De koning zegt 'zjoo zjoo' Berooide mijns is nu een keiharde werker Reportage Ghanese Asantehene op bezoek in Nederland VRIJDAG 7 MAART ïyöö PAGINA 11 AMSTERDAM (GPD) - Zjoo...zjoo. In de perselub van het Wereldhandelscen trum in Amsterdam legt de Asantehene Otumfuo Opoku Ware II in het kort uit wat hij in Nederland komt doen. De koning van de Ashanti's, een van de grootste stammen van het Westafrikaanse land Gha na, is in eigen land een van de belangrijkste mensen. In Ghana regeert sinds vier jaar de revolutie, maar dat is aan de vorst niet te merken. Het Ashanti-protocol vereist dat de Asantehene nooit het woord rechtstreeks tot ie mand richt. Dat gebeurt via de koninklijke spreker. Ook nu nog. door Rian van Kuppenveld De koning spreekt heel zacht en in zijn eigen taal, het Twi. Met een 'zjoozjoo' geeft de konink lijke spreker geregeld aan dat hij het allemaal heeft begrepen. De spreker, een zware gouden staf stevig in de linkerhand geklemd, geeft de woorden van de koning door aan diens secretaris, dr. An- do. Die vertaalt de boodschap vervolgens in het Engels. Een en kele keer doet de secretaris het niet goed. Waarop de koning in springt en in perfect Engels zegt: „Dat zei ik niet". In Ghana is En gels de voertaal, de Asantehene heeft in Engeland rechten gestu deerd; bovendien valt ook een koning weieens uit zijn rol. Zes dagen lang reist de Asante hene met zijn echtgenote en een vijftien man sterk gevolg door Nederland. De nu 68-jarige Asan tehene is nu zestien jaar 'aan de macht'. Onder de Ashanti's gaat de koninklijke erfopvolging via de vrouwelijke lijn, ook>al is de koning altijd een man. De reden is simpel: je weet zeker dat het kind van de vrouw is, terwijl je de juistheid van de vaderlijke aanspraken nog maar moet af wachten. De 'koningin-moeder' is bij de Ashanti's in feite de belangrijk ste figuur. Zij wordt opgevolgd door dochters of nichten en zij is het die (uit haar mannelijke fami lieleden) de Asantehene aan wijst. Vóór hij koning werd had Otumfuo (de alwetende) Opoku Ware II een bloeiende advoca tenpraktijk. Hij is ook nog even, vlak na de val van de Ghanese Asantehene Otumfuo Opoku Ware II zou waarschijnlijk vandaag ook fa milie ontmoeten. Een paar van zijn kleinkinderen studeren hier en hij heeft in Drenthe nog een 89-jarige nicht: Hare Koninklijke Hoogheid prin ses Boachi. Zij is de achterkleindochter van prins Aquasi Boachi, een zoon van de in 1840 regerende koning van de Ashanti's. In de jaren veertig van de vorige eeuw trokken zo'n 2000 Ghanezen als soldaat in het Koninklijk Nederlands Indisch Leger naar de toenmalige kolonie Nederlands Indié. Met de koning werd afgesproken dat Goudkust (zoals Ghana toen nog heette) jaarlijks een contingent van 1000 soldaten zou leveren voor het KNIL. Om te zorgen dat de koning zich aan zijn afspraken hield werden twee van zijn zoons naar Nederland gehaald. Zij kregen hier een opleiding. Eén keerde al snel naar Ghana terug, werd daar krankzinnig en pleegde zelfmoord, de ander Aquasi bleef echter hier. Aquasi Boachi studeerde hier voor mijningenieur en vertrok later naar Indié om daar carrière te maken. Dat mislukte echter vanwege zijn huidskleur. Koning Willem III, die vond dat hij verplichtingen aan de jongen had, schonk hem toen een plantage op Java, maar ook dat project mislukte. Na wat omzwervingen (zoals een verblijf in het Duitse Frei burg) keerde Aquasi naar Nederland terug. Zijn enige nazaat leeft nu in Drenthe. dictator Kwame Nkrumah in 1966, minister van communicatie geweest, maar sinds 16 jaar is hij dus koning. Chief De Asantehene 'regeert' in Ghana niet alleen over de Ashan ti's maar is tevens voorzitter van het 'House of Chiefs', een orgaan waar alle stamhoofden bijeenko men om over stammenaangele- genheden te praten. Als voorzit ter van die club is de Asantehene een van de hoogste autoriteiten. In het land van vlieger-kapitein Jerry Rawlings die met volksco- mité's een revolutionaire staat naar Libisch model wilde vesti gen, is de invloed van de Asante hene vrij opmerkelijk. Maar Rawlings blijkt niet zonder de traditionele stamhoofden te kun nen. Woensdagavond legt de ko ning het op de roze bank van de Royal Suite in het luxueuze Am- stelhotel haarfijn uit: als de volkscomités het moeilijk had den kwamen ze altijd naar de chief om raad. De revolutie en de traditie kunnen niet zonder el kaar. De volkscomités zijn nu omgedoopt tot 'comités ter ver dediging van de revolutie', maar hebben in feite nauwelijks in vloed. Jerry Rawlings gaat voor de redding van de Ghanese eco nomie naar de westerse landen en instellingen als het Internatio nale Monetaire Fonds en de We reldbank. Die hebben vertrou wen in de revolutie en prijzen net als de Asantehene de 'stoutmoe dige' economische maatregelen van de vlieger-kapitein. Otumfuo Opoku Ware II is hier in feite op privé-bezoek, op uit nodiging van de Handels- en In dustriemaatschappij Ceteco. Een van de dochters van Ceteco, Jan Schoemaker B.V., is al geruime tijd in Ghana actief in de verwer king van afval van de cacao- oogst. Dat afval wordt verwerkt tot cacaoboter, een grondstof voor bijvoorbeeld de cosmetica- industrie en de farmacie. Er is nu in Ghana een fabriek "opgezet waarvan de aandelen voor 60 procent in handen zijn van Schoemaker en voor 40 procent in handen van de Ghanese staat. De Asantehene noemde dit een 'schoolvoorbeeld' van goede ont wikkelingssamenwerking. En omdat de Nederlandse partner hier een nieuwe fabriek heeft ge bouwd, wilde delconing die best openen. Op de thee Maar ook een Ashanti-koning wil meer doen dan alleen linten doorknippen. De Nederlandse ambassade in Accra had er al voor gewaarschuwd: „Alhoewel deze bezoeken een privé-karak- ter hebben, verwacht de Asante hene bij dergelijke gelegenheden op het hoogste niveau ontvangen te worden". De koning gaat jaar lijks bij zijn collega van Enge land op de thee, dus of de Neder landse koningin niet...? Nee. Mis schien dat prins Claus nog..., maar verder zal de koning het moeten doen met kamerleden, een minister en het bedrijfsle- Na het kringgesprek in de persclub is er een lunch met het bedrijfsleven. De Asantehene is in ceremonieel tenue. Twee enor me gouden ringen sieren zijn handen, een zware armband om de pols, terwijl om nek en bove- marm een dikke ketting gedra peerd ligt. De kleding doet nog het meest denken aan Leden van de kamercommissie voor ontwikkelingssamenwerking samen met de Ghanese vorst op de foto: v.l.n.r. het Ghanese delegatielid Schuute, Van Rossum (SGP), de Ghanese koning, Aarts (CDA) en Gualthé- rie van Weezei (CDA). rong. Het blote bovenlijf doet de net uit de druilerige regen bin nengestapte Nederlanders de ril lingen over het lijf lopen. Tijdens de ontmoeting met de pers dringt de Asantehene sterk aan op verhoging van de Neder landse ontwikkelingshulp aan Ghana. Het land is nu een zoge naamd sectorland: Nederland geeft geld voor plattelands- en industriële ontwikkeling, onder wijs en onderzoek. Dit jaar krijgt Ghana een betalingsbalanssteun van 20 miljoen gulden. De ko ning wil graag meer: het liefst zou hij zien dat Ghana een con- ceritratieland werd en dat bete kent héél wat meer centen. Heeft Nederland niet in zekere zin een schuld tegenover Ghana? Dit woordgebruik is van de Ghanese consul-generaal in Nederland, G. Jansen Venneboer. De Asante hene zelf spreekt liever over de hartelijke relaties die onze beide landen al zoveel eeuwen onder houden. En die relaties zijn niet te ont kennen. Vanaf de 17de tot het einde van de 19de eeuw bezat Nederland een reeks forten aan de Ghanese kust. Vanuit die for ten werd een levendige handel gedreven in goud en slaven. De Ashanti's leverden de slaven (die voor het merendeel bestonden uit leden van overwonnen stam men) en het goud aan de Neder landers in ruil voor geweren en kruit. Is dus Ghana niet mede grondlegger van het vroeger zo welvarende Nederlandse kolo niale rijk? Waren het niet Afri kaanse slaven die de Indische plantages tot bloei brachten en de kolonie Suriname bevolkten? Heeft Ghana dan niet recht op een zelfde voorkeursbehande ling? Kastelen Bij de lunch met het bedrijfsle ven gaat de koning vooral in op het gunstige investeringsklimaat in Ghana. En hij prijst de Stich ting Vrienden, Kastelen en For ten in Ghana aan. Die is onlangs opgericht om nog bestaande Ne derlandse forten met fraaie na men als Amsterdam, Batenstein, Orapje, Vredenburg, Coenraads- burg, Leydsaamheid en Nassau, in ere te herstellen. Het laatste fort ligt al geheel in puin, maar de rest is met wat geld nog wel op te kalefateren, waarna het een gigantische toeristische trek pleister zou kunnen worden. Maar bij het bedrijfsleven hoef je niet met concentratielanden aan te komen. Op dus naar Den Haag waar de voorzitter van de vaste kamercommissie voor ont wikkelingssamenwerking, Aarts, en twee van zijn leden wachten. De Asantehene heeft zijn cere monieel tenue inmiddels uitge trokken en blijkt in driedelig zwart rechtstreeks aanspreek baar. Weliswaar schiet de ko- ninklijke-spreker-met-staf nog telkens recht overeind als Zijne Majesteit wat zegt, maar daar blijft het bij. Hij hoeft niet in ac tie te komen als voorzitter Aarts beleefd doch duidelijk uitlegt dat Nederland een klein land is en niet zo vréselijk veel geld te verdelen heeft. Ghana blijft dus gewoon sec torland, dat ziet de koning nu ook wel in. Het onderwerp komt een half uur later dan ook hele maal niet meer ter sprake bij de gene die daar over gaat: minister Schoo. Daar wordt wel over de kastelen gesproken.. De minister geeft 10.000 gulden voor de res tauratie van fort Amsterdam en is sindsdien erelid van het aanbe velingscomité. En dat gebeurt al lemaal zonder dat de koninklijke spreker ook maar eenmaal in ac tie komt. H(j blijft onderuit ge zakt in zijn stoel zitten. De staf nog in de hand. LONDEN - Sommige ren het echt nooit. Vorige week deed de radicale Britse mijnwer kersleider Arthur Scargill het be stuur van zijn bond, de NUM, het voorstel een verbod af te kondigen op het maken van overuren uit pro test tegen deze of gene mijnslui- ting. Het bestuur vroeg Scargill in be leefde bewoordingen of hij mis schien gek was geworden, en ver wierp het voorstel direct. Dat had het bestuur goed gezien: niemand onder de mijnwerkers voelt er op dit moment, precies een jaar na de grote staking, voor opnieuw in ac tie te komen. door Henk Dam Want de gemiddelde Britse kom pel ligt nu nog krom om zijn schul den te kunnen afbetalen. De één jaar durende mijnstaking kostte hem 50.000 gulden, en er wordt daarom nog steeds betaald aan achterstallige hypotheek, elektrici teit en gas. De bereidheid om weer de barricaden op te gaan is daarom nihil, temeer omdat de staking, die voor alle mijnwerkers en hun ge zinnen een jaar van zwaar afzien, van werkelijk lijden, betekende, niets, maar dan ook niets oplever de. Overuren De noodzaak eerst en vooral geld te verdienen blijkt alleen al uit het feit, dat thans regio na regio nieu we produktierecords te melden heeft. Er is in de Britse kolenmij nen nog nooit zo hard en zo effi ciënt gewerkt, en er zijn nog nooit zoveel overuren gedraaid. Dat komt niet alleen door de fi nanciële besoignes van de kom pels. Die doen ook extra hun best uit angst dat hun hele industrietak straks het loodje moet leggen. Want de steeds goedkoper worden de olie is een rechtstreekse en le vensgevaarlijke bedreiging voor de mijnindustrie. Het nationale Britse elektrici teitsbedrijf, de CEGB, heeft de Na tional Coal Board (NCB) met suc ces al gevraagd de bestaande leve ringscontracten te herzien. De cen trales krijgen nu goedkopere steenkool, en nóg is de verleiding groot de grote op olie draaiende centrales, die nu stil staan, weer in produktie te nemen. Het is om die redenen dat de NCB mijnen kan sluiten zonder dat dat tot het soort arbeidsonrust leidt dat aan de basis stond van de grote mijnstaking. Sinds die sta king afliep, zijn 24 mijnen gesloten en hebben 30.000 van de 180.000 mijnwerkers de schachten voor goed de rug toegekeerd. Memoires Zo heeft Ian MacGregor, de baas van de NCB en tijdens de staking de grote tegenspeler van Scargill, helemaal zijn zin gekregen. De Britse mijnindustrie is nu de effi ciëntere, minder arbeidsintensieve en potentieel winstgevende indus trie die hij voor ogen had toen hij met zijn sluitingsplannen voor ver liesgevende mijnen (die tot de sta king leidden) kwam. MacGregor heeft het nu zo rustig, dat hij alle tijd heeft om zijn memoires (die dit jaar nog zullen verschijnen) te schrijven. Scargill: weggehoond. (foto ap» In de mijnwerkersvakbond is het inmiddels minder rustig. Enkele maanden geleden scheidden de mijnwerkers in Nottinghamshire en enige aangrenzende regio's zich af. Zij waren ook de mijnwerkers die tijdens de staking hadden door gewerkt, en ze zagen zich niet meer in één bond met de wei-stakers tot hun recht kpmen. Hun bond, de Union of Demo cratie Mineworkers (UDM), heeft nu 40.000 leden, en is een bedrei ging voor de NUM als deze zou be sluiten weer het actiepad op te gaan. Elke mijnwerker die in dat geval niet wil staken, hoeft maar lid van de UDM te worden om door te kunnen werken. Dat betekent dat de mijnwer kers, zolang de UDM bestaat, niet meer de mogelijkheid hebben de hele bedrijfstak lam te leggen. De mijnwerkers, eens de machtigste groep werknemers van Engeland die nog in '74 de regering-Heath kapot staakten, zijn daarmee als een ridder zonder zwaard, een leeuw zonder tanden. Weggehoond Datzelfde zou men kunnen zeg gen over Arthur Scargill. Een jaar geleden was hij nog dé grote man, niet alleen in de mijnwerkersbond, maar ook voor allen die het leven primair als een klassenstrijd zien. Scargill was de kampioen van links. Kom daar nu eens om. In de NUM zelf raakt Scargill meer en meer geïsoleerd. Oproepen tot ac tie leggen zijn medebestuursleden naast zich neer; Scargill's ideolo gisch geinspireerde analyses van de arbeidsverhoudingen in de mijnbouw (hij zag vorig jaar maart kans de afloop van de staking als 'een grote overwinning' te presen teren) worden nu ook door zijn ge trouwen weggehoond. Zelfs klinken er steeds meer stemmen op van NUM-leden die willen dat Scargill zijn voorzitter- schap-voor-het-leven wordt afge nomen. Steeds meer mijnwerkers zijn dan ook gaan inzien dat het Scargill's desastreuze leiderschap in de eerste plaats was dat een jaar geleden tot de bittere nederlaag leidde. Dat gevoelen wordt ge deeld door de leiders van andere linkse vakbonden als Ron Todd van de vervoersbond en Ray Buck- ton van de spoorwegbond. Tijdens de staking gaven zij Scargill alle steun, nu verwijten ze hem steeds openlijker zijn tactische blunders en zijn ideologische starheid. Boeman Ook binnen de Labour-partij is Scargill, eens de held van alle ech te socialisten, nu zoiets als een voorgoed uitgebrande vulkaan. La- bour-leider Neil Kinnock veegde vorig jaar oktober tijdens het par tijcongres de vloer met hem aan, iets dat hij een jaar eerder nooit zou hebben gedurfd. Thans wordt Scargill door de leiding van de par tij niet eens meer serieus genomen. Hij heeft daarmee dezelfde status bereikt als die andere grote boe man van de ultra's, Tony Benn, naar wie ook niemand meer luis tert. Labour, dat staat te springen om het roer van Thatcher's Conserva tieven over te nemen, heeft geen tijd meer voor de mannen van de dogmatische harde lijn. Er zijn kie zers te winnen, en dat doet men niet met gepraat over de naderen de revolutie. 'Nieuw realisme', heet dat ook in Engeland. In linkse boekhandels en in kraampjes op vakbondscongressen en dergelijke kan men nu boeken met verhalen over de Grote Staking kopen, en bandjes met de strijdliederen waarmee de stakers zich destijds de winterkou van het lijf hielden. De mijnstaking is zo folklore ge worden, een van de mythen van de Britse arbeidersbeweging. Maar met folklore kun je geen schulden afbetalen, en daar hebben de mijn werkers van vandaag meer belang stelling voor... "O grote edele koning Ahasver- os, licht van het oosten, tl-buis van het westen, wat hebt u een prachtige oren", zei Haman. Zomaar een zin uit het bijbel boek 'Esther' (Oude Testament) in een vertelling van dr. K. Sme- lik, leraar Oude Testament aan de Universiteit van Amsterdam. Op eigentijdse manier heeft hij dit boek naverteld. Smelik: "De bijbel bestaat uit verhalen, niet uit stichtelijke tractaatjes of mo raliserende praatjes". Hij hoopt, dat zowel godsdienstig als niet- godsdienstig opgevoede kinde ren zijn boek leuk zullen vinden. Smelik treedt hiermee, naar ei gen zeggen, in de traditie van joodse schrijvers, die al meer dan 2000 jaar geleden de bijbel op hun eigen manier herschreven. "Zij veroorloofden zich - vanuit een grote vertrouwdheid met het schrift - nog grotere vrijheden bij het navertellen dan ik". Sme lik maakt in zijn boek ook ge bruik van hedendaagse woorden als 'vuilniszakken' en 'wasma chines'. De beeldende kunstena res Jet Naftaniöl-Joöls verzorg de de illustraties. Gisteren werd m hot Bijbels Museum in Amsterdam hel eer ste exemplaar van dit boek aan geboden aan een dochtertje van dr. Smelik. Open dag. Volgende week zaterdag, 15 maart, houdt de Ka tholieke Theologische Hoge school in Amsterdam (Keizers gracht 105) van 11 tot 3 uur een open dag. Het programma biedt een ruime variatie van onderwer pen: mens en theologie, relatie jodendom-christendom, spiri tualiteit, vrouwenstudies en theologie, de kerk, massamedia en religie, homofilie en theolo gie, jongeren en geloof en missie. Over het theologie studeren kan men uitgebreide informatie krij gen. De school werd in 1967 opge richt. Ze kwam in de plaats van het groot-seminarie 'Warmond' en de priesteropleidingen van vier ordes en congregaties. De opleiding staat ook open voor mannen en vrouwen die theolo gie willen studeren zonder de be doeling nog eeps een ambtelijke functie te krijgen. Als gevolg echter van de toenemende secu larisatie weten steeds minder mensen, vooral jongeren, wat theologie inhoudt. Vandaar deze open dag. Leiden. De Schola Grcgoria- na Lugduncnsis werkt zondag middag om half 5 mee aan een vesper (avondgebed ter gelegen heid van zondag 'Lactarc', half- Leiden. Zondagmorgen kwart over 10 houden de luther se, doopsgezinde en remon strantse gemeenten een geza menlijke dienst in de lutherse kerk (Hooglandse Kerkgracht). Een samengesteld koor uit deze gemeenten zingt de cantate 22 van J. S. Bach, "Jesus nahm zu sich die Zwölfe". Medewerking verlenen Hanne- ke Schneiders alt, Jan Koster te nor, Henk Post bas, Mettelise Tabbers orgel, Anneke van Dijk en Marjolein Hennes viool, Ellen Ali Cohen altviool, Marianne Vrijland cello en Kees Tabbers hobo. Dirigent is Hans Seinstra. Er zijn deze zondag geen dien sten in de Lokhorstkerk en in Endegeest. Overeenkomstig hef gebruik in Endegeest wordt in deze dienst ook het avondmaal gevierd. Voorschoten. Uitgaande van de Raad van samenwerkende Kerken wordt zondagmiddag om 5 uur in de kerk 'Ontmoeting' (in de wijk Noord-Hofland, Jan Evcrtsenlaan hoek Abr. van der Hulstlaan) een oecumenische zangdienst gehouden. Voorgan ger is pastoor G. Paardekooper Vuilniszakken en wasmachines in bijbelverhaal van de beide rooms-katholieke parochies. Medewerking ver leent de Noordhofland-cantorij. Nieuwkoop. Donderdag 20 maart zal de hervormde kerk in Nieuwkoop na algehele restaura tie officieel weer in gebruik wor den genomen. De hervormde ge meente zelf trok er op 15 decem ber al weer in. Er zijn die dag twee 'openingen', een burgerlij ke met allerlei toespraken en een kerkelijke in de vorm van een bijzondere kerkdienst. Leiden. Dr. P. J. M. van Ton geren (Nijmegen) is aan de 'cen trale interfaculteit' van de Leidsc universiteit benoemd tot bijzon der hoogleraar in de wijsbcwccr- te in relatie tot dc katholieke le vensbeschouwing. Hij volgt dr. P. H. van Lacr op, die met pen sioen is gegaan. De benoeming gaat uit van de Radboudstichting (Wetenschap pelijk Onderwijsfonds) te Vught. Deze stichting heeft ten doel, een bijdrage te leveren aan mogelijk heden om de rooms-katholieke levensbeschouwing te betrekken bij de vorming van academici. Van Tongeren is 35 jaar. Hij studeerde theologie in Utrecht en filosofie in Leuven. Sinds 1977 is hij wetenschappelijk me dewerker voor wijsgerige ethiek aan de centrale interfaculteit van de Katholieke Universiteit in Nijmegen. Alphen aan den Rijn. De ge reformeerde predikant M. van Harmeien in Hilversum hoopt op 19 maart zijn zilveren ambtsjubi leum te vieren. Van 1970 tot 1978 werkte ds. Van Harmeien in Al phen aan den Rijn. Noordwijk. De hervormde jeugdraad in Noordwijk heeft een beleidsplan gemaakt voor de komende vier jaar. In dat plan is te lezen, dat in de kerk niet kan worden gesproken van een apart 'jeugd- en jonge- rcnproblccm'. Piet Pronk van de jeugdraad: "Dal jeugd en jonge ren niet of nauwelijks meer in de kerk komen, heeft bijvoorbeeld ook te maken met het feit dat veel ouderen niet, minder of an ders naar de kerk gaan. Met an dere woorden: de relatie ouderen en jongeren speelt een belangrij ke tol. Gaan we het probleem iso leren, dan raken we steeds meer van de werkelijkheid vandaan. 'Jeugd en jongeren' is een zaak van de hele gemeente". Het beleidsplan staat nu op de kerkeraadsagenda. Pronk: "Wij hopen en verwachten, dat dit plan zal bijdragen aan een ge-' meente, waar jongeren én oude ren samenleven en samenwer ken. Onze wens is, dat we daar spoedig concrete vorm aan kun nen geven". Hervormde Kerk: beroepen te Poortvliet kandidaat A. Egas Vrie^enveen. Gereformeerde kerken: beroe pen te Scheveningen A. Schel haas Apeldoorn; aangenomen naar Goor kandidaat W. Lolkema Tubbergen. Gereformeerde Kerken Vrij gemaakt: bedankt voor Rouveen J. Slotman Enschede. Overleden. Op 77-jarige leef tijd is in Hamburg de theoloog Helmut Thielicke overleden. Als lid van de 'Bekennende Kirche' werd hij in 1940 door de nazi's uit zijn functie gezet. Ook kreeg hij toen een spreek- en reisverbod. De laatste jaren van zijn hoog leraarschap kwam Thielicke in conflict met linkse studenten die zijn colleges begonnen te versto ren. Hij gold binnen de Evangeli sche Kerk van Duitsland als 'be houdend'

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 11