'Er werd hier altijd
wel iets verbouwd'
Rijksdienst akkoord met
bouw nieuwe Waagbrag
'Leidse woningen
in Oegstgeest en
Warmond bouwen'
Politie uitmooiste bureau van Nederland
Bijeenkomst bij Gaubius
aan bloedstolsels gewijd
actief in vrije tijd
Kapotte koplamp oké
maar er zijn grenzen
PAGINA 4
DINSDAG 15 APRIL 1986
door
Wim Brands
LEIDEN - In het jaar dat het politiebureau aan de Zonne
veldstraat werd geopend, 1927, verscheen er in het Alge
meen Nederlandsch Politie-Weekblad een artikel waarin
niets dan lof stond over het ontwerp: "Het behoort zoo
geheel tot deze oude stad van wetenschap en roem, 't is
geworden het mooiste en best ingerichte politiebureau in
ons land. De bouwmeester, architect Neysingh, en de com
missaris van politie, Stapel, staan tegenover dit waarlijk
grootsche werk als componist en dirigent".
Als componist en dirigent, je moet er maar opkomen. En: hoe een opvat
ting kan veranderen: al in de jaren vijftig werd er geklaagd over ruimtege
brek en dezer dagen - als de politie verhuist naar de Langegracht - zal er
echt niemand verzuchten dat het toch jammer is, uiteindelijk.
Politievoorlichter Graveland ver
woordt waarschijnlijk veler me
ning als hij over het oude bureau
zegt: "Natuurlijk was het indertijd
mooi, maar het werd een doolhof'.
Tot '27 was de politie gehuisvest
in het stadhuis. Pikant detail: ze
'misten' dus net de grote stadhuis
brand van twee jaar later. In Stads
werk, een orgaan van de gemeente
Leiden, verscheen onlangs een ar
tikel over de geschiedenis en daar
uit blijkt dat er in het stadhuis al
flink werd geschoven met de poli
tie.
Dat moest ook wel, want men
had ruimtegebrek. "Eén commis
saris, R.N. van der Maaren, vier in
specteurs en 52 agenten beschik
ten over enkele kamers, een groot
en een klein wachtlokaal en een
paar cellen".
"In die donkere, ongeventileerde
cellen werden degenen opgebor
gen die wat misdaan hadden of we
gens dronkenschap waren opge
pakt. Hun' gelal klonk door tot de
gemeentesecretarie en de commis-*
sievergaderingen".
Good old days.
'Schandaal'
De politie moest een nieuw bu
reau hebben - daarover was ieder
een het eigenlijk wel met elkaar
eens. In 1923 presenteerde het ge
meentebestuur een voorstel: aan
de Zonneveldstraat zou een ge
bouw moeten komen. Gemeente
ambtenaar Neysingh, dé compo
nist, maakte de tekeningen.
En niet tot ieders tevredenheid.
De communist Knuttel: "Het is een
schandaal. De gemeente heeft er
voor te zorgen, dat een geweldige
stadsontsiering, als die door het
prutsen van alle mogelijke winke
liers en anderen aan hoofdstraten
plaatsheeft, ook niet van de ge
meente uitgaat".
Toen later - het gebouw was
klaar - ook nog eens bleek dat het
door de raad beschikbaar gestelde
bedrag van 250.000 gulden was
overschreden met 69.000 gulden,
gaven meer raadsleden lucht aan
hun verontwaardiging. Het R.K.
Staatspartijlid E.J. Coster wees er
op dat een scheikundig laborato
rium, een lijkenkamer en onder
aardse cellen toch teveel van het
goede waren. En dan hebben we
het nog niets eens over de tien
spuwbakken die tien gulden per
stuk kostten.
Was het politiebureau toentertijd
echt het mooiste van Nederland.
"Ach", zegt politievoorlichter Gra
veland, "voor die tijd zal het wel
een prachtig stukje werk zijn ge
weest. Maar het probleem is dat ze
één ding over het hoofd hebben ge-,
zien: het bureau lag tussen andere
bebouwing ingeklemd, met andere
eeuw staat een actiegroep met ge
vaar voor eigen leven de bulldozers
in de weg die het pand dan willen
slopen...
In elk geval zag de omgeving er in
1927 nog zeer vriendelijk uit. "Kijk
eens naar die ambiance", zegt Gra
veland terwijl hij de glasplaat weer
tegen het licht houdt. "Die prachti
ge lantaarns voor het bureau..."
Lijkenkamer
Zeven hele woningen en de
Bank van Lening werden in de
loop der tijd door de politie gean
nexeerd. Daardoor kreeg het bu
reau onmiskenbaar een hokkerig
karakter, zoals tijdens een wande
ling al snel duidelijk wordt.
"Al die kleine hoekjes, die gan
getjes...", zegt Graveland op een
toon die doet vermoeden dat hij al
menigmaal zijn hoofd heeft gesto
ten. Wie wordt doorverwezen naar
een andere afdeling zal in elk geval
een gids moeten meenemen. An
ders verdwaalt hij.
"Je moest ook telkens weer er
gens anders naar toe met je afde
ling. In die koude winter van zestig
ben ik hier in dienst gekomen;
sinds die tijd is er nooit een mo
ment geweest dat er niet iets werd
verbouwd". Na een korte pauze:
"Sommige afdelingen zijn wel vijf
keer verhuisd".
Dick Graveland, politievoorlichter, op de zolder
camera die in een grijs verleden werd gebruikt
Langegracht.
woorden: wilde je uitbreiden, dan
moest je pandjes opkopen".
"Nu kun je zeggen: daar is toch ders zitje straks
niets op tegen? Toch wel, want op problemen",
den duur krijg je zo natuurlijk een
beetje een rommelig geheel. De
eenheid raakt zoek. En 'op een ge
geven ogenblik zit je vast hè, dan
kun je geen kant meer op. Dat er in
de jaren vijftig al werd geklaagd
over ruimtegebrek is dan ook niet
vreemd".
Kreukelaars
Voor de politievoorlichter is het
helemaal niet moeilijk om over
vroeger te praten, hij vertoeft de
laatste tijd bijna dagelijks in het
verleden: nu het bureau namelijk
binnenkort gaat verhuizen, bekijkt
Graveland welke oude spullen
kunnen worden meegenomen naar
het gebouw aan de Langegracht,
alwaar een museum zal worden in
gericht.
"We hebben een archief.... van
1870 afzijn de stukken bewaard ge
bleven. Processen-verbaal. Brief
wisselingen. Die spullen zijn
het oude politiebureau. In zijn handen heeft hij een houten
over een tijdje te zien zal zijn in het museumpje aan de
(foto Holvast).
Hoe geef je
hokkerigheid,
brek?
indruk van de
het ruimtege-
archief gegaan. We hebben er echt land: "Je ziet het, ze werken alle-
geen ruimte voor. Ik bedoel, an- maal mee".
de ruimte- Eén foto verdient het overigens
ooiemen 0m langer bij stil te staan. Een foto
Er kwam veel historisch mate- waarop het bureau staat, 1927. Is
naai boven water. De houten ca- het gebouw nu echt lelijk? Grave-
mera's bijvoorbeeld waarmee fo- land:,"Ik denk dat het indertijd wel
to's werden gemaakt van ongeluk- niet zonder reden het modernste
bureau van Nederland is genoemd.
Glas in lood ramen, schildpadte-
In de wachtruimte van d<
delingendienst zitten de
bijna bij elkaar op schoot.
De luchtplaats voor de arrestan
ten was vroeger een keurig perkje.
(Graveland: "Soms probeerde een
verdachte als een kat tegen dè ge
vel op te klauteren".) De rozen zijn
weg; er staan nu houten barakken.
De binnenplaats is geen binnen
plaats.
Er zijn acht cellen. Graveland:
"Vaak moeten we uitwijken naar
cellen van de korpsen in de buiten
gemeentes". (De cellen hebben al
lemaal één ding gemeen: ze zijn be-
kladderd. 'Every cop is a criminal',
wist één van de arrestanten.)
En zo kunnen we nog wel even
doorgaan. De hele geschiedenis
lijkt een beetje op het verhaal over
de man die op een dag begon met
het houden van kippen en konij
nen. In zijn achtertuin timmerde
hij een hok, maar hij hield geen re
kening met mogelijke uitbreidin
gen, dus moest hij telkens verande
ringen aanbrengen. Wat ontstond
was een doolhof.
Bank
We lopen door wat vroeger de
Bank van Lening was en nu nog
een deel van-het politiebureau is.
In de kluis hangen iassen. Wat een
kolderiek gezicht is: alsof die jas
sen goud waard zijn.
Als de politie is vertrokken zal de
Jbank worden gerestaureerd en op
gesplitst in twaalf tweekamerap
partementen: acht voor ouderen en
daarboven, onder de kap, vier voor
jongeren.
Het monumentale gebouw komt
straks overigens weer vrij te staan:
andere gedeelten van de achterbe
bouwing van het politiebureau zul
len namelijk worden gesloopt. In
gedeelte aan de Zonneveldstraat
komt, zoals bekend, de parkeerpo
litie.
We zijn inmiddels in de lijkenka
mer gearriveerd. Graveland:
"Vroeger - als er moest worden ge
sneden - kwam er een arts naar het
politiebureau. Een gerechtelijk la
boratorium was er niet. In deze
ruimte kon je ook acht lijken op
bergen".
En dat vonden de critici toch
veel te luxueus?
Graveland hoort de vraag niet,
hij is met zijn gedachten even el
ders, blijkt. Kijkend naar de mas
sieve snijtafel, waarop al lang geen
lijken meèr worden ontleed, zegt
hij: "Wat een fraai geval is het toch.
Maar hoe krijg ik het ding naar het
de Langegracht!"
ken. En de glasplaten waarop de
negatieven staan. "Hou deze
tegen het licht, dan kun je één gels, het was allemaal even schitte-
van de eerste kreukelaars
zegt Graveland.
Op de foto: ee
spoorbaan tegen
botste. En het bord waarschuwde kan worden beoordeeld
nog zo: de toegang tot den spoor- deerd n.l. schoonheid
weg is verboden. "Mooi hè", zegt
Graveland, "en we hebben nog
rend".
Het Politieweekblad schreef
auto die op de "dat de architect er iets in heeft we-
andere auto ten te leggen wat door iedereen
J I mm gewaar-
lijn en
Het klinkt overdreven, maar a
veel meer historisch materiaal. Ou- de andere kant: ook de critici ov..-
de uitrustingsstukken, sabels, bor- dreven. En dat de gemeente nog
den... enfin, het zal te zijner tijd al- niet eens zo lang geleden het bu-
lemaal te zien zijn
seümpje dat we gaan inrichten
gebouw".
gens allemaal naar het gemeente- dit ook in het
beschouwde als een beeldver-
storend pand in de binnenstad,
werkt toch een beetje op de lach-
Hij is nog niet uitgesproken of er spieren. Want inmiddels is beslo-
verschijnt een diender ten tonele ten de gevel op de gemeentelijke
met een oude opberglade. "Moet monumentenlijst te plaatsen. Je
Grave- zult het meemaken: c
De voorgevel van het oude politiebureau aan de Zonneveldstraat. Dit gedeelte zal
aan de parkeerpolitie.
Werkzaamheden beginnen nog dit jaar
LEIDEN - De nieuwe fiets- en
voetgangersbrug over de Rijn, tus
sen het Waaghoofd (Aalmarkt) en
de Stille Mare, kan er komen.
De Rjjkdienst voor de Monu
mentenzorg heeft ingestemd met
een plan voor de bouw van een
brug, bestaande uit twee stalen bo
gen, en de minister van WVC heeft
de in het kader van de Monumen
tenwet vereiste vergunning ver
leend. Dit betekent dat thans niets
Vernielingen
op bouwplaats
LEIDEN - Baldadige jeugd heeft in
het weekeinde flink huisgehouden
op een bouwplaats in de Stevens-
hofpolder.
De jongeren slaagden er in een
bulldozer aan het rijden te krijgen
en maakten een bouwkeet met de
grond gelijk. Van een graafmachiT
ne werden het dak ontzet, de elek
trische bedrading losgetrokken en
een speaker vernield. Er werd ver
der schade toegebracht aan nog
een bouwkeet en een trilmachine
en men ging aan de haal met een
cassetterecorder en kleding.
Spreekbeurt
ex-Bondsdaglid
LEIDEN - Otto Schily, voormalig
lid van de Duitse Bondsdag,
spreekt donderdag in het centrale
faculteitsgebouw van de Leidse
universiteit over de 'Die politi-
schen Perspektieven der Grünen'.
Hij zal daarbij speciale aandacht
geven aan de politieke doeleinden
van de Grünen.
Schily trok de aandacht door zijn
aandeel in de parlementaire com
missie die de zogenoemde 'Flick-
affaire' moest onderzoeken en het
gerechterlijk vooronderzoek tegen
bondskanselier Kohl dat daaruit
voortvloeide.
De lezing van Schily, die is geor
ganiseerd door de vakgroep Duitse
taal- en letterkunde, begint om
19.00 uur aan de Cleveringaplaats.
de bouw van een definitieve Waag-
hoofdbrug meer in de weg staat.
De Rijkdienst heeft zich in het
verleden steeds verzet tegen de
bouw van een brug ter vervanging
van de huidige noodbrug. In de
ogen van de Rijksdienst zou een
eerder brugontwerp, met een tui-
paal, het gezicht op de Waag en de
Hoogstraatkelders bederven. De
minister van WVC weigerde dien
tengevolge een vergunning af te
geven. De gemeente Leiden teken
de deze weigering beroep aan bij
de Raad van State. Die besliste dat
er wel een brug mag komen maar
niet het door de Rijkdienst ge
wraakte ontwerp.
Vorig jaar werd een viertal nieu
we ontwerpen voor een brugver-
binding tussen het Waaghoofd en
de Stille Rijn gepresenteerd waar
uit de raadscommissie vóór ruim
telijke ordening en verkeer een
keuze maakte. De voorkeur ging
uit naar het ontwerp van een brug
bestaande uit twee stalen bogen,
een grote en een kleine boog, met
een stalen raamwerk constructie.
De Rijksdienst voor de Monumen
tenzorg heeft de gemeente laten
weten met dit ontwerp in te kun
nen stemmen.
Het is de bedoeling van de ge
meente om direct aansluitend op
de voltooing van de restauratie van
de Hoogstraatkelders, in septem
ber of oktober van dit jaar, met de
bouw van de brug te beginnen. De
kosten worden geraamd op 450.000
gulden.
LEIDEN - het Gaubius-instituut
van TNO in Leiden organiseert
vrijdag 18 april samen met Kabivi-
trum Haematology uit Amsterdam
een workshop over fibrinolyse, het
oplossen van bloedstolsels. Onge
veer 110 belangstellenden, onder
wie ruim 65 uit alle delen van Euro
pa, nemen hieraan deel.
Het Gaubius is één van de weini
ge wetenschappelijke instituten
die zich de afgelopen jaren inten
sief heeft bezig gehouden met het
stolsel oplossend proces. Dit is on
der meer van belang ter bestrijding
van en ter voorkoming van trom-
boses, longembolie en hartinfarc
ten, aandoeningen door bloedstol
sels veroorzaakt.
Tydens de workshop wordt inge
gaan op de vraag in hoeverre gene
zing en voorkoming van bloedstol
sels mogelijk zijn. Meetmethoden
van de stolsels veroorzakende en
oplossende stoffen zullen worden
doorgelicht en gestandaardiseerd.
De aandacht gaat tevens uit naar
de mogelijkheid tot vaststelling
van welke mensen een hoger risico
lopen op bloedstolsels.
Jongen beroofd van contributie
LEIDEN - Een 16-jarige Leidse jongen is gisteravond onder bedreiging
beroofd van 700 gulden. De jongen had tevoren in het Vijf Meibad de
contributiegelden geïnd van een zwemvereniging. Toen hij met het geld
op zak naar huis ging werd hij in de Segaarstraat staande gehouden door
een ongeveer 30-jarige man die hem met een twintig centimeter lang
stiletto bedreigde en het geld opeiste. De man vluchtte met de portemon
nee met inhoud in de richting van de Vijf Meilaan. Aanvankelijk zette de
jongen de achtervolging in maar hij raakte zijn belager kwijt in de Kui
pers-Rietbergstraat.
De politie is geïnteresseerd in getuigen van het voorval of in mensen
die de overvaller mogelijk in de omgeving van de Vijf Meilaan hebben
gezien. Het gaat om een forse, ongeveer 1.90 meter lange, 30-jarige man
op witte sportschoenen die zich waarschijnlijk in de buurt heeft ontdaan
van een vermomming, een bril en kleding.
Beroep gemeente op provincie
LEIDEN - De gemeente Leiden wil
in de toekomstige woningbehoefte
voorzien door het onder Leidse
verantwoordelijkheid bouwen van
huizen in de gemeentes Oegstgeest
en Warmond.
B en W zeggen dit in een voorlo
pige reactie op het ontwerp-
streeksplan Zuid-Holland West.
Het gemeentebestuur onder
schrijft de prognose van het pro
vinciebestuur dat de bebouwings
mogelijkheden binnen de Leidse
regio (Leiden, Leiderdorp, Oegst
geest en Voorschoten) nog ruim
voldoende zijn tot 2000. Verwacht
wordt evenwel dat de gemeente
Leiden in 2000 zal zijn volgebouwd
of, als het tegenzit met 'verdich-
tingsbouw' en het opvullen van
open plekken tussen de bestaande
bebouwing, zelfs al eerder.
Dit zal, volgens het Leidse ge
meentebestuur, zeker het geval
zijn als Leiden ook nog eens gevolg
moet geven aan het verzoek van de
provincie om een extra opvang van
ruim 3000 woningen te realiseren
om de landelijke gebieden in de re
gio te behoeden voor een te sterke
verstedelijking.
Voorhout
Het provinciebestuur moet ruim
voor Leiden is volgebouwd garan
ties bieden voor een goede opvang
van de Leidse ingezetenen, vinden
B en W. Dit zou kunnen door te be
middelen in het realiseren van bin
dende afspraken met de gemeen
ten in de omgeving van Leiden
over de bouw van woningen, onder
Leidse verantwoordelijkheid, in de
Broek- en Simontjespolder (ge
meente Oegstgeest) en de Veerpol-
der (gemeente Warmond). Beide
polders grenzen aan de Merenwijk.
De gemeente Leiden pleit voorts
voor een studie naar mogelijke
bouwplaatsen in de gemeente
Voorhout.
Erasmus
De subfaculteit geschiedenis
van de Leidse universiteit orga
niseert vanavond de vierde le
zing in de collegereeks over Eras
mus. Dan spreekt prof. dr. C. Au
gustijn van de vakgroep kerkge
schiedenis an de Vrije Universi
teit in Amsterdam over 'De reli
giositeit van Erasmus' in het fa
ciliteitengebouw aan de Cleve
ringaplaats. Aanvang 18.45 uur.
Vrijwilligers
De Leidse Vrijwilligerscentra-
le, Oude Rijn 44c, houdt morgen
een informatiemiddag over een
aantal soorten vrijwilligerswerk.
Tussen 13.30 en 15.30 uur kunnen
belangstellénden terecht.
Spelletjes
Het Rijksmuseum voor Volken
kunde, Steenstraat 1organiseert
vanaf morgenmiddag spelletjes
middagen met spellen uit Indo
nesië. Iedereen vanaf 9 jaar is
morgenmiddag, woensdag 23
april en 2 mei vanaf 14.00 uur
welkom. Reserveren kan via tel.
132641 tst. 221.
Film
K&O, Oude Vest 45 vertoont
morgenmiddag de film 'Verse
vis' met Laurel en Hardy. Tevens
is een groot aantal striphelden,
als Supermuis en Heckle en
Jeckle, in actie te zien. Aanvang
14.30 uur.
Bloemschikken
Donderdag 17 april begint in
'Rosenburch' aan de 5 Meilaan
een korte bloemschikcursus. Op
17 en 24 april en 1 mei is er les
van 14.30 tot 16.00 uur. Voor aan
meldingen of informatie tel.
769209 of 768711.
Tram
De Rijnkandse afdeling van de
Nederlandse Vereniging van Be
langstellenden in het Spoor- en
tramwegwezen houdt morgen
een avond waarop het reilen en
zeilen van de Haagse Tramweg
Maatschappij centraal staat. Dit
gebeurt in 'In den Vergulden
Turk' aan de Steenstraat vanaf
20.00 uur.
Tuin
De Leidse afdeling van de Ko
ninklijke Maatschappij Tuin
bouw en Plantkunde organiseert
morgenavond een lezing in
Rijksherbrium aan de Schelpen
kade 6. Vanaf 20.00 uur voert
A.A.M. Huigens, leraar groen
voorzieningen, het woord ove
'De aanleg van de kleine tuin'.
LEIDEN - Een verbrandingsmo
tor die niet deugde, doorgeroeste
bodemplaat, slecht stuur: er
werd gisterochtend in het kan
tongerecht weer een carnaval
i mankementen gevierd.
Prins werd de man die vorig jaar
Katwijk werd aangehouden.
door
Wim Brands
Op 22 maart.
Wat er allemaal niet deugde;
wat wel? De kokerbalken waren
doorgeroest - ach, het heeft geen
zin om door te gaan niet opsom
men. Waarschijnlijk was het as
bakje, indien aanwezig, wel keu
rig onderhouden.
Had de verdachte nou nooit
wat gemerkt?
Jazeker, hij had geweten dat
z'n uitlaat aan vervanging toe
was. Maar verder? Nou nee, hij
had altijd wel redelijk goed kun
nen rijden in z'n autootje. Eigen
lijk.
"Maar het was toch wel een ge
vaarlijk avontuur?", zei de rech
ter.
De man zweeg.
"Want ja", vervolgde de rech
ter, "u liep toch het risico om om
pijnlijke wijze met het wegdek in
aanraking te komen. U kon door
de bodem zakken aangezien de
plek onder de bestuurder name
lijk zo roestig was... En dan kun
je toch niet meer zeggen: meneer
moet op de blaren zitten...nee,
dan komt meneer wel wat harder
terecht".
Meneer knikte.
Als een schooljongen die net
een donderpreek van de onder
wijzer achter de rug heeft.
Hij moest 180 gulden boete be
talen - meer geld dan die auto
waard is, mogen we aannemen.
Over die straf waren de rechter
en de officier het roerend met el
kaar eens.
Even later kwam er echter een
kleine rimpeling in het water. De
officier van justitie wierp het
steentje toen hij grote vraagte
kens zette bij het verhaal van een
verdachte die geen keuringsbe
wijs voor z'n vrachtauto bij zich
had gehad.
"Wist niet dat het nodig was",
zei de verdachte. "Niemand
heeft het me ooit verteld". En dat
geloofde de officier van justitie
dus niet. Meneer kon het leuk
vertellen. Maar de rechter slin
gerde de steen terug: hoe wist de
officier zo zeker dat de verdachte
de waarheid niet sprak? Nee, be
wijzen had de officier inderdaad
niet. Het wateroppervlak was
weer glad.
Bruggen
Als één van de koplampen van
je auto kapot is en je hebt een
goede reservelamp bij je, dan
mag je die kapotte vervangen als
je door de politie wordt aange
houden. Gaat hetzelfde verhaal
ook op voor bijvoorbeeld een
gladde band?
"Nee", zei de officier van justi
tie. "Een lamp, dat is een af
spraak. Maar we moeten natuur
lijk wel grenzen stellen, anders
gaan we gekke toestanden krij
gen".
Hij bedoelde?
"Anders komen er straks men
sen die halve auto's gaan verbou
wen nadat ze door de politie zijn
aangehouden...die nemen dan
hele bruggen mee". De officier
van justitie had zondagavond ze
ker een feestje gehad.
