EG is voor
Deense boer
enige keus
'Wij hebben in de kapel
gebeden; Marcos huilde'
Reportage
DINSDAG 4 MAART 1986
PAGINA 11
Kardinaal Sin weerliield dictator van zelfmoord
MANILLA - „Gewoonlijk plegen
dictators zelfmoord op het mo
ment dat zij de macht verliezen. Ik
wilde niet dat president Marcos
zichzelf van het leven zou beroven.
Wij zijn samen naar de kapel ge
gaan en hebben gebeden. Marcos
huilde".
Zo herinnert Jaime kardinaal
Sin zich zijn laatste ontmoeting
met Ferdinand Marcos op 25 fe
bruari. In zijn werkvertrek in het
bisschoppelijk paleis in een voor
stad van Manilla blikt de geestelij
ke leider van de katholieken op de
Filippijnen terug op die laatste dra
matische momenten in Malaca-
nang.
Marcos was die woensdagoch
tend een wanhopig man. Na zijn
nachtelijke telefoongesprek met
de kardinaal en met minister Pon
ce Enrile die zich in kamp Crame
had gevoegd bij generaal Fidel Ra
mos, realiseerde hij zich dat het
met hem gebeurd was. Enrile
dreigde met een beschieting van
zijn paleis. En voor de hekken
dromden duizenden
door
Bob Mantiri
„Ik raadde hem aan te vertrek
ken. Hij weigerde aanvankelijk,
want hij zei tegen mij: ik zal tot
mijn dood blijven vechten. Ik
waarschuwde hem dat een bloed
bad dan onvermijdelijk zou zijn.
En dat men hem niet zou ontzien
en hem zeker om het leven zou
brengen", vertelt Sin.
Wat er daarna gebeurde is be
kend. Een helikopter bracht de
president, zijn vrouw en kinderen
naar de Amerikaanse basis Clark,
vier uur eerder dan de bedoeling
was. „Ik was opgelucht toen ze wa
ren vertrokken".
Vierentwintig uur na het drama
vertelde een Amerikaan die er in
was geslaagd het paleis binnen te
komen: „Er hing een sfeer van diep
menselijke tragedie". Een verbor
gen camera registreerde de volgen
de beelden: in de eetkamer ston
den de schotels met eten nog op
tafel. Onaangeroerd. Op de toiletta
fel in de badkamer van Marcos lag
zijn bril. Het bed was haastig opge
maakt, want aan de linkerzijde was
het laken niet ingestopt. Aan het
voeteneind lag zijn pyama.
Zijn slaapvertrek hield het mid
den tussen een apotheek en een
operatiekamer. Overal lagen medi
cijnen, verband en andere hulp
middelen, zuurstofcylinders, een
nierdialyseapparaat, een zieken
huisbed en een verrijdbaar toilet.
Op een van de werktafels lagen
kranteknipsels en een nog openge
slagen boek.
Marcos heeft zijn politieke rivale
mevrouw Cory Aquino gesmeekt
hem naar zijn geboorteprovincie
Ilocos Norte te laten gaan. Cory
vertelde hem dat zij dat niet kon
toestaan omdat zijn verblijf in het
land tot een burgeroorlog zou lei
den.
Haat
„Het vertrek van de dictator was
onvermijdelijk". Het moest er uit
eindelijk van komen, zegt Sin, die
ondanks zyn openlijke kritiek op
Marcos toch een nauwe relatie met
de familie onderhield. „Ik heb het
hem midden in zijn gezicht ver
teld: het volk haat u; ik weet het
omdat ik dicht bij de mensen sta;
men haat u omdat er geen
rechtvaardigheid is, geen vrijheid,
wei onderdrukking".
- Haatte u hem ook.'
„Nee, ik haat hem niet. Ik haat
onrechtvaardigheid. Ik hou van de
zondaar, maar ik haat de zonde. Ik
hou van de communisten, maar
haat het communisme. Daar zit een
groot verschil in".
- U speelde een cruciale rol bij
het ten val brengen van Marcos. Als
de kerk zich afzijdig had gehouden
was de uitkomst dan anders ge
weest?
„Wij hebben ons met de zaak be
moeid omdat wij een bloedbad en
Kardinaal Sin wordt enkele dagen
toegejuicht.
geweld wilden voorkomen. Het
was niet onze bedoeling geweest
om de ene groep aan de macht te
brengen en de andere er uit te
werken. Wij geloven dat het onze
plicht is om het volk te bescher
men. En daarom riep ik het volk op
om de twee heren die onder vuur
werden genomen (generaal Fidel
Ramos en minister van defensie
Ponce Enrile die zich hadden ver
schanst in Camp Crame) te be
schermen. Marcos had ze anders
vernietigd".
- Waar ligt in zo'n situatie de
scheiding tussen kerk en staat?
„Wij hebben ons niet gemengd in
staatszaken. Tijdens de verkiezin
gen hebben wij ons beperkt tot de
morele aspecten ervan. Die waren:
eerlijke verkiezingen, waarbij aan
het volk wordt overgelaten wie het
als leider wil hebben. Wij hebben
de verantwoordelijkheid om de
soevereiniteit van het volk te her
stellen zodat zij die leider kunnen
kiezen".
- Voelt u zich niet als een ajatol-
la?
„Afgezien van het feit dat ik geen
baard heb, heb ik heb geen enkele
ambitie om macht in handen te
hebben. Maar mijn rol als geeste
lijk leider beperkt zich niet slechts
tot het werk van een zieleherder. Ik
zal weer op de barricaden te vin
den zijn als er een situatie ontstaat
waarbij de levens van duizenden
Filippino's op het spel staan. Het
kan mij niet schelen om wat voor
gelegenheid of motivatie het dan
gaat. Als er gevaar is voor mijn
volk moet de pastor ingrijpen".
Vaticaan
- Hoe heeft het Vaticaan gerea
geerd op uw bemoeienis in deze
machtsstrijd?
„Ik kan mij in elk geval niet
voorstellen dat Rome er door in
verlegenheid is gebracht. Want uit
eindelijk zijn de bisschoppen er
voor om het volk te leiden. Rome
zweeg toen de gebeurtenissen hier
naar een climax gingen. Daaruit
concludeer ik dat mijn beleid juist
- Waarom heeft de kerk dan niet
in een eerder stadium ingregepen?
„Wat wij deden is de ontwikke
lingen voortdurend kritisch vol
gen. Omdat wij ook geloven dat wij
gezag moeten respecteren. Ons be
leid was toen een beleid van kriti
sche collaboratie. Samenwerking
met het Marcos-regime is als een
vrachtwagen met aanhang. Er is af
stand, maar je mag niet te dichtbij
zijn, want anders volgt een ontspo
ring".
- Als Marcos of zijn vrouw de
wens te kennen geeft om terug te ke
ren, wat zal dan uw reactie zijn?
„Ik zal hem dat aftaden. Als zij
waren gebleven waren zij door het
volk vermoord".
- Als zij na tien jaar toch weer
willen terugkeren?
„Wanneer zij nog in leven zijn.
waarom niet? Misschien heeft het
volk het hun vergeven"
- Wat is de houding van de kerk
jegens het Nieuwe Volksleger
(NPA). waar een groot aantal
priesters zijn ingegaan?
„De NPA is geen echt marxisti
sche beweging. Het zijn slechts on
tevreden mensen die naar de ber
gen zijn getrokken omdat zij woe
dend waren op Marcos. Nu Marcos
van het toneel is verdwenen, ko
men zij terug naar de bewoonde
wereld. De een na de ander, om
zich over te geven. Daarom is het
een zeer mooi gebaar van de rege
ring om alle politieke gevangenen
vrij te laten".
„Under Marcos heb ik gepro
beerd de politieke gevangenen los
te krijgen, maar ik kreeg niet veel
mensen los, hoogstens dertien per
jaar. Maar ditmaal worden ze allen
losgelaten. Het herstel van het
rechtssysteem is een rechtvaardige
zaak. Maar rechtvaardigheid zon
der genade is tirannie en genade
zonder rechtvaardigheid is zwakte.
Rechtvaardigheid zonder liefde is
socialisme en liefde zonder
rechtvaardigheid is onzin".
Sterk karakter
- Denkt u dat Cory Aquino deze
zware taak aankan''
„Ongetwijfeld. Ze is summa cum
laude geslaagd voor wiskunde, ze
heeft boeken geschreven en wie
kan de staathuishouding beter
doen dan een vrouw?".
- Zal president Cory Aquino niet
door de ambitieuze krachten wor
den vermorzeld?
„Ik denk het niet. Zy heeft een
sterk karakter, zy is gelouterd als
vrouw van Benigno Aquino. Maar
het is nog te vroeg om haar te
beoordelen. Zy is pas president
De komende maanden zullen
volgens de kardinaal verwarrend
zijn. „De nieuwe regering moet op
sleutelposten, die in handen zijn
van Marcos' aanhangers, eigen
mensen neerzetten. Dat is nu een
maal de consequentie van de ver
kiezingen".
Hij vergelijkt de.wisseling van de
macht met een 'grondige periodie
ke onderhoudsbeurt'.
„Wil je met een auto waarin 20
jaar lang iemand anders heeft gere
den, veilig de weg op dan is het
zaak dat vitale onderdelen door
nieuwe zijn vervangen en dat roes
tige scharnieren zijn geolied. Dit
proces van machtsoverdracht zal
pas over drie maanden zijn afge
rond".
„Maar ik zal niet toestaan dat de
partij die nu de dienst uitmaakt het
onmogelijk maakt dat de vroegere
regeringspartij, KBL, niet kan
functioneren. Er is een tendens bij
een partij-aan-de-macht om die
macht te misbruiken. Er moet een
evenwicht zijn, een blok dat corri
geert. Daarom kan de KBL (de par
ty van Marcos) ook op mijn steun
rekenen.
Gereformeerden
blijven nog in
'Oecumenische
Synode' (GOD)
De Gereformeerde Kerken in
Nederland blijven voorlopig lid
van de Gereformeerde Oecume
nische Synode (GOS). Een voor
stel om met de GOS te breken
kreeg gisteren in Lunteren -
waar de gereformeerde synode
deze week bijeen is - 21 van de 73
stemmen. De synode vond mét
haar commissie 'oecumene bui
tenland', dat uittreden uit de
GOS nu niet goed mogelijk is
omdat een commissie, mede op
aandringen van de Nederlandse
kerk, zich beraadt over een wijzi
ging van de opzet.
De Gereformeerde Kerken in
Nederland behoorden aan het
eind van de jaren 40 tot de op
richters van de GOS. waarin
ruim dertig calvinistische ker
ken zich hebben verenigd. De
laatste jaren werden de Neder
landers in dit gezelschap steeds
meer aangevallen op on-gerefor-
meerde opvattingen, bijvoor
beeld over homofilie en het ge
zag van de bijbel. Toch werd op
de algemene vergadering van de
GOS in Chicago (1984) een voor
stel om de Nederlandse kerk te
vragen de GOS per 1 januari 1987
te verlaten, verworpen.
De GOS wilde, dat de Neder
landse kerk haar pastorale ad
vies van 1979 over homosexuele
gemeenteleden zou intrekken
Dat advies aan de plaatselijke
kerken hield in, de homofiele
naaste toe te laten tot het avond
maal en de kerkelijke ambten.
De gereformeerde synode be
sloot gisteren, aan dat verzoek
niet te voldoen.
Synodeleden vóór uittreding
typeerden de GOS als een hakke
takkende organisatie die als oe
cumenisch platform niet
werkelijk functioneert. De com
missie die zich over de opzet van
de GOS buigt heeft het Neder
landse voorstel om deze synode
te veranderen in een vrijblijven
de conferentie van kerken al af-,
gewezen. (De GOS kon tot nu toe
besluiten nemen met 'bindende
kracht' voor de lid-kerken).
Voorstanders van handhaving
van het lidmaatschap wezen er
op, dat de Indonesische en Ame
rikaanse leden er waarde aan
hechten, dat de Nederlandse
kerk lid blijft. Zy kregen steun
van de GOS-secretaris dr. P.
Schrotenboer. Die zei gisteren,
dat de andere lid-kerken uittre
ding zouden uitleggen als een
breuk van de Nederlandse kerk
met haar eigen verleden.
De predikant H. Wind uit Hee
renveen kreeg geen meerderheid
achter zich toen hij voorstelde,
het lidmaatschap te laten afhan
gen van de voorgenomen wijzi
ging in de opzet van de GOS. Wel
stemde de synode in met een
voorstel van mevrouw E. van
den Broek-van Vliet uit Gronin
gen om de kwestie van de vrouw
in het ambt binnen de GOS 'op
passende wijze' aan de orde te
stellen.
Het synodebestuur en de syno
decommissie 'oecumene buiten
land' hebben op 20 maart in
Leusden een ontmoeting met het
bestuur van de Gereformeerde
Oecumenische Synode.
- De gereformeerde synode
voelt niets voor een onderzoek
naar de mogelijkheid om de
band met de twee blanke apart
heidskerken in Zuid-Afrika te
herstellen. Met ruime meerder
heid werd een voorstel voor zo'n
onderzoek gisteren verworpen.
De Zuidafrikaanse kerken
hebben in de jaren 70 met de Ne
derlandse gereformeerden ge
broken, de grote Nederduits Ge
reformeerde Kerk wegens de Ne
derlandse steun aan het anti-ra-
cisme-programma van de We
reldraad van Kerken, de kleinere
gereformeerde kerk wegens het
feit dat de Nederlandse kerk
geen tucht uitoefent jegens theo
logen met afwijkende opvattin
gen over de leer
Het synodelid mevrouw J. van
Dijk-Koffeman pleitte voor con
tacten op een zo breed mogelijk
front. Dr. A. Kruyswijk, secreta
ris 'buitenland', zei daartegen
over, dat contact met de blanke
kerken bij de zwarte christenen
als verraad zou worden aange
merkt. Mevrouw Van Dijk kreeg
slechts 16 van de 73 synodeleden
achter zich.
Onderwijs. De gereformeer
de zending in Nederland heeft
ds. J. D. Kraan voor driejaar ter
beschikking gesteld van het pro-
jekt 'Kerk en onderwijs in Ne
derland'. Ds. Kraan, die van 1978
tot vorig jaar was verbonden aan
een christelijk studiecentrum in
Pakistan, gaat op theologisch en
pastoraal gebied informatie ge
ven over vragen die leven bij het
christelijk onderwijs nu ruim
35.000 kinderen uit moslimgezin
nen christelijke scholen bezoe
ken.
Het betreft hier een gezamen
lijk projekt van de Gereformeer
de Kerken in Nederland en de
Unie School en Evangelie ten
dienste van het gehele christelijk
onderwijs. Een breed samenge
stelde groep uit kerk en onder
wijs zal ds. Kraan - die eerst voor
onderwijzer leerde - begeleiden.
Veroordeling. In een brief
aan het Overlegorgaan van Jo
den en Christenen (Ojec) geeft
het bestuur van de Raad van
Kerken in Nederland een duide
lijke veroordeling van de omstre
den uitspraken van het Zwolse
evangelistenechtpaar Gberee.
"Als het echtpaar Goeree een
oorzakelijk verband legt tussen
de kruisiging van Jezus en het
lot dat de joden vele eeuwen heb
ben ondergaan, dan misbruiken
zij niet alleen bepaalde teksten
uit het Nieuwe Testament, maar
begeven zij zich ook op een ui
terst gevaarlijke weg. De ge
schiedenis leert, dat deze wijze
van bijbelgebruik of bijbelmis-
bruik telkens weer afschuwelij
ke gevolgen heeft gehad voor het
joodse volk".
Noorderkerk Amsterdam.
De hervormde provinciale com
missie voor bezwaren en geschil
len heeft het besluit van de Am
sterdamse centrale kerkeraad tot
sluiting en afstoting van de histo
rische Noorderkerk en tot sa
menvoeging van de Noorder-
kerk-wijkgemeente met de wijk-
gemeente van de Jeruzalemkerk
vèrnietigd. Het is haar niet dui-
delyk. waarom de kerkvoogdij
de kerk niet aan een stichting
zou kunnen verkopen.
De wijkgemeente van de Noor
derkerk draagt het stempel van
de Gereformeerde Bond. Ze
heeft er met haar predikant, ds.
C. Blenk, voorheen in Woubrug-
ge, alles aan gedaan om het be
sluit tot afstoting vernietigd te
krijgen. Blenk kondigde onmid
dellijk na de uitspraak 'van de
commissie een landelijke finan
ciële actie aan tot behoud van de
kerk. Er wordt een stichting in
het leven geroepen tot redding
en beheer van de kerk.
De kerkvoogdy kan de kerk
dan aan deze stichting verkopen.
De commissie 'bezwaren en ge
schillen' verlangt, dat daarover
voói 1 november van dit jaar
wordt beslist.
Hervormde Kerk: beroepen
te Veenendaal P. van den Heuvel
Harmeien; aangenomen naar
Kampen J. Westland Ede; aange
nomen naar Varsseveld W. Oos
terhof Balk, het beroep van de
provinciale kerkvergadering
Utrecht voor maatschappelijk
activerings- en vormingswerk
ten dienste van vrouwen kandi
daat mevrouw A. C. Barnhoorn
Utrecht.
Gereformeerde Kerken Vrij.
gemaakt: beroepen te Emdho
ven A. de Snoo Harderwijk; aan
genomen naar Kralingseveer/
Krimpen aan de IJssel G Gun-
nink Mussel.
Nederland en Denemarken hebben op landbouwgebied veel met
elkaar gemeen. Beide zijn grote landbouwexporteurs, Neder
land zelfs de tweede van de wereld (na de Verenigde Staten).
Beide zijn bovendien grote producenten van zuivelprodukten.
varkens- en rundvlees. Toch is van een echte concurrentiestrijd
nauwelijks sprake.
In tegenstelling tot Nederland exporteert Denemarken het
grootste deel van zijn landbouwprodukten naar landen buiten
de EG. In 1972 - voor de toetreding tot de EG - was 41 procent
bestemd voor niet-Europese landen, in 1984 was dat al 50,3 pro
cent geworden, en het cijfer zal de komende jaren nog verder
stijgen.
De Denen konden niet anders, omdat bij hun intree in de Ge
meenschap die traditionele Europese markten al onder de toen
malige lidstaten waren verdeeld. Momenteel exporteert Dene
marken bijvoorbeeld 80.000 ton rundvlees naar Japan, neemt
Iran 50.000 ton kaas af, gaan jaarlijks tienduizenden hammen
naar de Verenigde Staten is een groot deel van de beroemde
Engelse bacon van Deense origine.
Van de kaasexport van 199.000 ton (totale produktie 255.000) is
135.00 ton bestemd voor landen buiten Europa. In de EG zijn
West-Duitsland (32.000 ton) en Engeland (11.000) grote afnemers.
Alleen de Deense melk blijft grotendeels binnen de EG (40.000
van de 58.000 ton die wordt geëxporteerd).
"Nederland heeft als landbouwland niet de minste moeite met
de Deense landbouwers", zegt een Nederlandse deskundige in
Kopenhagen. "We zijn concurrenten, maar we rijden elkaar niet
in de wielen. Nederland helpt Denemarken bovendien waar het
maar kan. En uit Denemarken betrekken Nederlandse boeren
veel landbouwmachines en ook windmolens".
Een kwart van de Deense ex
port bestaat uit landbouwpro
dukten. Van elke kroon die in de
landbouw wordt verdient, komt
tweederde uit de export van zui
velprodukten, varkens- en rund
vlees. Deense bacon en ham heb
ben wereldfaam. Hun boter is de
beste van de wereld. En het zijn
niet alleen de Denen zelf die dat
zeggen.
Net als in Nederland zijn de
boeren in Denemarken, ondanks
hun geringe aantal, een politieke
en economische factor van bete
kenis. Hoewel elke boer klaagt
over het EG-landbouwbeleid
met zijn quota en heffingen, zou
geen ervan de EG willen missen.
Voor de conservatieve Deense
partijen was hun steun dan ook
van groot belang in de campag
nes voor een 'ja' in het referen
dum.
Zonder de EG zouden vele
Deense boeren het niet hebben
gered. Ook Ole Nielsen waar
schijnlijk niet. Voor 1973, toen
Denemarken tot de EG toetrad,
waren de meeste boerderijen
hier klein. Er werd nauwelijks
geinvesteerd en het produktieap-
paraat was 'versleten'. Op land-
bouwtechnologisch gebied lagen
de Denen tien jaar achter bij lan
den als Nederland en West-
Duitsland.
Melk
In 1930 produceerden zowel
Nederland als de Denen vijf mil
jard kilo melk. In 1983 produ
ceerde Nederland 12 miljard ki
lo, maar de Denen nog steeds vijf
miljard. Pas de laatste jaren, en
dank zij 3,5 miljard kronen steun
uit het EG-landbouwontwikke-
lingsfonds, gebeurt hier wat aan
vernieuwing en verbetering van
het produktie-apparaat.
"Dit is een typische EG-boer-
derij", zegt Nielsen (41) over zijn
100 hectare groot familiebedrijf,
waar hij met zijn vrouw Lotte en
twee knechten 265 melkkoeien
en 250 slachtvarkens houdt, en
wat mais, suikerbieten en graan
verbouwt. Een voor Deense be
grippen meer dan middelgroot
bedrijf. "Ik heb sinds Denemar
ken in de EG zit kunnen moder
niseren. Oude stallen zijn ge
sloopt en met EG-steun zijn
nieuwe gebouwd".
In 1977 stak Nielsen 1,2 mil
joen kronen (400.000 gulden) in
de vernieuwing van zijn bedrijf.
Bijna de helft daarvan kwam uit
EG-fondsen. Zelfstandig had hij
dat niet gekund bij een rente
stand die toen 22 procent be
droeg. "Dat heeft zo'n vijf jaar
geleden tot veel faillissementen
in Denemarken gefeid, wel 3000
per jaar". Geen nieuw verschijn
sel, want ook tussen 1960 en 1970
verdwenen hier al zo'n 60.000
landbouwbedrijven.
De hoge rentetarieven (nu al
tijd nog 10 procent) hebben de
Deense boeren in een nadelige
positie gebracht ten opzichte van
hun Europese concurrenten.
"Wij hebben nog veel te goed in
de EG", zegt Nielsen daarom. En
op steun van de toch pro-Euro-
pese Deense regering hoeft hij
niet te rekenen, want die is er
nauwelijks. "De Nederlandse re
gering doet heel wat meer voor
haar boeren", zo weet hij.
Quota
Nielsens koeien produceren
zo'n 637.000 kilo melk per jaar,
waarmee hij aan de grens van
zijn quota zit. Volgend jaar wordt
dat 650.000 kilo, omdat hij hoopt
een quotum van een van de 30
andere boeren op Oro te kunnen
overnemen. "'Denemarken is
één grote melkfabriek. Hier wor
den alle quota tesamen gevoegd,
en als er ergens iemand stopt,
kan een ander dat quotum over-
Nielsen, sinds 1870 de vijfde
generatie van de Nielsens op
'Bronsogaard', zoals de boerderij
heet, heeft mede dank zij de EG-
steun zijn melkbedrijf kunnen
automatiseren. Een computer
volgt het melkproces van de be
vruchting van de koe, via de voe
dering tot en met de aflevering
van de melk aan de melkfabriek
bij Kopenhagen. Hij hoopt over
enige tijd ook zijn varkensmeste-
rij computergestuurd te kunnen
leiden.
Legkippen
Deense legkippen hebben de
beschikking over 600 vierkante
centimeter, tegen 400 voor hun
lotgenoten elders in de EG. Al
leen op die manier konden de
Denen voet aan de grond krygen
in Amerika en Japan, markten
die voor de Deense landbouw
steeds belangrijker zijn gewor
den. En die normen willen de
Denen - ook de boeren die graag
1 in de EG blijven - handhaven.
Alternatief: sluiting boerderijen
Het verzoek om een 'typisch
Deense boerderij' te mogen be
zoeken wordt op de Landbrugs-
raad, het Deense Landbouw
schap, beantwoord met een we
dervraag: "Hoe lang bent u in
Denemarken? Een dag? Dan
moet u tot overmorgen wach
ten".
Pas na 48 uur blijkt het moge
lijk een boerderij te betreden.
Niet omdat geen van de 100.000
Deense boeren vandaag tijd voor
ons heeft, maar zo is de wet hier
nu eenmaal. We zouden uit Ne
derland een ziekte onder de le
den kunnen hebben meege
bracht, die op de varkens of
koeien zou kunnen worden over
gedragen. Na twee etmalen 'qua
rantaine' is het gevaar wel gewe
ken.
door
Hans de Bruijn
Wanneer het bezoek aan boer
Ole Nielsen op het eilandje Oro,.
zo'n 60 kilometer ten noordwes
ten van Kopenhagen, is afge
sproken, krijgen we een klein
pakje mee. Bevattende: een lan
ge, witte plastic jas, twee stuks
witte plastic overschoenen. Deze
dokters-outfit beschermt niet al
leen de stadskleren tegen de
koeiemest, maar ook Nielsens
dieren tegen onze onreinheid.
Deze opmerkelijke en strenge
hygiënische aanpak is een illu
stratie van de Deense "huiver
voor de hervorming van de EG,
waarover hier donderdag een
volksraadpleging is gehouden.
Een onderdeel daarvan is im
mers de beperking van het veto
recht in de Gemeenschap.
Dat betekent dat een lidstaat
zich zal moeten neerleggen bij
meerderheidsbesluiten over bij
voorbeeld landbouwhygiënische
de EG. En die gemid
delde norm zal, zo vrezen veel
Denen, altijd lager uitvallen dan
de Deense, die de strengste van
heel Europa zijn.
De Denen, van links en rechts,
zijn bang dat zo de hoge kwaliteit
van de Deense samenleving op
tal van punten zal worden uitge
hold. Het Deense milieu is het
beste beschermd van alle Euro
pese landen, de arbeidsomstan
digheden zijn er uitstekend, de
voedselhygiëne is zeer streng ge
reglementeerd en de sociale
voorzieningen behoren tot de
beste in de wereld.
Als de grootste gemene deler
van Europa bepaald gaat worden
door landen die er aanzienlijk la
gere normen op nahouden, zal
Denemarken - al was het maar
uit concurrentieoverwegingen -
wel moeten volgen, zo hielden de
EG-tegenstanders de Deense be
volking de laatste maanden voor.
De, meest conservatieve,
Deense boeren zijn voor die ar
gumenten wel gevoelig, maar er
niet voor gezwicht. "99,99 pro
cent zal ja zeggen tegen de EG-
hervormingen", zegt Ole Niel
sen. Dat lijkt in tegenspraak met
de hiervoor geschetste voorzich
tigheid, maar de Deense boeren
hebben nu eenmaal ook andere
belangen.
'Nej'
Een 'nej' zou immers de eerste
stap hebben betekend op de weg
naar uittreding van landbouw
land Denemarken uit de EG. En
dat zou niet alleen voor de Deen
se economie, maar in het bijzon
der voor de boeren rampzalige
gevolgen hebben gehad. "Zon
der de EG zal de helft van het
aantal boerderijen moeten slui
ten". zegt Ole Klintgaard Larsen
van de Landbrugsraad. "Er is
voor de boeren geen andere weg
dan die van de EG".
Deense boeren: 'Wij hebben nog veel te goed in de EG.
