dit Marx-Engels forum zouden
genieten.
De Gorbatsjovs verdwijnen
weer. Verbaasd lopen de enkele
tientallen Oostberlijners die er ge
tuige van waren weg. „Heel vroe
ger heb ik hier Chroetsjov eens ge
zien, maar dit was veel leuker",
vertelt een vrouw. En wat vindt ze
van het beeld? Haar 14-jarige zoon
heeft direct een antwoord: „Ze
hebben allebei wel erg grote
hoofden, maar ja misschien had
den ze wel zoveel hersens".
Berlijn blijft Berlijn, of de partij
van Honecker het er nu voor het
zeggen heeft of niet. In ieder geval
is er voor de Oostberlijners heel
wat te beleven in deze .dagen van
het partijcongres. De winkels zijn
goedgevuld en in de beroemde
straat Unter den Linden is net de
eerste jeugdboetiek geopend. Mo
dieuze kleren voor een schappelij
ke prijs. De jeugd staat in de rij.
Het aantal nieuwe - vooral wester
se - auto's is sterk toegenomen.
Maar de penetrante, typisch Oost-
duitse lucht eri rook van de eigen
Trabant of Trabbi, zoals de prutte
laar liefkozend wordt genoemd,
hangt toch als een blauwe walm in
de straten.
Geklaagd wordt er natuurlijk,
het kan immers ook nog allemaal
veel beter. En met alle leuzen over
extra prestaties die voor dit elfde
partijcongres zijn geleverd, willen
de meesten ook niet veel te maken
hebben. Maar Oost-Berlijn maakt
toch op dit moment een redelijk
ontspannen indruk, hoewel het
eerste zomerse zonnetje het beeld
natuurlijk wel wat lichter maakt
dan het op een grauwe dag zou
zyn.
Mager kalfsvlees en echte
roomboter dat is het geheim.
MOSKOU DP A- De 7 6-jarige
president van de Sowjet-Unie,
Andrei Gromyko, is gisteren in
Moskou met hoge koorts opgenomen
in een ziekenhuis. Dit werd meege
deeld aan een delegatie van Noorse
parlementariërs die in Moskou op
bezoek is. Gromyko moest van een
ontmoeting met de parlementariërs
afzien, vlak voordat zij zou plaats
hebben. (archieffoto)
