Eén jaar Filmnet: geen feest, wel hoop ÉilmNei TV-rubriek Ook Aids is nu 'bespreekbaar door Nico Scheepmaker Westduitse tv brengt serie over jaren '30 Typhoon' van Krisztina de Chatel: dansen in de orkaan ZATERDAG 29 MAART 1986 RADIO-TV-KUNST PAGINA 39 De tram met paardentractie heb ik niet meer meegemaakt (wel de auto met een paard ervoor, in de oorlog), maar ik behoor toch wel tot de generatie die niet beter wist of een gevangene of ex-ge vangene, of een homoseksueel (die toen nog homofiel genoemd werd, omdat dat minder defini tief klonk), was op de televisie ie mand van wie je alleen het ach terhoofd zag, of met geraffineer de tegenbelichting alleen de con touren van zijn hoofd, alsof hij door een knipkunstenaar was uitgebeeld. Er is veel veranderd in de loop der jaren. Van de week kregen we, open en bloot, op het scherm te zien hoe de prijzen voor het beste gedicht en de beste teke ning werden uitgereikt aan de winnaars van een prijsvraag voor gevangen zittende 'zondagsdich ters' en 'zondagsschilders', een blijde gebeurtenis die uiterlijk in niets verschilde van zo'n soortge lijke prijsuitreiking aan mensen die geen 'zondagsgevangenen' zijn. Na de prijsuitreiking wer den de beide winnaars ook nog even geïnterviewd, waarbij geen enkele poging werd gedaan de identiteit te verheimelijken: geen tegenbelichting. geen ach terhoofd, geen deken over het hoofd. Idem dito met een sterretje voor de homoseksualiteit. De vier medewerkers van de caba retgroep 'Purper' stelden zich bij de Amsterdamse première in het Nieuwe de la Martheater (ik kan een avondje Purper van harte aanbevelen) al snel aan het pu bliek voor als de heteroseksuele mannen Eric Ó'Brey en Haye van der Heyden. de heterosek suele vrouw Adelheid Roosen, en de homoseksuele man Frans Mulder,- en daar ging het dan vaak over, over die 'natuurlijke' verschillen. Leuk. Probleemloos, althans wat het uitdragen van die verschillen betreft. Het is welis waar nog geen 'bon ton' dat ho moseksuelen zichzelf openlijk als zodanig manifesteren in het 'kantoorgeb^uren', of op school, of op de fabriek, maar in de thea terwereld windt men er door gaans geen doekjes meer om. Jos Brink, André van Duin, Robert Long, Willem Nijholt (in alfabeti sche volgorde) spreken vrijmoe dig over hun levensgezel maai misbruiken zijn naam niet... En ook aids, die zwaarbeladen ziekte die weliswaar niet uitslui tend maar toch voornamelijk met de homoseksualiteit verbon den is, is inmiddels 'bespreek baar' geworden. Het beste bewijs daarvoor was wel de Amerikaan se NBC-televisiefilm 'An Early Frost', die donderdagavond dooi Veronica (onder het pseudoniem VOO) werd uitgezonden. Je kunt natuurlijk zeggen dat een ge speelde film naar een verhaal niet zo in de privé-sfeei ingrijpt als de 'bekentenis' van een bekend persoon dat hij aan aids lijdt en bezig is er aan te sterven (Rock Hudson, George Tor), maar als een commerciële Amerikaanse televisiemaat schappij, die drijft op tv-reclame. zo'n onderwerp grootscheeps en met allure aanpakt (met in de hoofdrollen zulke bekende ac teurs als Ben Gazzarra - 'Hus bands' - en Gena Rowlands - 'A Woman under the Influence'), dan kun je er zeker van zijn dat zo'n onderwerp leeft onder het Amerikaanse volk en dus in hoge mate 'bespreekbaar' is. Er stond, zo lees ik in Televizier, dan ook een kwart van de televisietoestel len op 'An Early Frost' afge stemd, toen de NBC deze film vorig najaar uitzond. Op dinsdag 18 maart heb ik in mijn column de advertentie over aids overgenomen die het Britse ministerie van gezondheid in de Engelse zondagsbladen publi ceerde. Een aantal kernpunten uit die uitgewogen advertentie bleken in de NBC-film verwerkt te zijn: dat niet iedereen die het virus meedraagt ook aids ont wikkelt; dat normaal sociaal con tact met een persoon die het vi rus heeft, zoals handen schud den, elkaar omhelzen en kussen op de wangen ('social kissing') - moeder, oma, zusje kusten de be smette Michael, na langere of kortere aarzeling - geen risico met zich mee brengt; en dat ook heteroseksuelen de ziekte kun nen oplopen. Maar andere onderdelen van de advertentie (wat is veilige sex, wat is riskante sex, het risico dat druggebruikers met besmette in jectiespuiten lopen, de mogelijk heid dat je aids oploopt of a.' thans in het verleden kon oplo pen bij bloedtransfusie), kwa men niet aan bod, ten dele omdat het niet paste in het verhaal, en ten dele waarschijnlijk omdat het niet in het NBC-bcleid paste om een kwart van de Amerikaan se bevolking te confronteren met (ik noem maar wat) de gevaren van rectale sex zonder gebruik van condooms. Maar al bij al was het een goede, waardige en hoogstwaarschijnlijk ook nuttige film, ook al omdat het verhaal twee draaipunten had: de emo ties van de jonge homoseksueel die aids heeft opgelopen, en de emoties van diens vader, die de homoseksualiteit van zijn spor tieve zoon in den beginne niet kan accepteren. Oma had daar nog het minste probleem mee,- wat dat betreft zijn oma's in films altijd veel toleranter dan oma's in het dagelijks leven, als u het mij vraagt, nog even afgezien van de vraag of oma's begrip in deze (ik weet het niet hoor, ik werp de mogelijkheid alleen maar even op) niet werd aangewakkerd door het feit dat zij eigenlijk les bisch was. De lesbische tak van de homoseksualiteit - wordt die de laatste tijd niet een beetje ver waarloosd? Een nieuwe taak voor de televisie! Peter Woodward: niet ontevreden over Filmnet-aanhang. AMSTERDAM (GPD) - Peter Woodward, de algemeen directeur van het abonnee-televisiebedrijf FilmNet, lacht veel. Of dat een ui ting is van zijn opgewekte natuur, of dat hij daarmee zijn verdriet over het traag toenemende abon nee-bestand wil verbergen, is niet helemaal duidelijk. Hij is bereid te bevestigen wat al officieus de ronde deed: FilmNet heeft ruim 50.000 'leden' ingeschre ven. Vandaag is de firma, zetelend in een monumentaal hoofdstede lijk grachtenpand, op de kop af één jaar in actie. Een feestelijke her denking zou wat overdreven zijn. Maar Woodward (42) is allerminst door Peter Huysman ontevreden over de omvang van de FilmNet-aanhang. De vrijwel vlekkeloos Neder lands sprekende Brit noemt „de 50.000" een goede prestatie. Nog lang niet voldoende om de exploi tatie van abonnee-tv („Elke avond de beste films op tv") rendabel te doen zijn. Daarvoor zijn naar het oordeel van Woodward tenminste 300.000 abonnees nodig. Maar dat die er komen, daarvan is hij over tuigd. Hij wijst erop dat het bedrijf nog midden in het opzetten van een de gelijke infrastructuur zit. Daarmee bedoelt hij dat voorlopig zo veel mogelijk kabelnetten ,Ja" tegen abonnee-tv moeten zeggen. Op dit moment is FilmNet toegelaten op de kabel in 24 gemeenten: de drie (foto gpd) grote steden, plus Abcoude, Berkel en Rodenrijs, Delft, Delfzijl, Die- men, Eindhoven, Gouda, Gronin gen, Landsmeer, Leeuwarden, Ne- derhorst den Berg, Oostzaan, Ou- deramstel, Vernray, Voorburg, Wassenaar, Weesp, Zaanstad, Zwolle, Almelo en Hengelo. Dat betekent dat FilmNet kan doordringen tot 1 miljoen huiska mers. Aan het eind van dit jaar hoopt Woodward nog eens 800.000 potentiële klanten erbij te hebben. En in de loop van 1987 zou het „be reik" moeten zijn uitgebreid tot in totaal 2,5 miljoen kabelaangeslote nen. „Dan pas begint het voor ons. Tegen deze achtergrond is de vraag naar het huidige aantal FilmNet- abonnees niet erg relevant". De grote verliezen die nu worden geleden, zijn ingecalculeerd. Op de langere duur zal FilmNet „zeker winstgevend zijn". Maar zover is het nog lang niet. „Het is de bedoe ling een goede fundering voor de toekomst te leggen. Het mag bij wijze van spreken nog vier of vijf jaar duren voordat we op een ren dabel abonnee-bestand zitten. De financiële partners die in FilmNet samenwerken zijn krachtig genoeg om het tot die tijd uit te zingen". Die financiële kracht is er onge twijfeld. Toen anderhalf jaar gele den minister Brinkman van om- roepzaken aan acht bedrijven toe stemming gaf om abonnee-tv op de televisie te brengen, waren er ei genlijk maar twee die daadwerke lijk aan de slag wilden. FilmNet van speelfilmproducent Rob Hou wer, met de Zweedse videogigant Esselte als grote aandeelhouder. En ATN (Abonnee Televisie Ne derland), waarvan de twee belang rijkste pijlers zijn VNU (Verenigde Nederlandse Uitgeversbedrijven) en UIP (United International Pic tures), het samenwerkingsverband van drie van ae grootste filmpro- duktiemaatschappijen in Holly wood (MGM, MCA Universal en Paramount Pictures). Begin vorig jaar besloten beide kapitaalkrachtige abonnee-tv-be- drijven te gaan samenwerken. Op 29 maart 1985 ging het programma in het Haagse Congresgebouw offi cieel van start. De eerste abonnees werden ingeschreven. Zij betalen 35 gulden per maand en een één malig bedrag van 95 gulden voor installatie- en administratiekosten. FilmNet, die zijn activiteiten in tussen uitbreidde naar België en Denemarken, heeft nog de alleen heerschappij op de Nederlandse kabel. Maar andere vergunning houders liggen op de loer en kijken de kat uit de boom. Peter Woodward: „Het zou leuk zijn als er een concurrent kwam opdagen. Maar ik zie het voorals nog niet gebeuren. Aan de andere kant moet je natuurlijk altijd reke ning houden met deelname van an deren. Het zou dan een bedrijf moeten zijn dat zich richt op een andere programma-soort, bijvoor beeld een specialist op het gebied van nieuws of sport" Die sport verstrekt FilmNet in bescheiden mate, in de vorm van buitenlandse Screensport-items, óók. Veel interessanter zouden echter de live-beelden van het Ne derlandse topvoetbal zijn geweest. Maar ondanks het bestaan van een contract met de KNVB, verbood de rechter de uitzending ervan. De bond had verzuimd de achterban (de meerderheid van de clubs uit het betaalde voetbal) in te lichten. De overeenkomst werd ongeldig verklaard. FilmNet reageerde bitter. „Het Nederlandse publiek heeft recht op integrale voetbalwedstrijden op de televisie", verklaarde een boze Woodward. Nu zegt hij: „We zijn al weer over onze teleurstelling heen. Maar het is een onbegrijpelijke gang van zaken. Veel van onze pro motie- en reclameactiviteiten die op deze nieuwe vorm van dienst verlening waren gericht zijn in het water gevallen". Een ander proces won FilmNet. Dat tegen een Haagse handelaar in decoders voor 300 gulden die het mogelijk maken ongelimiteerd en zonder betaling van abonnements geld van het a-tv-filmaanbod te ge nieten. De verkoop moest gestaakt worden en zelfs het bezit werd strafbaar gesteld. FilmNet heeft in middels het „storingssignaal" zo danig veranderd dat zelfs met ille gale decoders geen a-tv program ma meer is te „ontklutsen". Een groot probleem voor de ex ploitant van abonnee-tv is dat „po tentiële klanten geen kennis kun nen nemen van het produkt dat zij willen kopen". De Kabelregeling van minister Brinkman verbiedt zogenaamde „ongerichte versprei ding" van de programma's. De ka belkrant heeft die mogelijkheid bijvoorbeeld wél. Gedurende een periode van twee jaar kan elke ka belaangeslotene naar de kabel krant kijken en daarna besluiten zich te abonneren. Woodward: „Ook wij zouden een gedeelte van de dag bij iedereen moeten kunnen binnenkomen. Daarmee zou de marketing-drem- pel, zoals wij dat noemen, voor een belangrijk deel verdwijnen. In Frankrijk mag het publiek overdag wél naar abonnee-tv kijken; 's avonds wordt het programma dan weer gescrambeld (gestoord, „door elkaar geklutst") en bezitten alleen de abonnees over een décoder die het signaal ontstoort". Tevreden abonnees De Nederlandse abonnees zijn volgens Woodward tevreden met het „middle-of-the-road" aanbod dat FilmNet presenteert en zeer Amerikaans georiënteerd is. Er is een continu onderzoek gaande naar wat de mensen willen. „Er is wel een tendens te bespeuren naar een grotere Europese inbreng. Daar gaan we rekening mee hou den: meer Franse en Italiaanse films bijvoorbeeld. En eventueel wat meer seks". Van berichten over een weinig rooskleurige toekomst van abon nee-tv in de Verenigde Staten (door de concurrentie met de huis video), is Woordward niet erg on der de indruk. Hij laat het februari nummer van het toonaangevende filmblad „Screen International" zien. Daarin staat dat de Ameri kaanse abonnee-tv een succesvol jaar achter de rug heeft en een spectaculaire groei doormaakt. BONN (GPD) - De wereld van de jaren dertig. Onder deze titel brengt het Westduitse ZDF vanaf 6 april zes zondagavonden achter el kaar een unieke televisiedocumen taire. ZDF-redacteur Dieter Franck wil een antwoord geven op de vraag hoe de mensen in de jaren '30 leefden. Het tijdperk begon met de beurscrisis in Wall Street en ein digde met de Tweede Wereldoor- i log. Hoe verwerkten de mensen al le ontwikkelingen in die periode? Dat was de vraag waarop Franck heeft geprobeerd een antwoord te geven. Hij is daar goed in geslaagd. Voor de eerste keer is er op de tele visie een wereldportret te zien van de jaren '30. De serie bestaat uit de meest dramatische, amusantste, opwindendste beelden die in de ar chieven van 24 landen verspreid over de hele wereld werden gevon den. Een document over de grote gebeurtenissen en het leven van al ledag. Hoe woonde een hoe werkte men? Wat deden de mensen met hun vrije tijd? Wat betekende het om te wonen in Berlijn of Magnito gorsk, of in een Chinees dorp tij dens de Japanse oorlog, in Spanje tijdens de burgeroorlog, in Neder land tijdens de crisis? Om het beeld volledig te maken komen ook technologische ontwikkelin gen, records, mode, tophits, sensa ties en idvlles aan bod. Franck heeft verder geprobeerd het historische decor achter al die menselijke gebeurtenissen zicht baar te maken. Niet alleen de obli gate beelden over de beurskrach in Wall Street, maar ook aangrijpende opnames over de golf van ellende die daarna over de wereld spoelde. De aanpak van sociale en econo mische problemen enerzijds door de New Deal van Franklin D. Roo sevelt, anderzijds door de grote ter reur van Josef Stalin. De proletari sche solidariteit van de armen in Rotterdam, maar ook het ideologi sche slagveld Spanje, testgebied voor Hitiers wapenfabrikanten. De Lange Mars van Mao in China en de geweldloze weerbaarheid van. Mahatma Gandi. De nieuwste vliegtuigen en de opwindendste dansen. Alle facetten van het leven komen aan de beurt. Drie jaar lang heeft Franck met een team medewerkers de wereld rond gereisd op zoek naar oude films. In 1983 en 1984 bekeken ze meer dan 5000 films uit 100 archie ven in 24 landen. Uiteindelijk res teerde ruim acht uur film. Een van de aardige vondsten is, dat elk his torisch document wordt voorafge gaan door een actueel beeld van dezelfde plaats anno 1986. De serie staat gelukkig niet stijf van zwaar commentaar. Veelal spreken de beelden voor zichzelf en is een en kel woord voldoende. Het ZDF spreekt van een unieke televisiedocumentaire. De kracht van 'De wereld in de jaren 30' is vooral dat er nu eens niet vrijwel uitsluitend oorlogsscènes worden vertoond, maar de nadruk ligt op het alledaagse en het buitengewo ne in een van de meest bewogen perioden in deze eeuw. 'De wereld van de jaren 30'. ZDF: Op 6 april om 20.15 uur het eerste deel. Frizzle Sizzle. (foto kippa» HILVERSUM (GPD) - De voor avond van de nationale voorronde, waarin uitgemaakt moet worden wie ons land dit jaar in Noorwegen moet gaan vertegenwoordigen op het Eurovisie Songfestival, wordt ook dit jaar gekenmerkt door een strijd op het psychologische vlak. Terwijl televisiekijkend Nederland en de jury pas dinsdagavond tij dens de rechtstreekse uitzending vanuit het Amersfoortse theater de Flint worden geconfronteerd met de inspanningen van de kandida ten, lijken de ingewijden de kaar ten al te hebben geschud. Het staat volgens hen eigenlijk al vast, dat het ditmaal slechts gaat tussen de zangeressen Dee Dee en Jody Pij per. Muziek- en tekstschrijver Eddy Ouwens, die de hand heeft gehad in de beide liedjes waarmee Dee Dee zich in de strijd werpt, toont in dit verband opmerkelijk weinig ge brek aan zelfvertrouwen. Kenne lijk extra gesterkt door het succes dat hij vorig jaar tijdens de Song- festivalfinale in Zweden oogstte met de winnende Noorse groep Bobbysocks laat Ouwens aan de vooravond van de Amersfoortse fi nale geen moment ongebruikt om dat zelfvertrouwen uit te dragen. „Ik heb de vliegtickets naar Noor wegen al op zak", zo schijnt hij al herhaaldelijk treiterend te hebben meegedeeld De concurrentie wordt daar na tuurlijk niet echt vrolijker van. Maar die heeft dan ook andere pro blemen aan het hoofd. Want wat te denken van de brief die producer John de Mol namens de NOS don derdag liet uitgaan en waarin door Dick Versteeg wordt meegedeeld dat het winnen de team straks in Noorwegen slechts met in totaal vier mensen op het podium mag verschijnen. In voorgaande jaren betaalde de NOS reis-en-verblijfkosten voor zes op het podium opererende artiesten, maar de bezuinigingswoede heeft dat aantal inmiddels gereduceerd. Een maatregel waardoor bijvoor beeld de uit vier meisjes bestaande groep Frizzle Sizzle, behoorlijk wordt gedupeerd. Bij onverhoopte uitzending naar Noorwegen voor ziet deze uit 'Kinderen voor kinde ren' voortgekomen formatie im mers in een toevoeging van een drummer en een synthesizerspeler. Door de NOS-maatregel zouden reis-en-verblijfkosten van deze twee extra artiesten door de be trokkenen zelf betaald moeten worden. Terwijl het gemopper over deze onverhoedse maatregel nog voort duurt, zijn ook in een geheel ande re sector van het nationale festival de frustraties nog niet wegge poetst. Al sinds jaar en dag is het Dansgroep Krisztina de Chatel met 'Typhoon'. Choreografie: De Chatel; idee en vormgeving: Peter Vermeu len; muziek: Simeon ten Holt. Ge zien op 28 maart in het LAK, Leiden. Aldaar ook vanavond. LEIDEN - Na jarenlang repetitieve dans in een zuivere vorm te hebben gebracht, stelt Krisztina de Chatel tegênwoordig haar hang naar per fectie bloot aan natuurlijke tegen stand. In 'Föld'. haar vorige cho reografie, was dat een aarden wal. dei de dansers met hun lichaam slechtten. In 'Typhoon' tornen ze op tegen een krachtige wind. ver oorzaakt door drie sterke windma- chines. Sinds ze deze confrontaties op- zoekt winnen haar dansen enorm aan kracht. De elementen beproe ven de deugdelijkheid van de keurslijven waarin ze haar dansers dwingt. Die uitdaging geeft haar choreografieën de spanning die ze in het verleden ontbeerden. De drie windmachines staan naast elkaar aan de rechterzijde van de dansvloer opgesteld. Bij het begin van 'Typhoon' zijn ze nog buiten werking. De vijf dansers, drie vrouwen en twee mannen, be wegen zich in een rechte lijn naar de machines toe en keren dan om. Ieder van hen maakt dezelfde serie bewegingen, maar niet op hetzelf de moment. Armen en benen wor den evenwijdig aan het lichaam be wogen, de vuisten zijn gebald. Langzaam ontstaat er tekening in de verhoudingen tussen de dan sers. Ze vormen diagonalen en zig zag-lijnen, waarbij knap gebruik wordt gemaakt van hun verschil lende lengte. Als bij toeval bewe gen twee, drie, vier dansers ineens synchroon. Dan gaan de propellers draaien Hun geraas overstemt de muziek, het 'Canto Ostinato' van Simeon ten Holt. Het bewegingsritme ver andert even, afhankelijk van of de dansers tegen de wind op moeten tornen of zich juist laten wegbla zen. Maar snel hervinden ze de eer dere kadans. Soms stelt één van hen zich uitdagend pal voor één van de propellers op, naar voren hangend tegen de luchtstroom. Dan zie je hoe hun adem haast wordt afgesneden. Met hun haren strak naar achteren en hun opbol lende pakken lijken het piloten uit de Eerste Wereldoorlog. Een stil stand die beweging suggereert De konsekwentie in de bewegin gen wordt steeds beter zichtbaar. Als de windmachines werken, zijn de handen geopend, bij windstilte zijn de vuisten gebald. Pas aan het slot verlaten de armen de lijn van het lichaam en waaieren breed uit, als om het pleit definitief te be slechten. Het gebruik van windmachines in de dans is niet nieuw. Kathy Gosschalk gebruikte ze een paar jaar geleden bij Werkcentrum Dans en ook in 'Elena's Aria' van Rosas wordt een windmachine ge bruikt. De wind van De Chatel is echter geen vroluk briesje, dat rond de rokken kwispelt, maar een vervaarlijke dijkenbestormer. een tegenstander die zich niet laat be dwingen Ze laat haar dansers zich schrap zetten tot ze uitgeput zjjn, .alsof het hun uithoudingsvermo gen is dat de duur van de voorstel ling bepaalt. Hun uitvoering was overigens zeer nauwgezet en krachtig. Ik ben benieuwd of De Chatel aan een cyclus over de elementen bezig is Dat zou betekenen dat ze na aarde en lucht nu water en vuur zal gaan gebruiken ARIEJAN KORTEWEG Dee Dee. (foto kippai gebruikelijk dat het produktie- ■team dat de televisie-uitzending van de nationale voorronde ver zorgt ook afreist naar het land waar dat jaar het grote Eurovisie Song festival wordt gehouden. Voor het eerst in de al meer dan een kwart eeuw durende geschiedenis van het evenement wordt nu gebroken met die traditie. Onder meer gedreven door be zuinigingsoverwegingen laat de NOS ditmaal voor het eerst de in ternationale uitzending vanuit Noorwegen over aan een andere zendgemachtigde. Veroniea-direc- teur Rob Out weigerde ruiling van zendtijd en eiste met succes de door zo'n slordige 600 miljoen tele visiekijkers bekeken uitzending voor zichzelf op. Dat had verre gaande gevolgen voor de onder NOS-vlag opererende ploeg die de uitzending in Amersfoort verzorgt. Er gaan nu alleen mensen naar Noorwegen die daar werk hebben, zo verordonneerde Rob Out. En zo reist straks alleen Leo van der Goot af als commentator buiten beeld Kommer en kwel te over derhalve, al voordat er in de voor ronde één noot is gezongen Dinsdagavond zullen de kandi daten, onder wie zich ook de zan geressen Michelle en Astrid Marz te vinden, twee liedjes zingen Hun prestaties worden beoordeeld door twaalf provinciejury's. De uitslag zal worden bekendgemaakt door Peter Graver, de Noorse ambassa deur in ons land. Niet minder gewichtig lijkt het optreden van Gerard Joling tijdens de pauze, waarin de jury zich moet beraden over de uitslag. Typerend voor de onbevangen sfeer waarin de vier meisjes van de groep Frizz le Sizzle het gebeuren tegemoet treden, is hun unanieme mening dat ze de confrontatie met Gerard Joling als ongemeen spannend er varen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 39