Overleg in Genève nog geen succes Waldheim loog over oorlogsverleden Botha heft noodtoestand op mmm Congres SU verdeelt topfuncties Filippijnse regering legt beslag op bezit Marcos Aanslag was werk beroepsmoordenaar WOENSDAG 5 MAART 1986 PAGINA 7 GENEVE - De Amerikaanse en Russische onderhande laars over kern- en ruimtewapens zijn gisteren zonder re sultaat uit elkaar gegaan. Aan het slot van een onderhan delingsronde die zeven weken duurde stelden beide dele gaties vast dat niet of nauwelijks vooruitgang was bereikt en zij gaven elkaar daarvoor de schuld. Het beeld dat de leiders van beide delegaties, de Amerikaan Max Kampeiman en de Rus Viktor Kar- pov gisteren in korte commentaren schetsten, dempt het optimisme over het bereiken van in de eerste plaats een apart akkoord over de kernwapens in Europa. Zowel Sowjet-leider Gorbatsjov als de Amerikaanse president Reagan hebben daarover voorstellen ge daan, waarvan in West en Oost werd vastgesteld dat ze de weg openden voor overeenstemming. door Hans Geleijnse Kampeiman zei dat deze ronde was afgesloten met „minder be reikt dan we hadden gehoopt, maar we zijn niet ontmoedigd". Ook Karpov liet zich in dit soort bewoordingen uit. Het ontbreken van overeenstemming zaait vol gens westerse waarnemers twijfel over het doorgaan van de nieuwe top Reagan-Gorbatsjov, die de Amerikanen deze zomer in Was hington willen houden. De Sowjet-leider heeft tijdens het 27ste partijcongres nog eens onderstreept dat een nieuwe top met de Amerikaanse president meer moet opleveren dan alleen het uitwisselen van vriendelijkhe den. De meest voor de hand liggen de opening in het wapenoverleg tussen beide landen was die van de INF-wapens (Pershing 2- en kruis raketten versus SS-20). Zowel Rea gan als Gorbatsjov willen die cate gorie uitbannen. In de visie van de Amerikaanse president moet dat in 1989 zijn ge beurd, onder de voorwaarde dat niet wordt onderhandeld over de Britse en Franse kernmachten, er te beginnen dit jaar een gefaseerde terugtrekking is en de Russen ook al hun in Azië gestationeerde SS 20's ontmantelen. Voor Gorbatsjov is deze nul-optie eerst in 1991 be reikt, met van westerse kant de verzekering dat de Britse en Fran se kernmachten niet zullen worden uitgebreid. Bovendien wil Moskou een aantal SS 20-raketten in Azië laten staan. Een apart akkoord over de mid- dellange-afstandswapens leek be reikbaar, omdat de Russen daar aan niet de voor Washington on aanvaardbare eis hadden gesteld, dat het omstreden SDI- of Star Warsprogramma moet worden stopgezet. Die Russische eis geldt wel voor wederzijdse terugtrek king van de strategische kernwa pens, die beide partijen met ruw weg 50 procent willen verminde ren. Vandaag lichten de Amerikaanse onderhandelaars in Brussel de Eu ropese bondgenoten in. Voorals nog blijft het onduidelijk of het ge brek aan vooruitgang zal leiden tot uitstel van de top Reagan-Gorbats jov. Van Russische zijde is al eer der te kennen gegeven dat die pas dit najaar zou moeten plaatsvin den. Eén. van de uitkomsten van de vorige top in Geneve was, dat voor een komende ontmoeting de on, derhandelingen over de kernwa pens moesten worden versneld om tot tastbare resultaten te komen. CAIRO - De spanning muiten sloegen. Fotograaf Sjerif Sonbol i Egypte is nog altijd te snijden, nadat vorige week eenheden van politie aan het jerif Sonbol van de krant Al-Ahram(eigendom van de Egyptische staat) ondervond dat toen hij foto's maakte van een tank van het leger. Een soldaat hield hem met getrokken pistool aan. De soldaat zei dat hij Sonbol voor een muiter had aangezien, maar nadat hij de perskaart van de fotograaf had gezien, nam hij toch maar zijn foto's in beslag. (foto ap> Wellicht verkiezingen in Namibië JOHANNESBURG (GPD) - De Zuidafrikaanse president Bothaj heeft gisteren in het parlement aangekondigd dat hij van plan is de noodtoestand, die al ruim zeven maanden geldt in 23 van de 265 dis tricten in Zuid-Afrika, vanaf vrij dag op te heffen. Daarnaast stelde hij voor om op 1 augustus verkie zingen in Namibië te houden, on der toezicht van de Verenigde Na ties, maar alleen als buurland An gola de duizenden Cubaanse mili tairen uit Angola laat vertrekken. De noodtoestand werd destijds door de Zuidafrikaanse autoritei ten ingesteld om een einde te ma ken aan de onlusten in met name zwarte woonwijken. In de afgelo pen twee jaar vielen in totaal meer dan 1.200 doden, meest zwarten. Daarvan stierven er 780 tijdens de noodtoestand. Sinds de noodtoe standswetgeving, die politie en le ger speciale bevoegdheden gaf, werden bijna 8.000 mensen opge pakt. Botha zei tijdens een buitenge wone zitting van de beide huizen van het parlement dat er nog steeds geweld voorkomt in de ver schillende delen van het land. „Maar de situatie is voldoende ver beterd om opheffing van de noodtoestand in de naaste toe komst, waarschijnlijk vrijdag, aan te kondigen", aldus de president. Verder verklaarde Botha een be gin te willen maken met de uitvoe ring van een plan van de Verenigde Naties dat onafhankelijkheid voor Namibië nastreeft. De VN heeft in resolutie 435 aangedrongen op vrije verkiezingen in Namibië on der toezicht van de VN, beëindi ging van het Zuidafrikaanse be stuur en overdracht van de macht aan het volk van Namibië. Voordat het in Namibië tot ver kiezingen komt, willen de Zuid afrikaanse autoriteiten concrete af spraken maken over de terugtrek king van naar schatting 25.000 man Cubaanse troepen uit Angola. Die eis heeft Zuid-Afrika in het verle den al meermalen gesteld en het land wordt daarin gesteund door de Verenigde Staten. Angola heeft echter tot nog toe geweigerd de Cubanen terug te sturen, als Zuid- Afrika een onafhankelijk Namibië niet toestaat. Bomaanslag Kort voordat Botha tot het parle ment sprak, ontplofte een bom in het hoofdbureau van politie in Jo hannesburg. Twee politiemensen werden daarbij licht gewond. Het bureau staat in Zuid-Afrika be kend als het centrum voor het ver horen van mensen die tegen de vei ligheidswetten hebben gehandeld en vormt vaak het doel van demon straties tegen de blanke minder heidsregering. De ontploffing sloeg een gat van vier en een halve meter in een muur van het hoge, blauwe ge bouw. In de wyde omgeving vielen glassplinters en puin neer. Het is de eerste aanslag van betekenis te gen een politiebureau. MOSKOU (AP) - Het 27ste partij congres van de Communistische Partij van de Sowjet-Unie heeft gisteren het economische deel van het beraad afgesloten, en zal zich vandaag en morgen vooral gaan bezighouden met de personele be zetting van de partijtop. Alom wor den de ingrijpendste wijzigingen in de geschiedenis van de USSR verwacht. Regeringswoordvoerder Leonid Zamjatin zei dat vanmiddag het nieuwe Centraal Comité zal wor den benoemd. Morgen zal partijlei der Gorbatsjov het congres een voorstel doen voor de samenstel ling van het regerende Politburo en het partijsecretariaat. Gorbats jov heeft het afgelopen jaar al tallo ze hoge partijfunctionarissen uit het Bre^jnev-tijdperk vervangen. Ook de samenstelling van het Centraal Comité zal morgen open baar worden gemaakt. Verwacht wordt dat minstens de helft van de 319 zetels opnieuw zal worden ge vuld. Sinds het vorige partijcon gres, vier jaar geleden, zijn onge veer 160 leden van het comité overleden, gepensioneerd of over geplaatst. Het gonst intussen in Moskou van de geruchten, die zoals de his torie heeft aangetoond, niet erg be trouwbaar zijn. Vaak worden der gelijke geruchten de wereld in ge holpen door groepjes uit de partij die bepaalde functionarissen een steuntje in de rug willen geven of juist willen dwarszitten. Een hardnekkig gerucht was echter dat minister van buiten landse zaken Eduard Sjevardnadze van zijn functie zal worden onthe ven en zal worden benoemd tot se cretaris van het Centraal Comité voor internationale aangelegenhe den. Die benoeming zou de machtspositie van Gorbatsjov bin nen de partijtop aanzienlijk ver sterken en het zou voor Sjevard nadze, een trouwe volgeling van de partijleider, een promotie beteke- In diplomatieke kringen, waar het gerucht over Sjevardnadze rond ging, werd verder gezegd dat hij mogelijk als minister zou wor den opgevolgd door Anatoli Dobri- nin, de huidige ambassadeur in de Verenigde Staten. Een mogelijk bezwaar tegen de wisseling zou kunnen zijn dat Sjevardnadze pas acht maanden minister is. MANILLA (Rtr/UPI) - De regering van de Filippijnen heeft gisteren opdracht gegeven tot de inbeslag name van alle binnenlandse bezit tingen en banktegoeden van ex- president Ferdinand Marcos en is begonnen met een onderzoek naar zijn holdings in de Verenigde Sta ten, Groot-Brittannië, de Bahamas, Brazilië en Zwitserland. Het zou al lemaal op miljarden dollars kun nen neerkomen. Jovito Salonga, voorzitter van de Presidentiële Commissie voor Goed Bestuur, maakte ook de overneming bekend van alle maat schappijen die de familie Marcos Zweedse politie looft beloning uit STOCKHOLM (Rtr./AFP/UPI) - De moordenaar van de Zweedse premier Olof Palme was kennelijk een huurmoordenaar, zo heeft de Zweedse politie bekendgemaakt. Het hoofd van politie in de Zweedse hoofdstad, Hans Holmer, zei tijdens een persconferentie dat het type wapen dat is gebruikt, „het feit dat Palme van achteren werd beschoten en de zorgvuldige voorbereiding van de moord wij zen op het werk van een beroeps moordenaar". Holmer zei dat het maar een haar heeft gescheeld of de moordenaar zou onmiddellijk na de schietpartij zijn gepakt. „Een politieman die de moorde naar te voet achtervolgde wist hem bijna te pakken toen hij in een auto stapte die met hoge snelheid weg reed", verklaarde Holmer tijdens de persconferentie. De Zweedse politie moet zich momenteel ver weren tegen verwijten dat zij het onderzoek heeft verknoeid. Een taxichauffeur in de buurt zag de man in de auto springen toen de politieman ter plaatse arri veerde. Hij heeft de politie het ken teken van de wagen gegeven, maar de recherche is niet zeker of dat juist is. Daarom geeft de politie geen bijzonderheden van de vluchtauto. „Hoe meer tijd verstrijkt, des te moeilijker het wordt", verklaarde politie-officier Gosta Sóderstróm, die als eerste de plaats van de moord bereikte. Daarom heeft de politie een beloning uitgeloofd van en hun intieme medewerkers beza ten. Het was Salonga die zei dat de aanvechtbare investeringen en be zittingen van Marcos in het buiten land miljarden dollars zouden kun nen blijken te bedragen. Salonga, een van de vele Filip pijnse politici die gevangen gezet werden toen Marcos in 1972 de staat van beleg afkondigde, zei op een persconferentie dat de eerste daad van zijn commissie van juris ten, accountants en de politie, de inbeslagneming was van de firma Meralco van Marcos, die het mono polie had van de elektriciteitsvoor ziening van de hoofdstad Manila. Grote bankroof in Frankrijk NIORT (AP) - Bij een gewapen de overval op een bijkantoor van de Banque de France is gis termorgen volgens de politie ruim 29 miljoen franc (onge veer 10 miljoen gulden) buit ge maakt. Volgens ooggetuigen over vielen zeker zes zwaar bewa pende mannen om kwart voor zeven 's ochtends de portier, knevelden de 30 medewerkers één voor één bij hun binnen komst en wachtten vervolgens op de komst van de assistent- directeur die de sleutels van de kluis had. Claude Montillet, een plaat selijke aanklager, verklaarde dat de overval uiterst zorgvul dig is voorbereid. Hij zei dat de overvallers met een busje het bankterrein waren opgereden en daarin en in een andere auto zijn ontsnapt. De politie vond de beide voertuigen later op de dag maar van de dieven ont breekt tot nu toe elk spoor. Het is de eerste keer dat de Banque de France te maken krijgt met een overval. De Pa- rijse hoofdvestiging van de bank verklaarde dat de overval geen invloed zal hebben op haar werkzaamheden. rond 170.000 gulden voor inlichtin gen over de aanslag op premier Palme. Holmer verklaarde dat de politie „niet uitsluit dat de dader van de moordaanslag zich ergens in Zweden schuilhoudt". „Wij ho pen met deze aanzienlijke som geld medewerking te krijgen van mensen die zich nog niet hebben gemeld", zei hij. De opvolger van Palme, funge rend premier Ingvar Carlsson, ver klaarde dat het te vroeg is het poli- tie-onderzoek naar de moord te be kritiseren. Hij herhaalde tegenover de Amerikaanse televisie dat de politie geen aanwijzingen heeft over de identiteit of de motieven van de moordenaar. „De politie werkt erg hard, dag en nacht, en ik denk dat we erop moeten vertrou wen dat ze het allerbeste doen. ïk doe niet mee aan de kritiek", zei Carlsson. Uit de vlucht van de moordenaar in een auto leidt de Zweedse poli tie af dat de dader ten minste één medeplichtige had. „Wij zoeken meer dan één persoon", verklaarde commissaris Holmer. Premier Palme werd vrijdag avond op straat in het centrum van Stockholm doodgeschoten nadat hij en zijn vrouw Lisbet een bio scoop hadden bezocht Holmer, die een rechercheploeg van 120 men sen leidt, verklaarde dat het om een beroepsmoordenaar moet gaan omdat hy de premier van achteren beschoot. Voorts gebruikte de da der een .357 Magnum-revolver met van koperen koppen voorziene ko gels die een kogelvrij vest kunnen doorboren. De Zweedse kranten beschuldig den de politie gisteren van een 'reeks blunders in de jacht op de moordenaar, vooral in de belangrij ke eerste uren van het onderzoek. Zo duurde het volgens de bladen vrijdagavond 8 minuten voor de politie de plaats van de aanslag be reikte. Wegens de vakantieweek was de politie in Stockholm onder bezet, maar ondanks de crisis wer den geen versterkingen opgeroe pen of verloven ingetrokken, aldus de berichten. Veiligheidsdeur kostte levens CARACAS (AP) - Een gepantserde veiligheidsdeur die de medewer kers van de Chileense ambassade in Caracas moest beschermen, heeft hen maandag waarschijnlijk het leven gekost, omdat de brand weer er in eerste instantie niet in slaagde de deur open te breken. Brandweercommandant Enri que Garcia zei dat zijn mannen niet door de gepantserde deur konden komen die leidde naar de nooduit gang van de ambassade, die was gevestigd op de bovenste twee ver diepingen van het 14 etages hoge kantoorgebouw. 'We verloren kostbare tijd bij het openbreken. Toen we uiteindelijk binnen kwamen, waren ze allemaal dood,' aldus Garcia. Buitenland kort Brand Burma Een grote brand heeft gisteren in de Burmaanse hoofdstad Rangoon voor een bedrag van vijf tot acht miljoen dollar aan tempels, win kels, scholen en huizen in de as ge legd. De brandweer zei dat meer dan 18.000 mensen dakloos zijn ge raakt. Gorbatsjov Sowjetleider Michaïl Gorbatsjov heeft een uitnodiging van de Griekse premier Andreas Papand- reou aangenomen voor een bezoek aan Griekenland, zo heeft de Griekse televisie gemeld. Volgens de televisie heeft Papandreou de Russische ambassadeur, Viktor Stukhalin, ontvangen, die hem zei dat de datum van het bezoek later zal worden vastgesteld. Reagan/Ulster President Reagan heeft het Con gres gisteren gevraagd „onver wijld" zijn goedkeuring te hechten aan economische steun voor Noord-Ierland. Hij wil de komende vijfjaar in totaal 290 miljoen dollar (circa 725 miljoen gulden) uittrek ken voor Noord-Ierland. Kort na het Brits-Ierse akkoord dat Londen en Dublin verleden jaar november sloten over Ulster, stelde Reagan voor Ulster econo mische hulp te bieden. Dit is nu neergelegd in een wetsontwerp. Milieu De minister van milieu van de Westduitse deelstaat Hessen, Joschka Fischer van de Groenen, heeft gisteren nieuwe richtlijnen bekendgemaakt voor de hoeveel heid zware metalen die het chemi sche concern Hoechst in de Main mag lozen. Op een persconferentie zei Fi scher, de eerste Groene deelstaat minister in de Bondsrepubliek, dat hij de hoeveelheid zware metalen die Hoechst mag lozen drastisch heeft verminderd. WASHINGTON - Presidentskan didaat van Oostenrijk, voormalig secretaris-generaal van de VN en oud-minister van buitenlandse za ken, Kurt Waldheim, is lid geweest van de bereden SA en van de Na tionaal Socialistische Studenten Organisatie. In de Tweede Wereldoorlog heeft hij tot een verwonding in decem ber 1941 dienst gedaan aan het Russische front. Daarna was hij - anders dan hij altijd heeft beweerd - tot het einde van de Tweede We reldoorlog in Griekenland en Joe goslavië, als stafmedewerker van een generaal die als oorlogsmisda diger terecht werd gesteld. door Henk Kolb Dit blijkt uit documenten die joodse organisaties, het Oosten rijkse weekblad Profil en de New York Times hebben aangetroffen in archieven van het Duitse leger en de Oostenrijkse ministeries van justitie en buitenlandse zaken. Waldheim zelf heeft het in zijn recente boek 'In het centrum van de storm' en onder meer (anno 1980) in verklaringen tegenover de Amerikaanse parlementariër Ste phen Solarz doen voorkomen alsof zijn militaire dienst in Rusland eind 1941 werd afgesloten. Daarna zou hij - ongeschikt voor verdere frontdienst - zijn rechtenstudie aan de Weense universiteit hebben hervat en voltooid (in 1944). Tegen Waldheim zijn eerder ver denkingen geuit, maar hij heeft al tijd ten stelligste ontkend ooit lid te zijn geweest van een nazi-organi satie of daarmee verbonden vereni ging. Een in Oostenrijk gepubli ceerde foto toont hem echter in uniform by een nazi-bijeenkomst. Congreslid Stephen Solarz: „De ze recente onthullingen suggere ren met klem dat de voormalige se cretaris-generaal van de Verenigde Naties, die presideerde over deze wereldorganisatie terwijl zij reso luties aannam, die zionisme vorm van racisme brandmerkten, zelf betrokken was bij pogingen om het joodse volk uit te roeien". Laster Waldheim verdedigde zich maandag op de Oostenrijkse televi sie: „Deze dingen zijn niet waar. Er is kennelijk een lastercampagne aan de gang. Na veertig jaar zijn al deze dingen weer opgegraven, be schuldigingen waarvan al bewezen is dat ze niet kloppen. Deze cam pagne gebruikt de buitenlandse pers om beschuldigingen te be krachtigen, waarvan bewezen is dat zij vals zijn". De documenten, die nu aan het licht zijn gekomen, tonen onder andere aan dat Waldheim in juli 1942 van de nazi-marionettenstaat Kroatië de Kroonorde van Koning Zvonimir (in zilver met eikenloof) heeft ontvangen, na een campagne tegen Joegoslavische partizanen. Onlangs hebben de Verenigde Sta ten de voormalige minister van binnenlandse zaken van Kroatië, Andrija Artukovic, naar Joegosla vië gedeporteerd om daar wegens oorlogsmisdaden terecht te staan. De Kroatische staat, als handlan ger van nazi-Duitsland, vermoord de en deporteerde joden, Serviërs en zigeuners. Volgens Waldheim was hem pas na de oorlog gebleken dat hij op de ledenlijst van de SA stond, maar dat hij zich destijds geen lid had geacht van de 'bruinhemden' of van de nazi-studentenorganisatie. De twee groepen, zo verklaarde hij tegenover de Times, waren door een of twee studenten opgericht en hielden zich slechts bezig met „so ciale bijeenkomsten, koffie-verga- deringen en dergelijke". Hij nam aan de bijeenkomsten deel om zichzelf en zijn familie tegen poli tieke pressie te beschermen. Hij maakte niet duidelijk waar om iemand in uniform deelneemt aan vergaderingen van organisa- Kurt Waldheim tweede van links) op een Joegoslavisch vliegveld. Het is 22 mei 1943. ties waarvan hij zich geen lid acht. Blijkbaar bestond tegenover de familie Waldheim wantrouwen bij de leiders van de nazi-partij. Vader Walter was als onderwijzer ontsla gen omdat hij een aanhanger was van kanselier Kurt Schussnigg, die zich tegen de (gedwongen) 'aan sluiting' van Oostenrijk bij Hitiers Groot Duitse rijk had verzet. Zoon Kurt had zich, volgens een rapport van een Gauleiter, in militaire dienst gerehabiliteerd. Partisanen In 1946 werd Waldheims verle den onderzocht bij zyn aanstelling als secretaris van de socialistische minister van buitenlandse zaken, Karl Gruber. Hij werd van nazi smetten vrij verklaard. Waldheim heeft in 1942 en 1943 als luitenant deel uitgemaakt van de staf van generaal Alexander Löhr, die in 1947 in Belgrado werd geëxecuteerd. Volgens Duitse do cumenten zou hij in maart 1942 zijn ingedeeld bij het Twaalfde Duitse legercommando in Saloniki (Grie kenland) en als tolk Italiaans-Duits hebben gediend in Joegoslavië en Albanië gedurende 1942 en 1943. Tijdens de campagnes van Löhr werden dorpen, die ervan werden verdacht partisanen te huisvesten, met de grond gelyk gemaakt. De strijdkrachten die hij comman deerde bestonden niet alleen uit Duitsers, maar telden ook Italia nen, Kroaten en Bulgaren. De Ti mes heeft de hand gelegd op een foto van 22 mei 1943, die Waldheim toont op het vliegveldje van Pod gorica (nu Titograd) in Montene gro. Ónder de aanwezigen generaal Arthur Phleps, commandant van de zevende vrijwillige SS-divisie 'Prinz Eugen', samengesteld uit Kroaten en andere Slaven. Onder leiding van Phleps, zo wijzen Joe- oslavische documenten uit, heeft ie divisie weerzinwekkende mis daden begaan. De tolk Waldheim, zo laat de Ti- hem zeggen, was er slechts om gesprekken tussen Duitse en Ita liaanse commandanten te vertalen. Na de strijd in Joegoslavië dook Waldheim weer in Saloniki op, in de lente van 1943. Onder leiding van zijn commandant Löhr werden daar tussen maart en mei 1943 42.830 Griekse joden opgepakt en naar vernietigingskampen ge bracht. Volgens Waldheim heeft hij daar slechts rapporten geanaly seerd over vijandelijke troepenbe wegingen. Van de deportaties zei hij niets te weten en niets te heb ben bemerkt terwijl hy in Saloniki was, hoewel de bevolking daar voor 17 procent uit joden bestond. De documenten die nu over Waldheim blyken te bestaan tonen aan dat hij gelogen heeft over zijn militaire verleden. In zijn autobio grafie vermeldt hij dat hy wel in Wenen moest blyven om te stude ren, omdat het onmogelijk was Oostenrijk, dat de grenzen geslo ten had, te verlaten. Waarom heeft Waldheim zijn oorlogsverleden nooit compleet onthuld? Hij vond die niet de moeite waard. De vraag die Solarz en anderen stellen is deze: als Waldheim al heeft gelogen over zyn verblijf plaats tijdens de oorlog, heeft hij dan ook gelogen over wat hij heeft gedaan?

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 7