'De uitzondering maakt de regel belachelijk'
Hans Liberg en de strijd tegen het cliché
Paola Tuin boeit met
indringend programma
Amusante 'Midzomernachtsdroom'
Gemeente Hulst boos op
weigerachtig toneelduo
DONDERDAG 20 MAART 1986
UTRECHT (GPD) - Twee
jaar geleden liep Hans Li-
berg met zijn ziel en met
een theaterspotje onder zijn
arm, vergezeld door alle
twee bezoekers van zijn
show Dada, van een klein
Enschedees theatertje naar
een nabijgelegen café. „Dat
is een heel belangrijke
avond geweest", vertelt Li-
berg. „Daar liep ik met dat
spotje onder mijn arm. Dat
was een doorbraak, voor
mij kwam vast te staan, dat
het bij wijze van spreken
ook op 't biljart moet kun
nen". Liberg speelde drie
kwartier, het was erg leuk
en hij leefde nog lang en ge
lukkig. Zo gelukkig, dat er
nu niet twee maar 500 men
sen naar zijn show komen
kijken. En zo gelukkig, dat
hem onlangs de Pall Mali-
aanmoedigingsprijs voor
jonge (klein)kunstenaars
werd overhandigd.
door
Dirk Willem Rosie
Hans Liberg (31) studeerde een
paar jaar geleden met een zucht
van verlichting als musicoloog af.
Wie zyn show Berg Berg bezoekt,
komt er vanzelf achter, dat muziek
ook een wezenlijk bestanddeel van
het programma uitmaakt. Niet bij
wijze van afwisseling van het grap
je en het babbeltje, maar als struc
tuurgever, als gas- en rempedaal.
Toch is er volgens Liberg geen ver
band tussen die studie en zijn car
rière als cabaretier: „Ik heb altijd
iets willen doen, waar ik niet speci
fiek voor ben opgeleid. Op basis
van persoonlijke kwaliteiten, maar
vooral ook op basis van je fouten.
Kijk maar naar alle groten van de
jazz: Dizzy Gillespie met zijn bolle
wangen, dat geeft iets eigens, iels
groots. Op het conservatorium le
ren ze je dat allemaal af. Ik heb me
zelf op een speelgoedgitaartje gi
taar leren spelen. Dat was in de
tijd, dat 'Spies and specs' van de
Bee Gees een hit was. Ik wist abso
luut niet hoe je zo'n ding moest
stemmen, maar draaide net zolang
aan die knoppen totdat ik dat num
mer kon spelen. Later bleek, dat ik
die gitaar helemaal goed had ge
stemd, op één snaar na. En zo leer
de ik mezelf gitaar spelen, mét die
ene verkeerde snaar en dat resul
teerde natuurlijk in heel merk
Hans Liberg: 'Ik
heb altijd ver
trouwen in mezelf
gehad.
waardige grepen. Later heb ik de
officiële grepen geleerd, maar mijn
eigen methode had ik daarnaast
ook tot beschikking. Ik heb altijd
het vertrouwen in mezelf gehad,
dat het goed was zoals ik het
deed".
In weerwil van dat vertrouwen
duurde het tot Liberg's 25-ste le
vensjaar voor hij in het openbaar
voor zijn talenten uit wilde komen.
Voor die tijd wist hij wel, dat hij
wat kon (bijvoorbeeld zeer vir
tuoos gitaar- en pianospelen), maar
niet wat hij met dat talent kon be
reiken. „Ik sprong net als nu plot
seling achter de piano met een
idee, of nam op straat naadloos de
conversatie van toevallige voorbij
gangers over de aanschaf van een
nieuwe auto over: 'Een Datsun, zeg
je? Ja, maar dan toch wel met stof
fen bekleding! Nee hoor, geef mij
maar kunstleer'. Ik had toen eigen
lijk dit vak al, maar wist het nog
niet".
Extravert
„Toen ik nog niets aan theater
deed was ik veel extraverter,
maakte grappen, was het middel
punt. Nu zit toch steeds de vraag in
mijn achterhoofd: kan ik dat voor
mijn programma gebruiken? Een
programma maken is heel bewust
bezig zijn: een dagboek bijhouden.
Ik spreek alles wat me invalt in op
cassetteband; van een complete
grap tot een zijdelings idee. Ik wil
niets laten vervliegen".
In zijn show Berg Berg beschrijft
Liberg zelf wat die show eigenlijk
om het lijf heeft. Het gaat hem om
(citaat:) 'de perfecte synthese tus
sen klank en tekst' en die wordt be
werkstelligd middels een 'gezonde
motoriek', zowel verbaal als muzi
kaal. Die twee zijh niet te scheiden.
„Ik heb veel en op heel behoorlijk
niveau jazz gespeeld. En terwijl ik
dan zo'n snelle solo ten beste gaf,
kreeg ik de ingeving om die men
sen nu ook eens een leuke mop of
een aardig verhaallje te vertellen.
Dus van: (Liberg imiteert met zijn
handen een solo van 900 aanslagen
per minuut) 'Wel, dames en heren,
nu denkt u wel dat ik een snelle
solo speel, maar zo ingewikkeld
kan hij niet wezen, anders kon ik u
ondertussen niet vertellen, dat u
denkt, dat ik een snelle solo speel'.
Dat was héél schizofreen".
Natuurlijk was dat niet schizof
reen, Liberg heeft 'gewoon' de ga
ve om diverse geestelijke en licha
melijke vermogens tegelijkertijd
en onafhankelijk van elkaar te la
ten functioneren. In de show wordt
dat tot in het absurde uitgebuit, als
hij een zeer ingewikkeld pianocon
cert speelt, terwijl hij ondertussen
een speech van de Amerikaanse
hoogleraar Eric Ericson afsteekt.
Deze hoogleraar verwijst overigens
naar de psychiater van die naam,
die zijn met seksuele problemen
kampende patilenten behandelt
door niet over sex maar bijvoor
beeld over eten te praten. Wat de
patiënt over zijn donut zegt geeft
de psychiater informatie over het
probleem van de patiënt. „Ik luis
ter altijd naar wat mensen niet zeg
gen. Als iemand een lekkere poten
te mop vertelt zegt hij iets over
zichzelf'.
Woody Allen
Libergs werkwijze heeft parallel
len met wat hij zelf zijn 'lesmate
riaal' Woody Allen en Kees van
Kooten noemt. Nooit wordt iets
plompverloren doorgeprikt, er
ploft pas iets na een omzichtige,
veelal virtuoze en breedsprakige
omsingeling die een soort zelfont
branding van het te hekelen c.q. ri
diculiseren fenomeen tot gevolg
heeft.
Liberg: „Ik speel in de show veel
romantische pianomuziek: Schu
mann, Grieg, Beethoven. Muziek
waar mensen zich altijd iets bij
voorstellen en waar ze betekenis
sen aan geven. Ze horen de beekjes
stromen en de wind waaien. Maar
Strawinsky zei al: muziek kan
niets uitdrukken, het is een struc
tuur van klanken. Wat ik dus doe is
misbruik maken van Peter en de
Wolf, van het feit, dat mensen zo
naar muziek luisteren".
Een veel duidelijker voorbeeld
van doorprikken door middel van
zelfontbranding is de running gag
'Oh, you're such a wonderful au
dience...', waar het helaas door
gaans niet uit Diana Ross-aanhan-
gers bestaande publiek mee wordt
doodgegooid. Deze vondst doet
denken aan de gelikte trucs waar
mee Toon Hermans zijn publiek
omhelst. Liberg: „Het zijn zulke
vreselijke cliché's. Dat: (blik op
smachtend) 'U bent werkelijk zo'n
fantastisch publiek...', dat kan ik
niet menen. Caberetiers gebruiken
inderdaad trucs, manieren om
dichtbij je zaal te komen. Die be
denk je om een wisselwerking met
de zaal te krijgen. Ik praat wel met
het publiek, maar houd duidelijk
afstand. Ik ben niet zo emotioneel
en ben er zeker de persoon niet
naar om geliefd te willen zijn. Ove
rigens werken die stukjes net als
de teksten waarin Hildegard Knef
haar koffers weer eens op het per
ron heeft laten staan als een soort
lijm. Ik schryf het programma niet
van begin tot eind, ik monteer het,
zoals dat met films gebeurt".
Absurde vrijheid
Zonder daar naar gevraagd te
zijn, geeft Liberg zichzelf een
plaats in de kleinkunst-traditie:
„Wie naar mijn show komt is er bij
gebaat als hij ooit iets van Woody
Allen, Groucho Marx en Kees van
Kooten heeft gezien". De overeen
komsten zijn inderdaad velerlei: de
welhaast absurde vrijheid van den
ken, de veelheid van invallen, de
virtuoze techniek en de lachwek
kende pre-occupatie met seksuali
teit. „Ik noem de geslachtsorganen
nooit bij hun straatnamen, maar
probeer daar heel intiem in te zijn,
zodat mensen bij zichzelf vaststel
len dat ze ook zo'n ding hebben en
even gaan verzitten. Een enkeling
loopt weg, nou ja. Picasso schilder
de toch ook gewoon een spleetje
dan wel een slangetje. Daar is ook
oppositie tegen gevoerd, maar dat
zit er toch? Mensen zijn zo per-
Hans Liberg begon zijn theater-
loopbaan bij de cabaretgroep Van
Santen en Van Santen. „Aardige
jongens, maar ze deden een soort
cabaret, waar ik helemaal geen in
teresse voor had. Ik heb me enorm
afgezet tegen die cliché's. Dan
moest ik een portier neerzetten Aa
la 'En waar gaan wij naar toe?!',
waarop ik zei: 'Oh, maar ik ken een
heel aardige portier, die helemaal
niet zo autoritair doet'. Ik ben niet
op zoek naar het algemene, ik ben
juist benieuwd naar de uitzonde
ringen. De uitzonderingen maken
de regel op zijn minst belachelijk".
Liberg trok het programma van
Van Santen steeds meer naar zich
toe, getuige ook de titel 'De pia
nist'. En met de bemoedigende op
merking van vrienden 'Zeg Hans,
watje tussen de schuifdeuren deed
was leuk hoor, maar vind je het wel
verstandig om dat op toneel te
doen?' trok Liberg de wijde wereld
in als muziektheatermaker. Eerst
voor twee man en een paardekop
in het Enschedese theatertje en te
genwoordig voor een uitverkocht
Diligentia. Liberg noemt het daar
bij mooi meegenomen, dat hij over
een hoofd beschikt, dat mensen
soms al in de lach doet schieten
voor hij één van zijn razendsnelle,
associatieve monologen heeft afge
stoken. Die stekeltjes, dat zieken
fondsbrilletje, die verbaasd blye
ogen, die niet begrijpende blik. „Ik
ben me altijd heel bewust geweest
van mijn uiterlijk. En daarbij heb
ik ook perioden gehad: lang haar.
theologenbaard. Toen John Len-
non het afknipte had ik het ploste-
ling ook kort en later was ik de
aristocraat. Maar dan net ietsje
meer dan een gewone aristocraat.
Het was een rol".
Camel Trophy
Zoals Liberg bij de Pall Mali-
prijsuitreiking ook een rol speelde
„Dat commerciële staat toch wel
wat ver bij me vandaan, ik ben
daar niet te plaatsen. Maar ik wilde
'm natuurlijk niet weigeren, dat
zou teveel gewicht er aan hebben
gegeven. Dus ben ik er in trai
ningspak (Liberg's favoriete uit
dossing op dit moment) en behan
gen met medailles heengegaan, in
de hoop, dat een verdwaalde sport
journalist me zou verwarren met
een beroemde Russische lange af
stand-loper". De speech over de
'Camel Trophy' in 'de wereld van
Peter Stuyvesant', die Liberg bij
de in ontvangst neming van de
10.000 gulden afstak, zal menigeen
nog lang heugen.
Van twee naar 500 is heel snel ge
gaan. Liberg: „Het is vererend, dat
500 mensen speciaal voor jou eer
der eten, oppas regelen, in de auto
stappen en naar dat theater gaan.
Theater is heel bijzonder. Dat kon
je vroeger goed merken, als Toon
Hermans op televisie was. Dan wa
ren de straten uitgestorven. (Lacht)
Kijk, dat wil ik weer terug zien te
krijgen!"
FEEST IN WAAG - In De Waag
wordt vrijdag 28 maart een groe-
penpresentatie annex feest gehou
den. Er spelen drie groepen. ITM is
een funkgroep uit Amsterdam. Mar
jan Berk, de moeder van de gitarist,
schreef een tv-serie, waarin de
groep volgend seizoen te zien zal
zijn. Strizzo is een studentenpop
groep uit Leiden, die vooral eigen
werk speelt. De Pasadena Dream-
band, ook uit Leiden, heeft een vier
koppige balzerssectie en speelt dis-
co-funk. De groep is bekend als be
geleidingsorkest van de Star Sisters
en Joe Bourne. Tussen de optredens
door en na afloop verzorgt de Primo
Road Show een disco. Aanvang
20.30 uur.
NEW AUSTRALIANS - Het Shaffy
Theater in Amsterdam staat van 29
april tot 3 mei onder het motto 'The
New Australians' een week lang in
het teken van de tegenvoeters. Er
komen drie dans- en theatergroe
pen: The One Extra Company, Los
Trios Ringbarkus en een derde
groep waarvan-de naam zich niet in
letters laat vangen: drie pijlen, uit
te spreken door drie keer met de
tong te klakken tegen de achterkant
van de voortanden.
'Theodorakis en anderen' door Paola
Tuin, zang en Ton Stauttener, piano.
Gehoord in de Kapelzaal van K&O
op 19 maart.
LEIDEN - Een toepasselijker
avond hadden Paolo Tuin en Ton
Stauttener zich voor hun pro
gramma 'Theodorakis en ande
ren' waarschijnlijk nauwelijks
kunnen indenken. De hoofdza
kelijk politiek geëngageerde lie
deren mogen dan tijdloos blij
ken: door de avond van de ge
meenteraadsverkiezingen (in de
foyer van K&O werden nog
stemmen geteld) kregen ze toch
een extra dimensie mee.
Door gesproken teksten aan el
kaar verbonden, ontstond een
programma, waarin de roep om
maatschappij-hervorming (lees:
-verbetering) bijna steeds, de ene
keer geprononceerder dan de an
dere keer, aanwezig was. Zelfs de
songs uit de film 'Les uns et les
autres' en het chanson 'Les feuil-
les mortes' kregen door het ka
der waarin ze door Paolo Tuin
werden geplaatst deze lading
Als hoogtepunt voor de pauze
was de uitvoering van de Mau
thausen cyclus van de Griekse
politicus/componist Mikis Theo
dorakis bedoeld. Hoe verdienste
lijk deze uitvoering in de Griekse
taal ook was, en niettegenstaan
de de omstandigheid dat de
strekking van de liederen zich
uit titels en Paola Tuin's voor
dracht redelijkerwijs liet ver
moeden: een vertaalde versie
hiervan was waarschijnlijk effec
tiever geweest.
Na de pauze was het meren
deel van de liederen op teksten
van Brecht (1898-1956). Hij was
een van de leidende figuren in
het, vooral vanaf de dertig jaren
vanuit Berlijn opkomende, genre
'politieke cabaret'. Componisten
als Weill, Eisler en Dessau heb
ben dankbaar gebruik gemaakt
van zijn teksten, die het publiek
tot een kritische stellingname
uitnodigen. Een voorbeeld hier
van is 'Die sieben Todsünden der
Kleinbürger' van Kurt Weill.
De spanning die in de gedre
ven uitvoering van delen uit dit
werk ontstond, kwam des te
meer uit door het contrast met
Paola Tuin's persoonlijke inter
pretatie van de, door Edith Piaf
bekend geworden, chansons
'Marie Trottoir' en 'Mon Dieu'.
De 'ontspanning' duurde ech
ter maar kort, want na Duke's
melancholische 'Autumn in New
York' en enkele songs van Geor
ge Gershwin, ging het verder
met Brecht: Nelsons 'Herr
Brecht' (een stuk vrijwel geheel
bestaand uit citaten uit diens
werk) vormde de inleiding tot de
cyclus 'Tierverse' op muziek van
Paul Dessau (1894-1979), waarin
politici met dieren worden ver
geleken.
Met Theodorakis' oproep tot
een betere wereld 'Als zij elkaar
de hand schudden' werd dit in
dringende programma besloten.
En naarbuitengaand realiseer
je je dan plotseling dat voor een
groot deel van het publiek deze
liederen al bijna van een vorige
generatie zijn. Paola Tuin en Ton
Stauttener maakten echter dui
delijk, dat dit genre nog niets aan
actualiteit heeft verloren. En
hierdoor bezorgden ze het pu
bliek meer dan zo maar een
avondje zang.
ABRAHAM GOEDHALS
Bij Haagse Comedie
Wim de Haas en Anne-Wil
Blankers in Shakespeares 'Mid-
zomernachtsdroom' (foto Pan sok)
king: Watze Tiesema (naar de verta
ling van Cees Buddingh). Regie: Gui-
do de Moor. Decor: Harry Wich. Kos
tuums: Leonie Polak. Muziek: Jur-
riaan Andriessen. Gezien in de Kon.
Schouwburg op 19 maart.
DEN HAAG - Over menselijke
relaties had Shakespeare kenne
lijk geen al te hoge dunk, althans
niet in de periode waarin 'Een
Midzomernachtsdroom' ont
stond. Het huwelijk van Theseus
en Hippolyta is nauwelijks meer
dan een voortzetting van een
reeds eerder aangegane kracht
meting, de relatie tussen Oberon
en Titania wordt eveneens be
paald door het recht van de
sterkste, de elfenkoningin maakt
zich belachelijk door smoorver
liefd 'te worden op een opgebla
zen wever met een ezelskop en
bij twee jeugdige Atheense lief
desparen zit de liefde
zo diep, dat het resultaat een c<
stant stuivertje wisselen lijkt.
Een groot deel van de popula
riteit van deze komedie is te dan
ken aan het toneelstukje van de
handwerkslieden, maar dit wekt
bij de drie met veel pijn
te geformeerde bruidsparen
geen vertedering op. Integen
deel: de sociale afstand wordt
meedogenloos benadrukt door
commentaren die ronduit beledi
gend genoemd kunnen worden
Slechts twee van de personages
in het relatiespel zijn op een -
overigens merkwaardige wijze -
recht-door-zee, namelijk Oberon,
die er rond voor uitkomt dat hij
alleen maar geïnteresseerd is in
de schandknaap uit Titania's ge
volg, en zijn dienaar Puck, die
zich meer amuseert naarmate de
door hem gestichte verwarring
groter wordt.
Shakespeare zou echter Sha
kespeare niet geweest zijn, als hij
de moderne regisseur geen over
vloed aan interpretatiemogelijk
heden had geboden en hieruit
koos Guido de Moor, die deze
produktie voor de Haagse Come
die maakte, onverbloemd voor
de komedie. De moderne, enigs
zins punkerige kostuums van
Leonie Polak ontnemen om te
beginnen de Atheense liefdespa
ren al een deel van hun roman
tiek en een bewust extravert aan
gezette speelstijl versterkt dit ef
fect nog verder. (Wel moest ik
even wennen aan de discrepantie
tussen tekst en aankleding: wie
kan geloven dat deze vier jonge
lui zich laten leiden door de door
Shakespeare geschilderde fat
soensnormen en sociale wetten?
Dat er bovendien nauwelijks ver
schil bestaat tussen mensen en
elfenvorsten, werd onderstreept
door het feit, dat voor het
Atheense vorstenpaar dezelfde
spelers (Anne-Wil Blankers en
Wim de Haas) werden ingezet als
voor Titania en Oberon. In deze
entourage konden de hand
werkslieden onder aanvoering
van een opmerkelijk aan Ko van
Dijk herinnerende Spoel van
Wim van Rooij onbekommerd
hun gang gaan, al maakte de to
tale sfeer wel, dat hun contrast
tussen hun scères en die van de
jeugdige Athen rs minder groot
was, dan misfhien wenselijk
kon worden geacht. Het totaal le
verde echter een amusante voor
stelling op, waarin bovendien
dankbaar gebruik gemaakt werd
van een zeer effectief, uit touwen
opgebouwd 'bosdecor' van Har
ry Wich.
PAUL KORENHOF
Vera Molnar (62) overleden
ROME/HAMBURG (DPA) - De
Westduitse filmactrice Vera Mol
nar, die van het einde van de jaren
veertig tot het midden van de jaren
vijftig erg geliefd was, is op 62-jari-
ge leeftijd in Rome overleden.
Haar zuster, die in de buurt van
Frankfort woont, maakte gisteren
bekend dat de actrice vorige week
al na een langdurig ziekbed stierf.
Vera Molnar was op 5 oktober
1923 in Frankfort geboren. Zij
werd in 1948 op de Salzburger
Festspiele ontdekt door de regis
seur Geza von Cziffra. Zij kreeg
rollen in films als 'Höllische Liebe',
'Fünf Stadte-Film', 'Gefahrliche
Gaste' en, met Zarah Leander, 'Ga-
briela'
In 1950 onderbrak een ernstig
auto-ongeluk Vera Molnars carriè
re. In de grote revuefilm 'Die dritte
von rechts' behaalde ze nog één
keer groot succes, maar daarna
werd ze steeds minder gevraagd.
Vanuit Wenen trok ze met zekere
regelmaat naar Italië, waar de re
gisseur Roberto Rossellini haar
een rol in een neorealistische film
aanbood. Een poging tot een come
back in de Bondsrepubliek in 1956
in Fritz Eckhardts toneelspel 'Ren-
dez-vous in Wien' in een theater in
Hamburg, deed het succes niet te
rugkeren.
HULST (ANP) - Het gemeentebe
stuur van Hulst heeft wegens con
tractbreuk een schadeclaim inge
diend tegen de acteurs Sjoukje
Hooymaayer en Manfred de Graaf,
ook bekend als het doktersecht
paar uit de televisieserie „Zeg 's
AA". De twee acteurs weigerden
vorige week vrijdag op te treden in
het gemeenschapscentrum Den
Dullaert in Hulst, waar ze het blij
spel ,Het Hemelbed' van Jan de
Hartog zouden opvoeren.
De acteurs vonden dat het niet
rustig genoeg was in de zaal. El
ders in het centrum was namelyk
een volleybaltoernooi aan de gang
en dat veroorzaakte volgens de ac
teurs een hinderlijke overlast. Ze
lieten het toegestroomde publiek
voor wat het was en vertrokken.
Hulst heeft
schadevergoe
ding van 1.500 geeist in een brief
aan de agent van de twee acteurs.
De acteurs krijgen hun gage van
7.000 gulden ook niet. Het tweetal
kan verder een schadeclaim tege
moet zien van het gemeenschaps
centrum Den Dullaert, dat als ge
volg van het overhaaste vertrek
van de acteurs die avond geen cent
heeft omgezet.
Burgemeester A.W. Jacobs van
Hulst vindt dat de handelwijze van
de acteurs „natuurlijk nergens op
lijkt". Volgens hem heeft de be
heerder van het gemeenschapscen
trum er alles aan gedaan om de ge
luidsoverlast zo beperkt mogelijk
te houden. „Om het publiek dan zo
te behandelen vinden wij beneden
alle peil. Volgens my hadden
Hooymaayer en De Graaf gewoon
geen zin in dit optreden in Hulst",
aldus Jacobs.
Sjoukje Hooymaayer en Manfred de Graaf.
