Mannen schreeuwen meer
en drinken vaker koffie
Vrouwelijke raadsleden over de Leidse politiek
Uitslagenavond en feest
PAGINA 4
LEIDEN
DINSDAG 18 MAART 1986
LEIDEN - Over één ding zijn de vrouwen in de Leidse
gemeenteraad het roerend eens: dat er te veel mannen in
de raad zitten. Maar, om daaraan de conclusie te verbinden
dat het met meer vrouwen in de raad beter wordt, gaat hen
te ver. Henriëtte van Dongen (PvdA): "Ik ben niet het type
dat zegt 'stem maar op een vrouw, dan komt het allemaal
wel goed'. Liever een man die bereid is na te denken dan
een vrouw die zegt het allemaal prima te vinden".
Vrouwelijke raadsleden zijn in de
meeste gevallen op een zelfde ma
nier in de actieve politiek terecht
gekomen als hun mannelijke colle
ga's. "Je rolt van het één in het an
der. Maar vrouwen ondervinden
nog altijd meer belemmeringen
dan mannen. Ze zijn niet opgevoed
met het idee dat ze een rol in het
openbare leven kunnen spelen of
dat ze bestuurlijke functies moeten
vervullen", aldus Henriëtte van
Dongen. "Vrouwen hebben niet
geleerd om voor een maatschappe
lijke functie andere dingen opzij te
zetten of denken niet over de nodi
ge capaciteiten te beschikken",
vult Corrie Snelders (PvdA) aan.
Het huwelijk en het hebben van
een gezin wordt door alle vrouwen
nog steeds als één van de meest
'belemmerende' factoren ervaren.
Van de negen vrouwelijke raadsle
den zijn er zes gehuwd en vier van
hen zijn moeder. Kun je het raads
werk wel doen met een kind, is een
vraag die doorgaans alleen aan
vrouwelijke raadsleden wordt ge
steld. De vier moeders in de Leidse
raad zeggen van wel: "Als je de za
ken thuis maar goed regelt", me
nen ze.
Marietje van der Molen (PvdA)
zegt nog wel regelmatig het gevoel
te hebben dat ze het vaak van huis
zijn moet verdedigen tegenover
haar omgeving. Volgens Henriëtte
van Dongen is door haar kennis
senkring wel geaccepteerd dat ze
veel van huis is. "Maar toch hoor je
heel vaak van die opmerkingen als:
'Ach, dat kind'. Of: 'ga maar gauw
naar huis, want je zult je dochter
vandaag nog wel niet gezien heb
ben'. Het komt allemaal uit de
goedbedoelde hoek, maar onder
tussen".
Dikke sigaren
De leeftijd van de negen vrouwe
lijke raadsleden is, net als de man/
vrouw verhouding in de gemeente
raad, weinig evenwichtig van op
bouw. Zeven van de negen vrou
wen zijn tussen de 32 en 44 jaar
oud. Eén van hen, Paula Midden
dorp (26), is jonger en één is er ou
der, Toos Fallaux (66). De zeven
raadsleden verklaren gemiddeld
twintig a vijfentwintig uur per
week aan het raadswerk te beste
den. Voor de beroepsbestuurders,
de wethouders Fase en Van Don
gen, geldt dat een gemiddelde
werkweek van zestig uur niet on
gebruikelijk is.
De gemeenteraad vergadert één
maal per drie weken, op maandag
avond. Burgemeester Goekoop
opent die vergadering met een ha
merslag en berichten van afwezig
heid. Na de behandeling van de in
gekomen stukken en eventuele
stemmingen begint het heen en
weer geloop. "Mannen zitten veel
meer in de koffiekamer dan vrou
wen", vertelt Corrie Kramp (CDA).
Er wordt veel koffie gedronken,
gerookt en vooral gekletst.
De werkweek van de enige vrou
welijke fractievoorzitter, Marietje
van der Molen (PvdA) laat zien dat
geen dag van de week zonder poli
tiek is. Pïactie- en commissiever
gaderingen, overleg met wethou
ders en tussen fractievoorzitters,
spreekbeurten, ledenvergaderin
gen, stukken lezën, compromissen
sluiten, telefoontjes plegen en het
meedraaien in het informele cir
cuit. Het is bijna een halve dag
taak.
Corrie Kramp herinnert zich nog
haar eerste raadsvergadering, in
1974. Ze zat toentertijd met maar
twee andere vrouwen in de raad,
weggezonken in te grote herenfau
teuils en met dikke sigaren voor
zich op tafel. In de algemene raad
van het energiebedrijf, waarin en
kele raadsleden zitting hebben,
blijkt weinig veranderd. Onder de
veertig leden zijn nog steeds maar
twee vrouwen. "Op één of andere
manier voel je je dan toch niet pret
tig, tussen al die mannen in pak
ken en met dikke sigaren", zegt
Paula Middendorp (Links Leiden).
"Vrouwen moeten fysiek en psy
chisch heel sterk zyn om zich daar
tussen te handhaven".
Mannenwereldj e
Politiek is dus nog steeds een
mannenwereldje. Waaraan merken
vrouwen dat, behalve aan het feit
dat er meer mannelijke dan vrou
welijke politici zijn? "Aan de ma
nier van vergaderen, en aan tot hoe
laat die vergaderingen doorgaan",
verklaren de negen vrouwen een
stemmig. Jos Fase (WD): "Man
nen vergaderen rustig om half zes
's middags. Vrouwen willen op dat
tijdstip thuis zijn om te eten of om
eten klaar te maken. Daar houden
veel minder rekening
Ze hebben meestal een part-
door
Jan Rijsdam
ner die het potje warm houdt".
Ook bij het 's avonds laat doorver
gaderen houden mannen geen re
kening met vrouwen die het verve
lend vinden zo laat nog over straat
te gaan.
Zonder moeite en met een grote
mate van eenstemmigheid som
men vrouwelijke raadsleden een
reeks eigenschappen van manne
lijke politici op die in de manier
van vergaderen tot uitdrukking ko
men: mannen zijn veel langer van
stof, ze horen zich zelf graag pra
ten, ze zijn belust op publiciteit
(hun foto in de krant), verheffen
vaak hun stem om zich te doen gel
den en ze kunnen absoluut hun on
gelijk niet toegeven. Anneke Boot:
"Je zult Jit Peters niet zo gauw ho
ren zeggen: 'Dat weet ik niet', of,
'daar heb ik geen flauw idee van'.
Henriëtte zegt dat wel en heeft ook
niet het gevoel dat dat erg is".
"Mannen genieten, veel meer
dan vrouwen, van het politieke
spel: het elkaar vliegen afvangen of
anderen de grond inboren. Ze
scheppen er een groot genoegen in
als anderen afgaan", meent Hen
riëtte van Dongen.
"Slim, slimmer, slimst", zo ka
rakteriseert WD-wethouder Jos
Fase de mannelijke manier van po
litiek bedrijven. "Mannen gaan tot
het uiterste door om het laatste
woord te kunnen hebben. Dat tref
je bij vrouwen veel minder aan".
Volgens Paula Middendorp kijken
mannen vaak niet eens naar wat je
inhoudelijk te zeggen hebt, "maar
alleen maar hoe ze je te kijk kun
nen zetten".
Aversie
De typisch mannelijke manier
van politiek bedrijven is ook een
reden waarom vrouwen zich van
politiek afkeren. Henriëtte van
Dongen: "Ik ontmoet nog heel veel
vrouwen die afkerig zijn van hoe
mannen vergaderen, met elkaar
omgaan en beslissingen nemen.
Dat gebeurt op een manier die veel
vrouwen niet aanspreekt en waar
aan ze niet willen meedoen. Ik
krijg heel vaak te horen van: Ik
snap niet hoe je het volhoudt".
"Het kost mij ook heel veel ener
gie om mezelf te handhaven", be
kent Henriëtte van Dongen. "Soms
houd ik m'n mond maar, omdat ik
er anders helemaal buiten kom te
staan. Soms doe ik vanaf de zijlijn
een beetje mee omdat ik, als ik dat
niet doe, ook geïsoleerd raak. Be
langrijk is jezelf steeds af te vra
gen: 'Wat vind ik nog acceptabel',
en 'op welke manier ben ik bezig'.
Ik wil, naast het realiseren van een
aantal materiale zaken, niet het
ideaal verliezen dat ik op een ande
re manier dan gebruikelijk iets kan
bereiken".
De vraag of er een vrouwelijke
manier bestaat van politiek bedrij
ven wordt door de meeste vrouwen
met grote terughoudendheid
beantwoord. Onder de vrouwen
die van zichzelf zeggen feministe te
zijn (Van Dongen, Boot, Midden
dorp en Van der Molen) bestaat de
meest uitgesproken opvatting over
een vrouwelijke (feministische) po
litiek. Henriëtte van Dongen: "Het
heeft te maken met de manier
waarop je met mensen omgaat, de
ihanier waarop je dingen met amb
tenaren doorspreekt en in hoeverre
je raadsleden tot hun recht laat ko
men. Ik hou net als mannen vast
aan wat ik belangrijk vind, maar je
kunt het raadsleden prettiger ma
ken daarin te functioneren".
"Henriëtte probeert op een eerlij
ker manier tegenstellingen duide
lijk te maken. Niet om je de grond
in te stampen,", zegt Paula Mid
dendorp (Links Leiden). "In orga
nisaties van vrouwen krijgen men
sen altijd veel meer de ruimte",
meent ze.
Macht
Van Dongen zegt evenwel niet
alles wat mannen in hun opvoe
ding hebben meegekregen verwer
pelijk te vinden. "Als mannen in de
raad als kemphanen tegenover el
kaar staan en na afloop rustig een
borrel met elkaar drinken vind ik
dat eigenlijk wel goed. De tijd dat
ik dacht dat macht een vies woord
was heb ik ook wel gehad. Ik ben
daar niet meer zo afkerig van om
dat ik in de praktijk gezien heb wat
je met die macht voor elkaar kunt
krijgen. Lobbyen om m'n zaakjes
voor elkaar te krijgen doe ik ook
wel. Maar niet in de zin van: als jij
dit doet voor mij, dan doe ik dat
voor jou. Daar heb ik nog steeds
een behoorlijke aversie tegen".
De Leidse gemeenteraad telt 39 leden.
Negen van hen zijn vrouwen en twee
van de negen zijn beroepsbestuurders,
de wethouders Fase (economische aan
gelegenheden en personeelszaken) en
Van Dongen (onderwijs, samenlevings
opbouw, emancipatiezaken en minder
heden).
Er zitten dus ruim drie maal zoveel
mannen als vrouwen in de Leidse raad.
Toch mag men intussen van een respec
tabel aantal politicae spreken, want het
is nog niet zo lang geleden dat vrouwen
in de raad een uitzondering waren. In de
jaren na de oorlog waren doorgaans
maar één of twee vrouwen in het stads
bestuur gekozen en het aantal vrouwe
lijke wethouders dat Leiden heeft ge
kend is nog op één hand te tellen.
Minstens de helft van het aantal raads
leden zou uit vrouwen moeten bestaan,
vindt tegenwoordig elke weldenkende
politieke partij. In de praktijk lijkt men
die opvatting echter nog weinig serieus
te nemen. Alleen de fracties van PvdA
en Links Leiden zullen, na de verkiezin
gen van morgen, werkelijk voor vijftig
procent uit vrouwen bestaan. Momen
teel tellen de raadsfracties van PvdA en
WD respectievelijk vijf en twee vrou
welijke leden, en die van het CDA en
Links Leiden elk één.
Wie z(jn die vrouwen die thans in de
Leidse gemeenteraad zitting hebben?
Hoe kwamen ze in de politiek? Doen ze
het raadswerk anders dan mannen?
Welke ambities hebben ze? Wat vinden
ze van hun mannelijke collega's? En,
wat vinden ze van elkaar? Is Jos Fase de
Neelie Smit-Kroes van de Leidse poli
tiek? Wordt Henriëtte van Dongen door
haar mannelijke collega's ingepakt? En,
is Corrie Kramp de excuus-Truus van
het CDA?
Een portret van de vrouwen in de
Leidse politiek.
De vrouwen uit de Leidse gemeenteraad voor één keer samen op de stadhuistrap. Op de onderste rij, van links
naar rechts: Corrie Kramp, Toos Fallaux, Laila Driessen en Marietje van der Molen. Tweede rij, van links naar
rechts: Corrie Snelders, Henriëtte van Dongen, Paula Middendorp en Anneke Boot. Op de achterste rij: Jos Fase.
(foto Fred Rohde)
Henriëtte van Dongen zegt zich
er van bewust te zijn dat een deel
van haar vrouwelijke achterban zal
zeggen dat zij op precies dezelfde
manier bezig is als mannen. "Ik
moet toegeven dat de afstand
groeit. En dat is niet leuk als het
gaat om een groep waarmee je je
verwant voelt. Soms doe ik ge
woon dingen die niet meer uit te
leggen zijn. Bijvoorbeeld omdat
een besluit is genomen in een be-
.sloten vergadering van B en W of
van de fractie. Maar los van het feit
of ik het wil en of dingen uit te leg
gen zijn, komt die afstand er toch.
Wat ik merk is dat mensen heel
veel moeite hebben tegen mij te
blijven zeggen wat ze vinden. Die
status van wethouder zijn is heel
vervelend. Het enige wat je daar
aan kunt doen is je kwetsbaar blij
ven opstellen. Kwetsbaar durven
LEIDEN - In de Stadsgehoor
zaal organiseert de gemeente
morgen een uitslagenavond over
de gemeenteraadsverkiezingen.
Via een grootbeeld-televisiepro
jector en diverse monitors zijn de
uitslagen te volgen. In de koffie
kamer is er nog een extra televi
sietoestel geplaatst voor het vol
gen van andere programma's.
In de loop van de avond zullen
diverse lijsttrekkers worden
geïnterviewd en om een reactie
op de uitslag gevraagd. Intervie
wer is John Kroon, chef stads
redactie van het Leidsch Dag
blad. Ook is er een dansoptreden
van Csardaè. De Stadsgehoorzaal
gaat om zeven uur open.
In de sociëteit Burcht aan de
Burgsteeg begint morgen om
half elf een feestelijke avond on
der de titel 'verlies en winst'. Di
verse plaatselijke politici verle
nen hun medewerking en disc-
jockey Nico Bill zorgt voor muzi
kale omlijsting. De aanvang is
half elf.
In het Leidse Volkshuis
wordt morgen een filmochtend
voor vrouwen gehouden die in
het teken zal staan van de die dag
te houden gemeenteraadsverkie
zingen. Onder meer wordt een vi
deo-film gedraaid die een beeld
geeft van de Leidse gemeente
raad. Verder spreekt Elly Kerck-
hoffs, kandidate voor de PvdA.
Er is gelegenheid tot het stellen
van vragen. De aanvang is negen
zijn, dat is ook een vrouwelijke ma
nier van politiek bedrijven".
Onaangenaam
Marietje van der Molen denkt dat
moeilijk is hard te maken dat vrou
wen op een wezenlijk andere ma
nier politiek bedrijven. "Ik ken
mannen die zwammen, en ik ken
vrouwen die zwammen. Van som
mige dingen, zoals het elkaar
vliegen afvangen, merk ik dat ik
het zelf ook best leuk vind. Dat is,
denk ik, inherent aan politiek be
drijven. Je neemt de gewoontes
van mannen in de politiek op den
duur over. Henriëtte heeft zich de
habites van een bestuurder ook
heel snel eigen gemaakt. De ma
nier waarop ze opereert in de frac
tie is niet wezenlijk anders dan hoe
de andere wethouders dat doen".
In WD-kring overheerst de op
vatting dat de wijze waarop poli
tiek wordt bedreven individueel is
bepaald. WD-wethouder Jos Fase
verklaart ook veel waarde te hech
ten aan de manier van omgaan met
mensen, maar denkt niet dat dat
een specifiek vrouwelijke manier
van politiek bedrijven is. Het is een
opvatting die ook in PvdA-kring
wordt gedeeld. Corrie Snelders:
"Op een vrouwelijke manier aan
politiek doen? Ik zou niet weten
wat dat zou moeten zijn. Het hangt
gewoon van de persoon af, denk
ik". Vrouwen kunnen ook heel on
aangenaam zijn, meent Corrie
Kramp (CDA).
Van de twee vrouwelijke wet
houders oogst PvdA-wethouder
Van Dongen duidelijk de meeste
bewondering. Zelfs het WD-
raadslid Driessen slaat de PvdA-ri-
vale hoger aan dan de eigen WD-
wethouder Jos Fase. Anneke Boot
(PvdA) meent dat Fase op een
mannelijke manier politiek be
drijft. Paula Middendorp (Links
Leiden) vindt dat Jos Fase wel ge
zelliger is als vergadervoorzitter.
Dat vrouwen betere bestuurders
zijn dan mannen is een opvatting
die weinig bijval krijgt. "Maar, ze
zijn zeker niet slechter", reageert
een aantal vrouwen. Corrie Kramp
verklaart er trots op te zijn hoe een
vrouw als Henriëtte van Dongen
het klaar speelt tussen al die man-
Excuus-Truus
Alle negen vrouwen in de Leidse
politiek zijn er van overtuigd dat
het klimaat voor vrouwen in hun
partij gunstig is. Maar Links Lei
den, WD- en PvdA-raadsleden
menen dat vrouwen in hun partij
eerder aan de bak komen dan in
het CDA. Bij Corrie Kramp (CDA)
valt, daarmee overeenkomstig, eni
ge terughoudendheid te bespeuren
als het gaat om de vrouwvriende
lijkheid van haar partij. Ze heeft
zich gestoord aan het feit dat bij de
eerste tien plaatsen op de CDA-
kandidatenlijst voor de nieuwe ge
meenteraad aanvankelijk slechts
één vrouw voorkwam. Haar erger
nis werd vooral gewekt door de uit
leg, van CDA-voorzitter Bosch, dat
de gezinssituatie het voor veel
vrouwen onmogelijk zou maken
het raadswerk er bij te doen.
"Onzin", meent Corrie Kramp.
"Dat geldt net zo goed voor man
nen. Een belangrijke reden was
juist dat vrouwen die kandidaat
wilde zijn een drukke baan heb
ben. De CD A-ad vieslij st werd mis
schien niet vastgesteld door de
meest vrouwvriendelijke mannen
in de partij", denkt Corrie Kramp.
Ze veronderstelt geen boze opzet,
maar wel een zeer traditioneel
tonen van emoties wordt vaak er
varen als een zwaktebod. "Als Tes-
selaar z'n stem verheft en roept dat
hij iets 'gelul' vindt, dan is hij een
sterke man, en als ik met verheven
stem iets roep ben ik een zwakke
vrouw", aldus Henriëtte van Don
gen. "Maar hard schreeuwen komt
net zo goed voort uit een gevoel
van machteloosheid". En vrouwen
slaan heel snel dicht als mannen
gaan schreeuwen, meent Toos Fal
laux.
Haantje
denkpatroon onder het CDA-ka-
der. "Veel mannen in de politiek,
ook die in de progressieve partijen,
hebben thuis een heel traditioneel
gezinsleven dat het hen mogelijk
maakt een politieke carrière te
hebben".
Heeft Corrie Kramp, als enige
vrouwelijke CDA-vertegenwoordi-
ger in de raad, nooit het gevoel ge
had een excuus-Truus te zijn, een
vlag om de lading te dekken?
"Neen", zegt ze beslist. "In de vo
rige periode zaten vier vrouwen in
de CDA-fractie. Het is jammer dat
ik nu de enige ben. Maar, ik denk
wel dat ik serieus wordt genomen.
Ik heb nooit het idee gehad dat ik
in de fractie zit alleen omdat ik een
vrouw ben".
Serieus
De WD-vrouwen, Jos Fase en
Laila Driessen, menen dat het kli
maat voor vrouwen in de WD tra
ditioneel gunstiger is dan in andere
politieke partijen. Hoe het komt
dat de liberale fractie in de Leidse
gemeenteraad toch nooit meer dan
twee vrouwen heeft geteld vinden
ze moeilijk te verklaren. "Toeval",
veronderstelt. Jos Fase. Laila
Driessen meent dat het "misschien
wel komt doordat WD-vrouwen
vaak een man hebben met een full
time baan", en ook in WD-kring
speelt mee de afkeer die vrouwen
van politiek hebben.
De vrouwelijke WD-raadsleden
zetten zich af tegen de gang van za
ken in de PvdA waar tenminste
een derde (en straks de helft) van
het aantal fractieleden uit vrouwen
moet bestaan. Laila Driessen: "Je
krijgt dan dat mensen over een
vrouw zeggen: 'Ze zal wel door
haar vriendinnen omhoog geduwd
zijn'. Zo'n vrouw wordt dan niet se
rieus genomen". Volgens Jos Fase
worden vrouwen in de WD net zo
zwaar worden gewogen als man
nen. "Er wordt eerst gekeken naar
wat ze kunnen voordat ze bij ons
op de lijst belanden".
Marietje van der Molen (PvdA),
aanvankelijk ook geen voorstander
van minimum percentages zegt nu
wel overtuigd te zijn van de nood
zaak. "Als je de voorwaarden voor
vrouwen niet zo gunstig mogelijk
maakt schep je ook een barrière",
meent ze. "In de Partij van de Ar
beid is die barrière voor vrouwen
nu geslecht".
Alle vrouwen in de raad zijn er
van overtuigd dat ze net zo serieus
genomen worden als mannen. "Er
zijn zowel mannen als vrouwen die
niet serieus genomen worden. Dat
hangt af van de individuele kwali
teit van raadsleden en van hun por
tefeuille", meent Anneke Boot
(PvdA). Een hogere beroepsoplei
ding of daaraan gelijkwaardige
deskundigheid lijkt evenwel on
ontbeerlijk voor vrouwen om zich
in de politiek te kunnen handha
ven. Acht van de negen vrouwen in
de Leidse raad hebben een univer
sitaire- of hogere beroepsoplei
ding.
Het oudste vrouwelijke raadslid,
Toos Fallaux (66), verklaart dat ze
zich, als vrouw met weinig oplei
ding, vaak alleen heeft voelen
staan in de raad en in haar partij,
de PvdA". Het raadslidmaatschap
was niet m'n leukste tijd", geeft ze
schoorvoetend toe. Volgens Toos
Fallaux zitten er te weinig gewone
huisvrouwen en te weinig arbei
ders in de raad.
Emoties
Zijn er ook omstandigheden in
de politiek die een vrouw bevoor
delen? Het oud-raadslid Joyce Hes
(PvdA) beschreef als veel voorko
mend vrouwelijk imago dat van de
charmante, hulpeloze vrouw die,
onder het mom van naïveteit, man
nen manipuleert en weet te voor
komen dat mannen haar hard aan
vallen omdat dat niet sportief zou
zijn (het Neelie Smit-Kroes type).
Raadsleden uit de linkse partijen
zeggen het type wel te herkennen,
maar menen dat het niet in hun
partij voorkomt. Een aantal vrou
wen wijst stilzwijgend in de rich
ting van de WD. Is Jos Fase de
Neelie Smit-Kroes van de Leidse
politiek?
"Neen, dat denk ik niet", rea
geert Jos Fase. "Er zijn wel om
standigheden in de politiek die een
vrouw bevoordelen. "Mannen
doen meestal vriendelijker tegen
een vrouw als voorzitter. Maar, ik
ben me er niet van bewust dat ik
daar gebruik van maak".
Een aantal vrouwen geeft toe
misschien wel onbewust eigen
schappen als emoties of vrouwelij
ke intuïtie te gebruiken. Ze zeggen
dat niet te doen uit sluwheid maar
uit een gevoel van machteloosheid
en menen bovendien dat ze er niets
mee opschieten. Integendeel: Het
Wie vinden
wonvriendelijkste man in de Leid
se raad? Een reeks namen en kwa
lificaties passeert de revue: Cor
Vergeer (SP): "Die zal zeker niet de
eerste zijn om de positie van vrou
wen te verbeteren"; Jan Hoekema
(D66): "Een slijmbal"; René Eiker
bout (PvdA): "Die man heeft alleen
respect voor kerels", en Loek Ge-
radts (PvdA) die vanwege zijn vak-
bondsinborst nou niet bepaald
vrouwvriendelijk word gevonden.
Veel mannen, onder wie burge
meester Goekoop, mogen met de
twijfelachtige eer gaan strijken een
"haantje" te zijn en een hele lading
mannen wordt er van verdacht al
leen lippendienst te bewijzen aan
het emancipatiestreven van vrou
wen.
Voor de meeste vrouwen is de
burgemeester 'een moeilijk geval'.
"Hij houdt wel rekening met be
langen van vrouwen (Komt dat
doordat hij een echte liberaal is,
door zijn vrouw of door de Amster
damse invloed?), maar Goekoop is
ook heel seksueel op vrouwen ge
richt. Het is een beetje een menge
ling, maar hij is zeker niet de meest
vrouwonvriendelijk man", aldus
valt uit verscheidene monden op te
tekenen.
De vrouwen in de Leidse raad
hebben niet de illusie dat mannen
veel zijn veranderd sinds vrouwen
in groten getale de raad zijn bin
nengedrongen. "Het is niet zo dat
een man die veel het woord voert
over vrouwenzaken (bedoeld
wordt Rob van Lint van Links Lei
den) ook het meest vrouwvriende
lijk is". Wethouder Paul B orde wijk
(PvdA) wordt meer dan eens ge
noemd als een man die wel reke
ning houdt met vergadertijden en
schoolvakanties. "Daar heeft hij
zelf ook belang bij, want hij moet
ook koken", meent Corrie Snel
ders (PvdA). Volgens Marietje van
der Molen is het merkbaar dat
steeds meer mannen samenwonen
met partners die ook hun eisen
stellen. Maar een heleboel mannen
zou, als het gaat om het emancipa
tiestreven van vrouwen, doen alsof
"omdat ze anders gelazer krijgen
met hun achterban".
Henriëtte van Dongen: "Als je de
portefeuille emancipatiezaken
hebt blijft het vechten omdat je je
bemoeit met portefeuilles van an
dere wethouders, klachten over
ongewenste intimiteiten van amb
tenaren en over de vraag of vrou
wen wel op de plaats komen waar
ze horen. Dat zijn dingen die meer
oproepen dan alleen een zakelijk
verschil van mening. Ik ga niet
zover te zeggen dat andere wethou
ders de problemen ontkennen.
Maar het gevoel dat we een geza
menlijk beleid aan het maken zijn
heb ik niet. Noem het maar een
verzachtende omstandigheid dat
ik ook niet zo hard loop als er weer
ergens een brug klaar is gekomen".
Ambitie
Aan een regelmatig overleg van
vrouwelijke raadsleden heeft geen
der vrouwen behoefte. Het partij-
belang blijkt te prevaleren boven
het gemeenschappelijk belang dat
vrouwen hebben. Marietje van der
Molen: "Ik ben socialiste om van
het onrecht dat mensen wordt aan
gedaan op grond van hun sekse
maar ook op grond van hun af
komst of andere zaken". Paula
Middendorp zegt dat ze CDA-vrou-
wen nooit duidelijk vöor vrouwen-
belangen hoort opkomen of vrou
wen juist in een heel traditionele
positie zetten. "Ik vind vrouwen in
het CDA of de WD allemaal trut
ten, niet omdat het vrouwen zijn,
want die mannen vind ik ook alle
maal eien".
De vrouwelijke raadsleden ge
ven niet hoog op van hun eigen
kwaliteiten. De meesten twijfelen
als hun de vraag wordt gesteld of
ze vinden dat ze een goed raadslid
zijn geweest. Corrie Snelders, door
andere vrouwen wel gewaardeerd,
zegt te menen dat ze eigenlijk niet
zo geschikt is voor de politiek. Ze
zet er na de huidige periode een
punt achter.
Een veel voorkomend euvel on
der mannelijke raadsleden, de am
bitie om wethouder of burgemees
ter te worden, lijkt onder vrouwe
lijke raadsleden minder voor te ko
men. Van de zeven vrouwen ver
klaren er twee mettertijd wel wet
houder te willen zijn: Marietje van
der Molen en Laila Driessen.
De vrouwen in de Leidse raad
vinden wel belangrijk dat mensen
morgen op een vrouwelijke kandi
daat stemmen, "al was het alleen
maar om de verhoudingen in de
raad meer in overeenstemming te
brengen met de maatschappelijke
werkelijkheid of omdat het een
steun in de rug betekent van vrou
wen die al in de raad zitten". Over
dreven verwachtingen van wat
meer vrouwelijke raadsleden te
weeg zullen brengen worden er
niet gekoesterd. Wel dat voor vrou
wen belangrijke zaken vaker en se
rieuzer onder de aandacht zullen
worden gebracht.
"Ook in de plaatselijke pers wor
den vrouwen niet altijd serieus be
handeld", legt Laila Driessen
(WD) de vinger op een pijnlijke
plek. Ze citeert uit een artikel in
het Leidsch Dagblad van novem
ber j.l. waarin de discussie tussen
haar en het PvdA-raadslid Boot
door de verslaggever wordt be
schreven als een door de (mannelij
ke) wethouder te sussen ruzie tus
sen "kijvende vrouwen". En, het
moet gezegd: "Zoiets zou over
mannen niet worden geschreven".
