Steun voor
Belgische
mijnbouw
Bonn paait boeren
Libië wil hulp
W arschau-pact
Kabinetscrisis
Israël opgelost
Ook verdeeldheid in de VS
Breytenbach neemt in Zuid-
Afrika prijs in ontvangst
msmm.
Britse spion
ontmaskerd
Amerikaanse actie tegen
Libië vanaf Britse bases'
Japan zal
import
stimuleren
Griekse prof.: Waldheim
wist van deportaties
MAANDAG 14 APRIL 1986
BUITENLAND
PAGINA 7
BRUSSEL - De Belgische voetbalclub Waterschei degra
deerde zaterdagavond uit de eerste divisie, maar de steen
koolmijn in hetzelfde plaatsje zal nog minstens een jaar
kunnen overleven. Leed en opluchting dus op een dag in
de Limburgse mijnstreek.
Zaterdagmiddag trokken zo'n
20.000 mensen door de straten van
het nabijgelegen Hasselt, de hoofd
stad van de provincie Limburg, om
te protesteren tegen de dreigende
sluiting van de vijf in België over
gebleven steenkolenmijnen. Maar
zondag bleek dat de regering-Mar-
tens het leven van deze noodlijden
de sector nog even wil rekken.
door
Hans de Bruijn
De vijf mijnen, in Waterschei,
Winterslag, Zolder, Houthalen en
Beringen, lijden al jaren een miljar-
denverlies. Diezelfde miljarden
zijn steeds door de nationale rege
ring gecompenseerd, maar nu de
staat zelf in geldnood is gekomen,
wordt overwogen in elk geval en
kele van de mijnen te sluiten.
De regering wil de mijnen van
Waterschei en Winterslag samen
voegen, wat een kleine 4000 mijn
werkers hun baan zou kunnen kos
ten. Vorige week voerden de mijn
werkers eerst enkele prikacties uit
en legden vervolgens vrijdag voor
24 uur het werk neer. En zaterdag
togen zij dus in een door alle vak
bonden gesteunde demonstratie
naar Hasselt.
Het kabinet-Martens, dat mo
menteel in druk bezuinigingsover-
leg is gewikkeld, zal de komende
weken ook moeten beslissen hoe
veel geld er opnieuw in de steenko
lenmijnen (verenigd in de Kem
pense Steenkoolmijn) moet wor
den gestoken.
De verantwoordelijke staatsse
cretaris Firmin Aarts zei te ver
wachten dat het kabinet daarvoor
voorlopig 3 miljard franc (175 mil
joen gulden) zal uittrekken. Daar
mee kunnen de mijnen in elk geval
de rest van 1986 open blijven en
kan iedereen blijven werken.
Die adempauze zal volgens Aarts
echter moeten worden gebruikt
om zich te beraden over de defini
tieve plaats van de steenkoolmij
nen in Belgische Limburg. Vol
gens Aarts, die daarin werd bijge
vallen door de vakbonden, kan de
steenkoolwinning veel efficiënter
geschieden en zijn dus besparin
gen mogelijk.
De vakbonden verweten de rege
ring 'dagjespolitiek' te voeren,
door steeds korte-termijnmaatre-
gelen te nemen. Zij drongen er bij
de regering in Brussel op aan nu
eens een lange-termijnvisie op de
steenkoolwinning te geven.
In de Belgische stad Hasselt demonstreerde zaterdag ongeveer twintigduizend mensen tegen de dreigende
sluiting van de Limburgse steenkolenmijn. <f°t0 ANP>
BONN - De Westduitse regering
komt met een nieuw nationaal pak
ket steunmaatregelen voor de boe
ren. Vandaag vindt een laatste ge
sprek tussen regering en boerenlei
ders plaats, woensdag wordt het
kabinetsbesluit bekend gemaakt.
door
Hans Hoogendijk
Naar verwachting zal de sociale
premiedruk voor de kleinere boe
ren opnieuw drastisch omlaag wor
den gebracht.
Landbouwminister Kiechle
(CSU) overweegt ook directe Finan
ciële steunmaatregelen voor die
kleine boeren die ten gevolge van
de landbouwvoorstellen van de
Europese Commissie in inkomen
achteruit gaan.
PRETORIA - De Zuidafrikaanse,
dichter en politieke balling Brey-'
ten Breytenbach (46) heeft vrijdag
voor opschudding gezorgd door
onverwacht in Zuid-Afrika terug te
keren. Hij deed dat in verband met
de uitreiking van de Rapportprijs
voor Literatuur, die aan hem is toe
gekend voor de dichtbundel 'yk'.
Hij schreef deze bundel gedurende
zijn verblijf in de Zuidafrikaanse
gevangenis in de periode 1975-
1982.
door
Ruud de Wit
De verschijning van Breyten
bach en zijn vrouw Yolande in
Zuid-Afrika was de verrassing in
Zuid-Afrika het afgelopen week
end. Breytenbach, die direct na
zijn invrijheidstelling op 12 decem
ber 1982 naar Frankrijk terugkeer
de en inmiddels over de Franse na
tionaliteit' beschikt, heeft sinds
dien geweigerd naar Zuid-Afrika
terug te keren. In 1984 weigerde hij
de Hertzog-prijs voor poëzie te ac
cepteren, nadat een visum-aan
vraag voor Zuid-Afrika was afge
wezen.
Volgens zijn eigen toelichting is
hij akkoord gegaan met het in ont
vangst nemen van de Rapportprijs
op voorwaarde dat hem geen be
perkingen zouden worden opge
legd voor de toespraak die hij wil
de houden bij de uitreiking. In de
ze toespraak zaterdag in het Staats
theater van Pretoria gaf Breyten
bach een uiterst somber beeld van
de Zuidafrikaanse situatie en voor
al van de rol van de Afrikaans-spre
kende blanken hierbij.
Maar hij eindigde toch met een
licht optimisme: „De blanke Afri
kaner kan nog altijd een belangrij
ke bijdrage leveren in de ontwik
keling van alle inwoners van Zuid-
Afrika. Maar dan moet dat wel nu
gebeuren. Het is nog niet te laat.
De Afrikaner kan er nog voor zor
gen dat de apartheid niet in een
vreselijk bloedbad gesmoord zal
worden".
Brey ten Breytenbach werd op 16
september 1939 in Zuid-Afrika ge
boren uit blank Afrikaans-spre
kende ouders. Hij vestigde zich in
ïyöO in Parijs als schilder en trouw
de daar met de Vietnamese Hoang
Lien, beter bekend als Yolande.
LONDEN (AFP/Rtr/UPI) - Een
ambtenaar van het Britse ministe
rie van handel en industrie heeft
maandenlang geheime informatie
doorgespeeld naar een diplomaat
van de Tsjechoslowaakse ambassa
de in Londen. De man heeft in een
brief aan de politie een bekentenis
afgelegd. Dit heeft het particuliere
televisiestation Channel Four za
terdagavond gemeld.
De documenten die de ambte
naar doorgaf waren de plannen
voor de bouw van een Europees
gevechtsvliegtuig Tornado en de
Rolls Royce RB 199 straalmotor,
waarmee dat gevechtsvliegtuig is
uitgerust.
Breytenbach.
Breytenbach is steeds actief ge
weest in de anti- apartheidsstrijd,
waarbij een rol heeft gespeeld dat
hij door zijn huwelijk met een Viet
namese niet naar Zuid-Afrika kon
terugkeren.
Terrorist
In 1975 werd hij op de luchtha
ven van Johannesburg gearres
teerd na-een illegaal verblijf in het
land en werd hij. beschuldigd van
staatsgevaarlijke activiteiten in
dienst van de anti-apartheidsbewe
ging. Na een langdurige en in zo
wel binnen-als buitenland hevig
bekritiseerde gevangenisstraf
werd hij pas eind 1982 vrijgelaten.
Breytenbach schrijft zijn verhalen
en poëzie in het Afrikaans, maar
zijn werk is in vele landen vertaald.
Voor de bundel 'Die huis van die
Dowe' (1967) kreeg hij de Neder
landse Reina Prinsen Geerling-
Prijs, in 1972 gevolgd door de Van
der Hoogt-prijs voor 'Lotus'. Ver
der ontving hij tot tweemaal toe de
prijs van de Jan Campert-stichting.
Zijn bekendste werken in Neder
land zijn 'Spiegeldood', 'De ware
bekentenissen van een witte terro
rist' (over zijn verblijf in de gevan
genis) en 'Een seizoen in het para
dijs" (over een reis door Zuid-Afri
ka, welke hij voor zijn arrestatie
met speciale toestemming van de
Zuidafrikaanse regering met zijn
vrouw maakte).
Overigens is niet iedereen inge
nomen met het verrassende be
zoek van Breytenbach aan Zuid-
Afrika. Met name in anti-apart-
heidskringen heeft zijn komst be
vreemding gewekt, te meer omdat
de literatuurprijs is ingesteld door
het - regeringsgetrouwe zondags
blad Rapport. Breytenbach heeft
een deel van zijn prijs van 15.000
rand (circa 20.000 gulden) beschik
baar gesteld om politieke gevange
nen bij te staan.
De maatregelen zouden boeren
met minder dan 30 hectare grond,
80 procent van alle agrariërs, ten
goede komen. Over bedragen
wordt nog gespeculeerd, maar al
gemeen wordt verwacht dat het
om directe steun tussen de 500 mil
joen mark en een miljard zal gaan.
De Westduitse boeren trokken
zaterdag massaal de straat op om te
protesteren tegen de landbouwpo
litiek. Meer dan 50.000 boeren de
monstreerden in stille marsen, met
fakkeloptochten en trekkerkon
vooien. Het waren vooral de kleine
boeren, vaak met een inkomen van
minder dan 23.000 mark bruto, die
zo uiting gaven aan hun woede.
Een aantal van hen is ook in op
stand gekomen tegen de eigen boe
renbond, waarin vooral de groot
grondbezitters het voor het zeggen
hebben. De kleine boeren stellen
dat de groten nu al 20 jaar als motto
voeren: groeien of wijken. En dat
accepteren ze niet meer.
De regering lijkt nu te kiezen
voor de kleine boer. Daaraan is een
politieke motivatie niet vreemd.
Dit jaar staan in twee agrarische
deelstaten, Nedersaksen en Beie
ren deelstaatsverkiezingen voor de
deur. Het zijn de ontevreden boe
ren die kunnen bepalen of deze
(vervolg van pagina 1)
DEN HAAG (GPD) - In Washing
ton ën Londen nemen geruchten
toe dat de VS in een actie tegen Li
bië van de Amerikaanse bases in
Engeland gebruik zal maken.Daar
staan al 150 F-lll-bommenwerpers
en gisteren arriveerden op de
grootste van de twee Amerikaanse
basis in het Verenigde Koninkrijk,
die in Mildenhall, nog eens tien
vliegende tankstations (KC-10 's)
uit de Verenigde Staten.
De Verenigde Staten hebben
Britse toestemming nodig om van
de in Engeland gestationeerde
vliegtuigen gebruik te kunnen ma
ken. Het bezoek van Reagans rei
zende ambassadeur Vernon Wal
ters aan Londen werd daarmee in
verband gebracht. Woordvoerders
van de Britse premier weigerden
ook maar iets los te laten over hét
bezoek van Walters. Zij weigerden
ook berichten te bevestigen of ont
kennen dat mevrouw Thatcher.te-
lefonisch contact zou hebben ge
had met de Amerikaanse president
Reagan.
De meeste politieke waarnemers
in Londen houden het er op, dat
premier Thatcher niet erg te spre
ken kan zijn over Amerikaanse mi
litaire acties in Libië. Daarvoor zijn
twee goede redenen. In de eerste
deelstaten geregeerd blijven door
CDU-minister-president Albrecht
en CSU-minister-president
Strauss.
WASHINGTON (Rtr) - De Japanse
premier, Yasuhiro Nakasone, is
vastbesloten een „historische" ver
andering te bewerktelligen in de
economische koers van Japan. Een
Amerikaanse functionaris die niet
bij name wilde worden genoemd
verklaarde dat de premier dit zon
dag heeft gezegd tijdens een ge
sprek met president Ronald Rea
gan. Nakasone, die een bezoek aan
de Verenigde Staten brengt, gaf
geen details over de manier waar
op hij zijn doel wil bereiken.
Nakasone heeft verklaard de im
port te zullen vergroten ën de ex
port te verminderen. Ook zal de in
terne consumptie worden gestimu
leerd door onder andere verlaging
van de prijzen.
LONDEN/ROME (UPI/AFP/AP/
Rtr.) - De Libische leider Gaddafi
zal desnoods troepen van het War-
schau-pact te hulp roepen bij een
confrontatie met wat de 'imperia-
listisch-zionistische agressieve
alliantie', zo heeft de Libische
staatsradio zaterdag gemeld.
Volgens het bericht hadden zo
wel de Israëlische minister van
buitenlandse zaken Sjamir als de
secretaris-generaal van de NAVO
Lord Carrington steun uitgespro
ken voor de 'arrogante agressieve
maatregelen van de VS.
Omdat Libië nu 'een vijand te
genover zich heeft die zich uit
strekt van Tel Aviv tot Washington
met de NAVO er tussenin' zou het
gedwongen zijn militaire bondge
nootschappen aan te gaan en mo
gelijk gebruik te maken van de
strijdkrachten van het Warschau
pact, aldus de radio.
De Libische televisie maakte gis
teren bekend dat Gaddafi de Ara
bische wereld een boycot heeft ge-
TEL AVIV - Na een week lange
strijd om macht, bevoegdheden en
prestige is zondagavond de kabi
netscrisis in Israël opgelost. De Ar
beiderspartij en het rechtse Li-
koedblok accepteerden op het al-
lerlaatse moment het voorstel dat
minister van Financien Itzchak Mo-
da'i, om wie de crisis was begon
nen. met het departement van jus
titie ruilt. Mosje Nissim van dit de
partement gaat naar Financien voor
de rest van de regeerperiode. Het
Israëlische parlement zal komende
woensdag het kabinetsbesluit nog
moeten goedkeuren.
door
Taco Slagter
Formules om de regering van na
tionale eenheid te redden faalden
aanvankelijk stuk voor stuk. De Li-
koed bleef dreigen het kabinet te
laten vallen als premier Peres als
nog de ontslagbrief aan de minister
van Financien Itzchak Moda'i op de
tot gisteravond laat uitgestelde mi
nisterraad zou uitreiken.
Koortsachtig werkten de Arbei
derspartij en de Likoed vanaf za
terdagavond aan een oplossing.
Het eerder bereikte principe-ak
koord dat de Likoedleider en mi
nister van buitenlandse zaken Itz
chak Sjamir met Moda'i, die in op
spraak was gekomen door diens
felle kritiek op Peres, van plaats
zou verwisselen was gedurende
het weekeinde op losse schroeven
komen te staan. Er ontstond een
„stoelendans". Op papier schoven
de ministers van zetel naar zetel.
Om zes uur zondagavond had
een deel van de Likoed-ministers
nog het plan geopperd nota bene
Arik Sjaron op Financien te zetten
en Itzchak Moda'i naar het ministe
rie van handel en industrie van de
ex-generaal te laten verhuizen.
Maar het voorstel zou het niet heb
ben gehaald. Bovendien zou het
vrijwel zeker onaanvaaardbaar
voor de Arbeiderspartij zijn ge
weest.
Peres kwam in verlegenheid
toen bleek dat Sjamir de mogelijk
heid had opengelaten Moda'i naar
zijn oorspronkelijke post te laten
terugkeren als de Likoedleider in
oktober het premierschap van Pe
res zou hebben overgenomen. De
ze zogenaamde „rotatatie-overeen-
komst" is de basis van het nationa
le kabinet om de aan het premier
schap verbonden macht „eerlijk"
over de vier jaar durende regeerpe
riode te verdelen tussen de twee
grootste en tevens elkaar vijandig
gezinde fracties in het kabinet.
Sleutels
Peres beweerde echter dat met
Arik Sjaron (Likoed), het brein
achter het later geschrapte com
promis, was afgesproken dat Mo
da'i van Financien zou worden ge
haald en die er ook na de rotatie
niet meer op zou mogen terugke
ren. De huidige premier had daarin
handig gemanoeuvreerd door zich,
in plaats van buitenlandse zaken,
dit belangrijke ministerie zelf te la
ten toevallen. Want in oktober „rui
len" met Sjamir zou automatisch
inhouden dat Peres de sleutels en
de politieke macht over de schat
kist zou krijgen.
Sjamir echter trapte daar bij na
der inzien niet in. Hij stond er op
voor dat het in de huidige omstan
digheden het voorrecht van de pre
mier is de Juiste" minister van Fi
nancien te kiezen, net zoals Peres
nu de staatsrechterlijk de bevoegd
heid heeft een minister te ontslaan
of hem een andere baan binnen het
kabinet op te dragen. Heel handig
maakte de Likoed dit weekeinde
van deze regel gebruik door Peres
er Fijntjes op te wijzen dat de spel
regels niet alleen voor een socialis
tische premier gelden.
a Sjamir (links) en Modai in gesprek
vraagd van de Verenigde Staten.
Gaddafi wil met namen dat de olie
leveranties aan de VS worden stop
gezet.
Libische revolutionaire gardis
ten hebben donderdag een Ita
liaanse roomskatholieke bisschop,
een non en drie Fransiscaner pa
ters gearresteerd en vastgezet, zo is
gisteren meegedeeld door het Ita
liaanse ministerie van buitenland
se zaken en zegslieden van de Kerk
in Rome.
Het is niet bekend waarom de
vijf zijn opgepakt. Er gaan geruch
ten dat de actie een vergelding is
voor het bezoek van paus Johan
nes Paulus II aan de synagoge van
Rome. De gearresteerde religieu
zen behoren tot een groep van 12
katholieke missionarissen die in
Libië werkzaam zijn. Er zijn circa
32.000 katholieken in Libië. De
meesten van Italiaanse afkomst.
De diensten in de katholieke ker
ken in Libië gingen gisteren ge
woon door.
ATHENE (Rtr/AFP/UPI) - De vroe
gere secretaris-generaal van de
Verenigde Naties Kurt Waldheim
was goed op de hoogte van de de
portaties van Griekse joden tijdens
de Tweede Wereldoorlog. Dit
schrijft professor Hagen Fleischer,
hoogleraar aan de universiteit van
Kreta, zondag in de Griekse krant
„To Vima". „Waldheim was een
van de best geïnformeerde mensen
van de Duitse bezettingsmacht in
Griekenland", aldus Fleischer die
bekend staat als specialist op het
gebied van de Duitse bezetting van
Griekenland.
Volgens Fleischer is Waldheims
bewering dat hij niet heeft geweten
van de deportatie van 40.000 joden
uit Thessaloniki in 1943 „niet ge-
ioolwaardig".
„De jonge tweede luitenant
(Waldheim) had niet de bevoegd
heid opdracht te geven tot deporta
ties", aldus de specialist, „maar hij
was uitstekend op de hoogte van
de oorlogsmisdaden van de nazi's
op de Balkan". Waldheim moet als
inlichtingenofficier berichten heb
ben ontvangen over de deportaties
van joden van de Griekse eilanden,
zo schrijft^Fleischer. Hij wijst er
verder op dat zelfs gewone Duitse
soldaten in 1943 in Griekenland
over de deportatie van joden uit
Thessaloniki hebben gesproken.
Het is daarom onvoorstelbaar dat
dergelijke berichten aan de aan
dacht van Waldheim kunnen zijn
ontsnapt, concludeert de hoogle
raar.
plaats zou Engeland zich blootstel
len aan terroristische activititeiten
indien de Britse regering met de
VS zou meewerken, en bovendien
zouden Amerikaanse bombarde
menten gevaar kunnen opleveren
voor de 5.000 Britten die in Libië
werkzaam zijn, met name in de
olie-industrie daar.
De relatie tussen Engeland en Li
bië is slecht. Sinds twee jaar gele
den vanuit de Libische ambassade
in Londen dodelijke schoten wer
den gelost op politieagente Yvon
ne Fletcher zijn er geen diploma
tieke betrekkingen meer tussen de
twee landen.
Walters bezocht dit weekeinde
ook de Westduitse hoofdstad
Bonn. Hij sprak daar met de
bondskanselier Helmut Kohl en
minister Genscher (buitenlandse
zaken) Genscher. Na afloop van
het onderhoud werden geen mede
delingen gedaan. Kort tevoren liet
Genscher echter weten niet te gelo
ven in een gevaar voor oorlog tus
sen de VS en Libië. Wel noemde hij
dc situatie rond de Middellandse
Zee ernstig. Genscher zal van
avond, na het overleg met zijn Eu
ropese collega's, doorreizen naar
Washington voor overleg met pre
sident Reagan en diens minister
van buitenlandse zaken, Shultz.
WASHINGTON - President Rea
gan heeft nog niet besloten tot een
militaire actie tegen Libië, ook al
overheerst in het Witte Huis de op
vatting dat die welhaast onvermij
delijk is. Politieke waarnemers in
de Amerikaanse hoofdstad houden
het voor onwaarschijnlijk dat de
VS (tot een vergeldingsaanval zul
len overgaan, terwijl diplomatiek
overleg met Europese bondgeno
ten volop gaande is.
door
Henk Kolb
Washington probeert opnieuw
de Europese landen, die het eerder
niet tot gezamenlijke stappen te
genover Libië heeft kunnen bewe
gen, tot economische en diploma
tieke maatregelen aan te zetten. De
geringe bereidheid van de Europe
se landen om militair optreden te
gen Gaddafi te ondersteunen en de
duidelijke vrees in het Amerikaan
se Congres dat zulke beperkte ac
ties steeds verder zullen escaleren,
is de basis voor het diplomatieke
offensief in Europa.
De kern van de boodschap die de
Amerikaanse VN-ambassadeur
Vernon Walters, een ex-generaal
met een talenknobbel en een enor
me ervaring in delicate, geheime
onderhandelingen, komt overbren
gen is deze: zonder Europese soli
dariteit blijft Amerika vrijwel geen
andere keuze dan een militaire
operatie. Behalve Walters zijn van
daag en morgen ook experts op het
gebied van terrorisme in Europa
en komt later deze maand minister
van justitie Edwin Meese om met
zijn Europese collega's over justi
tiële samenwerking te praten bij de
bestrijding van terrorisme.
Vandaag pleegt Reagan op het
Witte Huis overleg met congresle
den, onder wie de voorzitter van de
invloedrijke commissie voor bui
tenlandse betrekkingen van de Se
naat, de Republikein Richard Lu-
gar, die zich krachtig heeft be
klaagd over het feit dat de presi
dent de volksvertegenwoordiging
buiten het overleg heeft gehouden.
Als Reagan voor een militaire on
derneming de brede politieke
steun wil krijgen, die hij daarvoor
nodig heeft, zal hij, zo zeggen insi
ders, in het openbaar met meer
voor de dag moeten komen dan de
verzekering dat hij over 'onweer
legbaar bewijs' van Libische be
trokkenheid bij de recente en nog
komende terreuracties beschikt.
Dit weekeinde heeft Reagan met
de top van het Witte Huis en in zijn
regering terzijde van een ontmoe
ting met de Japanse premier Naka
sone, het Libië-beleid doorgespro
ken. De verdeeldheid over de te
volgen koers zou zo groot zijn ge
weest, dat vooralsnog geen besluit
kon vallen.
Een aantal Amerikaanse Mid
den-Oosten experts vindt de aan
dacht van president Reagan voor
Gaddafi als 'dolle hond van het
Midden-Oosten' overdreven. Voor
hen is Gaddafi niet meer dan een
kleine vis in een zee van terreur, en
misleidt de Amerikaanse regering
het publiek door voor te wenden
dat het opruimen van Gaddafi het
einde van de terreur zal betekenen.
'Ik denk dat we ons te nadrukke
lijk op Gaddafi richten,' aldus oud
minister van buitenlandse zaken
Henry Kissinger. 'Als centrum van
anti-Amerikaanse terreur denk ik
dat Syrië, de Bekaa vallei en Bei
roet minstens zo belangrijk zijn als
Libië.'
Robert Hunter. Midden-Oosten
specialist van de Nationale Veilig
heidsraad onder president Carter,
zei: 'Als ik een lijst moest opstellen
van mensen die verantwoordelijk
zijn voor terrorisme, zou Gaddafi
op de zevende of achtste plaats ko
men.'
Maar berichten dat Gaddafi vol
gens „westelijke inlichtingendien
sten" 100 miljoen dollar heeft ge
boden voor zes Amerikanen die ra
dicale moslemgroepen in Libanon
gegijzeld houden en dat in een La
tijns-Amerikaans land een auto
met Libische diplomatieke num-
merplaten is gesignaleerd bij het
volgen van een schoolbus vol met
Amerikaanse kinderen, verhogen
intussen de sfeer van vrees die
Amerika doortrekt.
