Fong Leng droomt
van mode-imperium
Let goed op de boeteclausule
Beaujolais
Consument
Davidoff-sigaret:
statussymbool
Aan buitenreclame
valt nog heel
wat te verdienen
MAANDAG 7 APRIL 1986
PAGINA 9
die drijfveer altijd wel aanwezig
zijn geweest.
„Ik hoop nog eens ontzettend su
per rijk te worden", vertelt ze zon
der omwegen. „Geld vind ik heel
belangrijk, ja. Wie ambities heeft,
kan niet zonder. Ik hou van een
goed leven, maar wat zeker mee
speelt is dat ik iets tot stand wil
brengen. Ik vind het belangrijk om
mensen mooi en interessant werk
te bieden. Echt, dat meen ik, ik
voel een sterke verantwoording
voor de mensen die bij mij werken.
Dolgraag zou ik beginnende ont
werpers in het zadel willen helpen.
Nederland barst van het talent, dat
onvoldoende kansen krijgt. Met
kopen help je de kunst natuurlijk
ook. Een grote collectie moderne
kunst lijkt me fantastisch.
- Waarom is het nog niet gelukt,
dat grote succes?
„Ik heb het misschien nog niet
goed genoeg gedaan".
- Hoe bedoel je dat: waren je ont
werpen niet geslaagd genoeg, of
heb je het zakelijk verkeerd aange
pakt?
„Het zou kunnen dat ik me nog
niet goed genoeg naar de commer
cie heb gericht. Een mens kan fou
ten maken, dingen waarvan je
achteraf zegt: dat had ik toch an
ders moeten aanpakken. Een mens
is nooit te oud om te leren, niet
waar? Kijk, als je werkelijk een
o
„Kom ik nou werkelijk zo hard
over?", vraagt modeontwerp
ster Fong Leng tegen het eind
van het gesprek. En als ze een
aarzelend, maar bevestigend
antwoord krijgt, verzucht ze:
„Ik weet het, er zijn veel men
sen die me een rotwijf, een bik
kelharde tante, of een kreng
vinden. Ik geloof niet, dat die
mensen me dan kennen. Bik
kelhard noem ik iemand die
over lijken gaat, en als ik iéts
niet doe, is het dat wel. Wel ben
ik streng, voor mezelf en voor
mijn medewerkers.
De modeontwerpster ontvangt ons
in de zakelijk-rnoderne showroom
van haar atelier in Amsterdam-Os
dorp. Op de grond liggen met een
bestudeerde nonchalanche de eer
ste resultaten van haar 'Olympi
sche' opdracht op de grond uitge
stald: T- en sweatshirts en hand
doeken, die met hun opschriften
kracht moeten geven aan de Ne
derlandse lobby om de Olympi
sche Spelen van 1992 naar Amster
dam te halen. De ontwerpen ogen
fris en eigen, een hele prestatie als
je bedenkt dat er met de meest
voor de hand liggende en platge
treden symbolen gewerkt moest
worden: de niet weg te denken vijf
Olympische ringen, de drie be
faamde rode^ kruisjes van het wa
pen van Amsterdam, tulpen, bol
len, en - ja hoor - zelfs klompen.
Fong Leng pakte de opdracht
met grote voortvarendheid aan.
Aanvankelijk dacht het voorberei
dende comité aan een aardig ont
werp voor een T-shirt of zo, wat ze
kregen was een vrijwel compleet
sportassortiment, inclusief trim-
schoenen met rood-wit-blauwe zo
len, en fel bedrukte surfzeilen.
Zo'n twintig verschillende fabrie
ken wist Fong Leng voor haar ont
werpen te interesseren.
Ambities
Fong Leng laat zich niet van har
te portretteren: ze doet het omdat
haar nieuwste project publiciteit
kan gebruiken, maar praten over
zichzelf gaat haar duidelijk niet
makkelijk af.
Als we naar haar zin wat te lang
blijven stilstaan bij de moeilijke
periode die haar bedrijf aan aantal
jaren terug doormaakte, hoor je bij
wijze van spreken het pantser-
scherm naar beneden ratelen: „Ko
men jullie soms om daarover te
praten", bijt ze ons toe „Ik wil het
over positieve dingen hebben. Die
periode wil ik juist achtér me laten,
en niet voor me uitschuiven".
Toch trekt ze 'het scherm' nog
op. Na uren praten blijken de har
de lijnen om haar mond plots te
zijn verdwenen, en is haar statige
en afstandelijke houding onge
merkt overgegaan in bijna meisjes
achtig gedrag. Ontwapend eerlijk
is ze, als zij over een grote droom
vertelt. „Ja, enig zou ik dat vin
den", klinkt het enthousiast. „Het
lijkt me absoluut het einde om een
mode-imperium van het formaat
van Chanel, Cartier, of Yves St.
Laurent te bezitten. Stiekum zal
Fong Leng pakte de opdracht voor Olympische kleding voortvarend
aan. Ze ontwierp niet alleen kleding maar ook schoeisels, tassen ezn.
(foto ANEFO)
groot modehuis wilt, dan moet je
ook in het buitenland een markt
opbouwen. We hebben pogingen
gewaagd, en aanvankelijk leek het
dan erg goed te gaan. Als we op een
beurs stonden, regende het op
drachten. Op dat moment was dat
heel leuk, maar we beseften niet
dat daarna pas de ellende begon.
Je moet gaan produceren, je moet
gaan verzenden, je moet de collec
ties gaan verzekeren en je moet aan
een vervolg denken. Aan een een
malige verkoop heb je niets. Dus
dat betekent dat je moet gaan ad
verteren, om je naamsbekendheid
uit te bouwen".
Carla Fong Leng Tsjang groeide
op in Rotterdam als dochter van
een Chinese vader en Nederlandse
moeder. Na de Akademie voor
Beeldende Kunsten in Rotterdam
beheerde ze samen met Herbert
Behrens vijf jaar lang een fotopers-
bureautje. In 1965 vestigde zij zich
zelfstandig in Amsterdam als mo
defotografe. Stoffenfabriek Ross
International N.V. bood haar de
kans om dessins te ontwerpen, en
later ook kleding, die ze dan weer
zelf fotografeerde.
Mathilde
In 1971 opende Fong Long een
eigen zaakje in een nieuwe Drug
store aan de Nieuwendijk. Vijf
maanden later verhuisde de studio
naar de nog steeds bestaande win
kel in de sjieke P.C. Hooftstraat
Behalve haute couture begon
Fong Leng in 1975 ook voor de
confectie te ontwerpen. Ze ontkent
niet dat commerciële motieven
meespeelden, een zaak moest
draaiende worden gehouden.
„Nee, ik vind niet ik mijn kunste
naarsprincipes opzij heb gezet",
zegt ze, „Schilders verkopen ook li
tho's om in leven te blijven. Na
tuurlijk richt je je bij het ontwer
pen op verkopen. De uitdaging zit
hem daarin, dat ik met de beper
kingen toch geen concessies aan
de Fong Leng-stijl wil doen. Dat is
moeilijk, maar ook leuk".
Ook na de dood van 'ambassadri
ce' Mathilde Willink bleef Fong
Leng opvallen: een sprookjesachti
ge mode-missie naar het Midden
Oosten, winkels in Amerika, en
soms wel, soms minder spectacu
laire opgezette shows in eigen
land. Al die inspanningen leverden
niet het gewenste resultaat, met als
dieptepunt de berichten die in 1982
ook in deze krant hebben gestaan:
Fong Long met faillissement be
dreigd.
Fong Leng: „Economisch werd
het voor iedereen minder, dus ook
voor my. De beste herinneringen
bewaar ik aan de jaren '70. Het was
een krankzinnige periode, alles
kon alles mocht. Het zal wel geen
toeval zijn, dat myn ontwerpen
juist in die tijd enorm aansloegen.
Mijn kleurgebruik pastte in die
sfeer. Daarna werd alles strenger.
Maar ik moest doorgaan met kleur,
ik kan niet anders, die kleuren ho
ren by mij. In feite maak ik geen
mode. Mode heeft met trends te
maken. Ik maak kleren die mooi
zijn, die je altijd weer kunt dra
gen".
Geruchtenvorming
Failliet ging Fong Leng niet. Wel
balanceerde het bedrijf op het
randje, al was het alleen maar door
de verwoestende werking van de
negatieve geruchtenvorming.
De belangrijke stap uit het dal
betekende in 1981 de opdracht
voor spijkerbroek-gigant Levi
Strauss. Ze ontwierp onder andere
de zogenaamde patatzak-jeans,
wijd van boven, en smal van onder.
Inmiddels een vertrouwd gezicht
in het straatbeeld, maar de grote fi
nanciële klapper bleef toch nog uit.
Deels wijt Fong Leng dat aan op
grote schaal toegepast- plagiaat,
en deels aan de omstandigheden
dat het Levis ook minder ging. De
Nederlandse vestiging moest in
krimpen, en in andere landen zoals
Amerika werden haar modellen
nooit uitgebracht.
- Ben je inmiddels in rustiger
water beland?
„Nee hoor, nog lang niet. Zake
lijk gaat het niet slecht, maar zelf
ben ik onrustiger dan ooit: nu moet
het gebeuren, nu of nooit".
Terug naar de jeugd van Fong
Leng. Hoe ervaarde ze die? Ligt
daar de bakermat van haar door
zettingsvermogen en creatieve ta
lenten? Ze denkt lang na. „Ik ge
loof niet dat ik speciale herinnerin
gen heb. Burgerlijk was de sfeer
thuis zeker niet, maar ik herinner
mijn ouders toch als gewone keuri
ge mensen".
- Een Chinese vader en een Ne
derlandse moeder, dat moet voor
die tijd toch heel iets bijzonders
zijn geweest?
"Ik denk niet dat ik daar ooit
moeite mee heb gehad. Misschien
komt het nog. Wat wel zou kunnen,
is dat de sfeer van thuis doorwerkt
in mijn ontwerpen. Er hingen Chi
nese en Japanse prenten aan de
wand en het huis stond vol met
Boeddha-beeldjes, Chinese vazen,
en kamerschermen.
Als ik ergens een Boeddha-beeld
*"lk hoop nog eens ontzettend
zie staan, moet ik hem altyd even
over zijn bolletje strijken. Ik ben
ontzettend bijgelovig. Grappig, dat
je dat overhoudt uit je jeugd. Ik ge
loof wel in een soort magie. Als je
wilt dat iets uitkomt, moet je er in
positieve zin heel vaak en hard aan
denken. Ik denk vaak: het moét ge
beuren, het moét gebeuren... Bij de
Olympische Spelen heb ik dat nu
weer. Mochten de Spelen in Am
sterdam doorgaan, dan hebben we
er voor zeven jaar werk aan, anders
maar voor één jaar. Maar ik denk
alleen: het moét gebeuren. Dat zal
wel een rare tik zijn".
„Ik begin 's morgens met te zeg
gen, dat ik heel goed geluimd ben.
Ik kijk in de spiegel en zeg: Zó, dat
wordt me weer een dagje van
daag... Ik ben zelden slecht gehu
meurd".
- Welke karaktertrek of eigen
schap verafschuw je in mensen het
meest?
„Vieze nagels, of tanden die niet
niet verzorgd zijn... Onverzorgde
mensen, daar gruwel ik echt van.
Helemaal, als je zo iemand nog een
hand moet geven ook. Zo'n eerste
kennismaking vind ik altijd heel
super rijk te worden."
belangrijk. De eigenschap die ik
het meest waardeer, is vriendelijk
heid. Dat mensen open overko
men, en beslist niet negatief.
- Het niet hebben van een gezins
leven, ervaar je dat als een gemis?
„Nee, ik ben tevreden met het le
ven dat mij overkomen is. Als ik
vriendinnen zie met die blèrende
baby's, nou, dan denk ik: hartstik
ke schattig hoor, zo'n klein mensje,
alleen van jou is verdomd weinig
overgebleven, meid".
- Maar ervaar je het niet als een
onrechtvaardigheid: mannen kun
nen beide krijgen, zowel carrière
als een gezinsleven?
„Er zijn toch ook vrouwen die
het heerlijk vinden om onder de
vleugels van een man te zitten. En
die kerels kun je toch ook niet met
een schortje thuis zetten. Ik be
grijp eerlijk gezegd helemaal niets
van het feminisme, ik vind het heel
moeilijk om er iets zinnigs over te
zeggen".
Patricia v.d. Zalm en
Eric v.d. Velden
Hubrecht Duijker is voor
wijnliefhebbers zeker geen
onbekende. Van zijn hand
verschenen talloze boeken
over wijn en wijngebieden.
Op deze pagina laat hij elke
maand kennismaken me een
bekende of minder bekende
wijn.
Wijn van de maand
In een der mooiste Franse
wijngebieden wordt een der
aardigste rode wynen gemaakt,
Beaujolais. Het is een wijn die
haast net zo charmant smaakt als
zijn naam klinkt. En die nooit
streng is, strak of stug. Fransen
noemen hem wel 'de schaterlach
van de tafel'. Dat Beaujolais
aandacht verdient, komt vanwege
de oogst van 1985. Want die was
uitstekend, en de eerste grote
flessengolf overspoelt nu de markt.
Al eerder, in november vorig jaar,
maakte Nederland kennis met de
Beaiyolais Primeur van 1985. Maar
dat was een lichter type wijn dat
nu gedronken hoort te zyn. De
gewone, niet in haast gemaakte
Beaujolais 1985 heeft gewoonlijk
een gezonde rode kleur, en een
smaak met zowel fermheid als
fruit. Welk fruit precies is moeilijk
te zeggen. Dat verschilt per wijn.
Je ontdekt echter vaak tonen van
kleine rode vruchten, als kersen of
frambozen. De wijn werd vorig jaar
van optimaal rijpe druiven
gemaakt, dank zij het schitterende
najaarsweer. De temperatuur
tijdens de oogst liep wel tot 30
graden op.
Niet gelijk
Natuurlijk is niet alle Beaujolais
van 1985 gelijk, of even goed. Er
zijn zelfs mislukte wynen gemaakt.
Dat gebeurde vooral by boeren die
geen apparatuur hadden om
gistende wijn tijdig af te koelen -
wat gezien de hoge
buitentemperatuur absoluut
noodzakelijk bleek. Maar het
gemiddelde niveau is toch heel
aantrekkelijk: zelf heb ik
inmiddels tientallen geslaagde,
lekkere soorten Beaujolais
geproefd. Helaas weet inmiddels
de halve wereld dat 1985 een
succesoogst was voor Beaiyolais,
met als gevolg dat de prijzen
alweer gestegen zijn. Het feit dat
de betere soorten Beaiyolais - als
Moulin-a-Vent, Fleurie, Morgon
e.d. - steeds meer als vervangers
voor de nog veel duurdere
Bourgognes worden gezien, helpt
natuurlijk ook niet mee.
Villages
Ik zou daarom niet kiezen voor het
hoogste niveau, maar voor dat daar
net onder: Beaujolais Villages.
Wijnen met dat etiket komen uit
een groep van zo'n 40 gemeenten
met net wat betere grond dan die
van Beaujolais-zonder-meer.
Doorgaans hebben ze ook iets
meer kracht en concentratie dan
gewone Beaujolais. zodat ze ook
aan tafel perfect kunnen worden
geschonken. Of dat nu bij biefstuk
is, een balletje gehakt, een
jachtschotel, een haantje in
wijnsaus of gewoon wat pittige
kaas. Onthou wel dat alle
Beaujolais fris het lekkerst smaakt.
Zetdeflesdus van te voren even in
het melkvak van de koelkast, of
wat langer in de gang of
voordeurhal.
HUBRECHT DUIJKER
Wetenswaardigheden en tips
voor consumenten wekelijks
in "Consument", verzameld
door onze economische redac
teuren.
onder redactie van
Wim Fortuyn en Conny Smits
Wie mocht denken dat roken alleen
maar een hinderlijke gewoonte of zelfs
verslaving is, zit er helemaal naast.
Voor sommige snobisten schijnt het
zelfs een statussymbool te zijn. Zij
kunnen uit de voeten met het merk Da-
vidoff van tabaksfabrikant Reemtsma.
Bij de meervoudig modale sigarenro-
kers was Davidoff al jaren bekend.
Nieuw zijn echter de filtersigaretten in
een afwijkend pakje, dat maar liefst
acht gulden kost - voor twintig stuks.
Wat is er zo bijzonder aan Davidoff?
Uitgangspunt bij het op de markt bren
gen van dit merk, zo verklapte de pro
ducent laatst in het advertentievakblad
Adformatie, is een absurd hoge prijs:
het pakje moet zeker twee of drie keer
zo duur moet zijn als de andere mer
ken. We hebben lang getwijfeld tussen
f 12,50 en de uiteindelijke 8 gulden", zo
citeert het blad. Het zal ménig roker
een hoestbui bezorgen.
Schitterende maxi-foto's met heel
klein maar opvallend aanwezig het
biermerk Heineken. Typografisch zeer
verzorgde opwekkingen in het blauw
om toch maar een keer met de KLM
naar Los Angeles of Bangkok te
vliegen. Levensgrote opwekkingen om
je geld toe te vertrouwen aan de Post
bank.
Wat ooit op Schiphol begon, dreigt
uit te groeien tot een nieuwe reclame
industrie: Naast pers-, ether- en bio
scoopreclame is vooral de buitenrecla
me in opmars, via bussen en treinen
met reclameboodschappen, via lichtre
clames aan gevels en lichtmasten, via
reclamezuilen en -borden. Voorlopig
klapstuk is natuurlijk de weinig subtie
le zuil bij de Leidse Holiday Inn, de
cowboy die een sigarettenmerk aan
prijst.
In totaal staan er nu zo'n duizend van
dit type reclame-uitingen in Neder
land, waarbij Amsterdam met 200 ex
emplaren koploper is. Volgens een re
cent onderzoek van de Erasmus-uni
versiteit bij 12 grote gemeenten wor
den de steden „overstelpt met aanvra
gen voor vergunningen om reclame te
mogen maken". Buitenreclame omvat
slechts vijf procent van de totale recla
mebestedingen en is volgens de onder
zoekers P. S. Meyberg en A. H. Anbeek
nog een „onderontwikkeld gebied".
Er valt volgens dit tweetal nog veel
te verdienen, want geen enkele recla
me-uiting mag zonder vergunning wor
den aangebracht. Bovendien komen
uitsluitend drukbereden gemeentewe
gen in aanmerking voor de maxi-bor-
den, want de snelwegen zijn verboden
gebied. Waagt iemand het daar een
Lage rentevaste hypotheek:
De weinig subtiele zuil aan de
Plesmanlaan in Leiden.
bord neer te zetten, dan duurt het
meestal niet lang of het wordt zonder
commentaar in opdracht van de Rijks
waterstaat verwijderd.
Onder druk van adverteerders pro
beren de reclamebureaus dan ook
vooral met grote gemeenten contrac
ten af te sluiten. Verkoopleider Bersee
van het Amsterdamse reclamebureau
Publex: „We zijn voorzichtig begonnen
met een paar supermarkten en toen
was het compleet een sneeuwbaleffect.
Er is nu een gigantische belangstelling.
De ruimte die wij beschikbaar hebben
is voor het hele jaar al uitverkocht. Dat
is in jaren niet gebeurd".
Nu de rente het laagste peil sinds 20
jaar heeft bereikt, gaan tal van huizen
kopers over tot het afsluiten van hypo
theken met een rentevaste periode van
tien jaar of zelfs langer. Vooral jonge
mensen die hun eerste huis kopen,
vaak op het maximum van hun draag
kracht, willen zich op die manier zeker
heid verschaffen over hun uitgaven.
Volgens de Vereniging Eigen Huis
willen de kopers van al bestaande wo
ningen in drie van de vijf gevallen ze
kerheid over hun rentelasten. In geval
van nieuwbouw streven zelfs vier van
de vijf kopers - het gaat hier vaak om
die jonge beginners - naar een lange
rentevaste periode.
Door de bank genomen wil op dit
moment 70 procent van alle kopers de
rente vijf jaar of langer vast zetten, uit
vrees dat aan de huidige, dalende, ten
dens weer spoedig een einde komt. Of
die vrees terecht is, zal moeten blijken.
De nog steeds oplopende kastekorten
van de Nederlandse, maar ook de Ame
rikaans^ overheid kunnen er gemakke
lijk toe leiden dat de rente straks weer
omhoog gaat. Als het nog steeds onze
kere economisch herstel vastloopt, zal
dat er eveneens toe leiden dat de ban
ken meer rente gaan vragen.
Een belangrijke factor is de inflatie.
Als de prijzen omhoog gaan, neemt de
geldontwaarding weer toe en dus ook
de rente: als de gulden ieder jaar een
dubbeltje minder waard zou worden,
moet de rente al op tien procent liggen
willen de banken er niet bij inschieten.
Het inflatiepercentage legt de bodem
in de rentetarieven.
Is er kans op hogere prijzen? Ten de
le wel. Aan de daling van de lonen, die
voor een belangrijk ook de prijzen be
palen, lijkt een einde te komen nu het
met de arbeidstijdverkorting niet meer
zo vlot. Aan de andere kant dalen de
prijzen van allerlei grondstoffen en
produkten nog steeds. De overproduk-
tie van bijvoorbeeld olie en tin. melk
en graan, videorecorders en computers
werkt dat in de hand.
Bovendien liggen de rentetarieven
die de banken rekenen met bijna zeven
procent nog steeds ver de inflatie, die
praktisch tot nul is gedaald. Ze kyken
nu nog de kat uit de boom, maar als de
prijzen zo laag blijven als nu zullen de
banken wel verder omlaag moeten met
hun tarieven.
Boete
Kortom, zekerheid is er niet te geven.
Een rentevaste periode van tien jaar of
langer geeft die wel, althans over de
rentelasten en -lusten. Maar niet alleen
voor de consument, ook voor de ban
ken. Wie na een paar jaar wil of moet
verhuizen zit natuurlijk wel aan die
rentevaste periode vast. Vervroegd af
lossen kost al gauw een boete. Die kan
meevallen als de rente op het moment
van aflossen hoger staat dan de vaste,
afgesproken rente. De bank kan het
geld dan immers ook weer tegen die
hogere rente uitlenen.
Maar als de dagrente op dat moment
lager is dan de contractrente: kunnen
de boetes tot duizenden gulden oplo
pen. Veel banken hanteren namelijk
een 'contante waardeclausule' en gaan
er in zo'n geval van uit, dat het rente-
verschil van dat moment geldt voor de
hele resterende periode. Op basis daar
van berekenen zij de schade en verwer
ken die in de boete. Een voorbeeld van
Eigen Huis: bij een hypotheekbedrag
van 150.000 gulden en een dagrente die
drie procent lager is dan de contract
rente en een nog resterende rentevaste
periode van 15 jaar, is de boete mini
maal 30.000 gulden
Daarmee staat de zekerheid voor de
consument minder vast dan ogen
schijnlijk lijkt. Niet iedereen kan vijf
tien jaar vooruitzien. Niet alleen kun
nen schulden of sterfgevallen leiden
tot gedwongen verkoop, ook verhui
zing kan aanleiding zijn voor vervroeg
de aflossing. Waarmee niet is gezegd
dat in alle gevallen ook boetes betaald
moeten worden. Dat verschilt van
bank tot bank, van verzekeraar tot ver
zekeraar.
Niet gelijk
Ook de hoogte van de boete is niet bij
elke hypotheekverschaffer gelijk
Sommige hanteren een gelimiteerde
aflossingsboete bij verkoop; vaak
hangt de boete af van de reden tot ver
koop. Bij verhuizing van een koop-
naar een huurhuis ligt dat anders dan
bij een sterfgeval. En ten slotte is het
niet altijd nodig de hypotheek af te los
sen: wie een ander huis koopt kan in
een aantal gevallen zijn hypotheek
Volgens Eigen Huis, dat de hypothe
ken met een lange rentevaste periode
aan een ondezoek onderwierp, komen
van de 34 hypotheken er slechts negen
in aanmerking voor een positieve
beoordeling wegens boetevrye aflos
sing by verkoop. Wie de resutaten wil
lezen kan het maartnummer van de
Woonconsument, het blad van de ver
eniging, er op na slaan. (Eigen Huis
Postbus 735, 3800 AS Amersfoort, tel;
033-622308).
Bronnen: GPD, Consumenten Gids,
Koopkracht, Eigen Huis, Adformatie
cn TNO-blad.
