'Ik blijf echt niet
altijd stuntelen'
Simone de Beauvoir, grootmoeder van het feminisme
PODIUMBLIK
Brigitte Kaandorp:
DINSDAG 15 APRIL 1986
KUNST
PAGINA 19
Redactie Pieter C, Rosier
LEIDEN - Objectenmanipula
tietoneel, ballet en cabaret deze
week in de Leidse theaters.
Cabaret
Wat betreft het cabaret, liefheb
bers van deze vorm van podium
kunst kunnen behalve de voor
ronden van het achtste Leidse
Cabaretfestival op donderdag-
vrijdag- en zaterdagavond in de
Waag op laatstgenoemde avond
ook een optreden van Brigitte
Kaandorp in de Leidse Schouw
burg bijwonen. Elders op deze
pagina meer over al deze caba
retvoorstellingen.
Scapino
Ballet voor het hele gezin,
daarvoor zorgt Scapino vrijdag
avond in het theater aan de Oude
Vest. Een familievoorstelling met
vièr programma-onderdelen:
drie vóór en één na de pauze. Uit
gevoerd zullen worden 'Het Oli
fantje Babar' op muziek van
Francis Poulenc en in de choreo
grafie van Patrica Kapp,
'Nachteiland' van Rudi van
Dantzig op muziek van Clailde
Debussy, 'Concerto Grosso' van
Charles Czamy op muziek van
Georg Handel en Jiri Kylians
'Piccolo Mondo' op muziek van
Michael Praetorius. De voorstel
ling begint om zeven uur.
Yvonne
De Zaak is een groep acteurs en
actrices die voor één seizoen een
samenwerkingsverband met el
kaar zijn aangegaan. Het derde
stukwaarmee de. groep, na Len-
teontwaken' en 'Iphegenia in Au-
lis', donderdagavond naar de
Leidse Schouwburg komt is Gom-
browicz' 'Yvonne'. Het is het eer
ste toneelstuk dat de Poolse au
teur Grombrowicz, in 1935,
'Nachteiland' van Rudi
Dantzig bij Scapino.
(foto Jorge
schreef. Voor deze voorstelling
heeft De Zaak een beroep gedaan
op Lyde Harschnitz en Sofie Hoe-
derecht, twee g astspeelsters.
Voorts staan in deze voorstelling
Jip Wijngaarden, Rick Laun-
spach. Roos Blaauboer, George
van Houts, Leopold Witte en Leo-
noor Pauw. De regie van deze
'Yvonne' berust bij Mark Tim-
Tom Stoppard
Het Leidsch Studenten Tooneel
verschijnt vanavond op de
schouwburgplanken met twee
stukken van de Engelse toneel
schrijver Tom Stoppard: 'De ech
te, inspecteur Hound' en 'Naar
Magritte'. In het eerste stuk. 'De
echte inspecteur Hound', spelen
twee toneelcritici, die een toneel
voorstelling moeten beoordelen,
de hoofdrol. Ze raken op een ge
geven moment zelf betrokken bij
het spel, waaraan Stoppard dan
een verrassende wending geeft.
Het tweede stuk, 'Naar Magritte'.
begint met een bizar tableau vi-
vant en eindigt met en ander ta
bleau, net zo bizar, maar door de
tussenliggende handelingen wor
den beide tableaux geheel ver
klaard. De voorstelling begint om
half negen.
Hinderik
Hinderik de Groot, ooit begon
nen als poppenspeler, heeft zich
in de loop der jaren steeds meer
ontwikkeld in de richting van het
authentieke, door mensen uitge
voerd, theater. Dat begon met
zijn produktie 'Schillen' in 1981,
een voorstelling met zowel pop
pen als spelers. In de voorstelling
'Glas', die van woensdag- tot en
met vrijdagavond in het LAK-
theater is te zien, zijn het alleen
spelers die het 'Leitmotiv', de
kwetsbaarheid van het individu,
uitbeelden. De Groot heeft inmid
dels voor zijn projecten zijn eigen
Studio Hinderik opgericht,
waarvan de bezettingen naar ge
lang de produktie wisselt.
'Glas' kreeg als ondertitel de
drie beginregels van het gelijk
namige gedicht van Gerrit Ach
terberg mee: 'Ik ben van zoveel
glas/ dat elke harde steml een
steen is en een barst'. Deze poëzie
regels moeten de tedere, breekba
re sfeer van de voorstelling aan
duiden. Het glas staat hier sym
bool voor de kwetsbaarheid van
de mannelijke hoofdpersoon en
tevens, als een glazen wand die
hem van zijn omgeving scheidt,
voor het onvermogen om contact
te krijgen, vooral met de vrou
wen, die hem omringen. Op het
toneel staat een\ grote spiegel,
waartegen een zorgvuldig gehal
veerde stoel is geplaatst.
Epifanie
'Epifanie', de produktie van
Frank en René Groothof bij het
Werkleater. is gebaseerd op de
gelijknamige eenakter van Lewis
John Carlino. in een vertaling
van Gerrtit Kouwenaar. Maai
de wijze waarop de tekst wordt
gespeeld doet volgens een in het
Haarlems Dagblad gepubliceer
de recensie denken aan de tijd
toen het Werkteater het Werktea-
ter nog was. Geestig wordt de
spot gedreven met de crisis bij het
toneel en die binnen het gezel
schap zelf. Maar de gebroeders
Groothof hebben zoveel gevoel
voor theater dat de malaise zelf
weer het onderwerp wordt van
een leuke voorstelling, waarin de
strijd om de macht van twee ac
teurs in de metafoor van het to
neelstuk, dat er op volgt, wordt
doorgezet. De mysterieuze titel
wordt al direct verklaard: epifa
nie betekent de mystieke e
ding met een hogere macht,
transformatie van de geest, zodat
de mens boven zichtzelf uitstijgt
en iets anders wordt.
Weg van Waan
Het moet een heel karwei zijn
geweest om van een klassiek stuk
als 'De storm' van Shakespeare
een bewerking voor kinderen te
maken. Niettemin hebben (pop
pen )speler Fred Delfgaauw en re
gie-adviseur Peter Lintelo het ge
klaard. Zoals in alle produkties
van Studio Peer, die met 'Weg
van Waan' zondagmiddag naar
het LAK komt, staat de grens tus
sen werkelijkheid en fantasie ook
nu weer centraal. Prospero (ge
speeld door Fred Delfgaauw zelf)
is een tovenaar die opgesloten zit
in de waan in zijn eigen hoofd
Hiermee ontketent hij een sorm
en wil hij zijn vijand straffe-
n. Uiteindelijk dringt de zinloos
heid van zijn wraak tot Prospero
door en bevrijdt hij zich van zijn
waan. Voor kinderen vanaf zes
jaar. Aanvang van de voorstel
ling: drie uur.
Imperium speelt vrijdag- en
zaterdagavond in het eigen Mi
crotheater weer 'Woyzeck' van
Georg Büchner. Aanvang half
negen.
Het Kamermuziekgezelschap
C-dur geeft vanavond een con
cert in het Waaggebouw. Er zul
len werken worden gespeeld van
o.a. Tsjaikowski, Dvorak, Boro
din en Sjostakovitsj. Het concert
begint om half negen.
BAARN/LEIDEN - Caba
retliefhebbers kunnen de
ze week in Leiden hun
hart. ophalen: n^et alleen
drie voorronden van het
Leids cabaretfestival in
De Waag, maar ook nog
eens een optreden van
Brigitte Kaandorp op za
terdagavond in de
schouwburg. Brigittes
faam is haar trouwens al
vooruitgesneld, want
ruim een week vóór de
voorstelling blijkt de
schouwburg, uitverkocht
te zijn.
Sinds zij in november 1983 de ju
ry- en publieksprijs op het Cama-
rettenfestival in Delft heeft ge
wonnen, is namelijk haar be
kendheid als cabaretière in een
stroomversnelling geraakt. 'Waar
gaat zij helemaal alleen heen'
was haar eerste programma,
waarmee zij geruime tijd door
het land trok en bijzonder veel
succes oogstte. In december 1984
stond zij in Leiden; weliswaar
nog niet in de schouwburg, maar
in de benedenzaal van de Burcht.
Alleen met een aantekenboekje
en een ukelele bleek haar solo
voorstelling een heel originele
aanpak van een uitgesproken
vorm van amusementscabaret.
Enkele weken geleden is na
twee maanden met ongeveer
twintig proefvoorstellingen het
tweede programma in première
gegaan. In 'Laat mij maar even'
zien we Brigitte Kaandorp in een
logisch opgebouwde volgorde
als tobbende Cabaretière, als
babbelende Buurvrouw en als
echte Diva. Na afloop van een en
thousiast ontvangen optreden in
een knus zaaltje in Baarn, praat
Brigitte Kaandorp in haar kleed
kamer net zo ontwapenend en in
hetzelfde rappe tempo als tijdens
haar optreden. Ze voldoet aan
een deugd, die wij in Nederland
zeer op prijs stellen: zo veel plot
seling succes en toch nuchter en
aardig gebleven.
Met dit nieuwe programma
treed je in zaaltjes en 'professio
nele' schouwburgen op. Hoe kijk
je tegen dat verschil aan?
Ach, elke zaal heeft zo zijn
voordelen. Dit zaaltje van van
avond vond ik heel leuk. Alleen
met die shownummers, waarmee
ik eindig, sta ik zo dicht op de
mensen, dat het op een of andere
manier klein blijft. Juist dat laat
ste werkt in een grote zaal veel
beter, omdat dan allerlei lichtef
fecten mogelijk zijn. Ik heb nu
een paar maal in een schouw
burg gespeeld. Als het dan hele
maal vol is, vind ik dat erg leuk -
maar ik heb toch wel gemerkt,
dat je in dit soort kleine zaaltjes
makkelijker en sneller contact
met het publiek hebt. Bovendien
is het ook niet zo pretentieus.
Aan de andere kant kan een echt
theater een aardige tegenstelling
opleveren: dit soort anti-theater,
waarbij een hele hoop af en toe
mis gaat, in een perfecte ambian-
De manier, waarop je van
avond de beperkte podiumruim
te gebruikte doet vermoeden, dat
je je op de mogelijkheden er van
goed hebt voorbereid.
Nou, nee, meestal ontstaan
dingen ter plekke. Vandaag kwa
men we trouwens weer veel te
laat aan, want we hadden een
lekke band. Er was dus geen tijd
om hier iets te verzinnen. Soms
kijk ik echter van tevoren wel
eens even naar wat speciale mo
gelijkheden.
Lekke band
Hoewel het programma een im
proviserend karakter op zijn
minst suggereert, valt me op, dat
je van zo'n lekke band geen ge
bruik maakt.
In mijn verhaal kom ik met de
trein aan en kan die lekke band
daarom niet verwerken.
Weet ee
•en half h
publiek dat nog
O, ja dat denk ik wel. Ik merk
wel vaker, dat mensen kleine de
tails juist goed onthouden en
daarop alert reageren.
Dit is je tweede officiële pro
gramma. Heb je daardoor het
succes van het eerste erg tegenop
gezien; een soort Oek de Jong-ef-
fect?
Nou, behoorlijk. Ik werd voor
dat eerste programma voortdu
rend de lucht in geschreven. Vre
selijk leuk, maar het ging alle-
Brigitte Kaandorp: 'Helemaal
serieus zal ik zo'n programma
nooit kunnen doen'. (foto pr>
maal ontzettend hard. Ik ben
toen ook bij Van Dis geweest, en
Stoker (columnist van De Volks
krant, W.Z.) heeft over me ge
schreven. Op een gegeven mo
ment heb je dan lang genoeg met
zo'n programma rondgereisd en
ga je aan een tweede show den
ken. Ik vind het namelijk heel
leuk om te doen; dus waarom
zou je dan stoppen, als het goed
Maar dat is dan wel eng, want
het lijkt alsof iedereen op je vin
gers zit te kijken. Het is natuur
lijk niet zo - kom ik niet met een
nieuwe show, dan zit niemand
raar te kijken. Maar toch heb je
het idee, dat iedereen met zijn
neus er bovenop zit. Opeens ben
je veel kwetsbaarder geworden.
Het nieuwe is er af, en men
wacljt af, wat gaat ze nu doen.
Ik wist ook helemaal niet, of ik
wel een tweede show kon schrij
ven. Misschien was dat succes
slechts een toevalstreffer ge
weest. Gelukkig ben ik toen mijn
regisseur, Gijs ten Kate, tegen
het lijf gelopen. Bij het schrijven
van teksten heeft hij me gehol
pen, en hij bracht ook verschil
lende ideeën aan. Als ik weer
eens twijfelde, stimuleerde hij
me. Hij heeft het enge er vanaf
gehaald en is al die tijd zo'n
beetje de geruststellende factor
geweest.
Ondanks alle lovende kritieken
zijn de meeste critici toch nog
wat tobberig geweest. Het dilet
tantisme, waarmee je het eerste
programma bracht, heb je tot een
hoge kunst verheven. Hamvraag
was echter, in hoeverre dit ge
speeld of authentiek was. Daar
om vroeg vrijwel iedereen zich af
- ik heb me daar ook 'schuldig'
aan gemaakt - hoe dit nu verder
moet.
Dat was inderdaad vreselijk -
ik dacht dan, 'laat mij maar
even'; zo heet de nieuwe show
ook trouwens. Ik maak me als
enige daarover geen zorgen,
want ik ben écht niet van plan
om voortdurend te blijven stun
telen op dat toneel. In dit nieuwe
programma probeer ik in de laat-
r echt wat van te
maken en ze zo professioneel
mogelijk te doen. Er komen ove
rigens nog wat nummers bij - ik
wil die show nog iets langer heb
ben. Ik weet, wat ik wil; op een
gegeven moment wil ik enigszins
van dat stuntelige af. Maar aan
de andere kant blijft, dat ik een
aantal verhalen breng op mijn
toch wat stomme manier van
vertellen.
Maar dat zijn dan ook effecten,
die anders functioneren. Daar
mee kun je een bepaald soort naï
viteit suggereren.
Toch moet je met die dingen
oppassen. Ik hoop het wel een
beetje subtiel te kunnen houden.
Ondertoon
Om nog even op dat veelbespro
ken 'dilettantisme' terug te ko
men; ik heb de indruk, dat fictie
en werkelijkheid in de loop der
tijd door elkaar heen zijn gaan
lopen. Voor jezelf is het misschien
ook niet meer goed na te gaan?
Nee, zeker niet, want ik was
vroeger echt zo onnozel en regel
matig mijn teksten kwijt en zo.
Waarschijnlijk is deze houding
daarom ook op deze wijze ont
staan. Dilettantisme vind ik trou
wens een beter woord dan stun
teligheid dat ze ook vaak gebrui
ken - het is gewoon mijn manier
van vertellen.
Je maakt geen typetjes in de
geijkte betekenis van het woord.
Wel voer je in een consequente op
bouw drie personages ten tonele,
waarachter je jezelf kunt ver
schuilen. Heb je dat nodig?
Ik denk, dat zoiets er altijd wel
in zal blijven. Ik ben weliswaar
van plan om een volgende show
te maken met een echte band en
echte mooie zangnummers zon
der steeds een ironische onder
toon. Als dat tenminste lukt -
voorlopig ben ik blij, dat het met
dit programma goed loopt; het
had ook in het water kunnen val
len. Maar ook in zo'n eventuele
volgende show zullen toch weer
die ironische grappen voorko
men, waarmee ik de boel regel
matig onderuit haal. Helemaal
serieus zal ik zo'n programma
nooit kunnen doen.
WT.TNAND ZEILSTRA.
Drie voorronden
Cabaretfestival
LEIDEN - De voorronden van het
Leids Cabaretfestival worden deze
week weer gehouden. Op 17. 18 en
19 april treden elke avond drie
groepen of solisten op in De Waag
in Leiden. De finale is op 3 mei in
de Leidse Schouwburg. De organi
satie kreeg dit jaar 43 aanmeldin
gen, waarvan er 27 werden beke
ken of beluisterd. Deelnemers uit
Leiden en omgeving zijn er dit jaar
niet bij.
De laatste jaren was het de ge
woonte twee van de voorronden
buiten Leiden te houden. Dit jaar
is teruggekeerd naar de aanvanke
lijke opzet van het festival: alle
voorronden en de finale in Leiden.
Volgens organisator Harry Kies is
dat gedaan om de publiciteit te
kunnen bundelen. Ook wordt nu
voorkomen dat de jury naar bui
tenplaatsen als Wadway of Zwolle
hoeft te reizen. De publieke be
langstelling voor het festival is in
Leiden ook het grootst. Hij sluit
overigens niet uit dat volgend jaar
weer voor een gespreide opzet
wordt gekozen.
Het Leids Cabaretfestival werd
in 1977 opgezet als een festival
voor geëngageerd cabaret. Over de
invulling van het begrip 'engage
ment' is sindsdien vaak geharre
war ontstaan. Kies noemt het nu
een festival voor cabaret met in
houd. "Engagement wordt meestal
vereenzelvigd met politiek links.
Dat is onze bedoeling niet. We wil
len geen vrijblijvend amusement,
er moet een inhoudelijke signatuur
zijn. Maar aan die inhoud stellen
we geen grenzen, al hebben we een
voorkeur voor maatschappelijke
relevantie. Ook de artistieke pres
taties vormen een belangrijke
toetssteen, maar komen wel op de
tweede plaats". De nieuwe pro
gramma's van Jos Brink en Henk
Elsink zouden volgens hem bij
voorbeeld binnen de doelstellin
gen van het festival vallen, Brigitte
Kaandorp en Hans Liberg echter
niet.
De VARA maakt opnamen van
de voorronden. Die worden op 26
april tussen 14.00 en 15.00 uur uit
gezonden via Radio 2. Ook de fina
le wordt door de VARA opgeno
men. Voor de toekomst wordt aan
dacht door de televisie overwogen.
Eerdere winnaars als Dubbel
Dwars, 1983 en Zak en As, de win
naar van vorig jaar, hebben mede
dankzij het festival veel optredens
gekregen.
Uit de negen deelnemers aan de
voorronden worden drie finalisten
gekozen. Een driekoppige jury
beoordeelt de prestaties. Die be
staat uit: Jan Gras, theaterdirec
teur in Hoofddorp; Anita Löwen-
hart, recensente van het dagblad
Trouw en Fred Florusse, tekst
schrijver en bekend van Don Quis-
hocking.
Op donderdag 17 april spelen
'Muzikater' uit 's-Gravenzande.
Ton Gloudemans uit Lelystad en
'Mon Cherie en de Heerenflikken'
uit Utrecht.
Op vrijdag 18 april komen
'Bruusk' uit Amsterdam, 'Morsige
Types' uit Den Haag en 'Het Caba
ret' uit Hilversum.
Op zaterdag 19 april komen Eric
Koenes uit Rotterdam, 'De Waak
vlam' uit Eindhoven en 'O' Romeo'
uit Utrecht.
Aanvang telkens 20.30 uur.
HOROWITZ IN SOWJET-UNIE -
De Amerikaanse pianist Wladimir
Horowitz is gisteren na 61 jaar van
uit Parijs teruggekeerd naar het
land van zijn geboorte, Rusland.
Hij zal er zondag 20 april in Mos
kou spelen en een week later in Le
ningrad. Daarna volgen twee reci
tals in Hamburg en West-Berlijn.
Toen de 81-jarige Horowitz in ja
nuari van dit jaar in zijn woon
plaats New York bekendmaakte
dat hij zou optreden in de Sovjetu
nie/had hij gezegd zijn geboorte
land nog één keer te willen terug-
Horowitz, die wordt beschouwd
als een van de beste, zo niet de bes
te, pianist ter wereld, treedt zelden
in het openbaar op.
Simone de Beauvoir.
Zij werd de 'grootmoeder van het
feminisme' genoemd, Simone de
Beauvoir, de schrijfster en filosofe
die gisteren op 78-jarige leeftijd
overleed, in Parijs, de stad waar ze
ook geboren werd, op 9 januari
1908, als dochter in een katholiek,
goed-burgerlijk gezin.
Enkele dagen geleden was De
Beauvoir - haar exacte doodsoor
zaak is niet bekend gemaakt - op
genomen in het Cochin ziekenhuis,
met stoornissen in haar bloedsom
loop.
Simone de Beauvoir heeft Jean-
Paul Sartre, een volwassen leven
lang haar partner, klankbord, me
de-existentialist en medestrijder in
de politiek, zes jaar overleefd. Hij
overleed in april 1980.
In 1949 verscheen La- Deuxième
Sexe, De Beauvoirs omvangrijke
en leesbare studie over de situatie
van de vrouw, die de 'tweede golf
van het feminisme voozien heeft
van een stevig intellectueel en filo
sofisch fundament. Het is niet
overdreven te stellen dat Simone
de Beauvoir met La Deuxième Se
xe (in 1972 in Nederlandse verta
ling verschenen als De Tweede
Sekse) onmisbaar is geweest voor
de wijze waarop het feminisme en
de vrouwenemancipatie zich in de
laatste decennia in West-Europa
hebben ontwikkeld.
Simone de Beauvoir en Sartre
zijn bewust nooit getrouwd ge
weest, woonden zelfs niet samen in
de gangbare betekenis van het
woord, maar brachten het grootste
deel van hun leven in hotels door.
In La Deuxième Sexe beschreef
Simone de Beauvoir het huwelijk
als 'een obscene burgerlijke instel
ling', omdat de gelijkwaardigheid
van een relatie tussen man en
vrouw erdoor wordt gedegene
reerd tot een waslijst van rechten
en plichten.
De critici verweten Simone de
Beauvoir nogal eens dat zij te af
standelijk, te beredeneerd en met
te weinig humor schreef. In haar
boeken toonde zij een zekere
preutsheid, vooral wanneer zij over
sex schreef, een preutsheid die mo
gelijk was terug te voeren op het
middenklassemilieu waaruit zij af
komstig was en haar schooloplei
ding in een klooster. Op haar acht
tiende besloot Simone de Beauvoir
echter al om af te stappen.van het
katholieke geloof.
Ondergeschikt
Sartre, die zij later beschreef als
haar 'droom-gezel', ontmoette zij
na het mislukken van een tienerro
mance met haar neef Jacques. Zij
werd door een wederzijdse vriend
aan Sartre voorgesteld toen zij bei
den filosofie studeerden aan de
Sorbonne. Zij maakte een afspraak
met hem, maar veranderde van ge
dachten en stuurde haar zuster Hé-
lène, bijgenaamd Poupette. "Toen
Poupette thuiskwam zei ze dat ik
verstandig was geweest thuis te
blijven," schreef Simone in haar
mémoires. Hélène vond Sartre vre
selijk saai.
Sartre gaf niet op en uiteindelijk
wist hij Simone voor zich te win-,
nen. "Voor het eerst in mijn leven
voelde ik mij intellectueel onder
geschikt aan een ander," schreef zij
later, en: "ik kan niet over mezelf
spreken zonder het over hem te
hebben".
De Beauvoir en Sartre woonden
dicht bii elkaar in eigen woningen.
waar zij geregeld literaire bijeen
komsten organiseerden met de ar
tistieke elite van Parijs. Met een se
lect gezelschap van goede vrien
den vertoonden zij zich geregeld in
Etablissementen als het Café Flore
en La Coupole, waar hun zondagse
lunch een bezienswaardigheid was
voor cultuur-toeristen.
Vaak bevond De Beauvoir zich
aan de zijde van Sartre, als hij weer
eens werd opgepakt wegens deel
name aan een verboden demon
stratie voor een linkse zaak. Samen
redigeerden zij linkse publicaties
die verscheidene keren door de
Franse autoriteiten met een ver
schijningsverbod werden bestraft,
omdat zij erin zouden oproepen tot
gebruik van geweld.
De Beauvoir studeerde in 1931 af
aan de Sorbonne en ging les geven
in de filosofie aan een middelbare
school in Marseille. In 1938 keerde
zij terug naar Parijs en pakte zij
haar relatie met Sartre weer op. Zij
had intussen verschillende romans
en korte verhalen geschreven, die
echter alle door uitgevers waren af
gewezen. Sartre drong er bij haar
op aan door te gaan met schrijven.
Pas in 1943 verscheen De Beau
voirs eerste roman, L'invitée (Ned.
vert. Uitgenodigd), over een drie
hoeksverhouding tussen een man
en twee vrouwen. Deze roman was
meteen een succes. Simone de
Beauvoir nam dan ook het besluit
te stoppen met lesgeven en haar le
ven voor de rest te wijden aan het
schrijven.
In 1970, tijdens een campagne
van de Mouvement de la Libera
tion des Femmes (de Franse vrou
wenbeweging), was Simone de
Beauvoir een van de prominente
vrouwen die in het openbaar ver
klaarden dat ze een abortus had
den ondergaan. Het betekende
haar aansluiting bij het feminisme,
dat vanaf die tijd De Beauvoir als
geweten inlijfde.
Als schrijfster die haar wortels
had in de filosofie van het existen
tialisme, streefde De Beauvoir
vóór alles naar eerlijkheid. In con
tacten naar buiten en tegenover in
terviewers toonde zij zich over het
algemeen nogal formeel en afstan
delijk (zelfs Sartre was voor haar
tot het eind toe 'vous'!). Het meeste
van zichzelf liet zij misschien nog
wel zien in haar romans die vaak
een autobiografische achtergrond
hebben.
De Mandarijnen (1954), een ge
dramatiseerd verslag van het na
oorlogse klimaat waarin Sartre en
andere vooraanstaande intellectue
len gedesillusioneerd raakten door
het communisme zoals dat op dat
moment in praktijk werd gebracht,
wordt beschouwd als De JBeau-
voirs belangrijkste werk op fictio
neel gebied.
Castor
Haar memoires (Memoires d'une
jeune fille rangée) verschenen in
vele talen (ook in het Nederlands)
en werden door miljoenen mensen
gelezen. De critici noemden het
boek bij verschijning in 1958 al een
klassiek meesterwerk. In 1964 pu
bliceerde zij een ontroerend ver
slag over de dood van haar moeder,
onder de cynische titel 'Une mort
trés douce' (Een zeer zachte dood).
Haar 21ste bock, La Vieillesse
(1970) was een bittere aanklacht te
gen de wijze waarop de westerse
beschaving omgaat met bejaarden.
De meeste critici beschouwden het
opnieuw als een meesterwerk.
La Cérémonie des Adieux, haar
relaas over haar leven met Sartre
dat in 1981, een jaar na zijn dood,
verscheen, was een werk waar veel
kritiek op kwam. Het openhartige
verslag van de laatste tien jaar in
hun leven gaf een pijnlijk en vol
gens velen ontluisterend beeld van
de geestelijke teloorgang van de
grote filosoof. De Beauvoir vertel
de alles over Sartres problemen
met incontinentie, seniliteit, blind
heid en depressies, zijn avonturen
met vrouwen en zijn politieke acti
visme. Het boek gaf, juist door
haar harde strijd tegen haar gevoe
lens, de lezers een ontroerend
beeld van de afloop van De Beau
voirs ongebruikelijke verhouding
met Sartre.
Sartre noemde De Beauvoir
'Castor' (bever). Onlangs ver
scheen in het Nederlands een 'se
lectie van Sartres brieven onder de
titel 'Brieven aan Castor'.
Weinig mensen zullen Simone de
Beauvoir, die haar hele leven actief
is gebleven en voortdurend van
een scherpe, intelligente, onsenti
mentele kijk op het leven, op zich
zelf, op de maatschappij bhjk gaf,
ooit beschouwd hebben als een
'oude vrouw'. Veel mensen, veel
vrouwen vooral, zullen zich in de
loop van decennia door haar boe
ken gesteund hebben gevoeld.
Het is een vreemde gedachte dat
de 'grootmoeder van het feminis
me' niet meer leeft, maar het is een
troost dat ze een onschatbare
erfenis heeft nagelaten: haar boe
ken, die iedereen nog steeds kan
lezen.
INGE VAN DEN BLINK
