'Wat U Wilt': opvallend lichtvoetig toneelspel Danseressen stellen zich kwetsbaar op Shakespeare bij Piibliekstheater 11 ai tink blijft tot'88 Reisopera moet Hoving is angel kwijt Liederen indrukwekkend vertolkt Imperium grijpt te hoog Palazzolo: uitdrukking van menselijke gevoelens MAANDAG 7 APRIL 1986 KUNST PAGINA 11 Wal U Wilt' ('As you like if) van W. Shakespeare door het Publieksthea- ter. Regie: Karst Woudstra. Verta ling: Gerrit Komrij. Decor: Paul Gal lis. Muziek: Adriaan van Noord. Ge zien op 4 april in de Stadsschouw burg, Amsterdam. Aldaar nog te zien op II, 12, 19. 20, 24, 25, 26 april. Op 2 en 3 juni in Den Haag. AMSTERDAM - Bij de laatste Publiekstheaterproduktie van dit seizoen kan en mag er gela chen worden. In zijn regie van Shakespeare's 'Wat U Wilt' schuwt de veelal terughoudend en intellectualistisch opererende Karst Woudstra zelfs niet hier en daar een ongecompoliceerd ef fectbejag. Van wezenlijk belang voor de kwaliteit van deze voor stelling is echter op de eerste plaats de ronduit schitterende vertaling van Gerrit Komrij, waardoor de spelers over een bij uitstek speelbare tekst kunnen beschikken. Zoals zo vaak is de intrige van deze komedie moeilijk na te ver tellen, maar daarentegen in de beeldende theatertaal makkelijk te volgen. Alles draait gewoon om de liefde, en een verkleedmo- tief leidt tot de ontknoping en le vert een paar bruidsparen op. Sa men met haar nicht Celia en de nar Toetssteen vlucht Rosalinde. de dochter van de verbannen hertog, naar het Ardenner Woud. Nog aan het hof van Celia's vader is Rosalinde verliefd geworden op Orlando. Beiden vinden el kaar weer in het idyllische woud maar pas na vele verwikkelin gen, want Rosalinde heeft zich als man vermomd. Het eerste bedrijf speelt in de stad: de rest op het land. Dat is een verhelderende regie-ingreep geweest, want in de oorspronke lijke tekst wordt die tweedeling niet zo strikt toegepast. Wat we vanuit het Hofleven moeten we ten, wordt op een smal stukje to neel, dicht tegen de..toneellijst aan, in hoog tempo gespeeld. Dan schuift de toneelwand, die een vorstelijke woning aangeeft, weg en krijgt men zicht op een strak gestileerd buitenleven. Niet de suggestie van wouden wordt opgeroepen, maar een symmetrisch geordend lusthof met in hekken gegroepeerde smalle bomen. Het is weer één van Paul Gallis' prachtige toneel beelden, die eerlijk gezegd in houdelijk met de aanpak en op zet van het stuk weinig van doen heeft. Bezwaarlijk is dat echter niet, want dit decor biedt een neutrale achtergrond met een mooi ruimtelijk effect. De figurantenrollen worden in een traditionele, wat extra aange zette komedie-stijl gespeeld. De hoofdrollen krijgen in de meeste gevallen gelukkig net iets meer mee. Eric v.d. Donk geeft in drukwekkend gestalte aan de commentaar leverende Jacques, en natuurlijk is John Kraaykamp sr. voor de nar de perfecte vertol ker. Orlando en Rosalinde hou den bij Pierre Bokma en Terra Korterink iets melancholieks en krijgen daardoor meer diepgang. Annelies van der Bie speelt haar inzicht in de situatie op een spits vondige manier uit en is daar door een goede tegenpool. Helemaal in komediestijl loopt het verhaal niet af. Rosalinde's epiloog is geschrapt. Een onheil spellend verlicht slottafereel toont een verlaten ruimte, waar een eenzame knecht op een ste nen bank gaat liggen slapen. Een niet duidelijk te plaatsen wijzi ging, omdat een speelse aanpak de boventoon heeft gevoerd misschien een excuus voor zo veel 'onwerkelijke' lichtvoetig heid. WIJNAND ZEILSTRA Annelies v.d. tiie, Terra Korterink en Pierre Bokma in Shakespeares 'As you like it'. (foto Kees de Graarn AMSTERDAM - Bernard HaiUnk blijft tot april 1988 chef-dirigent van het Concertgebouworkest. Dan wordt het honderdjarig be staan van het Concertgebouw ge vierd. Met dit besluit, tot stand ge komen in een gesprek tussen or kestdirecteur drs. H. J. van Royen en Haitink vorige week in Londen, komt Haitink terug op zijn besluit om deze maand met stille trom te vertrekken. Haitink zal de komende twee seizoenen zijn werk als chef-diri gent van het Concertgebouworkest combineren met zijn functie als muzikaal directeur van de Royal Opera in Londen. Waar dat nodig is zal een extra-beroep worden ge daan op gastdirigenten: Leonard Bernstein, Eugen Jochum, Ashke- nazy en Haitinks opvolger Riccar- do Chailly (die in september '88 of ficieel in functie treedt) is gevraagd de komende twee jaar wat vaker het Concertgebouworkest te lei den. Met deze oplossing hoopt de di rectie van het Concertgebouwor kest, dat de nu al twee jaar durende ruzie tussen Haitink en de orkest leiding tot een einde is gekomen. Haitink heeft zich op tal van ma nieren verbitterd uitgelaten over de manier waarop zijn opvolger is benoemd. Volgens ingewijden had dit ongenoegen veel te maken met het feit, dat Haitink enerzijds wel erg graag de nieuwe artistieke uit daging van het leiden van een ope ragezelschap aanging, maar tegelij kertijd heel erg moeilijk het Con certgebouworkest, dat hij 25 jaar heeft geleid, kon loslaten. T oonkunstenaars AMSTERDAM (ANP) - Het plan dat de intendant van de Neder landse Opera Stichting onlangs heeft gelanceerd om een reisopera- gezelschap op te richten, moet worden uitgevoerd. Het is betreu renswaardig dat de commissie-Ba tenburg en de Raad voor de Kunst de noodzaak daarvan niet inzien. Dat schrijft de Koninklijke Ne derlandse Toonkunstenaars Ver eniging, een vakorganisatie van musici, in een brief aan minister Brinkman van WVC. "Naar onze mening is de vorming van een pro fessionele reisopera dé oplossing voor een aantal knelpunten. Bo vendien werkt het publiekswer- vend en dus op termijn kostenbe sparend", aldus de KNTV Het plan voor de oprichting van een reisopera heeft te maken met de voltooiing, binnenkort, van de Amsterdamse Stopera. De bespe ling van dit muziektheater zal een groot deel van de tijd van de Ne derlandse Opera Stichting (NÖSt) op gaan eisen, zodat er behoefte is aan uitbreiding van de activiteiten. De intendant van de NOSt, Jan van Vlijmen, wil daarom een reisgezel schap vormen, dat enerzijds klei nere theaters in den lande kan be dienen, en anderzijds jong Neder lands zangtalent de gelegenheid kan bieden in professionele pro- dukties ervaring op te doen. Daar toe zouden de drie bestaande ope raklassen van de conservatoria in Amsterdam, Den Haag en Maas tricht moeten worden samenge voegd, en een samenwerkingsver band vormen met Opera Forum. De NOSt heeft zich al bereid ver klaard een substantiële bijdrage te leveren aan de financiering van het plan. Het voorstel vond echter geen genade in de ogen van de commis sie-Batenburg, en ook het advies van de Raad voor de Kunst van 24 februari was negatief: het plan zou overbodig en bovendien te duur zjjn. "Wij kunnen ons niet voorstel len", schrijft de KNVT in zijn brief aan Brinkman, "dat in een nieuw en vergroot operabestel onvol doende middelen worden uitge trokken om de aansluiting tussen de opera-opleidingen en de be roepspraktijk te bevorderen. Juist de reisopera zal voor aankomende Nederlandse vocalisten een spring plank zijn, die zij anders node zul len missen". FILMPRIJS - De film 'De lifter' (The hitcher) van de Amerikaan Robert Harmon heeft drie prijzen gekregen op het Internationale fes tival voor politiefilms in het Franse Cognac. Rutger Hauer speelt één van de hoofdrollen in deze film. De film kreeg de prijs van de ju ry, de prijs van de kritiek en de te levisieprijs. MUZIEKCONCOURS - Singer Laren houdt voor de zesde maal het landelijk amateurconcours voor kamermuziek op zaterdag 7 en zondag 8 juni (voorronden) en op zondag 15 juni (finale) onder het thema Van trio tot nonet. Deelna me staat dan ook open voor ensem bles van minimaal drie en maxi maal negen personen, ongeacht de leeftijd. Uitgesloten van deelname zijn degenenen die een beroepsoplei ding in de muziek hebben doorlo pen en leerlingen van conservato ria, met uitzondering van leerlin gen geplaatst in de vooropleiding. Tm us Bronkhorst 'In Concert', ge zien op 4 april in het LAK, Leiden. Margie Smit met 'Two minutes Mrs. Smith', gezien op 5 april in het LAK. Leiden. LEIDEN - Twee danseressen van de groep Vals Bloed brach ten dit weekeinde in het LAK- theater een soloprogramma. Twee totaal verschillende voor stellingen, maar beide zeer de moeite waard. 'In Concert' van Truus Bronk horst is een sober, kaal program ma, zowel in vormgeving als spel. De danseres Bronkhorst heeft zich ver verwijderd van de aanpak van Vals Bloed. Niet lan ger speelt ze de rol van door de wol geverfd dame. Geen vrouwe lijk machtsvertoon, maar primai re bewegingen, van alle ballast ontdaan. Geen relativerende hu mor, maar een ernst die kwets baar maakt. Het begin is indrukwekkend. Een zinnelijk nummer van Prin ce schalt door het LAK, van een danseres is nog niets te beken nen. Dan komt ze op, gekleed in Solo's van Truus Bronkhorst en Margie Smit in het LAK een juten jurkje. Angstig tast ze langs de muur. Geleidelijk maakt ze zich daarvan los, maar één rood uitgelichte rechthoek op de vloer blijft taboe. In een volgende scène trekt ze, slechts gekleed in een donzen broekje, een stoet van zwanen over het podium. Een vredig ta fereel met een pastoraal geluids decor: belletjes, het gebalk van een ezel, gemompel en een kin derlijk deuntje. Met herhalingen weet ze het onopvallende opval lend te maken. Aan het slot ont staat een dreiging, ze jaagt haar bordpapieren zwanen bijeen. Het derde tafereel is het sterkst. Het Requiem van Mozart klinkt op orkaankracht. Bronk horst staat op de dansvloer in een strakke zwarte jurk. Ze be weegt amper, spreidt alleen haar armen. Alle nadruk valt hier op haar mimiek, op de smart en ver twijfeling die ze uitdrukt. Ze oogt zo kwetsbaar, dat het pijn lijk wordt om naar te kijken. Ook als de muziek zwijgt weet ze de spanning vast te houden. Een in drukwekkend beeld. Het slot is daarna een koude douche. Een vlot dansje in narrenpak op een discodeun. Een aardige aarzeling tussen man en vrouw, tussen ve nijn en afgetobdheid, maar een afknapper na het voorafgaande. Margie Smit Het soloprogramma van Mar gie Smit is meer relativerend van sfeer en theatraal verder uitge werkt. Ook bij haar gaat het om de angsten en genoegens van een rijpere danseres. Aan het begin zit ze op een pianokrukje, houdt zich keurend de kostuums voor. Ze speelt dat ze een danseres is vlak voor een optreden: two mi nutes mrs. Smith. Wat daarna volgt is te beschouwen als een uitwerking van wat in die twee minuten door haar heengaat. Ze maakt daarbij heel door dacht gebruik van allerlei audio visuele hulpmiddelen. Haar twij fels worden op een scherm ge projecteerd: ik twijfel over... ac ting dancers, sperciebonen of bloemkool, de werking van zaad dodende pasta. Haar angsten krijgen daarna visueel gestalte met behulp van een diaprojector. Ze is bang voor Bianca van Dil len, voor brekende hoogspan ningskabels, voor geile monni ken in een Grieks klooster. Haar angst voor honden bezweert ze door haar hoofd te leggen in de bek van een levensgroot exem plaar, dat op het achterscherm is geprojecteerd. Vervolgens danst ze in het rond met een filmpro jector die een filmpje met honde koppen draait. De dwangneuro- ses van een danseres laat ze zien in een tafereel, waarbij een stem op een band van één tot tachtig telt. Bij elke tel hoort een bepaal de beweging. Slaafs volgt ze de stem, maar als de getallen verha spelt worden, geeft ze de moed op. Dan zijn er ook nog de ver wachtingen waaraan ze moet vol doen. Ze moet hoger, dieper, ty pischer, spannender, gekker, er otischer. Met behulp van een trampoline probeert ze eraan te gemoet te komen. Aan het slot komen haar eigen verlangens aan bod: ik wil... nu misschien wel een hond, De Niro, slapen, dromen. Ik wil... een einde. En daarmee is de voorstelling voor bij. Ook Margie Smit stelt zich in haar solo veel kwetsbaarder op dan bij Vals Bloed het geval was. De openhartigheid haar herkenbare angsten en ver langens presenteert is ontwape nend, al maken de vormgeving en de humor dat ze toch duide lijk een afstand bewaart. Tegen over de indringende soberheid van Truus Bronkhorst stelt ze de voortdurende verbazing van een KuiQe in dansersland. ARIEJAN KORTEWEG Sieto en Marijke Hoving. Met Peter Lusse en Wiebe Cnossen (muziek). Gezien op 5 april in de Leidse Schouwburg. LEIDEN - Respect voor de con tinuïteit en het doorzettingsver mogen, waarmee Sieto en Marij ke Hoving elk jaar een nieuw, klassiek vormgegeven cabaret- programma uitbrengen, is op zijn plaats. Maar ook dat gevoel van waardering voor hun jaren lange staat van dienst kent zijn grenzen. Het lijkt wel, alsof de program ma's steeds zwakker worden. Of misschien is de kwaliteit welis waar redelijk constant gebleven, maar wordt het door het grote gebrek aan een verrassingsele ment steeds moeilijker om er be langstelling en enthousiasme voor aan de dag te leggen. Zater dagavond was de belangstelling overigens minimaal; veel meer dan vijfenzeventig toeschouwers waren er niet. In dit achtentwintigste pro gramma is de cynicus Hoving nu echt tot een zeurkous geworden de wesp heeft zijn angel verloren en kan hoogstens als een brom vlieg nog wat irriteren. In zijn ge heel kun je het programma niet eens echt slecht noemen, maar er heerst een matheid en een mid delmatigheid, die wel eens veel funester zouden kunnen zijn. Met name het tempo van de conférences van Sieto Hoving laat (mild uitgedrukt) veel te wensen over; we zijn langzamer hand aan andere tempi gewend geraakt. Afgezien daarvan leve ren zijn verhalen veel te weinig nieuwe, verrassende gezichts punten op. Grappen over 'St. Mient-Janneke' en Boersma kunnen nog maar nauwelijks leuk zijn. Werkloosheid, wapen wedloop, vandalisme en vooral de milieuproblematiek - het zijn onderwerpen, waar een geënga geerd cabaretier niet omheen kan. Het lukt Hoving niet om op die problematiek vanuit een ver rassend oogpunt in te gaan. Alleen het - nu al weer een beetje gedateerde - wijnschan daal levert een vrij aardig num mer op in nep-operettestijl: Die giftige Witwe. En de actualiteit komt om de hoek kijken bij het een paar maal memoreren van de omstreden uitlatingen van Den Uyl. Toch zijn dat slechts de te spaarzame krentjes in een over wegend grijze pap - jammer! WIJNAND ZEILSTRA. Woyzeck (Jaap Slagman) doet zijn beklag bij de kapitein (Koen van Iersel) Eric Siebel maakt als dokter aantekeningen over de geestelijke toestand waarin Woyzeck verkeert. (foto Fred Rohde» Met Büchners 'Woyzeck' Recital door Frans Fiselier, bariton en Han-Louis Meyer, piano. Gehoord in het Groene Kerkje in Oegstgeest op 6 april. OEGSTGEEST Grofweg ge sproken vallen programma's voor liederen-recitals onder te verdelen in twee typen. Het ene is het -specialistische-: met liede ren van één componist of één genre. Frans Fiselier en zijn vas te begeleider Han-Louis Meyer hebben gekozen voor de andere vorm: het 'allround programma'. Het samenstellen hiervan kost meestal meer moeite, maar geeft ook de mogelijkheid een per soonlijker keuze te maken. Een harmonische, en soms ver rassende, in hun geval: geduren de het recital nog ondersteund door gesproken toelichtingen. Een dergelijk zorgvuldig opge bouwd programma wekt de ver wachting dat de uitvoering op een even hoog peil zal staan, en hierin werd het publiek dan ook niet teleurgesteld. Dit bleek reeds onmiddellijk bij de aanvang van het recital, in een aantal (Engelse) liederen van Joseph Haydn. Vooral in het duistere 'The Wanderer', waarin Haydn wat sfeer betreft reeds vooruitloopt op Schubert's 'Win- terreise' ontstonden zeer fraaie toon- en sfeerschilderingen. De trage akoestiek van het Groene Kerkje speelde Frans Fi duidelijk parten. Vooral de giekere liederen, waarbij de kracht schuilt in de snelle, pitti ge uitspraak van de tekst, raak ten hierdoor enigszins in de ver drukking. Daarentegen waren de ingetogen liederen, die hun char me ontlenen aan verstilde melo die-lijnen en lang uitgesponnen spanningsbogen, schitterend. 'Meeresstille' en 'lm Frühling' bijvoorbeeld, met in het laatste lied Han-Louis Meyer's meesle pende opvatting van de piano partij. Maar ook aan het werk van Ne derlandse componisten werd aandacht besteed. Hoe kan het ook anders bij Frans Fiselier, die in 1984 bij het vocalistencon cours van Den Bosch in de cate gorie 'vertolking van composi ties van een Nederlands compo nist' de eerste prijs wegsleepte. De indrukwekkende uitvoering van Diepenbrock's 'Celebritat' en Ton de Leeuw's 'Vyf liederen op teksten van Lorca' kwam dan ook niet als een verrassing. Een zeer persoonlijke en boeiende interpretatie van Fran cis Poulenc's liederencyclus 'La Fraicheur et le Feu' besloot het recital. In deze uiterst lastige lie deren waren Frans Fiselier en Han-Louis Meyer opnieuw in drukwekkend: de surrealistische sfeer die deze liederen kenmerkt, werd uitstekend overgebracht. Dat beiden hierbij ook nog de suggestie konden wekken, als werd dit alles ter plekke geïm proviseerd, tekende niet alleen het enthousiasme, maar ook het niveau van deze jonge musici. ABRAHAM GOEDHALS 'Woyzeck' van Georg Buchner, ge speeld door de Toneelgroep Impe rium. Regie, bewerking en verta ling: Robin Ruizendaal. Gezien in het Microtheater op 5 april. Aldaar nog te zien tot 26 april, elke vrijdag en zaterdagavond. LEIDEN - 'Woyzeck' behoort door zijn compactheid en zijn fragmentarische opbouw niet al leen tot de aangrijpendste, maar ook tot de moeilijkste stukken uit het internationale repertoire. Werken op routine en het streven naar een climax binnen een scè ne op basis op basis van de dia loog is onmogelijk. De dramati sche spanning mag geen mo ment verflauwen en elk tafereel moet er meteen bij de openings zin 'zijn', wat betekent dat een strak omlijnd, tot in de kleinste details uitgewerkt regieconcept aan een voorstelling ten grond slag moet liggen. Voor amateurs is 'Woyzeck' erg hoog gegrepen en de poging van de toneelgroep. Imperium, hoe sympathiek ook, om dit stuk met overwegend jonge krachten te realiseren, leek dan ook bij voorbaat een hopeloze opgave. Onder de regie van Robin Rui zendaal slaagden de spelers er dan ook niet in de korte scènes tot een strak geheel samen te smeden en vooral het gedeelte vóór de pauze bleef bestaan uit korte, losstaande taferelen. De visie van de regisseur kwam daarbij nauwelijks over, maar hij maakte het zich ook niet gemak kelijk. De muziekkeuze (Wag ner's Rheingold was al merk waardig) bij aanvang, smachten de violen aan het slot en de po ging de ruimte tot in de verste hoeken te benutten doorbrak eerder de beklemming dan dat deze er door vergroot werd. en het inlassen van een pauze leek zelfs dodelijk. De grote inzet van alle betrokkenen zorgde er ech ter voor dat de draad na de pauze toch weer opgepakt kon worden en mede dank zij de iets bredere dramatische structuren kwam daar zowaar een tragiek naar bo ven die groeide naarmate in de speelstijl soberheid overheerste. Zou Imperium er toe gebracht kunnen worden de pauze te laten vervallen en de speeltijd nog ver der te versoberen, dan zou de voorstelling waarschijnlijk aan kracht winnen. PAUL KORENHOF Expositie van portretten van Aldo Palazzolo, tot 19 april. Galerie Foto- mania Koppenhinksteeg 6, Leiden. LEIDEN - Tot 19 april zijn bij Fotomania portretten te zien van de Siciliaanse fotograaf Aldo Pa lazzolo. Deze foto's hebben hun bijzondere scherpte en contrast mede te danken aan een tech niek waarbij gebruik wordt ge maakt van een stof selenium ge heten die de titel van de tentoon stelling verklaart, 'Portretten in selenium'. Behalve door het procédé wordt het allesbepalende con trast versterkt door de tegenstel lingen tussen de vaak donkere kleding en de belichting van het gezicht. Deze nadrukkelijke lichtval accentueert bepaalde, trekken, zoals bijvoorbeeld het door rimpels getekende gezicht van een oudere man. Soms vestigt de weerkaatsing van het licht in de ogen of in bril- leglazen extra de aandacht op de blik waarin een afspiegeling van gevoelens te lezen is, zij het dat deze emoties ingehouden ge toond worden; een melancholi sche, doordringende, starende of ongedwongen blik. Palazzolo portretteerde mensen uit de Ita liaanse theater- en kunstwereld. Zijn 'modellen' variëren enorm in leeftijd en uiterlijke verschij ning. Uitersten zijn hier verte genwoordigd door jonge, mo dern of nonchalant geklede men sen en een tot in de puntjes ver zorgde theaterdiva. Hieronder zijn zeer sprekende voorbeelden die uitdrukking geven aan een bepaalde levenservaring of in stelling maar bij een aantal por tretten is de uitstraling helaas niet zo krachtig. Een opvallend kenmerk van de serie foto's is dat de meeste stukken noch overdreven geposeerd noch spontaan overkomen. Dit hangt waarschijnlijk samen met Palaz- zolo's werkwijze; hij laat aan de gefotografeerde persoon over hoe hij of zij zich presenteert maar compositorisch brengt hij variatie aan door plaatsing cen traal op het vlak of mee naar een hoek toe en selecteert vervol gens. Het verwarrende van deze por tretserie schuilt in de wijze waar op Palazzpolo slechts een deel van de persoonlijkheid laat zien door één aspect naar voren te ha len. Dit lijkt incompleet maar de ze bewuste keuze geeft een zeke re eenheid aan het geheel; door juist het individuele naar de ach tergrond te schuiven wordt het portet een beeld van algemeen menselijke gevoelens die vaak verborgen blijven maar Palazzo lo weet ze aan de oppervlakte te brengen. NANCY STOOP

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 11