Gemeente kan winkelcentrum maken of breken
Hols had in Valkenburg
geen groeimogelijkheden
Renovo Film slaat met
succes nieuwe wegen in
Parkeerruimte en goede ontsluiting onontbeerlijk
Fabrikant hondevoer nu in Lelystad
Uniek bedrijf in Katwijk
DINSDAG 11 MAART 1986
BEDRIJVEN
PAGINA 25
De winkeliers van dfe Leidse Haar
lemmerstraat en omgeving hebben
de afgelopen tien jaar een wat het
parkeren betreft flinke tegenslag
moeten incasseren. Als gevolg van
het beleid van het stadsbestuur
werd de binnenstad welhaast onbe
reikbaar voor publiek dat met de
auto winkelt. De plaatselijke over
heid had weinig oog voor de wensen
van winkeliers. De aandacht ging
vooral uit naar stadsvernieuwing.
Er zijn schattingen dat de Sleutel
stad als gevolg van die ontwikke
ling zo'n 50.000 consumenten mis
loopt die hun heil elders hebben ge
zocht.
Parkeren
Parkeerruimte, Jiet liefst gratis. Bijna
alle winkeliers hebben dat bovenaan
hun verlanglijstje staan. Het maakt niet
uit waar een winkelcentrum staat, als er
maar plaats is voor de auto. Het kan dan
desnoods midden in een polder staan.
Dat is een mening die veel middenstan
ders er op na houden. Toch is het niet
het eerste verlangen van de klanten, zo
blijkt uit wetenschappelijke studie. Pu
bliek geeft de voorrang aan een prettige
koopomgeving waar alle branches zijn
vertegenwoordigd.
In steden moet in de regel worden be
taald voor parkeren. In kleinere plaatsen
waar 'nieuwe' winkelcentra tot stand
zijn gekomen kost dat meestal niets. De
huurders van 'Winkelhof in Leiderdorp
hebben zich vanaf het begin fel verzet
tegen betaald parkeren in de grote gara
ge onder het centrum. Dat is nu twee uur
gratis. Maar het winkelcentrum 'Aarhof
ziet betaald parkeren niet als een groot
probleem. Er wordt daarover niet door
iedereen geklaagd omdat het ook een re
gulerende functie heeft: betalen voor
komt lang parkeren.
Met uitzondering van Leiden kunnen
Leidsenhage, Winkelhof, Lisse-centrum
en Alphen-centrum pronken met een
riante parkeeraccommodatie. Er zijn tal
van plannen om dat euvel in Leiden te
verhelpen. De winkeliers van de Sleutel
stad proberen de klemtoon ook meer te
leggen op het recreatief winkelen; op het
gezellig wandelen en tegelijkertijd bood
schappen doen in een stad met een oud
en goed uitziend centrum. De (wegge
bleven) klant wordt eenjiieuwe kennis
making met Leiden geboden. En dan
lukt ook, er zit weer groei in. Het is voor
veel consumenten minder belangrijk
waar de auto staat. Die hoeft niet per se
om de hoek te staan.
De algemene ervaring van winkeliers
is trouwens dat vooral mensen die naar
de grote supermarkten gaan hun auto
voor, maar liever nog in de zaak willen
stallen. Wie uit is op kleding, schoeisel
of duurdere verbruiksgoederen, neemt
gemakkelijker de benenwagen.
Hoewel gemeenten invloed op het
winkelgebeuren hebben, floreert een
winkelcentrum pas echt als er 'grote jon
gens' zijn. Zaken als onder meer Hema,
C A, V D en Blokker zijn zeer ge
wild. Van die 'trekkers' gaat een gewel
dige impuls uit waarvan de meeste win
kels profiteren. De twee genoemde grote
confectiebedrijven kruipen niet zomaar
in een winkelcentrum. Meestal pas als er
zo'n 70.000 consumenten in de directe
omgeving van een winkelcentrum wo
nen, besluiten zij er een vestiging te ope-
Trekkers
De centra die niet of nauwelijks over die
klantenlokkers beschikken, doen ver
woede pogingen ze te krijgen. Zo is Lis-
se bijvoorbeeld al heel lang bezig een
De aangeboden winkelruimte wordt ver
huurd of verkocht aan de aan de meest
biedende en gezien de samenstelling
van het winkelassortiment in de Haar
lemmerstraat zijn dat schoenwinkels en
kledingzaken. Dat werkt een eenzijdig
bestand in de hand. alhoewel alle bran
ches in de omgeving van de lange straat
zijn vertegenwoordigd
In de drie overdekte winkelcentra zijn
alle winkeliers ook lid van de winke
liersvereniging. Dat is contractueel vast
gelegd. Dat kan alleen maar als er sprake
is van slechts een verhuurder. Vrijwel al
le verenigingen hebben per jaar één tot
twee ton beschikbaar voor de promotie
van het winkelgebeuren. In Lisse en Lei
den is iets meer dan de helft van de win
keliers lid. Dat steekt natuurlek. Een
koopcentrum wordt zo goed mogelijk
aangeprezen bij de consument door
middel van advertenties en acties, maar
de kosten daarvan worden door lang
niet alle profijttrekkers gedragen. Lisse
ervaart dat als een gegeven, terwijl in
Leiden plannen op stapel staan een ca
deaubon uit te geven die alleen kan wor
den aangeboden bij winkels die lid zijn
van de vereniging.
Artiesten
Uit de promotiepot worden ook de vele
acties betaald. Artiesten hebben in Lei
den, Leidsenhage, Aarhof en Winkelhof
afgedaan. Bekende zangers en zangeres
sen trekken wel meer mensen, maar die
kopen niet meer dan normaal. Boven
dien komen veel mepsen moeilijk meer
uit hun stoel of bed voor artiesten die
om het uur op elk televisienet te zien
zijn. Alleen Lisse zet geregeld artiesten
in. Dat gebeurt nogal eens op zaterdag
middag. Dat is een moment waarvan an
dere winkeliers zeggen dat je dan juist
niets moet doen omdat de winkels dan
toch vol zijn.
Op zaterdagmiddagen en op koop
avonden zijn alle winkelcentra tjokvol.
Het is zelfs zoeken naar en wachten op
een parkeerplaats. Winkeliers beijveren
zich om op zaterdag het publiek meer te
spreiden. Dat gebeurt dan bijvoorbeeld
door acties in de ochtenduren. In de zo
mermaanden, met uitzondering van juli,
is er in Leidsenhage de ontbijtshow.
Honderd mensen worden gevraagd aan
te zitten en te genieten van het eten en
het showprogramma dat door een be
kende persoonlijkheid wordt gebracht.
In Alphen poogt men met 'krieken' meer
mensen op zaterdagochtend naar het
centrum te krijgen. De vroegkomers
kunnen profiteren van een speciale kor
ting.
Voor alle centra geldt dat er grote lote
rijen en bonnenacties zijn met meestal
een auto als grote hoofdprijs. Het pu
bliek stelt eisen. Alle winkeliers stellen
vast dat het publiek zich niet in de ma
ling laat nemen. Een actie om bijvoor
beeld met flinke korting artikelen van
slechte kwaliteit te slijten, is gedoemd te
mislukken. De consument weet van
wanten en laat zich niet langer massaal
of individueel bedotten. De ervaring van
winkeliers is dat mensen de weg naar de
consumentenorganisaties en de rechter
goed weten te vinden. En geen van hen
staat te trappelen om in een televisiepro
gramma van Frits Bom te figureren.
Ten behoeve van dit verhaal zijn inter
views gehouden met vertegenwoordigers
van winkeliersverenigingen van vijf wille
keurig gekozen winkelcentra in de regio Lei
den.
De gegevens zijn ontleend aan gesprekken
met T.A. Tibboel, voorzitter van de Onderne
mersvereniging Alverha (Lisse-centrum): F.
Sluyters, voorzitter van de afdeling promo
tie van de Vereniging Winkelcentrum Leid
senhage (Leidschendam); J.H.W. Heisen, be
stuurslid van de Belangenvereniging Aarhof
(Alphen aan den Rijn); L.H. Palm, voorzitter
van de Vereniging en Promotie Haarlemmer
straat en omgeving (Leiden) en T. Janssen,
voormalig secretaris nu bestuurslid van de
Stichting Winkelcentrum Winkelhof (Leider
dorp).
Als de laatste schakel in de weinig
florerende filmindustrie heeft het
Katwijkse bedrijf Renovo het de
afgelopen jaren niet makkelijk ge
had. Het teruglopende bioscoop
bezoek en de daarmee gepaard
gaande recessie bij producenten
en toeleveringsbedrijven dwongen
deze 'filmkliniek', die is gespeciali
seerd in het behoud en het onder
houd van filmmateriaal, nieuwe
wegen in te slaan.
Renovo Film, dat enkele jaren gele
den verhuisde uit de Haagse binnen
stad om zich te vestigen op het indus
trieterrein 't Heen van de kustplaats, is
daar op verschillende manieren in ge
slaagd. Het zocht aansluiting bij de in
populariteit toenemende videomarkt,
zette een eigen distributie-apparaat op
en breidde de vervoersafdeling uit tot
een zelfstandige poot van het bedrijf.
Ook werd een bedrijfspand aange
kocht voor de opslag van de collecties
van grote filmverhuurbedrijven.
Verbreding
"Met die verbreding van ons pakket
hebben we het aantal personeelsleden
gelijk kunnen houden", vertelt alge
meen leider H.J. Baden van Renovo.
"We zijn weliswaar een betrekkelijk
klein bedrijf, maar iedere arbeidsplaats
telt toch". Bij Renovo Film werken
acht mensen.
In de omvang van het bedrijf zit met
een ook de kracht van Renovo, meent
Baden. "We richten ons met deze ne
ven-activiteiten op het werk dat de gro
te ondernemingen laten liggen", zegt
hij. Als voorbeeld noemt Baden het
voor bedrijven en particulieren over
zetten van films en dia's op videoban
den, waarmee onlangs is begonnen, en
het dupliceren van videomateriaal.
"Voor. de meeste concurrenten is dat
alleen interessant bij enorme hoeveel
heden, maar wij pakken alles aan".
Met het eigen distributie-apparaat
verspreidt Renovo verder ook film- en
videomateriaal, waarbij de Rijks Voor
lichtingsdienst voorlopig de belang
rijkste klant van het bedrijf is. De
expeditie-poot van het bedrijf, waar
voor een afzonderlijke bv is opgericht,
is gespecialiseerd in het vervoer van
kwetsbare materialen als muziekin
strumenten, grammofoonplaten en vi
deo- en filmmateriaal. Baden: "Kort
om, pakjes die voor de klant heilig ?yn
en die niet worden toevertrouwd aan
de grote transportbedrijven. Daar is nu
eenmaal niet te ontkomen aan wat gooi
en smijtwerk".
Enige
Het beschermen en renoveren van
filmmateriaal blijft overigens de be
langrijkste bezigheid van Renovo. Het
bedrijf heeft daarvoor een eigen me
thode en eigen apparatuur ontwikkeld
en is in ons land de enige die zich met
dit specialisme bezighoudt. Nieuwe
films die in de roulatie komen worden
bij Renovo voorzien van een bescher
mende laklaag en de beeldkwaliteit
van oude films wordt met verschillen
de technieken verbeterd.
De belangrijkste opdrachtgevers van
Renovo zijn grote filmverhuurbedrij-
de beeldkwaliteit neemt weer toe".
(foto Wim Dijkman)
ven, omroepen en maatschappijen die
zich wereldwijd bezighouden met de
verspreiding van televisiemateriaal.
"De landelijke omroepverenigingen,
en ook wel de Belgische BRT, komen
vooral bij ons met de hoofdfilms die op
het scherm worden gebracht", vertelt
Baden. "Vooral de laatste tijd weten ze
ons te vinden omdat de behoefte aan
een goede beeldkwaliteit weer toe
neemt".
Kwaliteit
Dat merkt Baden de afgelopen maan
den ook aan de toenemende stroom op
drachten uit de filmindustrie. "Ook
daar wordt nu ingezien dat het publiek
alleen door het bieden van kwaliteit
naar de theaters terugkomt. Voor ons
bedrijf is dat een goede ontwikkeling".
Het streven naar kwaliteit betekent
volgens Baden ook dat de film de ko
mende jaren weer terrein zal gaan win
nen op de video. "Film is, wanneer het
goed wordt onderhouden, een produkt
dat oneindig lang meegaat. Met video
materiaal is men lang zover nog niet".
DICK VAN DER PLAS
door Henk van der Post
De meeste Valkenburgers klinkt
de naam 'Hols' waarschijnlijk nog
zeer bekend in de oren. Tot 1972
was dit bedrijf, dat hondevoer
maakt, gevestigd in de Hoofd
straat in het Rijndorp. Een bedrijf
dat aan ruim 100 streekgenoten
werk verschafte. Rond 1950 kwam
Hols naar Valkenburg. Twee jaar
eerder was het bedrijf in Den Haag
met de produktie van het honde-
voedsel begonnen.
Begin van de jaren zeventig besloot
de directie naar een andere vestigings
plaats om te zien. In Valkenburg was
de mogelijkheid om te groeien uitge
sloten. Links en rechts was het bedrijf
ingesloten door andere bedrijven en
aan de achterkant liep de Rijn. "En we
wilden graag veel meer ruimte hebben,
vooral ook omdat we in Valkenburg
een pand hadden, bestaande uit drie
etages. Vooral dat boven elkaar
werken, was verrekte lastig", herinnert
commercieel directeur J. Nordsiek van
het inmiddels sterk gegroeide bedrijf
zich uit die periode.
In de omgeving van Valkenburg
bleek op dat moment weinig ruimte
beschikbaar voor het bedrijf. "De ge
meente Katwijk kon ons bijvoorbeeld
maar 10.000 vierkante meter bieden.
Dat was wel veel meer dan we aan
ruimte in Valkenburg hadden, maar
we wilden meer. We moesten de moge
lijkheid hebben om verder te kunnen
groeien als dat noodzakelijk was. Dat
kon beslist niet in Katwijk", zegt alge
meen directeur J. Berghuis.
Aanvankelijk keek de directie in
Noord-Brabant en Limburg rond. Zo
werden de mogelijkheden bekeken
van vestiging in Weert of Vught. Ook
daar werd niets naar de zin van dé be
drijfsleiding gevonden. Naverloop van
enige tijd kwam Lelystad in het vizier
van het Valkenburgse bedrijf.
Centraal
"Al snel bleek dat we in die gemeente,
die toen nog maar 5.000 inwoners had
en nu is gegroeid naar 56.000 ingezete
nen, prima kansen hadden. Lelystad is
lekker centraal gelegen en heeft uitste
kende verbindingen met de rest van
het land. Voor ons was er wat dat be
treft geen enkele twijfel meer. De pol
dergemeente werd het", vertelt Nord
siek. Slechts 20 werknemers van het
bedrijf verhuisden mee naar Lelystad.
De overige arbeidskrachten zochten
een andere baan en bleven in de Rand
stad.
De leiding van het bedrijf heeft geen
moment spijt gehad van de keus voor
de plaats in de voormalige voormalige
Zuiderzee. Berghuis: "We hebben een
prima ruimte van 17.000 vierkante me
ter tot onze beschikking en als we wil
len kunnen we uitbreiden".
Ook wat de produktie betreft is er
veel gebeurd de afgelopen jaren. Met
nog maar 50 medewerkers wordt op dit
moment drie keer zoveel mèer honde
voer geproduceerd dan in de Valken
burgse tijd. Dat is vooral te danken aan
de ver doorgevoerde automatisering in
het bedrijf. In Valkenburg werd het be
reiden van het deeg en het transport
naar de bakovens nog met mankracht
gedaan. Nu is dat overgenomen door
machines. Dat is niet in enkele jaren
Algemeen directeur J. Berghuis
van Hols: "Geen moment spijt van
de overplaatsing naar Lelystad'.
(foto Wierd Massink)
gebeurd. Vanaf 1972 tot aan vandaag is
het bedrijf bezig met die automatise
ring. Door het bedrijf is daar ongeveer
'zeven miljoen gulden in geïnvesteerd.
Techniek
Opk in de verpakkingsafdeling van het
bedrijf is veel veranderd. Stonden in
Valkenburg dagelijks rond de 25 da
mes het hondenvoer te verpakken, in
Lelystad is ook dat werk overgenomen
door de techniek. "Een machine pakt
nu 50 doosjes hondenvoer per minuut
in. Daar komen nu geen dames meer
aan te pas".
Na al die tijd zijn de banden met het
'westen' nog niet geheel doorgesneden.
Het tranpsportbedrijf Tukker uit Lisse,
verzorgd sinds een jaar of zes het ver
voer van het hondevoer door geheel
Nederland. Tukker heeft dagelijks
rond de zes vrachtauto's op de weg om
het produkt bij de grootwinkelbedrij
ven en de grossiers af te leveren.
KEES VAN KUILENBURG
winkel van C A in het centrum te krij
gen. Maar ook een toch niet onaanzien
lijk winkelgebied als Haarlemmerstraat
en omgeving is blij met de komt van C
A naar de lange winkelstraat.
De wens er een paar publiekstrekkers
bij te krijgen leeft ook in 'Winkelhof dat
in een moeilijke tijd tot stand is geko
men. In de loop van 1980 is het gebouw
geopend. De winkeliers hebben het ge
durende de economische malaise heel
moeilijk gehad. De lasten zijn hoog (bé-
waking, verwarming, e.d.) terwijl er ei
genlijk, ook nu nog, te weinig consu
menten komen. Dat heeft enerzijds te
maken met het feit dat Winkelhof een
aantal specialistische zaken, een viswin
kel bijvoorbeeld, moet ontberen en an
derzijds dat Leiderdorp met zijn ruim
20.000 inwoners als voedingsbodem ge
woon te klein is.
De winkeliers zelf hopen dat de twee
de fase van Winkelhof snel gestalte
krijgt. Op korte termijn wordt er in de
directe omgeving ook een hoge zuil ge
bouwd om de aanwezigheid van Winkel
hof nadrukkelijk aan te geven want het
is vanaf de weg moeilijk te herkennen.
De verwachting is dat er meer leven in
het winkelcentrum komt zodra de meu
belboulevard is geopend. Er zijn plan
nen om de beide centra samen te gaan
promoten.
Successtory
Neerlands grootste winkelcentrum
Leidsenhage lijkt ee.n niet aflatende suc
cesstory. Alles zit erop en eraan: uitge
breid assortiment, goede beveiliging, ge
deeltelijk overdekt en parkeerruimte te
over. Veiligheid is daar, overigens net
als in Winkelhof, een hoog en duur goed.
Kopers moeten een veilig gevoel heb
ben en dat wordt bereikt door herkenba
re bewakers of in ieder geval door de
kennis dat er, hoewel niet aan hun uiter
lijk herkenbaar, rechercheur rondlopen.
Zij kunnen snel optreden als bijvoor
beeld grote groepen jongeren samen
scholen en hél publiek terroriseren. Dat
kan een koopavond kapot maken.
Bovendien kunnen bewakers bijvoor
beeld verslaafden in de gaten houden
die 'moeten' stelen om aan hun dagelijks
portie dope te komen. Meestal zijn dat
dezelfde mensen en die zijn dan ook al
gauw bekend. De genoemde overdekte
centra zijn natuurlijk eenvoudiger con
troleerbaar dan een gebied als Haarlem
merstraat en omgeving of het centrum
van Lisse.
In Leidsenhage bestaat daarenboven
een goede samenwerking met de politie.
Het bureau in Leidschendam heeft veel
cellen en aangehouden mensen worden
niet direct vrijgelaten. Op die manier
wordt voorkomen dat een verdachte van
diefstal een half uur later weer voor de
benadeelde winkelier staat. Verdachten
worden vaak 24 of 48 uur vastgezet. Van
daar dat junkies Leidsenhage mijden en
hun werkterrein hebben verlegd naar
winkelcentra in steden waar ze niet zo
lang hoeven vast te zitten.
De Aarhof in Alphen heeft weinig last
van junkies, evenals Lisse-centrum. De
veiligheid is goed. Dat houdt waar
schijnlijk verband met het feit dat het
om plattelandsgemeenten gaat waar de
mensen toch anders zijn dan die in de
steden of de dorpen die tussen de grote
steden liggen, ingeklemd zoals Leidsen
hage. Haarlemmerstraat en omgeving
heeft het wat dat betreft eigenlijk het
moeilijkste, ook al omdat het in de kern
van een grote stad ligt en omdat het van
de vijf genoemde centra de meeste win
kels telt. Maar tot excessen leidt dat niet.
Eenzijdig
Het overdekt zijn van het winkelgebeu
ren heeft uiteraard voordelen. Als er wat
dat betreft in Leidsenhage een wensje
zou leven, dan is dat voor en aantal win
keliers dat een volledige in plaats van
eer? gedeeltelijke overkapping. Maar
zo'n overkapping beperkt ook mogelijk
heden. Het is in de vaak niet erg brede
wandelgangen niet mogelijk naar buiten
te treden. Bij voorstellingen van arties
ten raken de paden snel verstopt. De
Haarlemmerstraat en het centrum van
Lisse lenen zich prima voor markten
waarbij de winkeliers hun waren voor de
deur uitstallen.
De branchesamenstelling in Leidsen
hage, Aarhof en Winkelhof is stabiel. De
oorzaak daarvan is dat die complexen
elk door één exploitant worden beheerd.
Die houdt in het oog dat 'zijn' centrum
een volledig en uitgebreid assortiment
biedt. In het centrum van Lisse, maar
vooral in de Haarlemmerstraat zijn be
paalde branches oververtegenwoordigd.
Gemeentebesturen
hebben veel invloed op
het reilen en zeilen van
winkelcentra. Tot op
zekere hoogte kunnen ze
het winkelgebeuren
maken en breken. Maken
door er op kosten van de
gemeenscnap
bijvoorbeeld grote
parkeerterreinen aan te
leggen waarop het
koopgrage publiek, het
liefst gratis, de auto kwijt
kan. Maken ook door het
koopcentrum als zodanig
duidelijk herkenbaar te
maken of door sier
bestrating aan te leggen.
Maar breken kunnen
gemeentebesturen
winkelcentra eveneens
door het van de
buitenwereld af te
sluiten, bijvoorbeeld door
het handhaven van een
ingewikkelde wirwar van
wegen en een gebrek aan
parkeerplaatsen.
Dit verhaal schetst de
problemen van een aantal
winkelconcentraties.
Parkeren vlak voor, maar liefst in de winkel als het om boodschappen gaat die worden gehaald bij grote
kruidenierszaken. (toto wnn Dijkman»
