'Fouten van Nijpels
enorm opgeblazen'
OPEC hunkert
naar einde van
de prijzenslag
Interview
Verzoeningspoging van Sjaron binnen Cheroet-partij
PAGINA 6
MAANDAG 17 MAART 1986
Eerste-Kamerlid Zoutendijk (WD) haalt uit naar
partijininisters Van Aardenne en Korthals Altes
DEN HAAG - „Men kan niet staande houden dat Nijpels in de verwikkelingen rond
de eventuele komst van Wiegel naar Den Haag heeft gefaald. Hij heeft niet kunnen
weten dat de fracties in de Friese Staten zo afwijzend zouden reageren", stelt dr. G.
Zoutendijk.
De kritiek wil maar niet verstommen. Ed Nijpels, poli
tiek leider van de WD, heeft als men de commentaren
in de vaderlandse pers mag geloven, met succes gesolli
citeerd naar de op de politieke kermis vacante attractie
'Kop van Jut'. Hij wordt onveranderlijk verantwoorde
lijk gesteld voor de malaise waarin de WD verkeert.
Ook in eigen kring.
De fractievoorzitter van de WD in de Eerste Kamer,
dr. G. Zoutendijk, gelooft daarentegen nog heilig in zijn
aangeslagen prijsvechter en weigert de handdoek in de
ring te werpen.
Zoutendijk kan worden beschouwd als de politieke
peetvader van Nijpels. Met volgens insiders grote in
vloed op denken en werken van de leider. Aan de voor
avond van de gemeenteraadsverkiezingen een gesprek,
dat vooral in het teken staat van de actie 'bescherming
lijsttrekker WD'.
De fractievoorzitter van de WD
in de Eerste Kamer vervolgt:
"Dan wordt er wel gezegd dat hij
die meningen eerst had moeten
peilen, maar dat was ongetwij
feld uitgelekt en dan waren we
nog verder van huis geweest.
Wat mij verbaasd heeft, is de ta
xatiefout die Wiegel gemaakt
heeft. Dat hij, met al zijn erva
ring, de zaak niet eerst met de
fractieleiders in Friesland heeft
besproken. Wat Wiegel heeft na
gelaten, kun je Nijpels moeilijk
verwijten".
door
Peter van Nuijsenburg
„Nee, ik neem het Wiegel niet
kwalijk dat hij voor Friesland
heeft gekozen. Zijn hart lag in
Friesland en hij was er nog niet
aan toe om terug te keren naar
Den Haag. Hij heeft de partij niet
in de steek gelaten. Hij had het
volste recht te doen wat hij ge
daan heeft".
Euthanasie
Enkele weken geleden trok
Nijpels gezien het tijdstip tame
lijk onverwacht de steun aan het
D66-initiatief inzake euthanasie
in. Verkocht als een 'handrei
king' aan het CDA, maar allerwe-
ge uitgelegd als een knieval. Ook
door zijn eigen fractie die zich
briesend bij het diktaat van haar
voorzitter neerlegde.
Zoutendijk: „Een verstandige
beslissing van Nijpels. De minis
ter-president had laten doorsche
meren dat het tot een kabinets
crisis zou zijn gekomen wanneer
het D66-voorstel was aangeno
men. Dat was zo vlak voor de ge
meenteraadsverkiezingen uiterst
onverstandig geweest. Maar dat
wil niet zeggen dat we niet langer
achter dat D66-plan staan. Het is
alleen opgeschoven in de tijd".
„Ik kan geen grein respect op
brengen voor die verhalen van
het CDA dat wij de euthanasie
wetgeving er even tussen neus
en lippen willen door jassen. Je
reinste onzin. We zijn nu dertien
jaar bezig met die kwestie. Dus
ze kunnen ons niet beschuldigen
van een overval".
„Dat Nüpels het verzet van de
fractie tegen die handreiking aan
het CDA verkeerd heeft geta
xeerd, is juist. En dat hij toen zijn
verantwoordelijkheid als lijst
trekker heeft moeten nemen, is
vervelend, maar soms noodzake
lijk. Het is eerder opmerkelijk
dat dit pas de eerste keer is dat
hij de fractie zo onder druk heeft
moeten zetten. Dat is vroeger wel
eens anders geweest. Niet alleen
bij ons, maar ook bij andere par
tijen. Kijk maar naar de PvdA".
„Ik kan me voorstellen dat de
fractie teleurgesteld was over de
ze gang van zaken. Maar van een
opstand is geen sprake geweest.
Nijpels heeft inderdaad een
beoordelingsfout gemaakt, maar
die is door de pers opgeblazen".
„Ik vind vooral dat de minis
ter-president in de euthanasie
kwestie gevaarlijk bezig is ge
weest. Hij heeft inbreuk gemaakt
op het recht van initiatief van de
Kamer, omdat er iets gebeurde,
nota bene gesteund door de
meerderheid van de Kamer, wat
hem niet aanstond. Ja, dat zou je
de arrogantie van de macht kun-
Communicatie
De relatie bewindslieden-frac
tie wordt zeker de laatste maan
den beheerst door onbegrip en
wantrouwen. De fractie lijkt
vooral bezig met het oppositie
voeren tegen de eigen bewinds
lieden. De euthanasie is het laat
ste, meest prangende, maar ze
ker niet enige voorbeeld van de
ze broederstrijd.
Zoutendijk: „Ik geef toe dat
die communicatie niet optimaal
is. Ik ben het met Wiegel eens dat
er geen licht mag zitten tussen
wat fractie en ministers willen.
Maar bij de euthanasie ligt de
schuld voornamelijk bij de mi
nisters. Zij hebben bij de laatste
onderhandelingen over de 'proe
ve' -geen overleg met de fractie
gevoerd".
„Dat dit ligt aan het feit dat
Nijpels geen gezag zou hebben
bij zijn ministers, wijs ik van de
hand. De ministers hebben hem
al eerder geconfronteerd met
voldongen feiten. Kijk maar naar
het gedoe rond het niet toeken
nen van de P.C. Hooft-prijs aan
Brand Corstius. Daar waren ze in
het kabinet ook al overstag ge
gaan voor het CDA".
„Dat het met die communica
tie niet loopt zoals het moet, is
met name te wijten aan het func
tioneren van de vice-premier.
Van Aardenne heeft vele kwali
teiten, maar leiding geven aan
een ploeg ministers hoort daar
minder bij. Bovendien zijn er
mensen bij die gewend zijn de
eerste viool te spelen. Rietkerk is
fractievoorzitter geweest, Kort
hals Altes partijvoorzitter. Maar
Rietkerk is altijd loyaal geweest.
Coalitie
Het interne gekrakeel en de
confrontaties met het CDA over
'immateriële zaken', als euthana
sie, wet gelijke behandeling en
de mediawet werpen een smet
op de conduitestaat van het kabi
net. Voortzetting van de coalitie
is lang niet meer zo vanzelfspre
kend als tot voor kort werd aan
genomen. De PvdA, zelf ook niet
zonder problemen (defensie!),
slaat het scoren in eigen doel
grijnzend van de zijlijn gade.
Zoutendijk: „Als liberale partij
kun je je standpunten niet ver
loochenen. Als je in de oppositie
roept, 'zo moet het' en je hebt er
geen boodschap meer aan als je
in het kabinet zit, dan ben je on
geloofwaardig".
„Nog afgezien daarvan, je moet
elkaar als coalitiepartner de
ruimte geven. Om je te kunnen
profileren daar waar de ander
niet is. Zeker als je samen de
meerderheid wil houden. Als je
om eikaars kiezers gaat vechten,
wat het CDA nu lijkt te doen,
lukt dat zeker niet".
de partij heilzaam zijn
„Met de euthanasie hadden wij
stemmen kunnen binnenhalen
die nu naar D66 dreigen te gaan.
Het CDA had stemmen kunnen
weglokken bij de PvdA, bijvoor
beeld op het punt van de sociale
zekerheid. Er is regelmatig over
leg met kopstukken van het
CDA geweest over de te volgen
campagnetactiek. We hadden re
den om aan tè nemen dat zij ook
een voorkeur hadden voor een
gezamenlijk optrekken. Maar nu
lijken ze toch hun eigen gang te
gaan. Onbetrouwbaar? Laten we
zeggen dat het in het heetst van
de campagne gebeurt".
Oppositie
„Het
zaam zijn, v
kiezingen in de oppositie gaan.
Dat zou wel een ramp voor het
land betekenen. De overheidsfi
nanciën moeten nog verder gesa
neerd worden. Je kunt je afvra
gen of je dat aan een kabinet van
PvdA en CDA kunt overlaten.
Daarom zijn we bereid verder te
gaan met het CDA, maar niet tot
elke prijs".
„Zeker, electoraal zal een
PvdA-CDA-kabinet ons geen
windeieren leggen. Maar na alles
wat er gebeurd is, zou het goed
voor Nijpels zijn om de fractie te
leiden in de oppositie. Je kunt
volstaan met 'wat te roepen'. Je
krijgt minder aandacht van de
pers. Kijk maar naar Den Uyl.
Hij heeft als oppositieleider ge
faald; hij blijkt weinig geloof
waardig. Maar de PvdA lijdt
geen schade".
Tot slot, om de boodschap er
nog eens goed in te hameren: „Ik
blijf er bij dat Nijpels het goed
gedaan heeft. Hij heeft de WD
in 1982 naar een historische ver
kiezingswinst gevoerd. Vervol
gens de partij in een kabinet ge
loodst met een regeerakkoord
dat veel overeenkomsten ver
toont met het WD-programma.
Dat regeerakkoord is vrijwel
naar de letter uitgevoerd. Dat is
voornamelijk zijn verdienste. De
fractie heeft hij ook goed geleid.
Het ondersteunende apparaat
heeft hij beter georganiseerd,
want dat was onder zijn voorgan
ger (Wiegel, redactie) een rom
meltje". En met een zucht: „Kun
je dan nog negatief over hem
zijn"?
Israels 'enfant terrible' Arik Sjaron
heeft zich het afgelopen weekeinde
opgeworpen als bemiddelaar om
de diepe kloof te overbuggen tus-
door
Taco Slagter
sen de om de macht strijdende
aartsrivalen binnen de Cheroet-
partij, Itzchak Sjamir enerzijds en
David Levy en, nota bene, Sjaron
zelf anderzijds. Hoewel weinigen
erin geloven dat de scherven van
de tweede grootste partij van Israel
nog vallen te lijmen, kwamen de
met zeer grof geschut schietende
rivaliserende kampen een 'staakte
het-vuren' overeen.
De op de driedaagse partijbijeen
komst uitgebarste vulkaan sputter
de zaterdag en zondag bij tijd en
wijle nog heftig na. Vooral minister
van huisvesting en vice-premier
David Levy spuwde op bijeenkom
sten met honderden supporters
nog vuur naar de gediskwalificeer
de (onofficiële) Cheroet-leider, mi
nister van buitenlandse zaken en
eerste vice-premier Sjamir. Hij gaf
hem de schuld van de in chaos en
gewelddadige rellen ontaarde con
ventie, doordat het Sjamir-kamp
naar zijn zeggen met "smerige
trucs" had geprobeerd zijn aan
hang en die van Sjaron uit te scha
kelen.
intussen hebben verschillende
Cheroet-ministers en partijleden
de verwijdering van Levy uit de
partij geëist en het daarmee ver
bonden ontslag als bewindsman.
Zij beschuldigen het brein achter
de 'coup' van "beschamende
straatmethoden" die het aanzien
van de partij grote schade heeft
toegebracht.
In een zaterdag uitgezonden tele
visie-interview zei de nog aangesla
gen Sjamir tot een verzoeningspo-
GENEVE - De dertien olie-minis
ters van de organisatie van olie-ex-
porterende landen OPECL zijn zon
dag op hun eerste verglöerdag in
Genève nog nauwelijks toegeko
men aan het bespreken van een
nieuwe strategie tegen de extreem
lage olieprijzen. Vandaag en dins
dag zal bekeken worden of er een
afspraak te maken valt over het ge
wenste marktaandeel voor de
OPEC en eventueel voor welke
prijs.
Woensdag vinden gesprekken
plaats met een vijftal landen buiten
het olie-kartel over mogelijke sa
menwerking. Er is in Genève geen
enkel teken ontvangen dat ook En
geland en Noorwegen met de
OPEC-vergadering zouden willen
praten, integendeel. De verwach
tingen over OPEC-besluiten die de
olieprijzen op korte termijn kun
nen verhogen en stabiliseren, zijn
hier niet hoog gespannen.
Volgens de voorzitter van de bui
tengewone OPEC-vergadering, de
Venezolaanse minister Arturo Her
nandez Grisanti, is er zondag nog
niet gesproken over het marktaan
deel in ruwe olie dat voor de OPEC
'redelijk te verdedigen' is. Even
min over wat 'een redelijke prijs'
zou zijn. Terwijl de olieprijzen in
enkele maanden ongeveer gehal
veerd zijn en zelfs het zeer olierijke
Saoedi-Arabië het opstellen van de
nationale begroting voorlopig en
kele maanden heeft uitgesteld, kon
Grisanti na afloop van de eerste be
sprekingen, zondagavond niets
meer meedelen dan dat de delega
ties 'ernstig bezorgd zijn' over de
huidige olieprijzen.
Optimistischer toonde de OPEC-
voorzitter zich over de mogelijkhe
den tot een akkoord te komen met
vijf landen die geen lid van het kar
tel zijn, Mexico, Maleisië, Egypte,
Oman en Brunei. Met name Mexi
co is een vrij grote olie-producent,
dat van de bijna drie miljoen vaten
(159 liter) die worden geprodu
ceerd per dag, de helft ook expor
teert. Het land volgt in feite de
OPEC op afstand, maar zal daar
hoogstwaarschijnlijk nooit deel
van uit willen maken. Maar ook in
Mexico is de nood groot en ver
wacht wordt dat bij de huidige prij
zen het land later dit jaar niet meer
aan zijn verplichtingen kan vol-
Indien alle olie-exporterende
landen aan een afspraak over ma
ximale produktie of minirpumprij-
zen meewerken - het probleem
waar juist alle OPEC-afspraken
van de laatste jaren op stuk liepen
- lijken deze vijf landen bereid mee
te werken. Anders ligt het echter
met Noorwegen en met name
Groot-Brittannië, waar men de
grootste problemen zou krijgen
door afspraken te maken met de
OPEC. Niet alleen in Engeland
zelf, maar ook in de EG en de orga
nisatie van geïndustrialiseerde lan
den, de OESO.
Oproep
Toch sluit de invloedrijke oliemi
nister van Saoedi-Arabië, sjeik Ah
mad Zaki Jamani, niet uit dat hij
na de OPEC-vergadering naar En
geland gaat voor besprekingen.
Dat zei Jamani in een nogal drama
tische oproep aan de Britten, zon
dag in het blad The Sunday Tele
graph.
Jamani plaatste de huidige pro
blemen van de olie-producerende
landen in een breder perspectief,
door erop te wijzen dat wanneer er
niet genoeg geld met olie wordt
verdiend, er ook niét genoeg uitge
geven kan worden om nieuwe
voorraden op te sporen.
Dat betekent wel dat Engeland al
door
Marien van den Bos
in de jaren '90 zonder olie komt te
zitten als nu alles voor weinig geld
wordt opgepompt uit de Noordzee.
"De beide oliecrises in de jaren '70
waren politiek van aard en die kon
den we overleven omdat er genoeg
middelen waren. Nu krijgen we te
maken met een echte energiecrisis
omdat we de middelen gaan uit
putten", aldus Jamani.
Hij wijst erop dat in de Verenig
de Staten en Canada al velden ge
sloten worden, die waarschijnlijk
nooit meer in produktie worden
genomen. Jamani schat de huidige
sluitingen al op een verlies van
1.800.000 vaten per dag. Ook in de
Noordzee daalt de opgepompte
hoeveelheid met 20 procent. "Je
moet investeren en niet alleen
maar voor elke prijs pompen. Ik
zeg u: als u die beslissing niet
neemt, doet de natuur dat voor u".
Ook waarschuwt de Saoedische
bewindsman voor politieke onrust
in sommige OPEC-landen als ge
volg van een financieel bankroet.
Volgens diverse politici en olie
maatschappijen betekent het
voortduren van de huidige olieprij
zen een verlies voor de OPEC-lan
den gezamelijk dit jaar van zo'n 50
tot 60 miljard dollar.
Prijzenoorlog
Wanneer er geen goede afspra
ken komen tussen OPEC en de
niet-OPEC-landen, zou de prijs van
ruwe olie wél eens kunnen zakken
tot 8 dollar per vat, aldus Jamani.
"Ik zeg niet dat dat waarschijnlijk
is, maar het zou kunnen".
Moeilijkheid is alleen, zo blijkt
ook weer in Genève, dat de OPEC
al problemen genoeg heeft om in
eigen gelederen orde op zaken te
krijgen. De Saoedische minister
zal hier zware kritiek te verduren
krijgen van met name landen, als
Iran, Algerije en Libië, die hem be
schuldigen van het starten van de
prijzenoorlog. Saoedi-Arabië vindt
echter dat ze al lang genoeg de olie
kraan op een kiertje heeft gehou
den om de prijzen in de hand te
houden, terwijl andere OPEC-le-
den zich niet aan de afspraken hiel
den.
De oliehandelaren in de wandel
gangen tijdens de OPEC-vergade
ring verwachten eigenlijk geen
spectaculaire maatregelen van de
olieministers. Ook de minister van
de Verenigde Arabische Emiraten,
Otaiba, schat de kans op een ak
koord 'fifty-fifty'De Indonesische
minister Soebroto zei onder meer
te hopen op een psychologische
impuls om uit de impasse te raken.
"Het huidige probleem is ook van
psychologische aard", aldus Soe
broto.
ging bereid te zijn. "De partij wil
samenwerken met een ieder die
toont de breuk te willen herstel
len", aldus Sjamir. Hij voegde er
aan toe ervan overtuigd te zijn dat
de Cheroet de moeilijkheden zal
overwinnen.
Politieke waarnemers in Israel
denken daar volstrekt anders over.
Zij menen dat de verwijdering tus
sen de kampen binnen de partij de
afgelopen dagen alleen maar is toe
genomen. Alleen als de Sjamir-
fractie van zins is de macht binnen
de partij-instituten evenredig met
het Levy-Sjaron-kamp te delen, be
hoort een lijmpoging nog tot de
mogelijkheden.
Jamani: investeringen nu zeer noodzakelijk.
Minister Sjamir. (foto ap>
Zuid-Afrikanen
bij hervormde
synode
De hervormde synode nam om
formele redenen geen besluit
over een motie tot onderzoek
naar de beleggingen van kerke
lijke fondsen. De motie kwam
van dr. K. Blei (Haarlem) naar
aanleiding van een weekbladver-
haal over hervormde beleggin
gen in bedrijven die economi
sche banden met Zuid-Afrika
hebben. Inhoudelijk had het sy-
nodebestuur geen moeite met de
motie, maar aanvaarding zou het
beleid doorkruisen, zo maakte
secretaris-generaal R. J. Mooi
duidelijk.
Het is niet goed als de Her
vormde Kerk doet alsof er niets
aan de hand is, zei de indiener
van de motie. Mooi deelde echter
mee, dat de beleggingen al een
tijd onderwerp van beraad zijn.
Bovendien komen in de synode
vergadering van juni de aanbeve
lingen aan de orde van het be
raad dat de Raad van Kerken in
november over Zuid-Afrika
heeft gehouden én de investerin
gen in Zuid-Afrika en eventuele
tegenmaatregelen.
Die argumenten konden dr.
Blei niet bewegen zijh motie in te
trekken. Dat bezorgde hem de
toorn van synodevoorzitter ds.
H. Huting. "Dominee Blei, u
bent nu gewaarschuwd", voegde
Huting zijn Haarlemse collega
toe. Toen daarop de twee mede
ondertekenaars hun steun in
trokken, stond Blei alleen en
moest hij zijn motie intrekken.
De synode werd toegesproken
door de Zuidafrikaanse predi
kant Shun Govender. Hij is se
cretaris van de 'Belijdende
Kring' van blanke en niet-blanke
predikanten die tegen de apart
heid strijden. De synode sprak
over het zogeheten 'Kairos-docu-
ment', waarin de blanke theolo
gie van Zuid-Afrika, die het
apartheidssysteem rechtvaar
digt, scherp wordt gekritiseerd.
Govender prees synodevoor
zitter Huting, "die risico's voor
de goede zaak durft te nemen".
"Zulke mensen hebben wij no
dig". Govender vroeg de synode
leden of zij ook nog naast de
zwarte Afrikanen zullen staan
"als die op momenten van zwak
heid om geweld roepen".
Huting bereidde de Zuidafri
kaanse gasten erop voor, dat zij
in de discussie onaangename
dingen zouden horen. "De syno
de is een doorsnee van de Neder
landse bevolking". "Ik kon mijn
oren niet geloven; ik hoor hier
dezelfde reacties als in Zuid-Afri
ka", zei ds. Jan de Waal van de
Nederduits Gereformeerse Sen-
dingskerk nadat zestien synode
leden deels positief deels nega
tief op het Kairos-document had
den gereageerd.
- De hervormde synode heeft
de heer A. J. Gijsbers te Voor
burg, sinds 1983 directeur-gene
raal 'welzijn' van het ministerie
van welzijn, volksgezondheid en
cultuur, benoemd tot voorzitter
van de Generale Diakonale
Raad, als opvolger van de predi
kant A. Romein die vorig jaar
vertrok toen hij was benoemd tot
secretaris van de provinciale
kerkvergadering van Gelder
land. De nieuwe voorzitter heeft
plaatselijk, regionaal en landelijk
tal van kerkelijke functies ver
vuld.
Hervormde Kerk: beroepen
te Rhoon F. A. den Harder Ber
gen op Zoom; aangenomen naar
Ezinge-Feerwerd-Garnwerd-Oo-
stum (Gr.) kandidaat W. van der
Veen Assen, naar Delft A. J.
Schalkoort Streefkerk: beroep
baar A. Spaans Katwijk. Gere
formeerde Kerken: aangenomen
naar Gouda (ziekenhuispasto
raat) A. van der Waal Middelhar-
nis. Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Spaken
burg P. M. de Wit Lelystad. Gere
formeerde Gemeenten: bedankt
voor Kruiningen J. Mijnders
Veenendaal.
'Zendingsland'. De groei van
het christendom in Europa blijft
achter bij de groei van de bevol
king. Zei voorzitter Hans Keijzer
zaterdag in Utrewcht op een 'Eu
ropadag' van de Evangelische
Zendingsalliantie. "Europa is
niet christelijk meer en Neder
land is zendingsland geworden".
De sprekers op deze dag pleit
ten voor 'geestelijk reveil' in dit
werelddeel, vooral in onderwijs
en opvoeding. Christenen moe
ten zich niet verschansen in hun
forten, zei een van hen. Nodig is
'een open mentaliteit op basis
van doorleefd geloof.
Vluchtelingen. Het Wereld-
diakonaat van de Hervormde
Kerk geeft dit jaar f 50.000 voor
hulp aan Afghaanse vluchtelin
gen.
