'Je raakt het niet meer kwijt
Schoo wil 'meer dan graag' terug op Ontwikkelingssamenwerking
J achthavenzwendel
na vijf jaar toch
voor de rechter
Banden met Groot-Brittannië herdacht
DONDERDAG 27 MAART 1986
PAGINA 15
Reportage
DEN HAAG (ANP) - Nederland en Groot
Brittannië zullen in 1988 en 1989 gezamen
lijk op grootscheepse wijze herdenken dat
Prins Willem III van Oranje-Nassau (de ko
ning-stadhouder) en zijn Britse echtgenote
Prinses Mary Stuart in 1688 na een inval
door Mary's vader Jacobus van de Britse
troon werden verdreven ep in 1689 tot ko
ning en koningin van Engeland werden ge
kroond.
Prins Willem III was drie eeuwen gele
den, in 1688, eigenlijk de eerste 'Engeland
vaarder' toen hij met zijn vloot vanuit Hel-
levoetsluis de overtocht naar Engeland
maakte.
De manifestaties onder andere op cul
tureel, economisch, maritiem, toeristisch
en wetenschappelijk gebied zullen voor
namelijk een educatief karakter hebben.
Volgens het comité zal de herdenking jon
geren doen beseffen dat de verstrengeling
van de twee verwante volkeren méér dan
een uitsluitend landelijke betekenis heeft.
Prinses Margriet en prins Charles zullen
zich opwerpen als beschermvrouwe en
-heer.
Voorzitter prof. dr. Bachrach wil de in
vulling van het programma nog niet prijs
geven, omdat een aantal contracten nog ge
tekend moet worden en de financiële kant
niet rond is. Het programma zal, behalve
door het Nederlandse ministerie van onder
wijs en wetenschappen en de Britse over
heid, worden gefinancierd door sponsors.
Het definitieve programma is pas vast te
stellen wanneer duidelijk is hoeveel geld
door sponsors wordt aangereikt. Het Ne
derlandse ministerie van onderwijs en we
tenschappen steekt volgens Bachrach 'en
kele miljoenen' in het project.
Eind juni 1688 bracht een als matroos ver
momde Engelse admiraal stadhouder Wil
lem III de boodschap van zeven politieke
en kerkelijke leiders in Engeland. De bood
schap kwam in het kort neer op 'Come and
save England'. De zeven zagen met lede
ogen aan hoe de Franse 'zonnekoning' Lo-
dewijk XIV in Europa bijna ongehinderd
zijn gang ging en zijn expansionistische po
litiek een gevaar vormde voor de positie
van het Verenigd Koninkrijk. De prins van
Oranje wei d daarom gevraagd in Engeland
orde op zaken te komen stellen.
De Britse uitnodiging om de overtocht te
maken betekende voor de prins van Oranje
de mogelijkeheid om Engeland definitief
aan zijn zijde te krijgen in de strijd tegen de
expansiedrang van de Fransen, die ook een
reëel gevaar werd voor het voortbestaan
van de Republiek. Willem greep, de uitno
diging daarom met beide handen aan.
Willem besteeg er samen met zijn vrouw
Maria de troon, maar aan deze bestijging
werd een belangrijke voorwaarde verbon
den; de instelling van de 'Declaration of
Rights'. De aanvaarding van deze 'Bill' in
troduceerde het constitutionele koning
schap en maakte van Groot-Brittannië een
parlementaire democratie. Vanaf dat mo
ment was de inperking van de konings
macht een feit.
Sindsdien voltrok zich de ontwikkeling
die tussen Nederland en Groot-Brittannië
de band schiep voor drie eeuwen van bijna
onafgebroken vriendschap, slechts onder
broken door een enkele handelsbotsing op
zee. En dat wordt in 1988 en 1989 gevierd
MIDDELBURG (GPD) - De Mid
delburgse rechtbank ruimt op vrij
dag 18 april een hele dag in voor de
de nasleep van een enorme oplich
tingsaffaire rond indrukwekkend
ogende maar waardeloze aandelen
in een jachthaven in Florida. Op
die dag moet een 50-jarige Middel
burgse advocaat zich verantwoor
den voor zijn aandeel als tussen
persoon.
Medeplichtigheid aan oplich
ting, zo luidt de aanklacht. Boven
dien moet de advocaat zich ook
verweren tegen de aanklacht van
heling. Hij zou uit winstbejag gel
den hebben bewaard die de hoofd
persoon, een inwoner van Vlissin-
gen, via de zwendel had vergaard.
De Vlissinger werd in 1984 veroor
deeld tot vier jaar cel.
De 'zaak-Walter V.' loopt met het
internationale spitwerk van de
Vlissingse recherche meegerekend
al een jaar of vijf. Naarmate het on
derzoek vorderde, kwam ook de
persoon van de Middelburgse ad
vocaat meer in beeld. In het najaar
van 1983 werd hij enige dagen in
voorarrest gehouden en werd zijn
huis doorzocht. Dat de behande
ling door de rechtbank zo lang op
zich heeft laten wachten, heeft me
de te maken met een door de advo
caat ingediend bezwaarschrift te
gen zijn dagvaarding. Na verwer
ping van het bezwaarschrift door
de rechtbank ging hij door tot de
Hoge Raad. Ook daar ving hy bot
en nu komt de zaak dan eindelijk
voor de rechter.
De gedupeerden ondernamen al
eerder actie tegen de advocaat. Ze
dienden een klacht in bij de Raad
van Toezicht van de Orde van Ad
vocaten over zijn functioneren. Dat
leverde de advocaat uiteindelijk
een berisping op. Op het moment
dat het Openbaar Ministerie zich
begon te buigen over de vraag of,
en zo ja in hoeverre, de Middelbur
ger over de schreef was gegaan,
begponnen vier van de tientallen
gedupeerden een civiele procedu
re. Daarin stelden zfj de Middel
burgse advocaat aansprakelijk
voor hun schade, nadat de gedane
investeringen in de jachthaven
waardeloos waren gebleken. De
omvang van de schade stelden de
eisers gelijk aan de bedragen die zij
- met rente - in het Amerikaanse
project hadden gestoken. Boven
dien vorderden zij het in het voor
uitzicht gestelde profijt. Alles bij
een bedroeg dat ongeveer 4 ton.
Opzet
In dit geding bepaalde de rechter
dat de advocaat wel onzorgvuldig
had gehandeld maar dat van boze
opzet geen sprake was. De Middel
burger moest de gedupeerden 80
mille schadevergoeding geven, een
klein deel dus van het geld dat de
ze hadden geïnvesteerd. De gedu
peerden houden een hoger beroep
daarom nog altfjd in overweging.
In de civiele procedure voerden
ze onder meer aan, dat de advocaat
de betrouwbaarheid van het pro
ject had gegarandeerd. Zij stelden
dat hij tijdig had moeten nagaan of
er geen luchtje aan zat en dat hij
onzorgvuldig had gehandeld door
de Vlissinger het geld te geven zon
der te weten of hij wel met hem in
zee kon gaan
De advocaat zei toen dat hij zich
niet had bemoeid met het besluit
van ieder van de eisers om hun
geld te investeren en dat hij ook
geen enkele garantie had gegeven
over de betrouwbaarheid van de
Vlissinger. Hij had, zei hij, zeker
niet 'bemiddeld' of iemand overge
haald om de transacties aan te
gaan. Hij had slechts als een soort
postbus of betaalkantoor gefun
geerd.
De rechter gaf de advocaat ge
deeltelijk gelijk. De Middelburger
had, zo besliste hij, niet gegaran
deerd dat de Vlissinger en diens
project betrouwbaar waren. Maar.
aldus de rechter, hij had wel zijn
naam aan het project gegeven en
dat zou de gedupeerden (onte
recht) vertrouwen hebben inge
boezemd. Bovendien had hij wel
het geld geïnd en daarmee 'een ze
kere verplichting tot oplettend
heid' op zich genomen, aldus de
rechter, die concludeerde dat de
advocaat onzorgvuldig had gehan
deld.
Maar ook de gedupeerden zelf
hadden beter moeten uitzoeken
hoe betrouwbaar de Vlissinger ei
genlijk was voordat ze hun geld
stortten.
Verzekering
Zoals de zaken er nu voorstaan,
draait de advocaat niet zelf op voor
de kosten. De rechtbank heeft de
zer dagen ook bij vonnis bepaald
dat de Nationale Nederlanden,
waar de advocatenmaatschap van
de verdachte toe behoort, een be
roepsaansprakelijkheidsverzeke
ring heeft lopen, moet opdraaien
voor de schadevergoeding. Die is
het daar echter niet mee eens en
voert aan dat de polis daar geen
dekking voor biedt, omdat de ad
vocaat zich met zijn activiteiten
rond de jachthavenaffaire heeft be
wogen op het terrein van banken
of commissionairs en niet op het
terrein van de advocatuur.
De verzekeringsmaatschappij
voelt zich daarbij gesterkt door de
uitspraak van het tuchtcollege, dat
de Middelburger destijds berispte.
Dat college kwam tot die uitspraak
na overwogen te hebben dat de ge
wraakte activiteiten niet in het
vlak van de advocatuur lagen
VEGIN
LEIOSCH ALPHENS 0AGBIAD
800 r
1.000
1.200
1.400
1.600
1.800
2.000
2.200
2.400
2.600
2.800
3.000
3.300
3.600
3.900
4.200
4.500
5.000
5.500
6.000
ACTIE ZUINIG STOKEN
TABEL VOOR DE WEEK
VAN 17 MAART T/M 23 MAART 1986
WEERSTATION VALKENBURG
BENNEBROEK (ANP) - De Spin is de nieuwste attractie van superspeeltuin De Linnaeushof in Bennebroek. In
het gevaarte is 140 meter pvc -buis verwerkt met een diameter van 60 cm. De hoogte i* 6 meter en de kinderen
moeten er op eigen kracht doorheen. «foto anp»
DEN HAAG De vraag
hoeft niet eens te worden
afgemaakt. Bewindsvrou
we Eegje Schoo (42) van
ontwikkelingssamenwer
king zegt meteen 'meer
dan dat' als gevraagd
wordt of ze zin heeft in
een nieuw ministerschap.
"Ik wil gewoon graag. Ik
vind het prachtig, het be
sturen is leuk en het on
derwerp ontwikkelingssa
menwerking werkt uiterst
verslavend. Ik merk het
aan anderen die zich er
met huid en haar in ver
diept hebben. Je raakt het
niet meer kwijt. De erva
ringen van de afgelopen
jarèn zijn voor mij derma
te ingrijpend dat ook al
zou ik niet door kunnen
gaan als minister, ik op
een andere manier me
toch verder bezig ga hou
den met ontwikkelingssa
menwerking".
door
Jaap Lodewijks
Schoo heeft er bijna vier jaar mi
nisterschap opzitten. Bij haar be
noeming moesten veel ontwik
kelingsdeskundigen even slik
ken. Ze had als voorzitster var
de emancipatieraad en onder
wijskundige achtergrond geer
enkele ervaring op het gebied
van derde-wereldproblematiek
Wat het schrikbeeld voor sommi
gen nog erger maakte, was de
komst van een WD-er op deze
post. Tot dan toe was ontwikke
lingssamenwerking het domein
van CDA en PvdA. Nog recenl
bleek uit een enquête van hel
.maandblad 'Onze Wereld' dat
van de drie grote partijen WD-
stemmers het minst ophebben
met hulp aan de Derde Wereld.
- De VVD heeft de naam ont
wikkelingssamenwerking niet zc
te zien zitten. Is dat niet moeilijk
"Dat is goed voor een minister,
om de hele tijd kritisch toege
sproken te worden. Dan krijg je
goede opmerkingen over de
kwaliteit van het werk en vragen
over de besteding van gelden. Ik
vind dat heel gezond".
- Is steun niet beter?
"Die is er ook wel, dat is hele
maal geen probleem, maar het
standpunt van mijn partij is ge
woon een beetje een reactie op
de afgelopen tien jaar, toen ont
wikkelingshulp teveel als een
heilig huisje werd gezien. Daar
verzet de WD zich tegen. Ik
moet ook zeggen dat het kader
van de partij zich het onderwerp
de afgelopen jaren meer eigen
heeft gemaakt. Dat is een groei
proces".
- Hoe kijkt u terug op de afge
lopen vier jaar?
"De aanvankelijke abstractie
van het probleem, zoals honger,
is heel erg voor me gaan leven.
Het is niet niks om dagelijks ge
confronteerd te worden - ik
breng ongeveer een kwart van
mijn tijd in het buitenland door -
met armoe en ellende. En tegelij
kertijd weet ik nu, wat ik vroeger
hiet wist, namelijk dat er eigen-
k een heleboel aan te doen is.
e moeten verder gaan om nog
meer mensen daarvan te overtui
gen. Nog steeds bestaat het ge
voel dat de hulp aan arme landen
een bodemloze put is. Maar dat is
een verkeerd beeld".
Gedrevenheid
Hoewel er gedrevenheid in
haar woorden doorklint, verwij
Minister Schoo tijdens overleg met de leider van de Indonesische delegatie Ali Wardhana over de Nederlandse ontwikkelingshulp aan de
voormalige kolonie: 'Je kunt mensen niet tien of vijftien jaar op hun executie laten wachten' (foto gpd»
ten politici en ontwikkelingsdes
kundigen Schoo vaak da.t ze het
beleid slecht heeft verkocht.
Schoo: "Ze hebben lekker onge
lijk gekregen. Het is door partij
politiek ingegeven kritiek. Kijkt
u naar de enquête van het blad
Onze Wereld. De steun onder de
bevolking voor ontwikkelingssa
menwerking is groter dan ooit.
Dat was voor mij een zeer verras
sende maar ook aangename con
clusie".
- Maar u bent toch stevig aan
gepakt, bijvoorbeeld bij het laat
ste begrotingsdebat?
"Daar ben ik voor. Wat een be
langrijke rol speelt is dat ik in de
eerste plaats WD-er ben. En de
critici hebben eigenlijk het idee
dat het een terrein is waar de li
beralen af moeten blijven. Ont
wikkelingshulp is van oudsher
het stekje van christen-democra
ten en socialisten. Verder kom ik
ook niet uit de cultuur van ont
wikkelingssamenwerking. Ik
praat anders. Voordeel van deze
situatie is dat het onderwerp nu
ook voor nieuwe groepen toe
gankelijk wordt. Nadeel is dat
mensen die traditioneel met de
Derde Wereld verbonden zijn
dachten dat ik ten koste van de
ontwikkelingslanden het Neder
landse bedrijfsleven voortrek".
- Is dat dan niet zo?
"Dat is een karikatuur gewor:
den. Het bedrijfsleven heeft al
tijd al een rol gespeeld in de
hulpverlening. Verder zijn de fei
ten gans anders natuurlijk. Mijn
beleid gaat verder. Er is een mil
jard bijgekomen op mijn begro
ting tijdens deze kabinetsperio
de. Van vier naar vijf miljard. Dat
is echt heel belangrijk. Een voor
beeld in de wereld. De combina
tie van echt bezuinigen in eigen,
land en tegelijkertijd meer doen
voor de economieën van de arme
landen. Verder is er veel nood
hulp verleend, maar daarnaast is
er een sterke nadruk komen te
liggen op meer samenwerking
op langere termijn, om proble
men als honger, armoe en ont
bossing in een samenhang aan te
pakken, ook in EG-verband. En
die laatste ontwikkeling gaat
door".
- U bedoelt ook te zeggen dat
onder de PvdA-er Pronk het be
drijfsleven ook al een vinger in
de pap had, maar dat dat niet
werd gezegd?
"Precies. Toen was dat vies en
taboe, dus je sprak er niet over.
maar je deed het wel. Nou dat
ligt me helemaal niet. Wat heb ik
dus gedaan. Ik heb gezegd: brug
gen bouwen en spoorlijnen aan
leggen dat is een zaak .voor on
dernemingen. Daar kan je niet
zonder, maar je moet regels stel
len. En het is voor het eerst dat er
in deze kabinetsperiode echt re
gels zijn gemaakt. Als je de rol
van het bedrijfsleven ontkent
dan maak je ook geen régels.
Ach, het is allemaal een beetje ei
gen geweest aan de periode van
de beginjaren zeventig. Dat is
niet typisch voor Pronk. Toen
was er een sterke aversie tegen
het bedrijfsleven. Daar komt
men nu gelukkig massaal op te
rug. Zelfs in de PvdA merkje die
verandering".
- Er is de afgelopen jaren een
sterke druk op uw ministerie ge
weest. Het lijkt er steeds meer op
dat ontwikkelingssamenwerking
een zaak wordt voor de minister
van financiën. Kijk naar de
schuldenproblemen...
"Flauwekul"
- Wacht even. Economische Za
ken, Landbouw, Volkshuisves
ting met haar daklozen-pro
gramma, iedereen heeft nu zijn
derde-wereld-winkel?
(praat snel met nadruk) "Nee,
nee. Alles gebeurt in goed over
leg".
- Maar je krijgt soms het.idee
dat de zaak u uit handen geno
men wordt?
"Hoe meer er gebeurt hoe beter.
Ja toch. Ik stimuleer erg dat an
dere departementen wat doen
aan ontwikkelingssamenwer
king en hulpprogramma's. Maar
dat wordt dus niet begrepen".
- Er wordt gezegd u kleedt het
ministerie uit?
"Flauwekul, flauwekul. Als ik
wat doe aan de armoede en een
ander ook, dan moeten ze toch
niet aankomen met: mevrouw is
gek, want ze laat een ander ook
wat doen. Die teneur heeft het af
en toe een beetje gehad, zeker in
de Kamer. Als je blijkbaar niet
altijd roept dit is van mij, je moet
er afblijven, dan krijg je dat soort
geluiden".
- Dat ligt niet in uw aard?
"Nou als het nodig is. Zo lief
ben ik ook niet. Maar als je kijkt
naar wat er feitelijk gebeurt dan
zie je gewoon dat door stimule
ring er nu meer departementen
actief zijn geworden. Kijk naar
Justitie, dat een project in Indo
nesië helpt uitvoeren. Voor die
juridische samenwerking heb ik
tién miljoen gulden voor gereser
veerd. Kijk naar Ruding. Die
doet het goed bij het IMF. We
werken hecht samen in zaken be
treffende de Wereldbank. Door
die samenwerking is hy gestimu
leerd om een miljard meer te ge
ven voor mijn begroting".
- U hebt hem opgevoed in ont
wikkelingssamenwerking?
"Hij heeft er zelf begrip voor.
Hij komt uit die richting. Kijk
ook naar Winsemius, die is zeer
actief op milieugebied".
Mensenrechten
- Laten we het nog over de
mensenrechten hebben. Er is laat
stelijk veel opwinding geweest
over de manier waarop Neder
land de executies in Indonesië
heeft benaderd. Tegelijkertijd
speelde de kwestie Suriname, het
leek alsof u met twee maten meet-
te
"Mensenrechten is een van de
moeilijkste onderwerpen om
voor het voetlicht te brengen.
Beide door u aangehaalde geval
len zijn niet vergelijkbaar. Met
Suriname hebben we een spe
ciaal verdrag, dat maakt datje zo
op elkaar geklit zit dat Neder
land bijna mee verantwoordelijk
wordt voor het ontwikkelings
proces. Dat kan niet worden
voortgezet. Wat Indonesië be
treft hebben wij op grond van
humanitaire overwegingen be
zwaar gemaakt tegen de execu
ties. Je kan mensen niet tien tot
vijftien jaar op hun eventuele
executie laten wachten. Dat is
een belangrijk bezwaar dat ik
heb overgebracht aan Soeharto".
- Hoe breng je zoiets over?
"Ja (lacht verlegen), dat kunt u
hém beter vragen, (wacht even,
dan:) Het is moeilijk. Per defini
tie".
- Er is toen twijfel geuit of u het
wel duidelijk heeft laten weten
aan Soeharto, zo meldden mee
reizende journalisten?
Ze staat geïrriteerd op: "Daar
weet ik niets van. Dat vind ik ook
een gotspe. Als ik zeg dat het zo
is dan, ...er is misschien veel op
me aan te merken, maar dat ik
lieg. Nee... (nu weer rustig:)
Goed, maar de mensenrechten
wegen altijd zwaar in gesprek
ken. Maar aan de andere kant ik
ben er op tegen om met een op
geheven vingertje rond te lopen
of met sancties te werken. Dat
zie ik niet als nuttig".
- Het werkt ook niet?
"Ik denk dat het contra-pro-
duktief kan werken. Voor je het
weet zit je in binnenlandse aan
gelegenheden van een onafhan
kelijke staat te wroeten. Beschei
denheid siert ook. Een groot deel
van de problemen met 'mensen
rechten komt eerder voort uit on
macht. Als zodanig zijn de men
senrechten onderdeel van het ar-
moede-probleem. Excessen uit
gezonderd natuurlijk".
