Vergeefs zoeken naar lustbeleving
Contrabasjes op de
Streekmuzieksehool
Rob de Nijs treft gespreid bed
PODIUMBLIK
DINSDAG 8 APRIL 1986
KUNST
PAGINA 21
Redactie Pieter C. Rosier
LEIDEN - Een bont program
ma van toneel, cabaret, mu
ziek en dans deze week in de
Leidse theaters. Ook zijn er
weer enkele culturele evene
menten in de Waag te bele
ven.
Van Gils
'Cabaret van Gils neemt af-
scheid', het eerste avondvullende
programma van Cabaret van
Gils uit Leiden, beleeft donder
dagavond zijn première in het
LAK-theater. De kern van 'Caba
ret van Gils neemt afscheid' be
staat uit het programma, maar-
mee de groep vorig jaar door
drong tot de finale van het Leids
Cabaretfestival. Liedjes en sket
ches over junks, een geborneerde
zakenman, een droge ambtenaar
met vrouwenfobie en meer van
dat fraais, die boven de middel
maat worden uitgetild door ab
surde wendingen en schlemielige
typetjes. Ook het decor in de
vorm van een treincoupé is ge
handhaafd. Cabaret Van Gils be
staat uit de tweeling Godfried en
Radboud Engbersen en Ivo Wil
denberg. Zij worden muzikaal
bijgestaan door Steef Peters, Lex
de Boer en Els Voorhoeve.
Om Eleanor
'Om Eleanor' is de titel van een
theaterproduktie, waarmee de
groep 'Mug met de gouden tand'
vrijdag- en zaterdagavond naar
het LAK komt. 'Mug met de gou
den tand' is een groep van net af
gestudeerde leerlingen van de
theaterschool, bijeengebracht
door Jan Ritsema. Dit seizoen
worden drie produkties uitge
bracht, waarvan 'Om Eleanor'
de tweede is na Goethes 'Wilhelm
Meisters Leerjaren'. Uitgangs
punt voor een produktie is wat de
groep betreft niet een bestaande
Cabaret Van Gils met God
fried en Radboud Engbersen en
Ivo Wildenberg, muzikaal bijge
staan door Steef Peters, Lex de
Boer en Els Voorhoeve.
(foto Jan Holvast)
toneeltekst, maar een roman. Zo
ook in het geval van 'Om Elea
nor', gebaseerd op 'The Years'
van Virginia Woolf. De drie ac
trices Mouna Goeman Borgesius,
Joan Nederlofen Maureen Teeu-
wen hebben zich vanaf eind vo
rig jaar met de beioerking hier
van bezig gehouden. Maureen
kwam met het idee op de proppen
'omdat het boek een grote ver
scheidenheid aan rijke persona
ges kent en omdat de sfeer en de
gedachten van mensen zo prach
tig worden beschreven'.
In 'The Years' loopt een aantal
lijnen door elkaar, maar de be
langrijkste is de lijn, die gespan
nen wordt rond de hoofdpersoon
Eleanor. Zij maakt deel uit van
een groot gezin, waarin de moe
der komt te overlijden en waarin
zij dan als oudste dochter de zorg
van de anderen op zich moet ne
men. Dat duurt voort tot zij een
gevorderde leeftijd heeft bereikt
en pas dan kan zij aan haar ei
gen leven gaan denken. Het gaat
volgens Maureen Teeuwen eigen
lijk om verschillende generaties
vrouwen, van verschillende leef
tijden. Het boek kent geen echt
plot, maar al die vrouwen wor
den neergezet tegen de tijd die
het boek beschrijft, het Engeland
tussen 1880 en 1935, een tijd die
aan grote veranderingen onder
hevig was. Het loopt vanaf het
Victoriaanse tijdperk en de in
dustriële revolutie tot aan de op
komst van het fascisme in Euro
pa en naar de mening van Mau
reen Teeuwen maakt juist die
achtergrond het zo interessant.
Blok
'Blok', zo heet de nieuwe voor
stelling van de theatergroep Sir-
kel. De groep komt er zondagmid
dag mee naar het LAK-theater,
speciaal voor kinderen vier tot
zeven jaar. In deze voorstelling
van Frans Malschaert staat een
grote, van binnenuit bespeelde
kubus centraal. Het blijkt een
blok vol geheimen te zijn, dat nog
kan bewegen ook en waaruit
voortdurend steeds kleinere blok
ken tevoorschijn komen. Met wei
nig middelen wordt (beeld, licht
en geluid) wordt een doorlopend
patroon van tegenstelling uitge
werkt, zoals groot en klein, zwart
en wit, open en dicht. Aanvang
15.00 uur.
Toverlei
Theater Toverlei uit Leiderdorp
bestaat tien jaar. De groep heeft
dat feit aangegrepen voor een ex
perimenteel programma, waarin
het toneelspelen als thema cen
traal staat. Een programma, dat
vorige week tot drie maal toe in
de Leiderdorpse Muzenhof is ge
presenteerd en dat morgenavond
'Om Eleanor' met Mouna Goe
man Borgesius, Joan Nederlof
en Maureen Teeuwen.
(foto Ben van Duin)
in het LAK-theater is te zien.
Voor de pauze brengt men onder
de titel 'Vallen en opstaan' im
provisaties op basis van teksten
van Megan Terry. Na de pauze
wordt 'Pitten op stikstof opge
voerd. Daarin zijn 'Pitten' van
Herman Heijermans en 'Stikstof
van René de Obaldia door elkaar
geweven.
Tijd
Het Zwarte Theater uit Praag
is in de Leidse Schouwburg niet
onbekend. Het Tsjechische gezel
schap komt morgenavond weer
naar het theater aan de Oude
Vest, ditmaal met een nieuw pro
gramma getiteld 'De tijd'. Een
herinnering aan de tijd van toen,
een droomwereld van de kinder
tijd, in het Praagse stadsdeel Ho-
lesovice, volgens de programma
toelichting een wonderlijke
stadswijk met opmerkelijke men
sen. Het gezelschap werkt vol
gend het oude principe van het
'zwarte kabinet'. De spelers, ge
kleed in het zwart en zich bewe
gend voor een zwarte achter
grond zijn voor het publiek niet
zichtbaar. De voorwerpen die zij
hanteren daarentegen wel. De ef
fecten die worden bereikt vormen
het middel om het thema te ver
beelden.
Het Park
Mannen van de Dam, onstaan
uit de Internationale Nieuwe
Scène, houden zich nog steeds be
zig met de vernieuwing van de
podiumkunst. Zij hebben 'Het
Park' van Botho Strauss onder
handen genomen en reizen er nu
stad en land mee af. De Vlamin
gen voeren het stuk, dat destijds
ook door de Nederlandse toneel
groep Baal is gespeeld, op in de
regie van Sam Bogaerts. Een
spraakmakende regie, die de ver
warring over het stuk met zijn
brokkelige structuur niet be
paald wegneemt. 'Het Park' door
Mannen van de Dam is hoe dan
ook een bizar stuk in een al even
bizarre enscènering. Elders op
deze pagina een beschouwing
over deze Vlaamse produktie, die
donderdagavond in de Leidse
Schouwburg is te zien.
Achalay
Het Leids folkloristisch dan
sensemble Achalay treedt zater
dagavond in het theater aan de
Oude Vest op. Achalay brengt de
ze avond een programma dat op
gebouwd is uit dansseries uit
o.m. Hongarije, Roemenië, Joego
slavië, Rusland en Nederland.
Naast deze dansseries zal een Is
raëlische choreografie in premiè
re gaan. Achalay bestaat uit on
geveer twintig dansers en dan se.
ressen uit de regio Leiden. Er
wordt nauw samengewerkt met
een orkest, ditmaal met het folk-
lore-orkest Zanat uit Den Haag.
De Nijmeegse groep I Compa-
ni: filmmuziek van Nino Rota
zaterdagavond in de Leidse
Waag. (foto Bov.d. Graaf)
Schotse folk
V/at de Waag-activiteiten be
treft, de Schotse folkgroep The
McCalamans geeft er woensdag
avond een concert. The McCala
mans beschikken over een uitge
breid repertoire op het gebied
van de oorspronkelijke Schotse
folkmuziek. Verwacht mag wor
den dat zij er een flinke greep uit
zullen doen.
V rouwentransport
Vrouwentheater Haarlem
speelt vrijdagavond 'Vrou
wentransport' in het Waagge
bouw. 'Vrouwentransport', een
bewerking van 'Female Trans
port' van de Engelse schrijver
Steve Gooch, gaat over zes zeer
verschillende, criminele vrouwen
die in de 18de eeuw op gevange
nistransport worden gesteld van
Londen naar Sydney. Het eind
doel van de reis is een werkkamp.
De handelingen hebben plaats
tijdens de overtocht, waarbij de
i één ruim verblij-
i worden tijdens
de reis met elkaar geconfron
teerd; ze spreken elkaar aan op
hun gedrag en er ontwikkelt zich
meteen al een machtsstrijd.
I Compani
Een bijzonder concert wordt za
terdagavond in de Waag gege
ven. Dan speelt de Nijmeegse
groep I Compani filmmuziek van
Nino Rota, de vaste componist
van Federico Fellini. Jazzmuzi
kant Bo van der Graaf arran
geerde de composities voor een
relatief kleine groep. De muziek
wordt voor een deel synchroon
gespeeld met de desbetreffende
fragmenten uit Fellini-films. Er
zullen delen te zien zijn uit de
films La Dolce Vita, 8V2, Roma,
La Strada, I Clowns en Casano
va. Van der Graaf schreef zelf
ook een compositie, die aan Rota
is opgedragen. De muziek is ook
op lp verkrijgbaar. Alle voorstel
lingen in de Waag beginnen om
20.30 uur.
De Leidse toneelvereniging Im
perium' geeft vrijdag- en zater
dagavond in het eigen Micro
theater aan de Oude Vest voor
stellingen van Büchners 'Woy-
zeck'. Aanvang 20.30 uur.
Geen Lulu
LEIDEN-De voorstelling van Wede-
kinds 'Lulu', die De Salon vrijdag
avond in de Leidse Schouwburg jou
geven, kan om organisatorische re
denen niet doorgaan.
Zij die de voorstelling graag wil-
Haag terecht. Er vertrekt op die
avond om seven uur een speciale
(gratis) bus van molen De Valk.
Mannen van de Dam met Botho Strauss' 'Het Park'
'Het Park' van Botho Strauss door
INS-De Mannen van den Dam.
Regie, vertaling, toneelbeeld: Sam
Bogaerts. Met: Lucienne de Nutte,
Daan Hugaert, Viviane De Muynck,
Johan van Lierde, Gerrie Abels. Bob
De Moor, Dirk van Dijck, Flip Ceule-
mans, Luk D'Heu e.a. Gezien op 3
april in De Brakke Grond, Amster-
AMSTERDAM/LEIDEN - Wie
naar 'Het Park' van Botho
Strauss in de regie van Sam Bo
gaerts gaat kijken, kan in elk ge
val een allesbehalve lichtverteer-
baar brok theater verwachten.
De uit België afkomstige regis
seur heeft vorig seizoen bij het
Vlaamse gezelschap 'Mannen
van den Dam' een spraakmaken
de regie afgeleverd van dit recen
te stuk van Strauss, die één van
de meest toonaangevende, he
dendaagse Duitse toneelschrij
vers is. Beiden zijn eigenzinnig
genoeg om de toeschouwer in
grote verwarring achter te laten.
Want dit is het meest in het oog
springende verschil met de inter
pretatie, die toneelgroep Baal in
haar produktie van eind vorig
jaar gaf; terwijl namelijk Baal
een poging ondernam om binnen
de brokkelige structuur van dit
stuk een bepaalde samenhang te
ontdekken, doet Bogaerts er nog
eens een schepje uitbundigheid
en raadselachtigheid bovenop.
Deze vorig seizoen in première
gegane produktie is nu op tour
nee door ons land en staat don
derdag in de Leidse Schouw
burg. Op grond van beschrijving
van de eerste voorstellingen lijkt
het decor in de loop van de tijd
enigszins aangepast en worden
de rollen van Oberon en Titania
nu door andere acteurs gespeeld.
De goden Oberon en Titania
zijn afgedaald naar een eigen
tijds park in onze samenleving -
bij Strauss in een nadrukkelijk
Duitse, bij Bogaerts in een
Vlaamse context. Zij proberen
de moderne mens weer tot ware
lustbeleving aan te zetten. Hun
methode blijkt echter niet te
werken: zij zijn slechts armzalige
exhibitionisten in 'de boskes', op
wie niemand begerig reageert.
Dan grijpt Oberon naar een an
der middel en laat een amulet
met erotische uitwerking maken
door kunstenaar Cyperiaan.
Deze laatste is een omduiding
van de beroemde Puck uit de
'Midzomernachtsdroom', zoals
ook de goden zelf en verder nog
andere elementen in een zeer
vrije bewerking aan dit stuk van
Shakespeare ontleend zijn.
Deze amulet heeft al evenmin
het gewenste effect; in plaats van
tot zinvolle lustbeleving leidt de
ze slechts tot platvloerse geil
heid. En regisseur Bogaerts ken
nende, wordt dat aspect met wei
nig terughoudendheid ten tonele
gevoerd; regelmatig gaat er ie
mand uit de kleren en ook verder
wordt er in dit opzicht weinig
aan de verbeelding van de toe
schouwer overgelaten.
Oberon faalt en eindigt in
kleinburgerlijke alledaagsheid.
Hetzelfde geldt voor Titania, na
dat zij het achterstuk van een
koe heeft besteld en zich dooi
een stier heeft laten bespringen -
overigens is dit een beeld ont
leend aan de klassieke oudheid,
dat hier met toneelmatig kabaal
wordt gespeeld.
Dat alles is echter slechts een
deel van het ingewikkelde ge
heel. Daarnaast spelen de door
de genoemde toverkracht beïn
vloede relaties van twee paren
een wezenlijke rol en figureren
er nog een paar punkers en twee
stereotiepe ambtenaartjes. Met
name van de scènes met deze
mannetjes maakt Bogaerts vaak
komische intermezzi. Aan die af
zonderlijke onderdelen heeft hij
veel aandacht besteed en zich in
elk geval weinig merkbaar om
een eventuele grote lijn bekom
merd. Daardoor is het toch al ca
leidoscopische karakter van dit
stuk nog eens versterkt.
Dat valt in zekere zin te verde
digen. Als je al de thematiek van
dit stuk op één noemer zou kun
nen brengen, dan lijkt het meest
waarschijnlijk, dat Strauss ons
een beeld van de gevoelsarmoe
de in onze moderne samenleving
wil geven. Daarvoor is een conse
quente verhaallijn niet per se het
geschiktste middel. Integendeel
haast, een overzichtelijk beeld
op de ons omringende werkelijk
heid hebben we immers al lang
verloren.
Toch verzanden dit soort uit
spraken vrij snel in een weinig
zeggende algemeenheid. 'Het
Park' door 'Mannen van den
Dam' is een bizar stuk in een
WIJNAND ZEILSTRA
Voor kinderen vanaf negen jaar
LEIDEN - Het is bekend: piepklei
ne kinderen krijgen soms al viool
les. Ze maken daarbij gebruik van
kleine violen aangepast aan de
leeftijd van de kleuter. Een op het
eerste gezicht niet zo voor de hand
liggende mogelijkheid is het geven
van contrabaslessen aan kleine
kinderen. De Streekmuzieksehool
Leiden gaat wat dat betreft een
nieuw initiatief ontplooien. Het
lessenpakket zal in het volgende
cursusjaar worden uitgebreid met
contrabaslessen aan kinderen van-
,af negen jaar. Aan contrabas-do
cent Jules Kirch de vraag: waar-
"In Amersfoort en Den Haag is
men op de muziekschool al enige
tijd bezig met lessen op zogenaam
de mini-basjes. Bij violen en celli
bestaan behalve de gewone instru
menten voor volwassenen ook in
strumenten in kleinere maten, de
kwart-, halve- en driekwart-violen
en celli, aan te passen dus aan de
grootte van de leerling. Bij de vio
len gaat men zelfs tot achtste, tien
de en zestiende maten, de laatste
voor kleuters van drie vier jaar.
Ook de contrabas bestaat in ver
schillende maten, en sinds enige
tijd is daar de kwart-bas bijgeko
men, gemiddeld geschikt voor kin
deren vanaf negen jaar, alweer af
hankelijk van hun lichaamsbouw.
Vroeger begon men in het alge
meen op cello, en kon men dan op
vijftienjarige leeftijd overschake
len op contrabas. Een cello is ech
ter geen contrabas, het vereiste dus
toch een omschakeling naar een
ander instrument, hoe verwant
ook. Een voordeel van meteen op
contrabas beginnen is bijvoor
beeld ook dat het gehoor van het
begin af aan gewend en getraind
wordt in de intonatie, het zuiver
spelen van zeer lage tonen. Een mi
ni-bas mag dan al wat uiterlijk be
treft zo groot als een cello zijn, het
instrument is gebouwd als een
contrabas, heeft dus oplopende
flanken en contrabassnaren en
-stemming".
Zijn er wel kinderen te vinden
die geïnteresserd zijn in Zo'n heel
laag klinkend instrument?
"Er zijn kinderen die juist heel
erg gefascineerd worden door lage
tonen en die zich heel erg aange
trokken voelen tot zo'n groot in
strument. De ervaringen in Amers
foort en Den Haag zijn heel posi
tief, de jonge contrabassistjes zijn
vreselijk enthousiast, en dat heeft
ons doen besluiten ook in Leiden
dit unieke experiment te beginnen.
Een voordeel van het instrument is
ook dat je altijd in elk ensemble
met open armen ontvangen wordt,
er is altijd een schreeuwend ge
brek aan contrabassisten. De con
trabas vormt nu eenmaal de klank
basis, het onmisbare fundament
van het orkest, of dat nu klein be
zet of zeer uitgebreid bezet is. Hoe
Jules Kirch met twee leerlingen, die het verschil laten
grote en de kleine contrabas. i
het hier in Leiden en omgeving zal
aanslaan moeten we afwachten,
maar juist in een regio waar zoveel
ensembles en orkesten zijn is het
de moeite waard om te proberen
dit van de grond te krijgen. Net als
bij andere strijkinstrumenten zijn
er veel verschillende speelwijzen
mogelijk: strijken, tokkelen ('pluk
ken') en allerlei klankeffecten. Bo
vendien zit je niet vast aan een be
paalde muzikale stijl: behalve in de
klassieke muziek wordt de contra
bas gebruikt in de jazz en popmu
ziek, en in volksmuziek".
En als contrabassist in hart en
nieren, voegt hij er aan toe: "Bass
is beautiful - kun je je een mooier
instrument voorstellen dan de con
trabas?"
Wie meer wil weten over cello en
contrabas: zaterdag 12 april wordt
een cello-contrabas-demonstratie
gegeven in de Streekmuzieksehool
aan het Rapenburg 22, met mede
werking van docenten en leerlin
gen. Aanvang 10.30 uur.
MIES ALBARDA
Tijdens optreden in Leidse Schouwburg
LEIDEN Nog voor hij één
noot had gezongen, stond vast
dat het optreden van Rob de
Nijs in de Leidse Schouwburg
een groot succes zou worden.
Al bij het intro van de band
klapte de zaal mee. Na twee
nummers kon hij vaststellen
dat het een gezellige avond be
loofde te worden en ver voor de
pauze was de helft van het pu
bliek uit de stoelen overeind
gekomen en werden de bran
dende aanstekers omhoog ge
houden.
Rob de Nijs is bij zyn fans
enorm geliefd. Ze hebben bloe
men bij zich, die ze hem tussen
de nummers door in de handen
drukken, in ruil voor een kusje.
Ze zingen niet alleen de refrei
nen, maar ook de coupletten
van zijn liedjes mee. Ze eten uit
zijn hand en spreiden zijn bed.
En als hij hen vraagt om alles
wat ademt in vrede te laten be
staan, dan beloven ze hem dat
uit de grond van hun hart.
Natuurlijk, hij oogt nog
steeds als de ideale schoon
zoon. Dat was hij al in de tijd
dat hij 'Ritme van de regen'
zong en zijn populariteit mede
dankte aan zijn uiterlijke gelij
kenis met Cliff Richard. Een
tijd lang verdween hij uit het
zicht, maar sinds een jaar of vijf
is Rob de Nijs onverbiddelijk
terug. De ideale schoonzoon
van nu is wat ondeugender dan
vroéger. Hij is de ster met een
geruststellende knipoog, die
een opmerkelijke band met zijn
fans heeft opgebouwd. Het lijkt
alsof hij met hen de stilzwijgen
de afspraak heeft dat het alle
maal maar een spelletje is. dat
beide partyen hebben beloofd
zo goed mogelijk te spelen. Hij
wekt de indruk hen voor vol
aan te zien, neemt hen in ver
trouwen door te vertellen over
zijn relatie met Belinda Meul-
dijk en over het opdringerige
blad Privé. Hij schaamt zich
ook niet voor zijn leeftijd, zegt
dat hij niet had kunnen denken
25 jaar later nog steeds 'Ritme
van de regen' te zingen. En aan
het eind van zyn optreden
maakt hij bekend dat wie dat
wil na afloop met hem op de fo
to kan: "Ik ben goed voor m'n
fans", zegt hij. "Zelfs al krijg ik
kramp in m'n bek van het la
chen".
Ook muzikaal geeft hy zyn
publiek waar voor de centen.
Dat wil wat zeggen, want een
kaartje kostte 32,50 gulden. In
ruil voor de bijval die hij krygt,
voldoet hij aan alle wensen.
Zyn oudere hits verpakt hij in
een medley, hij doet een prima
robbertje rock en roll om de
schouwburg echt op tempera
tuur te brengen en toont zich
Rob The Nice in gevoelige lied
jes over afscheid nemen. Een
band van zeven man, onder wie
Ferdi Lever van de Tee Set,
zorgde voor een vakbekwame
begeleiding. Het geluid was
voorbeeldig, volvet en stevig
zoals dat bij het genre hoort,
terwijl toch elk instrument te
onderscheiden was. Al moet
gezegd dat de band zich in de
meer stevige nummers beter op
het gemak voelde dan in het
subtielere werk, dat vaak wat
log klonk.
Voor de pauze was Rob de
Nijs in zijn donkere bandplooi-
broek en korte jasje meer de ge
voelvolle entertainer, die het
contact met zyn publiek zocht
als ware het oude kennissen,
die een tijdje uit het oog zyn
verloren. Na de pauze was er
genoeg bijgepraat en ging hy er
in witleren broek voluit tegen-
Was het goed? Natuurlijk.
Wie Rob de Nijs niet goed vindt
plaatst zich zo ongeveer buiten
de samenleving. Hij weet de in
druk te wekken dat hij even
veel van het optreden geniet als
zijn publiek en komt geloof
waardig over. Dat pleit zeer
voor zijn kwaliteiten als enter
tainer. Pas toen hij zei dat 'Al
les wat ademt' recht uit z'n hart
komt. begon ik even te twijfe
len.
ARIEJAN KORTEWEG
Bob van Moor en Gerrie Abels in 'Het Park' van Botho Strauss.
Coppens)
