Zon, zee en een beetje heimwee
'De groeten uit Nederland'
i-i-II iiyj i 3
llï; k
Slimme André
JMi*
Honderdduizenden Nederlanders overwinteren in Spanje
ZATERDAG
EXTRA
PAGINA 27
Het gelimiteerde aantal kilo's per persoon dat de
vliegmaatschappijen als maximum bagage voor
hun luchtreizigers hanteren, is voor
overwinterende Nederlandse echtparen ruim
voldoende. Twee koffers van elk twintig kilo, plus
de handbagage voor onderweg, bieden Jan en Alie
genoeg soelaas om voor een soms maanden durend
verblijf aan een van de Spaanse costa's behalve
Nederlandse kaas, koffie, theezakjes en een
fluitketel, óók - zelfs - schilderijtjes, gordijntjes,
een droogboeket en vloerkleedjes mee te nemen...
De meesten van de enige honderdduizenden
Nederlanders die jaarlijks voor enkele maanden
het natte en kille kikkerlandje ontvluchten en
verruilen voor de Costa del Sol en Costa Blanca,
completeren de sobere inventaris van de
wolkenkrabber-achtige vakantieflatjes met van
thuis meegebrachte spulletjes.
Waarom zo'n mini-verhuizing, zo'n drukte, zoveel
geregel vooraf en zoveel gesjouw als je immers
allang geen achttien meer bent en - integendeel -
de jaren beginnen mee te tellen in tanende
lichamelijke conditie en geestelijke souplesse?
En, is dat allemaal nog betaalbaar voor ouderen
die niet zelden alleen van hun aow moeten zien
rond te komen? Vervelen zij zich daar in den
vreemde op den duur niet stierlijk? Raken zij als
ouderen niet in een isolement door gebrek aan
sociale contacten?
We keken een paar dagen rond in Benidorm, het
overwinteringsmekka aan de Costa Blanca.
Conclusie: de meeste Nederlandse overwinteraars
leven daar gewoon door zoals thuis in Nederland.
Niet duurder, maar wèl een heel stuk aangenamer.
Lekker klimaat, prima temperaturen, meestal zon
en een stralend blauwe hemel.
door Dick Horst
$L' -
'-f#-
„Toen ik kort na het afzwaaien uit mili
taire dienst met vakantie naar Spanje
ging ben ik hier gewoon blijven hangen.
Dat was in december 1969". Dat zegt de
37-jarige André van Beek, afkomstig uit
Alphen aan den Rijn, maar thans een ge
setteld zakenman met twee goedlopen
de horecabedrijven in Benidorm, waar
de „Hollandse pot" in ere wordt gehou
den.
„Ik had voor mijn diensttijd in Avifau
na bij het Van-der-Valkconcern ge
werkt. In de keuken en in de bediening.
Ik wist dus alles van een restaurant af.
Hier in Spanje werkte ik in diverse hore
cabedrijven en tien jaar geleden begon
ik voor mezelf met het restaurant Isidro
I in het oudere deel van Benidorm."
„Later begon ik hier vlak bij het
strand met Isidro II. Een paar jaar gele
den kwam ook mijn twee jaar jongere
broer Ben, die óók bij Van der Valk had
gewerkt, naar Benidorm. Samen runnen
we nu de twee zaken".
„Ik drijf op de overwinteraars uit Ne
derland en pik 's zomers het vakantiesei
zoen als extra mee. Er komen hier nu
voornamelijk oudere Nederlanders,
voor wie ik de Hollandse pot kook. Hut
spot, klapstuk, boerenkool, het loopt als
een trein. Vooral 's zondags is het stamp
vol en dan staan er wel twintig tot dertig
op een tafeltje te wachten. Velen reser
veren van tevoren".
André, die van een oude Indische
vrouw in Nederland leerde wat een ech
te Indische rijsttafel is, geniet in Beni
dorm met zijn rijsttafels thans grote
faam. Drie variaties: 12. 16 cf 24 gerech
ten. En sedert kort ook, in zijn afhaal-
centrum, voor de overwinteraars mee te
nemen naar hun appartement. „En dat
bleek een gat in de markt", lacht André
slim.
Het strand bij Benidorm. "Door die temperatuur voelen we ons in Spanje veel beter dan in Nederland", (foto's gpdi
Overwinteraars zijn in het algemeen
gelukkige en bevoorrechte mensen.
Natuurlijk, het is niet louter aman-
delgeur en zonneschijn in het war
me zuiden want de deur in het kou
de, natte Nederland voor een paar
maanden achter je dichttrekken en
vrij onbezorgd in een aantrekkelijk
klimaat de winter door te brengen is
slechts één.
Twee is voor velen het tijdelijk kappen
met vrienden- en familiebanden. En dat
laatste levert, vooral bij beginnende
overwinteraars, nu en dan nog wel eens
heimweeproblemen op.
Er is immers thuis nog een moeder
van tweeënnegentig achtergebleven -
een lief mens waar men op gezette tij
den, meestal 's zondags, koffie placht te
drinken in haar bejaardenflatje van het
verzorgingstehuis. Of..., men mist de in
Holland achtergebleven kleinkinderen
met wie de band nu groter blijkt te zijn
dan met de eigen kinderen. Die redden
zich immers wel?
Veel wordt echter goedgemaakt door
een regelmatig, kort, telefoongesprekje
met het thuisfront in Holland. Of door
die brief van Jantje „Aan mijn lieve
Oma".
Helemaal optimaal en ideaal wordt het
overwinteren echter pas wanneer kinde
ren en kleinkinderen tijdens hun winter-
vakantie voor een week of tien dagen
per goedkope vliegcharter of comforta
bele touringcar met luchtvering, video,
toilet en bar afreizen naar Torremolinos
of Benidorn om in huiselijke kring kerst
en jaarwisseling door te brengen. Dan is
het daar in Spanje dolle pret met de
feestdagen...
En die dingen gebeuren. „Niet zel
den", vertellen de doorgewinterde over
winteraars aan de Spaanse costa's.
Het blijkt allemaal te kunnen.Oók fi
nancieel. Een langer verblijf in het zon
nige zuiden is vooral de laatste decennia
betaalbaar geworden. Oók voor mensen
met een smalle beurs. Want de touopera-
tors zijn steeds meer een lucratieve
markt gaan zien in het voordelig aanbie
den van appartementen die anders in de
winter tóch maar leeg zouden staan.
De reisorganisatoren ontdekten zo
doende enerzijds mogelijkheden voor
een rendabeler exploitatie en anderzijds
spelen zij daarmee hun cliënten - de be
jaarden - duidelijk in de kaart.
De reis
Er zijn drie categorieën overwinte
raars. Echtparen die van half oktober tot
april/mei in het mediterrane gebied ver-
bijven, zij die half oktober vertrekken en
voor de kerst weer naar Holland terug
keren om met de feestdagen thuis te zijn
en ten slotte de laatste „golf', die na de
jaarwisseling naar het Middellandse-
Zeegebied afreist om eind mei weer te
rug te keren.
Onderschat die „volksverhuizing"
niet. Aan de lopende band droppen de
chartermaatschappijen hun bejaarde
vliegtuigladingen op de aeroporto's van
Malaga en Alicante. Nog afgezien van de
normale lijndiensten van vooral de
- i
Spaanse luchtvaartmaatschappij Iberia,
de trein, de honderden lijndienstbussen
van de Spaanse Iberbus èn de vele Ne
derlandse touroperators die regelmatige
busdiensten onderhouden tussen Ne
derland en de zonnige Spaanse kusten.
Wekelijks, en veelal meermalen per
week, vertrekken die honderd goed-
geoutilleerde Nederlandse touringcars
zuidwaarts en terug. Zo'n bus mag nóg
zo comfortabel zijn, na zo'n 20 tot 30 uur
reizen ben je het, vooral als je niet meer
zo „piep" bent, dik zat. Maar... het is wel
erg voordelig, zo'n retourtje voor een
paar honderd gulden.
En ze rijden redelijk op tijd, terwijl
een wat duurdere chartervlucht wat de
vertrektijd betreft nogal eens wat te
wensen overlaat. Vaak is het vele uren
wachten in de hallen van de luchthaven.
Maar als dan uiteindelijk het wachten
(en vervelen) voorbij is ben je ook - in
tegenstelling tot de bus - in zo'n 2,5 tot 3
uur op je plaats van bestemming. En
tijdwinst is ook geld.
Niet pluis
„Daarom zijn wij tóch maar weer met
het vliegtuig gegaan", zegt de voor een
overwinteraar nog vrij jeugdige heer J.
Haandrikman (59) uit Arnhem, terwijl
zijn vrouw in het knusse appartementje
van het complex Vina del Mar aan de
Avenida Mediterraneo in Barcelona een
kopje Hollandse thee inschenkt.
Haandrikman is een routinier. Hij
heeft al een aantal overwinteringen in
Spanje achter de rug. „De eerste twee
keer in Torremolinos aan de Costa del
Sol, maar we zoeken nu liever Benidorm
op. Omdat het klimaat hier aan de Costa
Blanca nauwelijks verschilt met dat van
Torremolinos en vooral omdat het daar
helemaal niet meer pluis is. Veel crimi
naliteit, overvallen en berovingen. We
hebben het destijds van nabij meege
maakt toen één van onze kennissen
werd beroofd".
Haandrikman was tot zijn vijftigste
technisch magazijnmeester bij Enka aan
de Kleefsewaard in Arnhem. Toen werd
hij afgekeurd. „Ja, ik kreeg problemen
met mijn hart, In Utrecht een open-hart
operatie ondergaan, zes omleidingen ge
kregen. Het deed me goed. Ik kwam als
herboren terug. Maar tóch, het werken
was voor mij afgelopen. Ik voel me in
Spanje veel beter dan in Nederland.
Komt door de temperatuur!"
„Al zou ik hier alleen nog maar op het
balkon mogen zitten, dan nóg is zo'n
overwinteringsreis voor mij de moeite
waard. Mijn eerste ervaring met dit kli
maat was dan ook „wat is het hier lek
ker, wat kan ik hier lekker diep ademha
len". De eerste keer bleven we vier we
ken weg, maar nu doen we het wat lan
ger. Maar niet meer naar Torremolinos".
Strand
„Het is daar gevaarlijk. Ook de ANWB
waarschuwt er voor. En ik heb al een
paar dreigende hartinfarcten achter de
rug. Dat vind ik wel genoeg. Maar Span
je... Ik voel me er per dag beter. We blij
ven 64 dagen".
„We amuseren ons hier uitstekend. Er
is veel te doen. We nemen de luchtbed-
jes mee en liggen dan wat op het strand.
Daar kijken we vanaf het balkon zó op
uit. Je zit hier overal vlakbij. Bij de zee,
maar ook bij het centrum van de stad.
En bovendien, voor 35 peseta's (70 cent)
stapje hier op de bus. Al wil je ook hele
maal naar de andere kant van Benidorm,
het oude, oorspronkelijke stadsgedeelte
met die prachtige oude huisjes en nauwe
straatjes".
„Mijn vrouw loopt wat moeilijk, want
ze heeft een heupoperatie achter de rug,
maar toch gaan aan het strand de schoe
nen uit om even te pootjebaden. En dan
gaan we af en toe naar het lopend buffet
verderop aan de straat. Voor een tientje
mag je er net zoveel eten als je wilt."
„Waarmee brengen we de dagen door?
Ik koop een Nederlandse krant, mijn
vrouw zit te handwerken, we luisteren
naar het Nederlanse nieuws via de we
reldomroep, die op mijn meegebrachte
draagbare radio goed is te ontvangen.
Soms gaan we winkelen of e
maken".
Excursie
Zijn vrouw: „We vervelen ons nooit.
We hebben al eens een excursie gemaakt
naar Quadalest, een Arabisch dorp bo
ven in de bergen op een gespleten rots.
je kunt daar op een ezeltje naar boven
rijden en ze maken er prachtig houtsnij
werk en haakwerk. Zo'n excursie kost
ongeveer 25 gulden. Maar je kunt ook
naar Elche. Daar is het grootste dadel
palmenwoud van Europa en het is vlak
bij Benidorm. Een prachtige priester-
tuin met wel tweeduizend verschillende
soorten planten."
„We krijgen hier contacten genoeg. Al
was het alleen al door de Nederlandse
kerkdiensten 's zondags. Die zitten altijd
stampvol. Er zijn protestantse diensten
van de Nederlandse Evangelische ge
meente, bestemd voor hervormden, ge
reformeerden, babtisten en alle andere
protestanten. Er is ook een katholieke
dienst in het Nederlands. En vaak bezoe
ken we een bingo-avondje. Die bingo's
worden georganiseerd door de meeste
touroperators."
„Op bezoek gaan of bezoek ontvangen
en een kaartje leggen behoort ook tot de
mogelijkheden, maar gewoon 's avonds
op het balkon zitten en van het lekkere
weer genieten, kijken naar de drukte op
straat, is óók al erg leuk. We zitten alleen
wat erg laag en hebben daardoor nogal
hinder van het lawaai op straat. Maar Bel
Air zal proberen ons een paar verdiepin
gen hoger te plaatsen. Maakt ons niets
uit, want er zijn toch prima liften in het
gebouw."
„Ja, we amuseren ons hier best. Dit
jaar hadden we alleen wat pech met de
reis. We hebben op het vliegveld negen
uur moeten wachten op ons vliegtuig.
Dat was ontzettend vervelend. Maar hier
leven we eigenlijk gewoon door zoals we
in Nederland gewend zijn. En duurder is
het niet. We betalen nu voor die negen
weken f955 per persoon, inclusief de
vliegreis heen en weer en de reisverzeke
ring."
„Met nog wat kleine kosten komt het
erop neer, dat we met z'n tweeën voor
ruim tweeduizend gulden negen weken
onder de pannen zijn. Daar komen dan
de voeding en andere huishoudelijke
kosten bij. Maar in Holland moetje ook
eten en leven."
Goedkoper
„Het levensonderhoud is hier niet
duurder dan in ons eigen land. De hore
ca en het eten is zelfs veel goedkoper on
danks het feit dat de peseta, vergeleken
bij een jaar of wat geleden, zeker de helft
duurder is geworden."
„Neem nou een taxi. Voor vier tot vijf
gulden rij je helemaal naar de andere
kant van Benidorm. Kijk, we nemen na
tuurlijk wel wat mee vanuit Holland.
Kaas bijvoorbeeld, want dat is hier wèl
erg duur. En ook koffie en thee, want dat
is hier niet zo lekker, hoewel er de laat
ste tijd ook thee van Nederlandse mer
ken te koop is. En warme kleding na
tuurlijk, want het kan hier ook wel eens
een dag mis zijn."
„Voor de gezelligheid neem ik altijd
foto's van kinderen en kleinkinderen
mee. En een paar vloerkleedjes voor op
de stenen vloer. Ze doen hier veel met
Bovendien, je wil toch óók wat
eigens in huis hebben".
Haandrikman: „En wat overwinte
raars zeker moeten meenemen is de In
ternationale Reis- en Kredietbrief van de
ANWB. Dat kan je voor een paar tientjes
een heleboel ellende besparen. We we
ten dat uit eigen ervaring. Want hoeve-
len worden er niet naar Nederland terug
geroepen. Dat overkwam ons ook eens.
Een sterfgeval in de familie. Nou, dank
zij die reis- en kredietbrief stond er 's
morgens om vijf uur al een taxi voor de
deur om ons naar het vliegveld Alicante
te brengen. We zaten zó weer in Neder
land... en later weer terug. Alles werd via
die brief vergoed. Ook al onze telefoon
kosten. En het mooie is, dat alles voor je
wordt geregeld door de ANWB. Geen
problemen met de taal en zo".
ANWB-kantoor
„Bovendien, de ANWB heeft hier in
Benidorm een eigen kantoor. Ja, we zijn
vol lof over het werk van de ANWB. Ge
weldig. We hoorden ook van anderen die
werden teruggeroepen. Kijk, alles wordt
dan wel via de verzekering weer ver
goed, maar je moet dan wèl alles zelf re
gelen. Een taxi, precies op tijd, een vlieg
ticket, uitzoeken welk vliegtuig, hoe laat
en noem maar op. Voor ons lagen de
vliegtickets gewoon klaar".
Dat ANWB-kantoor in Benidorm, ge
huisvest aan de Avd. Europa, waar ook
de Nederlandse consul domicilie heeft,
blijkt voor tal van overwinteraars een
uitkomst te zijn. „We hebben ons hier
vier jaar geleden, speciaal voor de vele
overwinteraars gevestigd", vertelt de
cheffin Tonny van der Reijken, die sa
men met Phien van der Velden en - nu
en dan - part-time krachten het kantoor
runt.
„We fungeren zo'n beetje als vraag
baak voor de overwinteraars, ook al ligt
de vraag vaak niet op het terrein van de
ANWB. We hebben veel te maken met
terugroepingen uit Nederland. Dat aan
tal is hoog, maar de laatste jaren niet ge
stegen. Het is heel dankbaar werk, want
je bent altijd bezig mensen uit de puree
te halen. Velen komen ook met de eigen
auto. Dan moet je wegens een manke
ment met ze naar de garage omdat ze
geen Spaans verstaan. Onderdelen uit
Nederland laten overkomen, of iemand
begeleiden die voor een proces naar de
rechtbank moet. Met ze naar het zieken
huis, de politie of de notaris. Maar ze ko
hier ook rustig met een zakdoekje
een gebroken kunstgebit zit. Of
maar even willen regelen...".
Hagelstenen
Tonny van der Reijken vertelt dat de
ANWB driejaar geleden ook in die ande
re bekende overwinteringsplaats, Torre
molinos, een eigen kantoor heeft. Aan
vankelijk slechts op beperkte tijden ge
opend, maar allengs meer en langere
openingstijden.
Tonny van der Reijken is afkomstig
uit de reiswereld en al jarenlang slechts
zelden in Nederland. „Een weekje in het
voor- en naseizoen".
Volgens haar verblijven er thans ook
veel Nederlandse overwinteraars aan de
Costa Blanca met hun eigen auto, cara
van of camper. „En dan kan het gebeu
ren dat er problemen komen, zoals on
langs toen er grote hagelstenen vielen,
waardoor er grote deuken ontstonden in
de daken van de caravans. We hebben
zelfs complete caravandaken uit Neder
land moeten laten overkomen".
„Als het hier, na een langdurige perio
de van droogte, begint te regenen, is het
glad. Dat zijn de mensen in Nederland
niet gewend. Betekent schade en van al
les regelen. Ik heb het idee dat het auto-
toerisme naar dit gebied toeneemt, al is
het wat verder dan de Costa Brava".
„Overlenteren"
„Je moet allerlei andere zaken regelen.
Laatst komt er iemand met een hoortoe-
stel dat kapot was gegaan terwijl er nog
garantie op zat. Dat betekent dan con
tact opnemen met de leverancier in Ne
derland en zorgen dat er binnen een paar
dagen een nieuw toestel in Benidorm is.
Of ze moeten ineens nieuwe contactlen
zen, of gasnippels die wèl op hun gasfles
passen. Maar de grootste drukte komt
voor ons pas in januari. Dan staat het
hier dagelijks stampvol. We hebben al
gedacht over een nummertjesauto
maat".
„Het aantal mensen dat in een zieken
huis moet worden opgenomen en daar
voor terug wil naar Nederland is geluk
kig aan het dalen. Ik bespeur een kente
ring. Ze krijgen wat meer vertrouwen in
de Spaanse artsen en willen nu wèl in
een Spaans ziekenhuis omdat dat óók
goed is. Het verblijf in een ziekenhuis in
zo'n lekker klimaat is trouwens altijd
nog beter dan in een koud land. Boven
dien hebben ze nu eenmaal hun apparte
ment betaald en als ze vlug uit het zie
kenhuis worden ontslagen, zitten ze
weer zó in de zon op hun balkonnetje.
Dat ligt anders als ze zich al naar Neder
land hadden laten brengen".
„Die kentering is eigenlijk vorige win
ter ('84/'85), toen het in Nederland zo bit
ter koud was, op gang gekomen. Ik denk
dat het aantal overwinteraars gelijk
blijft, maar dat ze wèl langere perioden
gaan. Er doemt trouwens al een nieuw
fenomeen op: het „overlenteren". Dat
zijn de mensen die komen van maart tot
De dagelijkse bejaardengymnastiek op het strandgeleid door een Spanjaard
Veel overwinteraars mogen dan een we-
reldontvangertje hebben meegenomen
om het nieuws van thuis te volgen, no
dig is dat niet. Want.aan de Costa Blanca
opereert Radio Benidorm Internacional
met dagelijks Nederlands-Vlaamse pro
gramma's op de 102,9 FM-band.
Directeur van Radio Benidorm, een
Spaans station, is de 40-jarige Nederlan
der Peter H. Dieckmann (eerste echtge
noot van Vanessa, maar thans getrouwd
met een Spaanse schone), die in 1982 dat
programma heeft opgezet. Een zuiver
commercièle zender met veel commer
cials en reclameboodschappen, afgewis
seld met muziek, reportages en nieuws
berichten (uit Nederland).
Tweemaal per week live-uitzendingen
vanaf zonnige terrasjes van Nederlandse
horecabedrijven.
Peter Dieckmann: „Ik kwam uit de
reiswereld, werkte onder meer bij NRV
Holiday en ontdekte dat het kosmopoli
tische Benidorm niet eens een eigen ra
diostation had. Ik kocht vijf uur zend
tijd, stopte er al mijn spaargeld in en
draaide in september 1982 proef. Op 12
oktober van dat jaar ging definitief de
schuif open. En nu verdien ik mijn
spaargeld weer terug", zo formuleert hij
het voorzichtig.
„Het begon zo'n beetje in de sfeer van
Radio Noordzee waarvan ik de verrich
tingen in Nederland van nabij had ge
volgd. Ik koop veel Nederlands repertoi
re en ander materiaal in Nederland. We
hebben nu 's winters een luisterdicht
heid van rond negentig procent. Alle
maal overwinteraars die nieuws- en
weerberichten willen horen."
,,'s Zomers komen we tot een luister
dichtheid van 65 procent, maar dat is in
absolute aantallen meer, omdat er dan
veel meer Nederlandse toeristen zijn."
„We passen dan ook de muziek aan. 's
Zomers meer disco, 's winters wat rusti
ger. Ik heb een contract van een jaar met
André van Duin gehad en nu lopen er
nog afspraken met Joost den Draayer en
Nico de Jong."
„We werken zuiver commercieel, maar
hebben ook een sociale functie. Groeten
uit Nederland voor de overwinteraars en
zo. Ze bellen ons vanuit Nederland op
om via de radio boodschappen voor be
paalde families door te geven. We funge
ren dan als intermediair. Ook veel Vla
mingen beluisteren ons programma.
Soms zie je jongelui met een man of tien
op het strand rond een portable liggen
om onze uitzendingen te beluisteren."
„We werken ook met leden. Die beta
len bij wijze van steun duizend peseta's,
twee tientjes per jaar en doen dan mee
met onze verloting, jaarlijks gaan er 400
prijzen uit, variërend van diners tot bus-
