Moskou vindt
aanval misdaad
Partijcongres in DDR: applaus
Nederlanders in
Libië ongedeerd
Gematigd kritische toon in Europa
Nerveuze stemming in Amerika
Gesprek Shultz/Sjevardnadze afgelast
WOENSDAG 16 APRIL 1986
BUITENLAND
PAGINA 7
DEN HAAG - Het is nog onduide
lijk wat er met de 397 Nederlanders
gebeurt die op dit moment in Libië
verblijven. Het ministerie van bui
tenlandse zaken wil niet zeggen of
er plannen bestaan de Nederlan
ders te evacueren. Volgens de Ne
derlandse zaakgelastigde in de Li
bische hoofdstad Tripoli, drs. H. N.
Buisman, zijn er geen Nederlan
ders gewond geraakt tijdens de
bombardementen door Ameri
kaanse vliegtuigen.
door
Ben Rogmans
„Wij hebben de bombardemen
ten gezien en gehoord. We zijn de
hele nacht in touw geweest om te
zien of er wat met de Nederlanders
de hand zou zijn. Maar tot dus-
WASHINGTON - De Sowjet-Unie heeft vanwege de Amerikaanse vergeldingsaanval op ver zijn we niet problemen ge-
Libië, de besprekingen afgezegd die zijn minister van buitenlandse zaken Shevardnadze stuit", aldus Buisman dinsdag
half mei, ter voorbereiding van een topconferentie in Washington zou gaan voeren. Gor-
batsjov heeft de bombardementen betiteld als een 'misdadige aanval op Libië'.
Een groep personeelsleden van
de KLM in Tripoli heeft het moe
derbedrijf per telex laten weten
voorlopig geen aanleiding te zien
om terug te keren naar Nederland.
De Libische vestiging van de KLM
was gisteren de hele dag telefo
nisch in gesprek.
Er is nog niets bekend over een
vlucht terug. De enige KLM-vlucht
zou normaal morgen vertrekken,
maar het vliegveld van Tripoli was
gisteren gesloten, zodat het onze
ker is of er nog wel gevlogen kan
worden. Een vlucht van Libian
Arab Airlines kon gisteren in ieder
geval niet doorgaan.
Nederlandse werknemers van
Philips in een ziekenhuis in Beng
hazi hebben van de Libische auto
riteiten de raad gekregen de ko
mende dagen in het ziekenhuis te
overnachten en niet naar hun hotel
te gaan. Het is onduidelijk of dat is
gebeurd met het oog op mogelijke
wraakacties van de bevolking of
om ze te beschermen tegen even
tuele nieuwe bombardementen.
Het telefoonverkeer in Benghazi is
gedeelteliik verlamd. Het is vanuit
deze stad onmogelijk om op te bel
len, maar men kan wel gebeld wor
den.
Drie andere werknemers van
Philips hebben van de leiding van
hun bedrijf wel opdracht gekregen
zo snel mogelijk het land te verla
ten. Het drietal was op zakenreis
en bevond zich op het moment van
de gevechten bij de lokale Philips-
agent in Tripoli.
Twee andere grote multi-natio-
nale bedrijven, AKZO en Volker-
Stevin, hebben laten weten mo
menteel geen mensen in Libië te
hebben. Een dochteronderneming
van Hoogovens bouwt in de stad
Bomba, vlak bij de grens met Tu
nesië, een ontziltingsinstallatie
voor zeewater. Daar zijn vijftien
werknemers van Hoogovens bij
betrokken, waaronder enkele Ne
derlanders. Die hebben niets van
de strijd gemerkt, omdat Bomba
op grote afstand van Tripoli en
Benghazi ligt.
Woordvoerder Speakes van het
Witte Huis zei onmiddellijk dat dit
dujdelijk maakt „waar de Russen
staan ten opzichte van de belang
rijke kwestie van internationaal
terrorisme. En het zegt ook iets
over de Russische belofte om te
werken aan wederzijds begrip op
het gebied van wapenbeheersing".
door
Henk Kolb
Buiten de officiële verklaring om
geven woordvoerders - te kennen
dat zij aan de Russische beslissing
om nu niet naar Washington te ko
men slechts geringe betekenis toe
kennen. Zij wijzen erop dat presi
dent Brezjpjev destijds deelnam
aan een topconferentie met Nixon
onmiddellijk nadat de VS zware
bombardementen op Hanoi had
den uitgevoerd.
Het Witte Huis beschouwt deze
Russische stap kennelijk als een
minimale reactie waartoe Moskou
gegeven zijn politieke bindingen
zou zijn gehouden en wekt naar
buiten toe althans de indruk, dat
aan een afzeggen van de eigenlijke
topconferentie, niet eens wordt ge
dacht.
Hoewel de Amerikaanse burgerij
in ruime meerderheid vindt, dat
Reagan geen andere keus meer
had en zelfs verplicht was Gaddafi
met geweld aan te pakken, over
heerst in de commentaren toch
ook de hoop dat nu zonder verdere
escalatie van geweld aan een oplos
sing zal worden gewerkt.
Amerika is doortrokken geraakt
van vrees voor terroristische aan
slagen, die niet wordt weggeno
men door ijlings op hun plaats ge
reden, met zand geladen vrachtwa
gens voor de toegangswegen tot re
geringsgebouwen.
Niet alleen zeggen Amerikanen
op grote schaal vakantieplannen
overzee af, maar zij beginnen zich
nu ook af te vragen hoe veilig zij
nog zijn voor Gaddafi zelfmoord
commando's op hun eigen vlieg
velden, in hun sportstadions, thea
ters, scholen, supermarkten en
winkelcentra, waar voortdurend
grote aantallen dicht opeengepak
te mensen bijeen zijn.
In Washington hebben honder
den mensen dinsdag uren doorge
bracht op trottoirs in de nabijheid
van kantoorgebouwen waar (loze)
bom-meldingen waren binnenge
komen.
In vrijwel alle gevallen betrof het
vestigingen van media-kantoren
en van een centrum dat terrorisme
bestudeert. Een afdoende beveili
ging is nauwelijks mogelijk zonder
het dagelijks leven ingrijpend te
verstoren en dat zou een atmosfeer
van vrees te weeg brengen, die
Reagan politiek duur te staan zou
kunnen komen.
In tijden als deze scharen Ameri
kanen zich rond de vlag en gaat in
veler opvatting nationale eenheid
voor politieke bedenkingen tegen
een beleid. De reacties in het Con
gres wijzen op brede steun voor
Reagans daad, zo goed als de
hoofdartikelen in kranten als de
New York Times en de Washing
ton Post. Die kranten maken te
vens duidelijk dat dit geweld wel
licht te vermijden zou zijn geweest,
als Reagan onder zijn Europese
bondgenoten meer steun had kun
nen vinden voor een gezamenlijke
aanpak van Libië, met economi
sche sancties en diplomatieke
stappen van betekenis.
„Het zou kunnen zijn", schrijft
de Times, „dat bij de aanvallen in
de vroege morgen burgers zijn om
gekomen, maar het lijkt dat de Ver
enigde Staten zorgvuldig hebben
gepoogd onschuldige slachtoffers
te vermijden. Dat kan op geen en
kele manier worden gezegd van
kolonel Gaddafi en zijn terroristen,
wier opzet het is burgers om het
leven te brengen".
De Post noteert: „Tenminste in
de ogen van Libië zijn de Verenig
de Staten nu niet ver meer van een
oorlog af. Dat kan enkele zeer kwa
lijke consequenties hebben. Extra
waakzaamheid is zeker voor enige
tijd noodzakelijk. De onbekende
prijs voor de toekomst van de
Amerikaanse aanval, moet worden
afgezet tegen de bekende kosten in
het verleden, die kolonel Gaddafi
in beginsel vrij liet zijn wetteloze
beleid uit te voeren".
Libiërs inspecteerden gisteren de
schade die het Amerikaanse bom
bardement aan hun huizen en au
to's had toegebracht. Deze foto
werd in het centrum van Tripoli
gemaakt. (fotoAP>
Meer nieuws rond
Libië, pag. 17
Piloten boycotten yliegvelden
SCHIPHOL (ANP) - De Vereniging van Nederlandse Verkeers
vliegers staat volledig achter de maatregelen tegen terrorisme,
waartoe gisteren in Londen is besloten door de internationale
vliegersorganisatie IFALPA.
Vliegvelden die volgens de piloten te weinig doen tegen mogelij
ke kapingen en andere vormen van terrorisme zullen worden ge
boycot.
LONDEN/PARIJS/BONN/ATHE
NE (GPD) - In een vol en gespan
nen Lagerhuis verdedigde de Brit
se premier MargaretThatcher gis
teren de Amerikaanse bombarde
menten op Libië en de medewer
king die ze Washington gaf door
Britse vliegbases voor dit doel te
gebruiken.
De premier verklaarde het „on
dankbaar" te vinden niet aan de
Amerikaanse actie mee te werken,
en dat er „harde bewijzen" waren
voor Libische betrokkenheid bij
terreurdaden. De Amerikaanse
bomaanslagen waren, aldus That
cher, een poging „het tij van het
terrorisme te keren".
De Britse premier, die vorige
week al haar goedkeuring aan de
plannen gaf, antwoordde niet op
wat gezien wordt als de drie meest
dringende vragen. Welk bewijs is
er voor Libische betrokkenheid bij
terreuracties die president Reagan
noemde? Vallen de Amerikaanse
represaillemaatregelen onder het
recht van zelfverdediging? Hoe
veel schade is er toegebracht aan
de verhouding met de EG-part-
ners?
Buitenland kort
Wallenberg
De Zweedse hoofdstad lijkt te er
kennen dat Raul Wallenberg, de
Zweedse diplomaat die op het ein
de van de Tweede Wereldoorlog
duizenden joden uit nazi-handen
hield, dood is.
De gemeenteraad van Stock
holm besloot een plein met bomen
in het centrum van de stad naar
Wallenberg te noémen, zeer tegen
de zin van B en W, die vreesden dat
het besluit zou worden uitgelegd
als erkenning dat de diplomaat
echt dood is.
Wallenberg is verdwenen nadat
de Russen hem op het einde van de
oorlog in 1945 in Boedapest 'in be
scherming' hadden genomen en
weggevoerd. Er zijn sindsdien be
richten geweest dat hij is gesigna
leerd in Russische gevangenen
kampen. De Sowjet-Unie deelde in
1957 mee dat hij dood was, wat in
het Westen werd betwijfeld.
Polisario
De vertegenwoordigers van Ma
rokko en de onafhankelijkheidsbe
weging Polisario hebben de eerste
ronde van het door de VN geleide
overleg in New York besloten met
de afspraak om op 5 mei een twee
de gespreksronde te houden. Dit is
meegedeeld door de VN.
In het slotcommuniqué werd be
nadrukt dat beide partijen aan de
onderhandelingen nog steeds een
verkennend karakter toekennen.
Onderwerp van de besprekingen is
de status van de Westelijke Sahara,
een voormalige Spaanse kolonie
die in 1979, vier jaar nadat Spanje
zich uit het gebied had terugge
trokken, door Marokko werd gean
nexeerd.
Cycloon
De wervelstorm die maandag
nacht in Bangladesh heeft gewoed
heeft zeker 77 dodelijke slachtof
fers geëist. Rond 4.000 personen
raakten gewond. De cycloon raas
de over het zuidwesten van het
land. Daarbij werden windsnelhe
den gemeten van 160 kilometer per
uur, die gepaard gingen met hevige
hagelbuien.
De oppositie had veel kritiek op
Thatchers steun voor de Ameri
kaanse bombardementen. De lei
der van de Labour-partij, Neil Kin-
nock, meende dat de Verenigde
Staten Groot-Brittannië beschou
wen als „één groot vliegdekschip".
De eerste-minister werd van
„dubbelzinnigheid" beschuldigd,
omdat ze haar EG-partners niet
had ingelicht over de Britse inten
ties. Premier Thatchers antwoord
•was: „Wij nemen de beslissingen
over wat we doen met onze bases
zelf'.
Parijs
moeilijkste beslissing was in pre
mier Thatchers carrière. De pre
mier zou zich mede verplicht ge
voeld hebben aan het Amerikaanse
verzoek te voldoen uit loyaliteit
voor de steun die de VS bood tij
dens de Falkland-oorlog.
Frankrijk „betreurt" het optre
den van de Amerikanen, omdat
„de onduldbare escalatie van het
terrorisme geleid heeft tot een ver
geldingsactie die de keten van ge
weld weer op gang brengt". Parijs
gelooft kennelijk niet dat een klas
siek bombardement een afdoend
middel is tegen het terrorisme, dat
in Frankrijk algemeen omschreven
wordt als een nieuwe eigentijdse
vorm van oorlogsvoering.
De verklaring werd gepubliceerd
na een langdurig gesprek op het
Elysée-paleis tussen president Mit
terrand en de Franse minister van
buitenlandse zaken Jean-Bernard
Raimond. De woordvoerder van
zijn ministerie legde er de nadruk
op dat de verklaring de instem
ming genoot van het Franse staats
hoofd.
Tegelijkertijd werd bevestigd
dat Frankrijk geweigerd heeft zijn
luchtruim open te stellen voor de
Amerikaanse bommenwerpers, die
daardoor een grote omweg moes
ten maken via de Straat van Gi
braltar. In Franse kranten wordt
erop gewezen dat die weigering
voor de Amerikanen nauwelijks
enige nadelige gevolgen heeft ge
had.
Gezien de Franse pogingen om
weer tot normalere betrekkingen
met Iran te komen, is betrokken
heid bij het Amerikaanse optreden
in Libië ook niet gewenst. De Fran
se publieke opinie treedt de vuist
slag van Reagan met bewondering
tegemoet en ziet die als een ver
diende straf voor de „dolle hond
van Tripoli".
Bonn
Net als zijn Britse ambtgenote
toonde de Westduitse Bondskanse
lier Kohl begrip voor de Ameri
kaanse vergeldingsactie. Kohl stel
de onder meer dat Libië, in de tien
jaar dat Khadafi aan de macht is, is
uitgegroeid tot een voortdurende
haard van onrust en terrorisme.
„Khadafi heeft de internationale
wereld en de VS uitgedaagd en hij
moest er rekening mee houden dat
de door terreur getroffen staten
reageerden", zei Kohl.
Hij richtte zich ook tot de Arabi
sche wereld om gemeenschappe
lijk met de Europese Gemeen
schap het internationaal terroris
me te bestrijden. Verder wil hij po
litieke activiteiten ontplooien om
op internationale schaal de oorza
ken van het terrorisme op te spo
ren en uit de weg te ruimen. Ook
hier wil hq de Arabische landen,
die daartoe bereid zijn, bij betrek
ken.
De Westduitse regeringsleider
zei echter niet op de hoogte te zijn
geweest van de Britse betrokken
heid bjj de vergeldingsactie. Minis
ter van buitenlandse zaken Gen-
scher, die op het moment van de
Amerikaanse bombardementen
voor overleg op weg was naar de
VS, werd in zijn vliegtuig op de
hoogte gesteld. Hij was volslagen
verrast door de actie.
Athene
Tienduizenden Grieken hielden
gisteren een protestmars naar de
Amerikaanse ambassade in Athe
ne, waar eerder die dag de kranten
op straat waren gekomen met kop
pen in koeieletters, die alleen voor
de ergste calamiteiten worden ge
bruikt: „Oorlog", „Libië brandt",
„Libië wordt met de grond gelijk
gemaakt".
De betoging richtte zich vooral
tegen de aanwezigheid van de
Amerikaanse bases op Griekse bo
Arabische landen
keuren actie af
CAIRO (AFP/DPA/Rtr./UPI) - Zo
wel de landen van de Arabische Li
ga als die van de Organisatie van
Afrikaanse eenheid hebben de
Amerikaanse bombardementen op
Libië afgekeurd. Ook Egypte be
treurt de actie. Hoewel Egypte op
gespannen voet met Libië staat,
acht de regering 'militaire acties
geen geschikt middel om politieke
conflicten op te lossen'.
Een ondergrondse groep in Bei
roet heeft aangekondigd dat ze
wraak zal nemen door Amerika
nen, Britten en Fransen in Libanon
te ontvoeren en te doden. Het drei
gement van de tot dusver onbeken
de „Arabische gewapende briga
des" was vervat in een telefonisch
bericht aan een radiostation in Li
banon.
Honderden Palestijnse guerrilla
strijders en burgers hebben in
vluchtelingenkampen in Noord-Li-
banon gedemonstreerd. Een com
mandant riep op tot steun aan Li
bië. Hij drong er op aan „van het
Midden-Oosten een tweede Viet
nam te maken en de strijd tegen
het Amerikaanse imperialisme aan
te binden".
dem, die gisteren in maximale
staat van alarm waren gebracht, en
die, zo heet het, het land nu aan ex
tra grote gevaren blootstellen. Vol
gens het officiële standpunt van de
socialistische regering Papand-
reou zullen ze verdwijnen kort na
1988, als het desbetreffende, in
1983 gesloten verdrag afloopt.
Er liep gisteren ook een kleine
delegatie van de regeringspartij
Pasok in de stoet mee, maar de de
monstratie werd op radio en televi
sie maar heel schaars genoemd.
Papandreou is, alleen al om rede
nen van economische aard, uit op
verbetering van de betrekkingen
met de Verenigde Staten.
De regeringsverklaring die giste
ren tegen het Amerikaane optre
den in Libië werd uitgegeven was
ook in betrekkelijk gematigde be
woordingen gesteld. „Geweld te
gen geweld" en vooral staatsge
weld tegen geweld, wordt afgewe
zen, waarmee indirect wordt toege
geven dat ook Gaddafi zich aan ge
weld schuldig maakt.
ADVERTENTIE
OOST-BERLIJN - „Beste kame
raden, in opdracht van het Cen
traal Comité verklaar ik de elfde
partijdag van de Socialistische
Eenheids Partij van Duitsland
voor geopend". Met deze woorden
zal de voorzitter van het Oostduitse
parlement, Horst Sindermann,
morgen het elfde partijcongres van
de communistische partij van de
DDR openen.
door
door
Hans Hoogendijk
Het ritueel is hetzelfde als bij het
tiende partijcongres vijf jaar gele
den. Vrijwel dezelfde mannen en
vrouwen, dezelfde woorden en het
zelfde applaus. Vijf dagen partij-ri
tueel. Oost-Berlijn, helemaal ver
sierd en sinds ruim een week met
een bronzen standbeelden van
Marx en Engels, is er klaar voor.
Het wordt weer een ontmoeting
van de heersers van de eerste ar
beiders- en boerenstaat op Duitse
bodem, die hun macht in het open
baar laten bevestigen. Ongeveer
2.500 gedelegeerden die de ruim
2,5 miljoen partijleden vertegen
woordigen zullen op zorgvuldig
voorgeschreven momenten collec
tief hun partijkaart opsteken om
hun instemming te betuigen met
de door de partijtop uitgedachte
besluiten. Het ritueel is democra
tisch, de besluiten zijn vóór die tijd
in het almachtige Politbureau ge
nomen.
Drie gebeurtenissen zijn speciaal
geschikt voor klappend en roe
pend eerbetoon aan de machtigen
van de staat. In de eerste plaats de
toespraak van de onbetwist sterke
man, de 73-jarige Erich Hónecker.
Hy zal de lof op de eigen partij uit
spreken en de toekomst schetsen.
Welstand
Gróte veranderingen zal Honecker
in zijn eindeloos lijkende rede
waarschijnlijk niet aankondigen.
Wel zit het erin dat hij enkele min
der plezierige waarheden gaat ver-
Consumptie
Honecker en Kohl ontmoetten elkaar dit voorjaar i
de moord op Olaf Palme.
de Freie Deutsche Jugend, zich uit
om ter ere van het elfde partijcon
gres topprestaties te leveren. De
partijkrant Neues Deutschland
meldt al maanden lang i
tellen. Er zal harder moeten wor
den gewerkt om de bereikte Tela-
tieve welstand te behouden.
Geen grote stappen voorwaarts,
want dat laat de economische toe
stand op dit moment niet toe. Mi- cessen,
nister president Willy Stoph zal het In deze strijd moet zelfs het Oost-
economisch gedeelte voor zijn re- duitse vee overuren maken. De
kening nemen. Thema: rationalise- boeren in een veedistrict hebben
ren. Ook hij zal de kameraden al- beloofd dat hun koeien meer melk
leen maar aansporen ter meerdere zullen geven en dat de varkens tot
glorie van Marx, Lenin, Ho- de openingsdag van het congres
de SED harder te per dag 515 gram zullen aankomen.
De partij beloont zulke prestaties
massale met extra vaandels. Maar daar kun
de ijverige kameraden natuur-
necker
werken.
De derde aanleiding
vreugdeuitbarstingen is de verkie-
het Centraal Comité van lijk geen brood van bakken. En
moet meer brood, bij voorkeur met
zing
de partij. Ook hier zijn weinig
rassingen te verwachten. Eenstem- beleg, op de plank komen,
mig kiest het partijcongres dan de
'leidinggevende organen'. De partijleiding zal deze dagen een
En dan is er natuurlijk veel lof voor 'succesbalans zonder weerga' op-
de werkers zelf. Al maanden lang maken. Dat klopt ook wel. De groei
sloven arbeidersbrigades, collec
tieve boerenbedrijven, leden
de laatste vijf jaar stevig ge
weest, de arbeidsproduktiviteit is
Aan de andere kant heeft de bevol
king weinig gemerkt van deze
voorspoed. Via papieren verbete
ring zijn de kosten van levenson
derhoud zelfs behoorlijk gestegen
en de wachttijd voor de 'volkswa
gen' Trabbant bedr> nog altijd
12 jaar.
Ook de kwaliteit van de con
sumptieartikelen is achtergeble
ven. Honecker heeft dat ook toege
geven en stelde dat de bevolking
recht heeft op kwalitatief betere
produkten. Maar technologische
vernieuwing kost geld.
Hoewel de DDR er financieel be
hoorlijk bij zit, is het de vraag of de
middelen toereikend zijn voor de
gigantische investeringen die no
dig zijn voor modernisering van
het produktie-apparaat. Het land
beschikt over een harde valutare
serve van ongeveer zes miljard
mark.
De nettoschuld aan het buitenland
is met 3,5 miljard bijna te verwaar
lozen. Krediet kan Honecker in elk
westers land krijgen. Hij zal het
waarschijnlijk niet opnemen. De
miljarden harde valuta houdt hij
achter de hand voor het geval de
heersers in het Kremlin extra in
spanningen van de DDR eisen.
Voorzichtigheid bij nieuwe inves
teringen en leningen is het motto.
Honecker zou liever meer gebruik
maken van de mogelijkheden die
de grote broer West-Duitsland hem
biedt, maar daarvoor is hij weer af
hankelijk van de luimen van Mos
kou.
De komende dagen krijgt hij de
kans om erover te praten, want on
der de gasten is ook de eerste der
kameraden, de Russische partijlei
der Michael Gorbatsjov. Hij be
wijst Honecker de eer alle congres
dagen in Oost-Berlijn aanwezig te
zullen zijn.
Een mooie gelegenheid voor Ho
necker, die inmiddels zijn vierde
partijcongres als leider beleeft, om
ook zijn voorgenomen reis naar
West-Duitsland te bespreken.
VOOR DEZE UNIEKE VOLKSWAGEN SPECIALS
HOEFT U NIET LANG TE ZOEKEN:
UITSLUITEND VERKRUGBAAR BU KAMSTEEG!
Onzt Volkswogtn GoH „Spirit".
Ook de v*«e. fe«e Vdbwogen Go* b*d» |ubfcre«de KomHeeg u «u oon .W-urfvoonng Ooor-
kj kvx* o beien u* w*. morvood. dv«r mrfdk mbokoyo dow» m*obc m Go* <*-
mod m««r heeft don d« boMtdvoonng!
sportstoelenen opbergvokien m pori«ren* contde md »nkh»V oonPeher, epberovofcGl
dashboard, met o o Uok. dogteler. e*tro opervngen* rtervd rw«en<»«ser met 3 stonden.
3 mlervdschokeloor jjonchfcners ochlerUeptpoler GTl dubbele hdogy koplompt"
"T~ - .Sp*>t* .onol
AUÖ. VA-G
Vestigingen: Oegstgeest, leiderdorp, K atwijfc, Voorschoten, lisse, HiUegom.
