Nieuw onderzoek
moord op Aquino
GROS
Democratisch experiment onder druk
Exclusief interview kardinaal Sin:
Grote Vredesmars 1986
Los Angeles/W ashington
Nederland betrokken
bij export mosterdgas
Laatste verzetshaard bestormd
Egypte onder
Moebarak (slot)
ZATERDAG 1 MAART 1986
BUITENLAND
PAGINA 7
MANILLA - De Filippijnse president mevrouw Cory Aquino zal de moord op haar man,
oppositieleider Benigno Aquino, in september 1983, opnieuw laten onderzoeken. Dit
onderzoek zal worden geleid door de nieuwe minister van justitie Neptali Gonzales. Dat
vertelde kardinaal Sin vanochtend in een exclusief interview met een verslaggever van
deze krant.
WASHINGTON - Uit Los Angeles
vertrekken vandaag 2.000 wande
laars voor de Grote Vredesmars
van 1986, die over negen maanden
in de Amerikaanse hoofdstad Was
hington met een grote demonstra
tie moet eindigen.
door
Henk Kolb
Mevrouw Aquino wil de zaak tot
op de bodem laten onderzoeken. dOOr
Het wordt niet uitgesloten geacht 0 lu
dat de commissie ex-president Fer- DOD Mantiri
dinand Marcos alsook de voormali-
ge chef-staf Fabian Ver zal laten dat niet uit wraakzucht. Ze wil al
verhoren, zo zei Sin. Volgens de leen hebben dat dit in de historii
kardinaal doet mevrouw Aquino wordt vermeld.
BRUSSEL (ANP) - Het Belgisch
bedrijf Phillips Petroleum Chemi
cals is er gisteren van beschuldigd
dat het Irak de grondstof voor de
bereiding van het gevreesde mos
terdgas heeft bezorgd. In 1983 zou
Phillips via het Nederlandse be
drijf KBS in Terneuzen vijfhon
derd ton thiodiglycol (tdg) aan Irak
hebben geleverd. Het bedrijf ont
kent dit niet, maar beweert er niet
van op de hoogte te zijn geweest
dat de stof zou worden gebruikt
voor het aanmaken van mosterd
gas.
De tdg was besteld door de
staatsonderneming voor pesticide-
produktie in de Iraakse hoofdstad
Bagdad. Naar Phillips zegt hadden
Sinaï-vredesleger
DEN HAAG (ANP) De Neder-
landse deelname aan de vredes-
strijdkrachten in de Sinai wordt
met twee jaren verlengd. Het kabi
net heeft hiertoe besloten. Sinds
maart 1982 stelt ons land een deta
chement marechaussee en een ver
bindingsdetachement ter beschik
king van een internationale waar
nemingspost ter plaatse. De Neder
landse deelname omvat in totaal
107 militairen. De verlenging geldt
tot 25 april 1988.
de Irakezen te kennen gegeven dat
de stof gebruikt zou worden als
grondstof voor agrochemisch doel
einden. Het gebruik van gifgassen
in de oorlog tussen Iran en Irak
was destijds nog niet in discussie,
aldus het in Tessenderlo gevestig
de bedrijf.
Volgens de socialistische krant
De Morgen, die de leverantie ont
hulde, valt echter moeilijk aan te
nemen dat een bedrijf als Phillips
Petroleum, dochter van een groot
Amerikaans concern, niet wist dat
tdg een basisbestanddeel is voor
de produktie van mosterdgas. Het
produkt komt inmiddels voor op
de lijst met chemicaliën waarvan
de export naar Irak sinds het begin
van 1984 door het Amerikaanse mi
nisterie van handel is verboden.
Ook bij KBS-Holland in Terneu
zen, dat al veertien jaar handel
dreef met Irak, zegt men aanvanke
lijk niet op de hoogte te zijn ge
weest van de Iraakse bedoelingen
met het tdg. Pas toen, Irak in fe
bruari 1984 offerte vroeg voor een
nieuwe bestelling van vijfhonderd
ton thiodiglycol plus een aantal an
dere chemische produkten en dat
tegelijkertijd in een tv-uitzending
gewag werd gemaakt van het ge
bruik van gifgassen, kreeg men
argwaan en werd medewerking ge
staakt.
Een door Marcos samengestelde
rechtbank heeft vorig jaar de zaak-
Aquino onderzocht, maar er zijn
tijdens dat proces zoveel ongeloof
waardige verklaringen afgelegd,
dat niet duidelijk is geworden wie
de moordenaars zijn geweest.
Aquino werd op de landingsbaan
van de luchthaven van Manilla
doodgeschoten door twee begelei
dende agenten. Algemeen wordt
aangenomen dat generaal Ver het
brein achter de samenzwering te
gen de populaire oppositieleider is
geweest. Ook wordt aangenomen
dat Marcos van tevoren van de
plannen moet hebben geweten.
Kardinaal Sin onthulde verder
dat Marcos de laatste dramatische
minuten in het Malacanang-paleis
met hem in het kapelletje van het
paleis biddend heeft doorgebracht.
Sin vertelde dat de vrouw van de
president Imelda twee dragen voor
de val huilend bij hem kwam aan
kloppen en haar hart bij hem heeft
uitgestort.
Volgens Sin stond bij Marcos
woensdagochtend al vast dat hij
het land zou verlaten. „De presi
dent belde mij dinsdagnacht op en
vroeg mij om advies. Ik vertelde
hem dat als hij zou blijven de kans
op een burgeroorlog groot was".
Woensdagmiddag haalde een heli
kopter de president, zijn vrouw en
kinderen en generaal Ver en zijn
familie op en bracht hen naar de
Amerikaanse basis Clark Airport.
Vanochtend heeft het ministerie
van defensie bekendgemaakt dat
Marcos-getrouwe troepen in de
noordelijke provincie Ilokos Norte
stellingen hebben betrokken en
zich voorbereiden op een tegen
aanval. Ilokos Norte is de provin
cie waar Marcos vandaan komt.
Troepen in die provincie staan on
der commando van scheidende ge
neraals die tijdens de recente reor
ganisatie in het leger zijn wegge
werkt door de nieuwe chef-staf ge
neraal Fidel Ramos.
Te voet, over een afstand van
5.176 kilometer van de Westkust
naar de Oostkust van de Verenigde
Staten, willen de organisatoren
hun ontwapeningsboodschap
brengen „omdat het waarschijnlijk
is dat tijdens het leven van onze
kinderen een kernoorlog zal uit
breken".
De mars gaat door de Mojave-
woestijn, over de Rocky Moun
tains met een pas op 4000 meter
hoogte, door het vlakke van Mid
den-Amerika, naar New York en
groeit daar hopelijk tot enorme
grootte uit voor het laatste traject
naar Washington.
Wat dan over moet blijven is een
politieke boodschap en een adres
senbestand van de naar schatting
tien miljoen mensen, die in 255 da
gen bij het gebeuren betrokken
zullen raken.
Volgens de organisatie PROPea-
ce in Los Angeles, waar een staf
van 75 mensen de plannen heeft
gemaakt, doen de wandelaars 37
steden aan met 65 miljoen inwo
ners. Onderweg zullen zich vol
gens PROPeace steeds meer men
sen bij de mars aansluiten: eind
mei, in Denver moeten het er al
5.000 zijn. Overal waar de wande
laars komen, zijn vredesdemon
straties in lokaal beheer georgani
seerd.
Per dag gaat het om afstanden
van 24 kilometer. Elke avond
wordt een mobiele stad van 2.500
kleurige tenten opgezet en afge
broken. Er zal een bibliotheek zijn,
een supermarkt en een eigen radio
station met een zendbereik van 24
kilometer. Zeventig zware vracht
wagens zijn nodig om het toebeho
ren van keukens, tot en met was
machines, douches en een hospi-
taaltje te vervoeren. Kosten: 20
miljoen dollar.
De organisatie is gigantisch. De
wandelaars die vandaag op pad
gaan hebben niet alleen geleerd
hoe ze hun stad 's avonds snel moe
ten opzetten, maar ook hoe zij zich
geweldloos teweer kunnen stellen
als zij met onvriendelijk publiek te
maken krijgen.
Overal langs de route zyn opslag
plaatsen gereserveerd voor voed
sel. dat ter plaatse wordt gekocht
en waarvan de kosten tot zo'n
10.000 dollar per dag kunnen oplo
pen.
Organisator David Mixner, laat
stelijk politiek in de weer voor pre
sidentskandidaat Gary Hart, zegt
dat zijn mars meer voorbereiding
kost dan een politieke eampagn"
Elke deelnemer helpt een bijdrag
van 3.200 dollar bijeen te brengen
en sommigen doen dat door zich
per mijl te laten betalen. Universi
teiten hebben schenkingen ge
daan. Uitzendrechten voor televi
sie en radio, videorechten en ver
gunningen voor de verkoop van
souvenirs brengen 2 miljoen dollar
op.
Acteur Paul Newman, Elizabeth
Taylor en zangeres Barbara Strei
sand. begeleiden zaterdag het af-
DEN HAAG - Minister Van den Broek (buitenlandse zaken) toast met zijn Italiaanse, Griekse en Deense
collega's, die gisteravond in Den Haag het gewijzigde EG-verdrag ondertekenden. Hun overige ambtgenoten
deden dat al eerder. Denemarken hield een referendum over de zaak en Itali
de afloop afwachten.
NAVO-referendum is volgens
Spaanse bisschop 'anekdote'
ment over onregelmatigheden.
Veel stemmers zouden een van een
officieel overheidsvignet voorzien
informatiebulletin in de bus ont
vangen hebben, waarin de positie
ve kanten van het NAVO-lidmaat-
schap belicht worden.
marcheren. Anderen zoals Madon
na en Melissa Manchester werken
onderweg mee aan vredesconcer
ten in grote steden.
De wandelaars zelf komen uit al
le hoeken van de Verenigde Sta
ten. Er zün artsen en advocaten bij.
zo goed als onderwijzeressen, oor
logsveteranen, gepensionneerden
en studenten. In hun midden dra
gen zij een vlam mee die is aange
stoken aan het vredesvuur van Hi-
rosjima. Velen hebben hun norma
le bestaan tijdelijk gestaakt en
daarvoor belangrijke opofferingen
gedaan. Zoals dokter Joe Mancini
uit Rochester in New York, die zijn
hele gezin heeft meegebracht om
het hospitaal (in een vrachtwagen)
op poten te zetten.
De mars ontleent toegevoegd be
lang aan het feit dat in november
verkiezingen worden gehouden
voor de Senaat en het Huis van Af
gevaardigden. Zij start op het mo
ment dat in de volksvertegenwoor
diging de heftige politieke veldslag
aan het ontbranden is over de be
groting voor 1987, waarin de defen
sie-uitgaven centraal staan. Boven
dien zou deze zomer de Russische
leider Gorbatsjow voor een tweede
topconferentie met Reagan naar
Amerika komen, waarbij het voor
alles gaat om afschaffing van kern
wapens.
Martens krijgt
zijn volmachten
BRUSSEL (ANP) - De Belgische
kamer van volksvertegenwoordi
gers is gisteren akkoord gegaan
met het verstrekken van bijzonde
re machten aan de regering-Mar-
tens. Zoals eigenlijk al rpaanden
van tevoren vaststond, stemden de
regeringspartijen (liberalen en
christen-democraten) voor en de
grotendeels socialistische opposi
tie tegen.
Premier Martens, die zijn finan
cieel-economische „herstelbeleid"
vorig jaar oktober beloond zag m'
een verkiezingsoverwinning, z
dat hij de bijzondere machten no
dig heeft om dit beleid te kunnen
voortzetten. In de praktijk beteke
nen de volmachten dat de regering
voor een groot aantal maatregelen
op sociaal-economisch en finan
cieel terrein vrij spel heeft en
slechts achteraf parlementaire
goedkeuring behoeft.
In de afgelopen jaren heeft Mar
tens al enkele keren van volmach
ten gebruik gemaakt, maar de
machten waar hij nu om heeft ver
zocht zijn groter dan ooit en strek
ken zich uit over een langere perio
de dan vroeger. De speciale be
voegdheden zullen van kracht blij
ven tot eind maart volgend jaar.
Voor maatregelen op sociaal ter
rein is deze periode zelfs nog drie
maanden langer.
CAIRO (Rtr./UPI/AFP/DPA) - Eenheden van het
Egyptische leger hebben gisteren bij de pyramiden
van Gizeh buiten Cairo een van de laatste verzets-
haarden van rebellerende politiemannen bestormd.
Kort na de bestorming bracht president Moebarak
een bezoek aan dit gebied, waar grote verwoestingen
zijn aangericht. Eerder op de dag had Moebarak de
minister van binnenlandse zaken, die verantwoorde
lijk is voor politiezaken, ontslagen.
Onder dekking van hevig machinegeweervuur
drongen soldaten een kamp van de opstandige poli
tiemannen binnen, dat enkele honderden meters van
de pyramiden afligt. Ooggetuigen meldden na de be
storming talrijke politemannen in burger te hebben
gezien, die met omhooggestoken armen het kamp
verlieten. Volgens onbevestigde berichten hadden
ruim duizend opstandige leden van de veiligheidspo
litie zich in het kamp verschanst. Het kamp wordt
belegerd door militairen.
De Libische radio riep de opstandige Egyptenaren
vrijdag op „hun revolutie op te voeren" en „zich te
bevrijden van het zedeloze regime" in Cairo. Verder
werden de rebellen ertoe aangezet „de zionistische
ambassade in brand te steken, imperialistische be
drijven te omsingelen die de rijkdommen van het
Egyptische volk plunderen". De Egyptenaren werd
verzekerd dat „alle Arabische revolutionairen bereid
zijn aan de zijde van het volk te strijden".
MADRID - „De NAVO en het refe
rendum zullen slechts kleine anec
dotes zijn in de geschiedenis van
de mensheid en zelfs in de historie
van Spanje", verklaarde gisteren in
Madrid monseigneur Echarren,
bisschop van de Canarische eilan
den. „Ik word er nerveus van, dat
er zo kortzichtig over het referen
dum en de NAVO wordt gespro
ken. Er zijn belangrijker zaken dan
het ja of nee tegen de NAVO",
voegde de bisschop er als zijn per
soonlijke visie aan toe.
door
Gerrit-Jan Hoek
Mgr. Echarren deed die opmer
kelijke uitspraak bij de presentatie
van een lijvig document, 'Bouwers
van.de vrede', waar de Spaanse bis
schoppenconferentie ruim een jaar
op heeft gestudeerd. Het docu
ment - 'profetisch' volgens mgr.
Echarren, een van de opstellers -
gaat niet direct in op het komende
NAVO-referendum. Daarover pu
bliceerden de Spaanse bisschop
pen twee weken geleden al een no
ta, waarin het referendum in de
vorm en in de verdere uitwerking
werd bekritiseerd, zonder overi
gens een duidelijke oriëntatie voor
de keuze van de katholieken te ge-
Het gisteren gepresenteerde do
cument bevat een meer algemene
kritiek op de bewapening en de
verdeling van de wereld in blok
ken als directe bedreigingen voor
de vrede. De uiteindelijke tekst is
aanmerkelijk gematigder dan de
blauwdruk, die de bisschoppen
conferentie in november van het
vorige jaar bediscussieerde.
Naarmate de campagne voor het
NAVO-referendum van 12 maart
vordert, neemt het aantal inciden
ten toe. Het Burgerlijk Platform,
waarin zich talloze artiesten, intel
lectuelen en wetenschapsmensen
die gekant zijn tegen de NAVO.
verzameld hebben, diende gisteren
een officiële klacht in bij het parle-
Buitenland kort
Zuid-Korea
In het kader van de feestelijkhe
den rondom twee gedenkdagen
heeft de Zuidkoreaanse regering
gisteren 177 gevangenen vrijgela
ten. Het gaat om de viering van de
anti-Japanse opstand van 1 maart
1919 en de zesde verjaardag van de
machtsovername door president
Chun Doo-Hwan op 3 maart 1980,
zo heeft het ministerie van justitie
bekendgemaakt.
EG/Somalië
De Europese Commissie heeft
meegedeeld dat zij met spoed voor
2,5 min. medische hulp stuurt
naar Somalië, waar de toestand in
de vluchtelingenkampen snel
achteruit gaat. Het geld gaat naar
de organisatie Artsen Zonder
Grenzen, die maandag een vlieg
tuig met een geneeskundige ploeg,
medicijnen en voertuigen naar So
malië stuurt en naar het vluchtelin-
genbureau van de Verenigde Na
ties dat het geld zal gebruiken voor
geneesmiddelen en verhuizing van
vluchtelingen naar andëre kam
pen.
In de Egyptische hoofdstad Cai
ro brak woensdag een opstand
uit onder de para-militaire poli
tie. Een gerucht dat hun 'dienst
plicht' met een jaar zou worden
verlengd, bleek voldoende voor
muiterij. President Moeberak
gelastte in Cairo uitgaansver
bod. Egypte kent een traditie
van volksverzet, maar ditmaal
is er meer aan de hand. Onze
correspondent in Tel Aviv, Ta
co Slagter, maakte onlangs een
reportagereis naar Egypte. Van
daag zijn tweede en laatste bij
drage over de achtergrond van
de opstand. Het eerste artikel
verscheen in de krant van giste-
Onder president Moebarak is in
Egypte op beperkte schaal de de
mocratie doorgevoerd, maar het
gaat slecht met het experiment. Er
is een forse oppositie die via haar
kranten krijst om het hardst. De
dagbladen van deze niet in het par
lement vertegenwoordigde onoffi-
Suriname
De Surinaamse legerleider Desi
Bouterse heeft zijn kabinetschef
Henk Herrenberg gevraagd minis
ter van buitenlandse zaken te wor
den. Herrenberg heeft laten weten
het verzoek enkele dagen in beraad
te nemen. De portefeuille van bui
tenlandse zaken is vrijgekomen na
dat minister Eric Tjon Kie Sim
donderdag zijn ontslag aanbood bij
het militair gezag.
door
Taco Slagter
ciële partijtjes hebben een pamflet
achtig karakter. Roddels en ge
ruchten vormen het dagelijks op
papier afgedrukte gerecht. Het me
rendeel van de Egyptenaren neemt
deze kranten nauwelijks serieus,
maar zij vormen voor hen het enige
alternatief om in de onvrede te
worden bevestigd. Al zijn de door
de kranten aangedragen half waar
of helemaal onjuist.Maar met de
door de staat gecontroleerde pers
is het al niet anders. Of de bericht
geving is gezagsgetrouw, in feite
dus onbetrouwbaar, of de kranten
bevatten kritiek zonder dat er een
oplossing voor de problemen
wordt aangedragen. Zulke kranten
zijn de Egyptenaren ook zat.
Gekwetst
Het meest waren zij gekwetst tij
dens en na de afloop van de kaping
van het Italiaanse passagierschip
de Achille Lauro en de dramati
sche ontknoping van het eveneens
gekaapte Egyptische lijntoestel op
Malta, vorig jaar. In geen enkele
krant was toen de ware toedracht
rond deze affaires met Palestijnse
terroristen te lezen. Van het groot
aantal doden bij de bestorming van
het op Malta vastgehouden vlieg
tuig door Egyptische commando's
hoorde het volk het eerst via de we
relduitzending van de Britse BBC.
Zelfs de volgende dag was er in
geen enkele Egyptische krant een
letter over te lezen. Het drama
werd als een groot succes gepre
senteerd, terwijl in het centrum
van Cairo bij de krantenkiosken in
buitenlandse bladen met grote
koppen het ware verhaal stond af
gedrukt.
,fWe worden behandeld als kin
deren", zei een Egyptische zaken
man enkele weken geleden. „Zijn
we niet volwassen genoeg om de
waarheid te kunnen verdragen?".
Gramschap uitte deze man ook
over het gedrag van Moebarak toen
hij voor de internationale pers loog
over de verblijfplaats van Abu Ab
bas, de palestijnse terroristenleider
Moebarak: oppositie. cfotoAP»
die vermoedelijk het brein is ge
weest achter de kaping van de
Achille Lauro. „Waarom zette de
president zichzelf en ons voor het
oog van de wereld voor schut?",
vervolgde hij bitter. „In een demo
cratie past geen censuur. Maar dit
is een schijndemocratie".
Misbruik
In die visie van Moebarak mis
bruikt de oppositie de door hem
per decreet verschafte vrijheid van
meningsuiting. Enkele weken ge
leden waarschuwde hij daartegen
tot twee maal toe in scherpe be
woordingen. De president dreigde
met maatregelen zoals die ook te
gen de islamitische fundamentelis
ten tot uitvoer zijn gebracht. Toen
die verscheidene keren massaal de
straat op waren gegaan, en de fana
tieke religieuze sjeiks in bedekte
termen de 'heilige oorlog' tegen het
regime proclameerden, zette het
regime de voornaamste agitator,
sjeik Hafaz Salama uit Suez van de
beruchte El Nur-moskee in Cairo,
gevangen. De geplande 'groene
marsen' (groen is de kleur van de
.islam) naar het presidentiële paleis
gingen niet door. Preken voor de
wekelijkse gebedsdienst op vrij
dag zijn nu gecensureerd en geen
enkele moslim kan de gelovigen
toespreken zonder een vergunning
van het loyaal met de staat verbon
den islamitisch centrum El Azar.
Niettemin slaat de fundamenta
listische visie bij het volk steeds
meer aan. Niet zozeer vanwege
.goddelijke openbaringen, maar als
een simpel alternatief voor de met
het verstand niet meer te berede
neren onzekere toekömst en toene
mende armoede. Het wemelt in
Cairo van gesluierde vrouwen; de
moskeën zitten vol als ware het
oorlog. Deze orthodoxe moslims
willen in het land de sja'ria, de isla
mitische wetgeving, als enige
norm laten gelden. Bijvoorbeeld
door bij dieven de handen af te
hakken, sodomieten op te hangen.
Bij al die problemen wordt van
Moebarak verwacht dat hij op
treedt zoals een leider betaamt.
Maar de van oorsprong lucht-
machtgeneraal mist het charisma
van zijn voorganger Anwar Al Sa-
dat en de dweepzucht waarmee de
revolutionaire Nasser het volk tot
extase kon brengen. Bij dit alles, zo
menen Egyptische journalisten,
politici en buitenlandse diploma
ten, mist Moebarak het inzicht en
het staatsmanschap van een erva
ren politicus. Zijn besluiteloosheid
op cruciale momenten in belangrij
ke staatszaken knopen door te hak
ken wordt als de grootste handicap
van de president gezien. En dat
hebben de Egyptenaren door.
Paleisrevolutie
In ontwikkelingslanden als
Egypte met uit koloniale tijden
overgebleven politieke structuren
draait alles om de regeringsleider.
Faalt hij, dan heeft dat grote gevol
gen voor de politieke en sociaal-
economische situatie van het land.
/Vloebarak mag dan overal de
schuld van krijgen, zijn ministers
en adviseurs gaan eveneens niet
vrij uit. De president zit opge
scheept met een kring van raadge
vers, wier sterren met veel likken
onder Sadat zijn gerezen. Maar een
groot aantal is incompetent voor
deze in het Egyptische bestel ui
terst belangrijke taak. Bovendien
speelt zich een paleisrevolutie on
der deze mensen af. Waarbij het
gaat of Moebarak een pro- of een
anti-westerse koers moet varen. Er
is echter geen keus. Egypte zit als
een navelstreng aan de Verenigde
Staten gebonden. Zou Washington
morgen de militaire en economi
sche steun opzeggen, dan is het
land reddeloos verloren.
Voor Moebarak pleit dat hij, zo
als Egyptenaren het uitdrukken,
'schoon' is. Daarmee bedoelen ze
dat de president nog niet op cor
ruptie of verrijking van zichzelf en
zijn familie is betrapt. Hoewel Sa-
dat vanwege diens uitstraling als
leider nog steeds bij velen is ge-
liefd, doet het feit dat familieleden
van de vermoorde president (o.a.
diens broer) met fraude en vriend
jespolitiek schatrijk zijn geworden.
weinig Egyptenaren naar het Sa-
dat-tijdperk terugverlangen.
Anders is dat met Nasser. De
sentimenten rond deze dictator ne
men toe. Zijn portret is overal in
Cairo op posters te koop en is op
vele plaatsen in de hoofdstad op
muren, bruggen en lichtmasten ge
plakt. De terugkerende populari
teit voor de eerste president van
Egypte heeft niet zoveel te maken
met diens met ijzeren vuist bereik
te nationalistische en ongebonden
buitenlandse politiek, maar meer
met de toen heersende sociaal-eco
nomische stabiliteit in het land
Het politieke leven van Moeba
raken diens kabinet hangt aan een
ragdun draadje, waarbij de presi-
dent het grootste gevaar loopt. Zijn
voorganger Sadat werd niet geveld
door meedogenloze generaals
maar door vingers aan de trekker
van door haat verblinde soldaten
