'Mag ik van u vijf gram Afghaan?'
Leidse politie:
handel in drugs
blijft strafbaar
De gedoogde hasj-verkoop in een nieuwe generatie koffieshops
ZATERDAG
PAGINA 21
Het groene hennepblaadje bij de
naam is even onopvallend als effec
tief. Namen als The Reefer, Pie in
the Sky en Nogal Wiedes zijn op zich
duidelijk genoeg. The Bulldog is
een landelijk bekend imperium van
koffieshops die ook soft drugs ver
kopen. De 'gedoogzone' van de han
del in hasj en weed is het mekka van
een nieuwe cultuur, waarin het spa
ren van flltertips even populair is
als het verzamelen van postzegels
van de burgerman.
Koffie is er eigenlijk bijzaak, maar hasj en weed zijn dat zeker niet. Terwijl de
groothandel daarin nog altijd verboden is, wordt de detailhandel in Nederland
tegenwoordig vrijmoedig gedoogd. Dat gebeurt dan in naar schatting zo'n 450
geregistreerde koffieshops waar dagelijks ongeveer 200 kilo over de toonbank gaat.
Voor alle duidelijkheid: geen koffie, maar soft drugs. Een reportage.
door Cors van den Brink en Huub Klompenhouwer
te laten gaan. Die shops leveren boven
dien een flink stuk werkgelegenheid
voor jongeren op.
Rond de drugshandel heeft zich een
bloeiende handel in nevenprodukten
ontwikkeld. In Den Haag zetelt Bob
Warren. Een paar jaar geleden liep hij
nog met een zelf ontworpen spel, The
Game, alle koffieshops langs om het te
slijten. Nu is hij de motor achter de pro
motie-activiteiten van het merendeel
van de koffieshops en bereidt hij een or
ganisatievorm voor. Een rap en lekker
warrig pratende Engelsman.
„Het is bittere noodzaak dat de koffie
shops zich gaan organiseren. En dat er
als de donder toezicht komt op de han
del. Elke shop die gesloten wordt omdat
er gehandeld is in hard drugs, vormt een
heel ernstige bedreiging voor de andere
shops. Er moet een organisatie komen,
die de verzekering kan geven dat er heel
keurig zaken worden gedaan. Die garan
tie houdt ook in dat elke vorm van crimi
naliteit leidt tot het uitstoten uit de orga
nisatie. Zoiets is niet alleen een bescher
ming van de branche, maar ook een
garantie voor de gebruiker".
Een eigen organisatie dus. Maar de
stichting De Regenboog, die hulp biedt
aan verslaafden, pleit voor een vergun
ningenstelsel waarbij controle mogelijk
wordt gemaakt, zodat het kaf van het ko
ren gescheiden wordt.
Zijn spel The Game was het begin
van de handelsonderneming Warren
Bros. Assc. Een spel dat een grove
kruising lijkt van Ganzenbord en Mono
poly, maar dat zich afspeelt in de wereld
van de drugshandel. „Ik probeerde dat
spel te verkopen en ik ben toen in zoveel
van die zaakjes geweest dat ik dacht dat
het tijd werd voor een goede gids. Als
toerist snapte ik er de ballen van in wat
voor zaak ik af en toe terechtkwam".
Warren legde een archief aan van
adressen en schreef zijn eerste Golden
Blow Guide. Een handzaam boekje
waarin niet alleen adressen van koffie
shops, maar ook praktische informatie
over de wet en de produkten. Het boek
je, dat onder meer in de koffieshops ver
krijgbaar is, kent nu al een tweede druk
en in Amsterdam zelfs een concurrent,
Mellow Pages, oftewel A Smoker's Guide
To Amsterdam. Een soort Klein Stic
kies-boek.
Symbool
Gesterkt door het succes van zijn Gol
den Blow Guide ontwikkelde Bob het
hennepblad als symbool voor de koffie
shops. „Dat tekentje is niet agressief en
overal te gebruiken. Het is zoiets als het
roze driehoekje voor de homobewe
ging"
Hjj ontwierp de borden voor de shops
waarop staat dat handel en gebruik van
hard drugs verboden zijn. Maakte filter-
tips. Handige kleine blokjes geperfo
reerd papier waarvan filters voor een
joint te maken zijn. Een stickertje van de
shop erop en hup, weer een handig com
mercieel artikel. Nu al is er een rage in
het verzamelen van die filtertips. Hij jat
te het idee van het Backgammon-spel,
voerde dat uit in hennepgroen en drukte
op de achterkant een groen-wit dam
bord met het henneptekentje. Gaf het de
naam Backdammen. Ontwikkelde recla
me-ideeën voor de verschillende shops,
zoals een jubileumkrant voor The Bull
dog, die begint met een zin die niet on
vermeld mag blijven: „De altijd lachen
de en zeer sympathieke Henkie de Vries
(34) is heel consciëntieus en vol overga
ve een nieuwe levensweg ingeslagen".
Het openingsverhaal in die krant gaat
dan vervolgens over het feit dat deze
'zoon van de Wallen' officieel promotor
is geworden van de Nederlandse Kick-
Box Bond en zelfs hoofd-promotor voor
Europa van de World Karate Associa
tion. Bob Warrens nieuwste plan is de
uitgave van een eigen krant. Brain Wa
ves, die eens in de twee maanden moet
uitkomen. Officieel orgaan van de stich
ting Preventie en Voorlichting Drugsge
bruik. „Die krant is ook weer bedoeld
om die koffiehuizen uit de criminele
sfeer te halen en ze van de angstpsycho
se er omheen te bevrijden. Om het roken
te legaliseren".
Niks over horen
Net als de meeste eigenaren van kof
fieshops, wil ook Warren zich rtiet over
de groothandel uitlaten. De verbindin
gen die er zouden zijn met andere crimi
nele activiteiten. „Ik wil er ook bewust
niks over horen", zegt hij. „In sommige
gevallen is er wel sprake geweest van di
recte Ujnen. Zoals de man die met kerst
voor de poort van de Bijlmerbajes is
neergeschoten toen hij op verlof ging.
Dat zou best een herolne-jongen ge
weest kunnen zijn, die ook een koffie
shop in de Nieuwmarktbuurt had. Op
naam van zijn vrouw. Maar dat interes
seert me dan niet. Tenminste, zolang er
in die koffieshop maar niet gehandeld of
gespoten wordt. Want dan zou het me
wel raken".
Een poging de eerder genoemde Henk
de Vries als eigenaar van het Bulldog-
imperium te interviewen, is als het vra
gen om een audiëntie bij de paus. Hoe
wel hij in zijn eigen krantje wordt afge
schilderd als een jofele peer, houdt De
Vries via zijn secretaressse elke aan
vraag voor een gesprek af alsof het om
oneerbare voorstellen gaat. Toegegeven,
journalisten schrijven hun eigen verhaal
en niet precies alles wat meneer Henk
wil. Het zij zo.
Intussen draaien in de Amsterdamse
binnenstad zijn shops, keurig ingedeeld
in gelegenheden met en zonder alcohol-
vergunning. Wie de ene lokaliteit be
zoekt, wordt aangeraden ook eens een
kijkje elders te nemen. Aan de Oude-
zijds Voorburgwal bijvoorbeeld. Een
stemmige, bruine kroeg waar de gebrui
kelijke requisieten als afgeknipte strop
dassen, stickers en lege wijnflessen zijn
vervangen door spullen die het drugge
bruik als sociaal geaccepteerd tijdver
drijf moeten promoten. De elders als 'il
legaal' gekenschetste space-cake wordt
hier op het leitje aanbevolen f 7,50 de
plak. In de kelder draait de videorecor
der. Aan het raam schuiven pa, ma en
hun kleuter rond de tafel. Terwijl de
kleine z'n cola drinkt, bieden pa en ma
elkaar over zijn hoofd heen elkaar een
versgedraaide joint aan. Het is half drie
in de middag, de dag duurt nog lang...
The Bulldog, onder meer gevestigd in de voormalige politiepost aan
het Amsterdamse Leidseplein. Specialiteit: space-cake a raison van
7,50 per plak. (foto's gpd)
De nieuwe generatie koffieshops ver
toont onderling de overeenkomst dat ze
er uitzien als aggenebbishzaakjes. Ge
vestigd in vervallen pandjes, met meest
al een druk bezet tafelvoetbalspel en
voortdurend video. En met koffie die
niet te drinken is.
Er zijn schattingen die spreken over
zo'n 450 geregistreerde koffieshops in
het hele land en over een landelijke om
zet van zeker zo'n 200 kilo softdrugs per
dag. De Amsterdamse hulpverlening
spreekt over 500 shops, alleen al in de
hoofdstad. Ervan uitgaand dat er per
gram tussen de vijf en tien gulden wordt
betaald, kan iedereen zelf uitrekenen
hoeveel geld er in dit voor de fiscus zeer
grijze circuit omgaat.
'Nice stuff
'Number One' is een van buiten on
ooglijk winkeltje aan de Amsterdamse
Rozengracht. Planten voor het raam, een
tafelvoetbalspel dominant in dat deel
waar nog veel ruimte is. Aan het eind
van de zaak een slordig getimmerd bar
retje. Het televisietoestel laat Sky Chan
nel onafgebroken videoclips spuien.
Een paar scholieren drinken een kop
thee bij het raam. Twee vrolijke meiden
runnen de zaak. Met enige regelmaat een
klant, die de winkel binnenkomt en met
een naar achteren loopt om een paar zak
jes hasj te kopen. Een uitgemergelde
Amerikaanse toerist verbaast zich over
de aanwezigheid van Thai en Kerella,
twee grass-soorten die blijkbaar niet zo
dikwijls voorhanden zijn. 'Real nice
stuff, roepen de dames in koor. De derti
ger die juist binnenkomt heeft de
nestharen van de flower-power periode
nog op zijn kin. Zo'n stralend open ge
zicht. „D'r moet vorige keer wat misge
gaan zijn", zegt hij met een wat nerveu
ze, gejaagde stem. „Ik denk dat ikfiiaar
de helft kreeg van wat ik besteld had".
Als hij voor zijn portie van vandaag
wil afrekenen weigeren de meiden lief,
maar beslist, ,,'t Was onze fout, dus mag
je het vandaag wel laten zitten". De jon
gen kijkt even taxerend naar de mensen
aan de bar en zegt dan: „Dat is het toffe
hier. Je hoeft niks na te wegen. Je weet
dat je ze vertrouwen kunt. Het is echt
een prima situatie als je je eigen adres
gevonden hebt en niet meer afhankelijk
bent van allerlei obscure dealers op
straat".
Hij vertelt het smakelijke verhaal van
de cake met hasj die hij had gebakken
toen onverwacht een paar ongetrouwde
tantes uit Limburg op visite kwamen. In
de drukte in huis had hij niet in de gaten
gehad dat die dametjes zich ook te goed
hadden gedaan aan die cake. Tot het mo
ment dat een van die dametjes uitriep
dat haar stoel zo ontzettend bewoog.
„We hebben het ze wijselijk nooit ver
teld. Maar ze hadden zich uitstekend ge
voeld, die middag".
Vriendelijker
„Laatst had ik hier een moeder die
haar zoon kwam weghalen", vertelt één
van de meisjes achter de bar. „Ze kwam
op hoge poten binnen. Waarom we hier
zelfs scholieren binnenlieten. Maar luis
ter eens, wij laten hier iedereen binnen.
Als ze niet wil dat haar zoon hier komt,
moet ze het haar zoon verbieden. Wij
kunnen dat niet. Maar dat mens zat hier
even en we hebben wat gepraat. Ze heeft
een beetje rondgekeken en wat denk je?
Ze vond het eigenlijk best wel aardig.
Veel vriendelijker dan een café of zo".
Haar collega valt haar bij: „We hebben
ook zoiets als een huiskamerfunctie
voor scholieren. Die komen en drinken
een kop koffie of thee en als ze geld heb
ben gaat er een joint rond. Ik denk dat
het de sfeer is. Geen agressie door alco
hol, maar heel ontspannen".
Beiden hebben zelf niets van doen met
de zaak, maar helpen slechts hun vrien
din, de eigenares van het pand. „Het is
leuk werk. Als ik zelf kinderen zou heb
ben, zou ik nog niet zo zeker weten of ze
wel mochten roken. Maar ik denk het
wel. Alles beter dan spuiten. Als ik dat
zie, word ik er naar van. Hier in de zaak
wordt het ook absoluut niet getolereerd.
Ik weet wel dat er koffieshops zijn waar
ook in coke of heroine gehandeld wordt.
Maar dat zijn dan echte klootzakken. Die
verpesten het ook voor de goeie shops".
Het is op z'n zachtst gezegd een merk
waardige wereld. De groothandel in hasj
en weed is nog altijd verboden, maar de
detailhandel wordt vrijmoedig gedoogd.
Elke koffieshop mag maximaal 30 gram
in voorraad hebben. Terwijl iedere poli
tieman op zijn klompen kan aanvoelen
dat de stuff uit die winkels toch ook ooit
als handel de grenzen binnen gesmok
keld moet zijn. Voor de generatie die er
van overtuigd is dat die soft drugs be
trekkelijk onschadelijk zijn en zeker niet
leiden tot verslaving aan hard drugs, is
die gedoogsituatie een gelukkige om
standigheid. De handel hoeft zich niet
meer op straat of in obscure tenten af te
spelen. Maar een paar trapjes hoger ja
gen politie en justitie wel bij voortdu
ring op de grote handelaren. En met re^
delijk succes.
Niet blij
Politievoorlichter Wiltink: „Het is een
publiek geheim dat we als politie niet ?o
blij zijn met die gedoogregeling voor de
koffieshops. Het snijdt in onze ziel dat
zo'n imperium als The Bulldog nu zelfs
in de voormalige politiepost aan het
Leidseplein is getrokken".
Het is niet het gebruik van de soft
drugs die de politie zorgen baart. Wel de
criminele sfeer in de internationale han
del. Wiltink: „Het is allemaal hetzelfde
wereldje. Soft drugs, heroïne, gokken en
prostitutie. Daar gaan ongelooflijke ka
pitalen in om. Door nu op een zeker ni
veau de handel toe te staan, geef je ze
een uitlaatklep, een sluis om op z'n
minst een deel van hun met de handel
verdiende zwart geld wit te maken. Al
leen dat al bemoeilijkt een gericht poli-
tie-optreden en onderzoek".
Persofficier van justitie mr. Wooldrik:
„Het is een kwestie van prioriteiten stel
len. We hebben onze handen vol aan an
dere en belangrijker zaken. Dus is er af
gesproken om onder zeer strikte voor
waarden die detailhandel te gedogen.
Een van die regels is dat er geen reclame
gemaakt mag worden voor de soft drugs.
En elke handel in of elk gebruik van he
roïne of eèn andere hard drug leidt on
middellijk tot sluiting van de lokaliteit".
Maar een concern als The Bulldog
krijgt zelfs bijna de kans om met enorme
reclame op de trams door Amsterdam te
rijden, kan een argeloze leek tegenwer
pen. Het haalt niet veel uit. „Kunt u mij
zeggen waar die Bulldog reclame maakt
voor soft drugs? Ze maken slechts recla
me voor hun koffieshops. Het is op het
randje, ik geef het toe. We volgen dat
soort ontwikkelingen met argusogen".
De Amsterdamse hulpverleners in de
drugsscene zien wel degelijk grote pro
blemen in het toenemende aantal shops.
Kort geformuleerd zijn ze tegen de al te
lage drempel voor de beginnende, meest
jonge druggebruiker en bevreesd voor
het overstappen op zwaardere middelen.
Aan het clean houden van de shops
wordt weinig geloof gehecht; er zijn te
grote financiële belangen gemoeid met
de hele handel.
Geen onderscheid
Hoe nu? Toch weer de oude domino
theorie dat wie met een enkele joint be
gint uiteindelijk in de heroïne-goot be
landt? Nee, zeker geen directe weg naar
de hel en ook geen modern moralisme
tegen dit soort genotmiddelen. Bij ge-
Leiden wordt langzamerhand interes
sante kost voor justitie als het gaat
om de strijd tegen de handel in hard
en soft drugs. Dat verklaarde twee
jaar geleden de officier van justitie
mr. Couzijn tijdens een zitting van de
Haagse rechtbank die was gewijd aan
drugshandel in een Leidse koffieshop.
Zij kondigde een harder en gerichter
beleid aan "omdat Leiden een kwalijk
nest voor de heroinehandel begint te
worden".
Of er van die hardere justitiële
aanpak veel terecht is gekomen valt
te betwijfelen, want mr. De Wit, op
volger van de bij de Haagse recht
bank vertrokken mevrouw Couzijn,
heeft over de situatie in Leiden en om
geving weinig concreets te melden
aangaande het in bijgaande reportage
genoemde experiment. Hij heeft het
over een mogelijk gedogen van soft
drugs, mits de handel binnen de per
ken blijft en er geen klachten komen
van deze of gene.
Heel wat concreter in zijn uitlatin
gen is Dick Graveland, woordvoerder
van de Leidse politie. "Gedogen? Nee.
Handel in drugs, ook in soft drugs, is
gewoon verboden bij de wet. Als ons
signalen over een dergelijke handel
bereiken dan stappen we er in".
Graveland heeft er wel begrip voor
dat de politie in Amsterdam zich an
ders opstelt omdat daar zoveel andere
grote problemen spelen die het stel
len van prioriteiten noodzakelijk ma
ken. "In een middelgrote stad als Lei
den dringen geluiden dat het in een
koffieshop niet pluis is snel tot de po
litie door. Als we dergelijke signalen
ontvangen dan wordt er opgetreden.
Niet meteen. We moeten eerst wel een
redelijke zekerheid hebben dat er in
derdaad gehandeld wordt. We stor
men dus niet onmiddellijk ergens bin-
"Het doet er voor ons niet toe als er
alleen sprake is van handel in soft
drugs of van hele kleine porties. Er
ligt altijd een zeker gevaar op de loer.
Het kan van kwaad tot erger gaan.
Bovendien zijn we ook al eens handel
van soft drugs aan minderjarigen op
het spoor gekomen en dat kan abso
luut niet worden gedoogd".
Dat de Leidse politie inderdaad ac
tief is bleek de afgelopen maanden
met invallen in een theehuis aan de
Morsstraat en een koffieshop op de
Haarlemmerstraat. Graveland: "De
Opiumwet is vorig jaar september
aangescherpt en dat biedt de politie
meer mogelijkheden tot ingrijpen.
Het gelegenheid geven en zelfs het al
leen maar aanmoedigen tot gebruik
van drugs is een reden voor aanhou
ding. We blijven alert".
past gebruik door mensen die weten wat
ze doen is er geen onderscheid tussen
alcohol, soft-drugs en misschien wel
koffie of joggen. Bovendien is er al een
generatie jongeren die thuis niets anders
meemaakt dan dat pa en ma in het week
einde alles wat vager en gemakkelijker
zien dan door de week. En die zelf don
ders goed de voor- en nadelen kennen
van de verschillende soorten drugs.
Maar wel bezorgdheid over het toene
mende gebruik van allerlei soorten
drugs: cocaïne, speed en mengvormen
in disco's, fitness-centra en ook de kof
fieshops. En bezorgdheid over grote
groepen jongeren, schoolverlaters en
schoolverzuimers van rond de vijftien
jaar die niets anders weten te doen dan
hun dagen te slijten in de shops en hun
blik op de onzekere toekomst het liefst
versluieren met een lichte drugnevel. In
die situatie kan, zeker voor mensen die
daar qua karakter of gemoed vatbaar
voor zijn, verslaving ontstaan die doet
grijpen naar andere middelen. Middelen
bovendien waaraan meer te verdienen
valt, en die cirkel sluit zich snel.
Signalen zijn er wel degelijk: steeds
meer jongeren moeten met jatten of
prostitutie maar zien dat ze voldoende
geld bij elkaar krijgen, om de aangena
me troost voor de grauwe, alledaagse
werkelijkheid te laten voortduren. De
hulpverleners maken zich bovendien
bezorgd over de slechtere kwaliteit hasj
die in de meeste shops verkocht zou
worden. De semi-legale handel maakt
controle vooralsnog onmogelijk.
Paniek zaaien
Maar de ambtenaren die het ge
meentelijk beleid hebben uitgezet, be
schuldigen de hulpverleners van paniek
zaaien. De koffieshops bieden de jeugd
Hagenaar
Bob Warren
ontwikkelde
een bloeiende
nevenhandel.
Hier toont hij
een voorraad
filtertips
joint kan wor
den gemaakt.
van tegenwoordig de gezelligheid en
sfeer die thuis en op school vergeefs
worden gezocht. Dat kun je afkeuren,
maar het is de realiteit. Dat er jongeren
zijn die door de uitzichtloosheid in pro
blemen komen is een feit, maar dat voor
kom je niet door soft drugs strenger aan
te pakken. Bovendien zijn die drugs in
middels normale, geaccepteerde genot
middelen in een stad als Amsterdam. Je
komt er niet onderruit die te legaliseren.
Henk de Vries, eigenaar van dat eerste
Amsterdamse softdrugs-imperium is de
lachende derde. Het effect van de rel
rond die trams met reclame van de Bull
dog is landelijke bekendheid. Zo goed
als hij ook in zijn vuistje lacht bij de
stukken in de buitenlandse kranten,
waarin geschreven wordt over de hasj
handel in een voormalig politiebureau in
hartje Amsterdam. Zo kan het gebeuren
dat de politie de handen vol heeft aan
onderzoeken naar de handel en wandel
van de Amsterdamse zakenman Gijs van
D., verdienden een Limmense zaken
man en een Bosche advocaat miljoenen
aan de soms zeer gewelddadige handel
en struikelen gemeentebestuur en belas
tingdienst over de Happy Family, een
organisatie met koffieshops in Amster
dam die ook nog eens gesubsidieerd
werd.
Nevenhandel
De logica schuilt in het gegeven dat de
handel in soft drugs 'big business' is ge
worden, waarmee grote belangen zijn
gemoeid. Die handel laat zich niet uit
schakelen door welke wet of welk voor
schrift ook. Waar geld valt te verdienen,
zoekt de handelaar zyn weg en het Am
sterdamse gemeentebestuur acht het het
beste om in elk geval de detaillist vrijuit
