Damrak zit met kater verkiezingen
Afrika300 miljard nodig
Liefde ontbreekt
in huwelijk NAM
met Schoonebeek
OAE maakt plan voor economisch herstel
Einde Engelse
kranten dreigt
Grafische werkgevers:
flexibeler zijn met atv
Managers zijn
voor kabinet
Geen acties
machinisten
I dessol
ZATERDAG 29 MAART 1986
ECONOMIE
ADVERTENTIE
ADDIS ABABA (Rtr) - De Afri
kaanse landen denken vanaf nu tot
1990 ongeveer 305 miljard gulden
nodig te hebben om er economisch
weer enigszins bovenop te komen.
Dit staat in een herstelplan van de
Organisatie voor Afrikaanse Een
heid (OAE) waaraan gisteren en
vandaag de laatste hand is gelegd
op een ministersbijeenkomst in
Addis Ababa, de hoofdstad van
Ethiopië.
Dde ministers van financiën heb
ben dezer dagen de laatste details
hebben geregeld. Morgen en maan
dag zal het plan politieke goedkeu
ring krijgen op een aansluitende
bijeenkomst van de ministerraad
van de OAE. Vervolgens zullen de
Afrikaanse landen internationale
steun voor het herstelprogramma
vragen op een speciale bijeen
komst over Afrika in mei van de
Algemene Vergadering van de Ver
enigde Naties.
De minister van buitenlandse za
ken van Senegal, Ibrahima Fall,
verklaarde gisteren dat de Afri-
LONDEN (AP) - De uitgever van
drie Engelse kranten heeft gewaar
schuwd dat de kranten volgende
week zullen moeten worden geslo
ten, tenzij het personeel akkoord
gaat met een bezuinigingsplan dat
voorziet in het ontslag van 2.500
personeelsleden. Het gaat daarbij
om de Daily Express, de Star en de
Sunday Express. De eerste twee
zijn landelijke boulevardbladen
met een gezamenlijke oplage van
3.3 miljoen exemplaren. Van de
Sunday Express worden elke week
2.4 miljoen exemplaren verkocht.
Aan de basis van het conflict ligt
de strijd van de grafische bonden
om aan bestaande, verouderde pro-
duktiemethoden vast te houden.
Volgens uitgever Express Newspa
pers worden de kranten dinsdag
gesloten als er geen akkoord is.
Een andere dagbladuitgever, Ro
bert Maxwell, maakte sluiting voor
onbepaalde tijd bekend van twee
Schotse dagbladen. De kranten
zijn al twee weken niet versche
nen, nadat 230 journalisten in sta
king gingen uit protest tegen een
bezuinigingsplan dat 55 mensen
hun baan zou kosten.
ADVERTENTIE
Desso controleert alle
grondstoffen en test elk
tapijt in het eigen laborato-
num. Daarom mag alleen
op Desso-tapijt het Desso-
label staan.
En vandaar die 5 of 7
jaar schriftelijke garantie!
Kies maar.
Bij de Desso-dealer.
dessol
\jjezMü>pi/t I
kaanse landen zelf ongeveer zeven
tig procent van de benodigde 305
miljard gulden zullen kunnen op
brengen. De internationale ge
meenschap zal worden gevraagd
het overige geld op tafel te bren
gen.
Volgens minister Fall, die de lei
ding heeft gehad bij de opstelling
van het plan, moet het programma
een basis leggen voor duurzame
economische groei. Het slagen er
van zal echter in belangrijke mate
afhangen van de wil van de Afri
kaanse landen om tot structurele
aanpassingen van de economie te
komen, en ook van de reacties van
de westerse landen, aldus Fall.
Van de genoemde 305 miljard
gulden is meer dan tachtig procent
bestemd voor de landbouw en
daarmee verbonden sectoren. Prio
riteit wordt in het plan gegeven
aan maatregelen tegen de gevolgen
van droogte. Het streven is hon
gersnood te voorkomen door zo
veel mogelijk landen in Afrika in
staat te stellen in hun eigen voed-
selbehoefte te voorzien.
Een groot probleem bij de ver
wezenlijking van economisch her
stel is de buitenlandse schuld van
Afrika. Deze bedraagt momenteel
445 miljard gulden en vergt jaar
lijks tussen de 30 en 50 miljard gul
den aan rentebetalingen. Wat dit
betreft stelt het plan van de OAE
voor om niet-commerciële ontwik
kelingsleningen en achterstallige
rente tot schenkingen te verklaren.
De overige schulden en de rente
lasten zouden moeten worden om
gezet in nieuwe leningen met loop
tijden tussen de dertig en veertig
jaar.
DEN BOSCH - Pasen wordt dit jaar synoniem met storm en regen, als we het KNMI mogen geloven. Voor zon
moet je een heel stuk zuidelijker zijn en tal van mensen hebben de daad bij het woord gevoegd. Gisteren vertrok
vanuit Den Bosch de eerste autoslaaptrein van dit seizoen richting Avignon/Narbonne. In Zuid-Frankrijk moet
het heel wat beter worden. (foto anp>
Kort Zakelijk
Economie VS
Een belangrijke graadmeter voor
de economische ontwikkeling in
de Verenigde Staten, de 'Index of
leading indicators' is in februari
met 0,7 procent gestegen. Boven
dien blijkt het cijfer voor de voor
gaande maand gunstiger te zijn
dan was verwacht. Eerder was
voor januari een daling met 0,6 pro
cent opgegeven. Volgens econo
men maken deze betrekkelijk gun
stige cijfers een eind en aan specu
laties dat de Amerikaanse econo
mie mogelijk in een recessie zal ge
raken.
Lening IMF
Het Internationale Monetaire
Fonds (IMF) heeft 3 miljard dollar
beschikbaar gesteld voor 58 landen
in de komende vijf jaar. De lenin
gen zullen zo goed als renteloos
worden verstrekt. Het geld is af
komstig van een fonds voor landen
die worden geacht hun econo
misch beleid ingrijpend aan te pas
sen. Volgens het aangekondigde
plan van het IMF zal Pakistan de
grootste lening krijgen van 293 mil
joen dollar uit het fonds.
Winst Nutricia
Het voedingsconcern Nutricia
heeft afgelopen jaar een nettowinst
behaald van 32,5 miljoen gulden.
Dat is 25 procent meer dan in 1984
toen de nettowinst 26,1 miljoen
gulden bedroeg. Nutricia heeft dit
gisteren bekend gemaakt. De tota
le omzet groeide van 605 miljoen
naar 694 miljoen gulden.
Deze stijging lijkt kleiner dan hij
is als gevolg van herrekening van
de omzet aan het einde van het jaar
op basis van de toen geldende va
lutakoersen. De omzetstijging was
het grootst in het Verenigd Ko
ninkrijk.
Nu prijscompensatie vervalt
UTRECHT (ANP) - De grafische
werkgevers, verenigd in het
KVGO, vinden dat de grafische
bonden bereid moeten zijn om mee
te werken aan meer flexibele werk
tijden. Zij verlangen dat omdat de
verwachte daling van de prijzen
(deflatie) de prijscompensatie als
financieringsbron vóór arbeidstijd
verkorting ongedaan maakt. Dit
jaar zal zich volgens het Centraal
Planbureau voor het eerst een alge
mene prijsdaling van ongeveer een
half procent voordoen, na vele ja
ren van prijsstijgingen (inflatie).
AMSTERDAM (ANP) - De meeste
managers van grote ondernemin
gen willen dat het huidige kabi
netsbeleid wordt voortgezet. Een
minderheid (managers in de be
drijfsgroepen consumentenpro-
dukten, de bouw en aannemerij)
wil daarentegen wijzigingen in de
richting van een stimuleringsbe
leid. Dit blijkt uit een onderzoek
dat door de Vrije Universiteit van
Amsterdam is uitgevoerd in sa
menwerking met de adviesgroep
Public Affairs Consultants.
Voor het onderzoek werd aan 27
grote Nederlandse ondernemingen
(waaronder KLM, AKZO en Ven-
dex International) gevraagd welk
verband er is tussen politiek en de
bedrijven. Het bleek dat de onder
nemingen in toenemende mate ac
tief zaken doen op de politieke
markt en mensen in dienst hebben
voor contact met politici.
In het cao-akkoord van vorig
jaar, waarbij de grafische sector
zich als eerste bedrijfstak vastleg
de op invoering van een werkweek
van 36 uur, is bepaald dat de atv
zou worden betaald uit het inleve
ren van de prijscompensatie in
1985 en 1986. Vorig jaar stegen de
prijzen nog wel, en de werkgevers
hoefden toen de ongeveer twee
procent prijscompensatie niet uit
te betalen. Ook voor dit jaar was
rekening gehouden met een prijs
stijging, maar dat lijkt er nu niet in
tezitten.
"Thans is de situatie ontstaan
waarin de atv praktisch geheel
voor rekening van de werkgever
komen. Het argument dat werkne
mers hebben ingeleverd voor in
voering van de 36-urige werkweek
is niet langer houdbaar. Dat zou op
zijn minst tot gevolg moeten heb
ben dat de bereidheid van werkne
mers om in de bedrijven mee te
werken aan toepassing van meer
flexibele werktijden toeneemt", al
dus een commentaar in het KVGO-
blad van deze week.
KLEINE ONDERNEMERS
Mensen die na het genot van een
uitkering hebben een eigen be
drijfje zijn begonnen zijn met zel
den slecht gemotiveerd. Ze hebben
de stap naar het ondernemerschap
genomen om financiële redenen
maar ze blijken vaak niet opgewas
sen tegen de problemen die ze als
zelfstandige op hun weg vinden.
Dit constateert de stichting Klein-
nood in haar jaarversla over 1985.
Deze stichting geeft gratis advies
aan kleine ondernemers die met
een probleem kampen waar ze zelf
niet uitkomen.
Kies je tapijt, dan neem
je Desso: je kiest 't "zekere
voor het onzekere.
Want Desso geeft
schriftelijk garantie: 5 jaar op
wollen en katoenen tapijten,
en 7 jaar op synthetisch tapijt.
Kies maar.
Bij de Desso-dealer.
HEERLEN (ANP) - De machinis
ten op het NS-station in Heerlen
hebben gisteren besloten voorlo
pig geen acties te voeren. Aanvan
kelijk hebben zij de mogelijkheid
daartoe open gehouden, maar ze
zullen nu de verdere ontwikkelin
gen afwachten tot 1 juni wanneer
de zomerdienstregeling van de NS
ingaat. Die nieuwe regeling beviel
de Heerlense machinisten niet.
Een aantal van hen zou mogelijk
worden overgeplaatst.
Het actiecomité, dat onlangs de
administratieve ruimten van het
Heerlense station enkele dagen be
zet hield, heeft hiertoe besloten na
een onderhoud met de chef lijn
dienst in Utrecht. Daarbij is komen
vast te staan dat naast de reeds toe
gezegde verbetering van het aantal
diensten ook speciale aandacht ge
schonken zal worden aan inhoude
lijke verbeteringen van het werk
pakket. Daardoor zal een aantal
diensten minder intensief uitpak
ken voor Heerlense machinisten.
ADVERTENTIE
Kies je tapijt en wil je
kleur, dan neem je Desso.
Want Desso heeft ruim
300 mooie, aktuele kleuren.
Rijke strukturen, materialen,
dessins. En de zekerheid
van 5 of 7 jaar schriftelijke
garantie.
Kies maar.
Bij de Desso-dealer.
\jezi*ustapift I
De Amsterdamse effectenbeurs
kwam deze week met enige
moeite op gang. De kater van de
gemeenteraadsverkiezingen
werkte nog enigszins na en het
militaire treffen tussen Libië en
de Verenigde Staten in de Mid
dellandse Zee riep de nodige te
rughoudendheid op. Dit temeer
daar ook Wall Street duidelijk
moeite had in de eerste dagen
van de week zijn houding te be
palen.
door
C. Wagenaar
Na drie dagen handel met ma
tige omzetten stond de index van
de Amsterdamse lokale markt
ruim drie punten lager dan het
slot van vorige week vrijdag. Het
algemeen beursgemiddelde lag
toen bijna twee punten onder dat
slot en de internationals een
punt. Toen Wall Street woensdag
met een van zijn befaamde reuze-
sprongen van ditmaal 32 punten
naar een nieuwe historische top
uitschoot, verbeterde ook het
beursklimaat in Amsterdam. De
daling werd resoluut gestopt.
Behalve het vlootspektakel bij
Libië was ook de mislukking van
het Opec-bëraad een belangrijk
gegeven voor de Newyorkse ef
fectenbeurs. Maandag begon de
oliemarkt met nieuwe forse prijs
dalingen die echter tijdelijk door
het conflict in de Golf van Sirte
werden onderbroken. Toen daar
woensdag niets meer gebeurde
en duidelijk werd dat de VS zich
voor het Paasweekeinde weer uit
die Golf wilden terugtrekken
hervond Wall Street zijn kracht
en hervatten de olieprijzen hun
afbraak.
Revolutie
Maar ook een ander verschijn
sel van financiële aard kreeg de
ze week in de VS enorm veel aan
dacht, namelijk de paleisrevolu-,
tie binnen de FED. Vorige week
was al bekend geworden dat top
man Volcker het onderspit had
gedolven in een stemming over
een discontoverlaging in de laat-
se week van februari. Volcker
wilde wachten tot West-Duits-
land en Japan het voortouw had
den genomen maar onder-voor
zitter Preston Martin wilde on
middellijk tot verlaging over
gaan. Hij kreeg aanvankelijk de
helft van de zes andere bestuurs
leden achter zich en onttroonde
daarmee de voor het eerst in het
zevenjarig voorzitterschap van
Volcker de president.
Maar een van de voorstemmers
bedacht zich na het bekend wor
den van de uitslag en schaarde
zich weer achter Volcker. Die
won uiteindelijk het pleit en ver
laagde zoals bekend in de eerste
week van maart en na West-
Duitsland en Japan het disconto.
Maar ook de prijzen zakken
aanzienlijk. Zo lieten de consu
mentenprijzen, te vergelijken
met onze kosten van levenson
derhoud, in februari een daling
zien van 0,4 procent zodat de in
flatie verder op retour blijkt te
zijn. Maar Wall Street is al enige
maanden een zuivere rentebeurs.
Nu de conjunctuur nog altijd
duidelijk aarzelt maar de inflatie
verdwijnt worden de argumen
ten om tot een verdere rentever
laging te komen steeds klem
mender, zo luidt thans de opinie
in Amerikaanse beurskringen.
En daarom koerst de Newyorkse
effectenbeurs van het ene histo
rische record naar het andere
zonder veel af te slaan op econo
mische oneffenheden die tot
slechte, tijdelijke fricties worden
gebagatelliseerd.
Zo ver is onze beurs nog niet.
In Amsterdam wordt nu duide
lijk tegen de naderende parle
mentsverkiezingen aangehikt.
Toch is er absoluut geen sprake
van een flauwe stemming. Deze
week was daarvoor de dollar te
vast. Bovendien vijzelt Wall
Street telkens weer het moreel
op. Zo werd donderdag een
krachtig herstel geboekt waar
door vele eerder opgelopen ver
liezen belangrijk konden worden
ingelopen.
Koersrijzer
Koninklijke Petroleum trok
zich weinig aan van de nieuwe
druk op de olieprijzen en volgde
eerder de vaste dollar. Een forse
koersrijzer was EMBA die rond
20 procent in beurswaarde steeg
door een gunstig winstbericht.
Daarentegen was een teleurstel
lend resultaat bij Nagron de oor
zaak van een koersval van 20 pro
cent.
De Europese optiebeurs kon
deze werkweek per saldo iets
meer omzetten. In totaal werden
dat 210.000 contracten tegen
200.000 in de voorafgaande week.
Opnieuw was Koninklijke Olie
verreweg nummer een. Maandag
kwam het aantal afgesloten con
tracten op 40 procent van de dag
omzet van deze beurs. Philips
nam meestal de tweede plaats in;
ook in Hoogovens werden veel
call-opties afgesloten.
Het gedwongen huwelijk is uit
gedraaid op een soort verstands
huwelijk. In de wetenschap dat
je absoluut niet zonder elkaar
kunt. Tot echte liefde is het nooit
gekomen. Daarvoor miste het be
gin van de relatie de ware vonk.
Boerenachterdocht, gesterkt
door het feit dat de ene partner
als een olifant door de porselein
kast van de ander denderde. Des
ondanks kwam er een onverbre
kelijke band, begrip over en
weer, maar zakelijk was en bleef
het wel.
Mogen we de echtelieden even
voorstellen. De gemeente
Schoonebeek, hoeder van de
porseleinkast in een wereld van
kleine boerenbedrijven en vrij
wel verdwenen veenarbeid, en
de Nederlandse Aardolie Maat
schappij (NAM), de zakelijke
technoloog, gekomen om olie te
door
Rein van der Sleen
produceren en met om ontwik
kelingswerk te verrichten. Al
meer dan veertig jaar trekken ze
samen op, doch de kenmerken
van een idylle hebben altijd ont
broken. Wederzijdse zakelijk
heid staat in het 'trouwboeKje'
met hoofdletters geschreven.
De 27-jarige sociaal-econo
misch historicus drs. H. J. de
Jong uit Groningen heeft zich
een jaar lang verdiept in de rela
tie tussen beide. Of zoals hij zegt:
„gewijd aan de economische en
maat-schappelijke effecten van
veertig jaar oliewinning in
Schoonebeek". De betrekkingen
tussen de Schoonebekers en de
NAM zijn weinig veranderd, zo
concludeert De Jong. "De
Schoonebekers hebben zich al
tijd gereserveerd en terughou
dend opgesteld tegenover de
NAM. De sterke sociale binding
onder de boerenbevolking maak
te het aangaan van bindingen
met indringers niet noodzakelijk
of wenselijk". Men wachtte van
beide kanten af.
Dat begon al toen de Bataaf-
sche Petroleum Maatschappij in
1943 en 1944 bij Schoonebeek en
Coevorden olie vond. De Duit
sers zagen daar zeker brood in,
en stelden BPM'ers afkomstig
uit Nederlands-Indië voor de
keus of te werken in die Heimat
of de mouwen in Schoonebeek
op te stropen. Dat werd natuur
lijk Schoonebeek. Maar wat de
bezetter over het hoofd zag, was
zijn eigen onvermogen om de
specialistische oliejongens te
controleren. Onder het motto
"de beitel moet gerepareerd wor
den" ging de boor herhaaldelijk
uit de grond; wisten die Duitsers
veel. Na de oorlog was er geen
reden meer voor sabotage, en
verliep het boren driemaal zo
snel. Ondanks materiaal- en
geldgebrek werd de oliewinning
voortvarend aangepakt, en wer
den de werkzaamheden voortge
zet door de NAM, speciaal voor
dit doel opgericht door Shell en
Esso.
Sport
En Schoonebeek profiteerde.
De gemeente ontving via de on
dernemingsbelasting die de
NAM betaalde 17 miljoen gulden
extra, en deed daar leuke dingen
mee. Onder meer voor de sport
en de sociaal-culturele hoek. Na
1965 werden echter die extra be
lastinginkomsten van overheids
wege afgebouwd. Dat had voor
Schoonebeek - dankzij de NAM
eens de rijkste gemeente van Ne
derland - schrijnende gevolgen.
De zware lasten op naar verhou
ding puike voorzieningen druk
ten dermate op de gemeentefi-
nanciën, dat de gemeente na
1970 enkele jaren als tekort-ge
meente onder curatele van de
overheid werd gesteld om de uit
de hand gelopen uitgaven te sa
neren. Sinds 1974 is de zaak weer
gezond, en betaalt de NAM aan
gemeentelijke belastingen en lo
catievergoedingen ruim vijf ton
per jaar.
Grondeigenaren en boeren
mogen dan nooit hebben ge
vochten om de bruid, ze warm
den zich wel aan haar. De gemid
delde huuropbrengst voor een
produktielocatie bedraagt circa
1000 gulden per jaar, en dat is 2,5
maal de netto-opbrengst van de
grond bij normaal gebruik. Daar
naast beuren de boeren vergoe
dingen voor pijp-leidingtracé's
en snijschade (in verband met
beinvloeding van de perceels-
vorm), en maken ze dankbaar ge
bruik van het uitgebreide wegen
net. „Hierdoor waren moeilijk
bereikbare gronden beter te be
reiken en efficiënter te bewer
ken. De belangrijke nevenin
komsten en voorzieningen heb
ben ervoor gezorgd dat de klei
nere boeren in Schoonebeek het
langer hebben volgehouden dan
hun collega's in andere delen van
het land".
Evenwel, van integratie tussen
de oorspronkelijke bevolking en
de NAM'ers is lange tijd geen
sprake geweest. Er was betrek
kelijk weinig contact en begrip
voor eikaars levensstijl. Dat
sprak vooral uit het verenigings
leven en de vrijetijdsbesteding.
Dat concentreert zich voor veel
NAM'ers rond het moderne re
creatiecentrum De BoCo, voor
zien van zonneterras, zwembad,
tennisbanen en sociëteit. Dit
centrum is niet toegankelijk voor
niet-NAM'ers, en dat zet vooral
wat het zwembad betreft nog
steeds kwaad bloed.
Landbouw
Het zal puur toeval zijn, maar
feit is dat de NAM voor Schoone
beek op het juiste moment
kwam. Eind jaren veertig begon
de werkgelegenheid in de land
bouw zienderogen terug te lo
pen, en had de traditionele veen
arbeider geen draad perspectief
meer. Beide categorieën konden
bij de NAM aan de slag. Het ble
ken praktisch ingestelde mensen
te zijn, die zich wonderwel thuis
voelden in de technische boor-
wereld. Maar daarvan profiteer
den vooral de lager opgeleiden.
Het aantal hoger opgeleide
Schoonebeker NAM'ers is zeer
gering. Die (ook) beter betaalden
komen van elders.
Feit is dat beide partijen steeds
zakelijker met elkaar omgaan.
Dat bleek onlangs nog bij de be
slissing over de vestiging van de
gaszuiveringsfabriek. Schoone
beek claimde die, voorzag zich
van opties op grond en was er
klaar voor. De NAM hanteerde
strikt zakelijke gronden en ging
naar Emmen. Schoonebeek slik
te even een broKje weg. Als De
Jong het heeft over de evolutie
van een gedwongen huwelijk in
de richting van een verstandshu
welijk, dan is het goed daarbij
aan te tekenen dat een van beide
partners ooit kan weglopen, de
ander nooit. De NAM heeft die
bewegingsvrijheid, maar zal - al
le speculaties rond de lage olie
prijzen ten spijt - Schoonebeek
niet gauw opgeven. Afdichten
van het Schoonebeek-veld zou
een gigantische kapitaalvernieti
ging betekenen, en zakelijk den
ken staat dat in de weg.
Staande op zijn erf kijkt een Schoonebeekse boer naar boortorens i
de NAM die achter de weilanden opdoemen. (foto a
