Tweespalt legerklap voor Marcos
Verzet tegen nieuwe
volmachten Martens
VS laten Marcos vallen
Noodtoestand afgekondigd
Massale anti-NAVO
demonstratie Madrid
|986 MAANDAG 24 FEBRUARI 1986
BUITENLAND
PAGINA 7
Minister Enrille (2e van links) en generaal Ramos (3e van links) laten
zich toejuichen door de oppositie die vanochtend ruim vertegenwoordigd
was in kamp Craneop 20 km afstand van Manilla. (foto api
De wankele positie van de omstre
den Filippijnse president Marcos
heeft een nieuwe klap gekregen
met het verlies van twee sleutelfi
guren in het leger, plaatsvervan
gend staf-chef Fidel Ramos en mi
nister van defensie Juan Ponce En-
rile. Maar Marcos kan nog altijd re
kenen op de steun van de rest van
de legerleiding, getuige het feit dat
hij vanmorgen de noodtoestand
kon afkondigen.
Tijdens zijn persconferentie gis
termiddag in zijn paleis in Manilla
stonden zestien generaals in vol or
naat achter Marcos. Met zijn ge
bruikelijke bombarie vertelde de
president dat hij, als hij echt zou
willen, de rebellerende Enrile en
Ramos binnen een uur tot de orde
zou kunnen roepen.
Minister Enrile en generaal Ra
mos verklaarden in de nacht van
door
Ruud Kreutzer
(Vervolg van pagina I) een bloedbad onder ongewapende
burgers zeer groot. Aan de andere
(GPD) - Een zichtbaar vermoeide kant kunnen Enrile en Ramos niet
president zei dat hij absoluut niet veel meer doen dan zich verschan-
van plan was om gehoor te geven sen in hun hoofdkwartier. Marcos
aan de oproep van Enrile (die hem weet zich nog altijd verzekerd van
twintig jaar als minister heeft ge- de steun van de legertop, hoewel
diend) en generaal Ramos om het de ontevredenheid onder lagere of- T
presidentschap aan Aquino over te ficieren en gewone soldaten zeer Loyalisten
dragen. Marcos verklaarde dat zijn groot is. Dat laatste houdt ook in
officiële inauguratie als president dat het inzetten van troepen voor
voor de volgende zes jaar aanstaan- Marcos niet zonder gevaren is.
de dinsdag gewoon doorgang zou
vinden. Het uitroepen van de
noodtoestand wordt gezien als een
laatste wanhopige poging om de
macht vast te houden.
zaterdag op zondag dat zij presi
dent Marcos niet langer wilden er
kennen, omdat deze naar hun me
ning de verkiezingen van 7 februa
ri had verloren van Corazon Aqui- Arresteren
no. Marcos, die de verkiezingen
met zware fraude heeft 'gewon
nen', liet vanuit zijn zwaarbewaak
te Malacanang-paleis snel weten
dat hij er niet over denkt om zijn
post te verlaten, en dat zijn officië
le inauguratie als president, mor
gen gewoon doorgang zal vinden.
loyalisten die de 150.000 man ster
ke strijdkrachten leiden, en die
hun topfuncties danken aan hun
politieke band met Marcos. De on
zekere factor is wat jongere officie
ren en gewone soldaten zullen
doen als zij orders krijgen om op
ongewapende burgers te schieten.
Minister Enrile en luitenant-ge
neraal Ramos hebben zich met een
onbekend aantal zwaarbewapende
medestanders verschanst in het
hoofdkwartier van de nationale po
litie op een legerbasis ongeveer
tien kilometer ten oosten van het
presidentiële paleis in het centrum
van Manila.
De rebellerende militairen heb
ben stellingen opgeworpen tegen
een mogelijke militaire actie. Voor
het hek stonden de hele nacht dui
zenden aanhangers van Corazon
Aquino, die door hun aanwezig
heid verhinderden dat een groep
van rond duizend Marcos gezinde
mariniers met steun van tanks naar
het opstandige kamp konden op
rukken. Vanmorgen in alle vroegte
gebruikten regeringsgezinde troe
pen traangas tegen de demonstran
ten.
Volgens diplomaten in de Filip
pijnse hoofdstad kan Marcos nog
altijd rekenen op de steun van de
Hoewel de spanning in Manilla
te snijden is, verwachten buiten
landse waarnemers niet dat het
snel tot een gewapende confronta
tie zal komen tussen de twee groe
pen in het leger. Marcos zal zijn
inauguratie morgen niet gepaard
willen laten gaan met een bloed
bad onder burgers, en hij heeft bo
vendien een strenge waarschu
wing van de Amerikaanse regering
gekregen om geen geweld te ge-
Uit het oppositiekamp wordt ge
meld dat er vergaande plannen zijn W4CUT.TrTnM
om een voorlopige regering uit te WASHINGTON De Verenigde
roepen onder leiding van Corazon moeten president Marcos
Aquino. Leiders van de oppositie onderdak verlenen, indien deze
zouden daar al overeenstemming i5,?SAU, j6.1? ^hppy.nerrte
over bereikt hebben met de op
standige militairen.
laten". Aldus de republikeinse se
nator Richard Lugar, als voorzitter
van de commissie voor buitenland-
Aquino keerde gisteren terug se betrekkingen waarnemer bij de
van een tour door de provincies
Zij riep haar aanhangers op om de
rebellerende militairen te steunen,
die zich met enkele honderden ge
wapende medestanders hebben ^en oproepen,
verschanst in een kamp op onge
veer tien kilometer van het zwaar
bewaakte presidentiële Malaca
nang-paleis.
verkiezingen in de Filippijnen. Lu
gar voorspelde dat 'personen in de
Amerikaanse regering' op zeer kor
te termijn Marcos tot vertrek zui
delijk worden gemaakt dat hij op
Amerikaanse steun niet meer be
hoeft te rekenen. Niettemin pro
beert de Amerikaanse regering nog
steeds de schijn van afzijdigheid
op te houden om de indruk te ver
mijden dat vanuit Washington
wordt voorgeschreven hoe het Fili-
pijnse volk zijn moeilijkheden
moet oplossen.
gezien moet worden als minach
ting voor de grondwettelijke
macht".
Onder controle
door
Henk Kolb
De eenheden die minister Enrile
en generaal Ramos steunen zijn be
gonnen met het opwerpen van ver
sterkingen tegen een mogelijke
aanval van Marcos-gezinde troe
pen. Zij hebben gezegd hun strijd
niet te zullen opgeven, en zouden
een aanbod van Marcos voor am
nestie, mits zij hun actie zouden
staken, hebben afgewezen. Zij ei
sen het vertrek van president Mar
cos, die volgens hen de verkiezin
gen op grote schaal heeft gefrau
deerd.
In de stad Manilla was de span
ning gedurende het hele weekein
de te snijden, ook al bleven ernsti
ge incidenten uit. Tot nu toe heeft
Marcos vermeden om de rebelle
rende militairen frontaal aan te val
len, en waarnemers verwachten
dat hij dat voor zijn inauguratie
dinsdag niet zal doen.
De aanwezigheid van tienduizen
den demonstranten in de straten
rond het hoofdwartier van de na
tionale politie maakt het risico van
Ander buitenlands
nieuws op pag. 8
Zaterdag al had het Witte Huis
zich in een officiële reactie op de
rebellie van de Filippijnse minister
van defensie Ponce Enrile en
plaatsvervangend chef-staf gene
raal Ramos, verder dan ooit van
Marcos verwijderd. Enrile en Ra
mos citerend verklaarde woord
voerder Speakes „het mandaat van
het volk behoort het regime niet
toe".
Ook in de verklaring, die tot
stand kwam na overleg van Rea
gan met zijn belangrijkste advi
seurs voor buitenlandse politiek:
"De verklaringen (van Enrile en
Ramos) versterken in belangrijke
mate onze zorg over het feit dat de
recente presidentsverkiezingen
werden ontsierd door fraude, in
overweldigende mate door de rege
rende partij, zo extreem begaan,
dat die geloofwaardigheid en wet
tigheid van de verkiezing onder
mijnt en het vermogen van de rege
ring van de Filipijnen aantast om
op te treden tegenover een
groeiend oproer en een economie
in moeilijkheden".
De VS hebben Marcos en zijn te
genstanders opgeroepen het niet
tót bloedvergieten te laten komen.
De situatie in de Filipijnen heeft
volgens Amerikaanse regerings
functionarissen een kritiek sta
dium bereikt en Marcos moet dui-
Volgens Ople heeft de regering
alles onder controle en zijn onder
handelingen gaande. Hij verzeker
de dat als het tot geweld komt, re
geringstroepen niet op burgers
zouden schieten, maar voegde
daaraan de voorspelling toe dat
Marcos via een vreedzame oplos
sing de politieke problemen zou
overleven.
Congreslid Stephen Solarz, voor
zitter van de subcommissie voor
Oost-Aziè van het Huis van Af
nam aoiini inn cu ciciou «jiu êevaardigden, stelde vast dat er in
daar aanbevelingen voor president steurV
Slinkende steun
Het Witte Huis is ervan over
tuigd dat Marcos nog slechts wordt
gesteund door een snel slinkende
kring van oude medewerkers. De
diplomaat Philip Habib is zaterdag
Washington afgereisd,
Reagan op te stellen. Lugar: "Mar-
"Hoe langer hij blijft hoe r
r Mar-
cos zal de werkelijkheid onder ka"s 's dat de communisten er
ogen moeten zien dat hij de Steun 2y.de b« spinnen. Wat wij in de Fill-
kwijt is van de middenstand
rooms-katholieke kerk en nu ook
bezig is die van het leger te verlie-
In de VS is in opdracht van Mar
cos inmiddels ook zijn minister
van Arbeid Bias Ople aangeko
men, die daar moet komen uitleg
gen wat in de Filipijnen werkelijk
aan de hand is. Hij zei gisteren
moedeloos, dat 'bepaalde opvattin
gen' daarover in Amerika al zo
breed hebben postgevat dat daar
aan weinig meer is te doen. "Er is",
zei hij, "een staat van rebellie die
pijnen
menselijke en
van onze tijd".
Een Amerikaanse televisiecom
mentator suggereerde dat Marcos
en de gevluchte doch nog steeds
thuisloze Haitiaanse dictator Du-
valier maar samen moesten wor
den gehuisvest op Sint Helena. Zij
zouden daar hun dagen kunnen
doorbrengen met kaartspelletjes,
waarbij zij elkaar zouden kunnen
bedriegen, zonder dat iemand daar
verder last van heeft.
bruiken tegen de opstandige mili
tairen, op straffe van het verlies
van de militaire hulp.
Het feit dat de opstandelingen
zich terugtrokken in de basis van
de militaire politie, en niet van
plan zijn iets te ondernemen tegen
de keurtroepen die Marcos tot het
laatst zullen verdedigen, kan wor
den gezien als een aanwijzing dat
zij onvoldoende georganiseerde
ondersteuning hebben binnen de
strijdmachten voor een echte
greep naar de macht.
Tijdens een persconferentie ver
telde minister Enrile, die geduren
de de volle twintig jaar van Marcos'
bewind in diens kabinet heeft ge
diend (sinds 1970 op defensie), dat
de legertop plannen had om de lei
ders van de oppositie en de hervor
mingsgezinde officieren binnen
het leger te arresteren. Om dat voor
te blijven zouden zij hun actie heb
ben ontketend.
Er is tot nu toe nog geen schot
gevallen. Kennelijk vertrouwen
Enrile en Ramos erop dat de ge
combineerde kracht van de politie
ke oppositie, de katholieke kerk,
de zakenwereld en de toenemende
buitenlanlse druk Marcos zullen
weerhouden om zijn tegenstanders
met bruut geweld uit de weg te rui
men. Een bloedige afrekening zou
bovendien de Amerikaanse rege
ring zonder twijfel bewegen tot een
volledige anti-Marcos opstelling.
Vertrouwen
Generaal Fidel Ramos geniet het
volle vertrouwen van de Ameri
kaanse regering. Hij heeft zijn mili
taire opleiding in Amerika geno
ten, en haalde een graad aan de be
faamde militaire academie van
West Point. In tegenstelling tot zijn
directe meerdere, chef-staf van het
leger en Marcos-loyalist Fabian
Ver, is Ramos een door-en-door
professionele militair die de intri
ges en vriendjespolitiek van Mar
cos en Ver verafschuwt. Washing
ton is zeer bezorgd over de groeien
de kracht van het door communis
ten geleide Nieuwe Volksleger, en
denkt dat het leger onder leiding
van Ramos veel meer kans zou
hebben tegen de naar schatting
16.000 guerillastrijders.
Door de opposite wordt Ramos
echter enigszins als een 'zwakke
ling' getypeerd. Corazon Aquino
vertelde onlangs dat zij teleurge
steld was in Ramos, omdat hij
maar geen keuze kon maken voor
of tegen Marcos. Dat was vóór Ra
mos afgelopen zaterdag verklaarde
dat hij president Marcos niet lan
ger als opperbevelhebber van het
leger beschouwde (een taak die de
president volgens de grondwet
vervult).
Onder zware druk van Washing
ton werd Fabian Ver vorig week
einde officieel de laan uit gestuurd,
maar ondanks dat bleef hij zijn ta
ken als hoogste militair uitvoeren.
Ver is het modelvoorbeeld van de
corrupte generaal die zijn hoge po
sitie voornamelijk dankt aan zijn
hondetrouw voor president Mar
cos, en al zijn invloed aanwendt
om alleen loyale officieren te be
vorderen. Volgens sommige inge
wijden zou hij nu, samen met Imel-
da Marcos, de ambitieuze vrouw
van de ernstig zieke president, de
feitelijke macht in handen hebben.
Ramos heeft tussen oktober 1984
en vorig jaar december de functie
van Ver waargenomen toen deze
onder verdenking stond deel te
hebben uitgemaakt van het com
plot om oppositieleider Benigno
Aquino (echtgenoot van Corazon
Aquino) te vermoorden. Ver werd
na een rumoerig en omstreden pro
ces vrijgesproken en door Marcos
in zijn functie als chef-staf her
steld.
Hervorming
Tijdens de veertien maanden dat
Ramos de hoogste militair was
heeft hij - in nauwe samenwerking
met minister Enrile - geprobeerd
een aanzet te geven voor de hervor
ming van het leger. Een aantal pen
sioengerechtigde generaals ver
dween, en voor het eerst werden
misdadige officieren tot de orde
geroepen.
De strijkrachten raakten na de
moord op Benigno Aquino in au
gustus 1983 hoe langer hoe meer
intern verdeeld. Er is een groep of
ficieren die achter Ver staat, en een
groep die Ramos steunt. Daarnaast
is er dan nog de Beweging voor de
Hervorming van het Leger (Engel
se afkorting: RAM), die 1500 meest
jongere offieren tot zijn actieve le
den zou tellen (binnen een offi
cierscorps van 13.500).
De hervomingsgezinde officie
ren van RAM worden gesteund
door een invloedrijke groep van
vijftig generaals b.d., maar aan de
georganiseerde kracht van de be
weging die vier jaar geleden op
kwam bestaan grote twijfels. Zo
moesten zij min of meer machte
loos toezien hoe het leger op ver
schillende plaatsen in het land een
actieve rol speelde in de fraude en
het geweld die de presidentsver
kiezingen van 7 februari kenmerk
ten, ook al hadden woorvoerders
van RAM tevoren aangekondigd
alles te zullen doen om dat te voor
komen.
Genadeklap
Veel zal de komende tijd afhan
gen van de opstelling van de Ame
rikaanse regering, en met name
van president Reagan. Veel Filip
pijnse officieren zijn opgeleid in de
Verenigde Staten, en voelen een
sterke affiniteit met Washington.
Als de Amerikaanse regering Mar
cos laat vallen en besluit om zijn
economische en militaire hulp aan
zijn regime op te schorten, dan zou
dat de genadeklap kunnen beteke
nen voor de militaire aanhang van
Marcos.
Deze koers is echter niet zonder
gevaar. Tegen naaste adviseurs zou
Marcos een dezer dagen hebben
gezegd dat hij het Malacanang-pa
leis alleen dood zal verlaten. Mar
cos zal, zo verwachten mensen die
hem kennen, tot het laatst door
vechten. Dat houdt het risico van
een bloedige strijd in, en voor
Amerika het verlies van een trou
we bondgenoot, die de twee groot
ste overzeese militaire bases van
Amerika herbergt.
De politiek van Washington
wordt voor een belangrijke deel in
gegeven door de militaire bases in
de Filippijnen, Clark Air Base en
de Subic Bay marinehaven. In
Washington gaan steeds meer
stemmen op dat die bases niet zo
onmisbaar zijn als het Pentagon
voortdurend beweert.
Het doorgaans streng-conserva-
tieve dagblad Wall Street Journal,
schreef vrijdag dat het nut van
Subic Bay en Clark vooral bestaat
uit de goedkope en ijverige ar
beidskrachten. Militair-strategisch
en politiek zijn de bases heel goed
te verplaatsen naar elders, zo
schrijft de krant.
Overeenkomst
Tijdens de Tweede Wereldoorlog
en de Vietnam-oorlog kon Amen-
ka Clark en Subic Bay niet gebrui
ken, in het eerste geval omdat Ja
pan ze bezet had, in het tweede ge
val omdat Marcos dat verbood. In
1976 tekende Marcos een overeen
komst met Hanoi dat het gebruik
van militaire bases op de Filippij
nen tegen Vietnam uitsluit. Dat
geldt ook voor de havens van Da-
nang en Cam Ranh die intensief
worden gebruikt door de Sowjet-
Voorlopig is de officiële lijn van
de Amerikaanse regering dat de
bases op de Filippijnen onmisbaar
zijn, en dat ten koste van bijna alles
moeten worden voorkomen dat zij
verloren gaan, maar tegelijkertijd
is het zoeken naar alternatieven
geintensiveerd. Intussen is duide
lijk dat Washington niet veel lan
ger kan wachten met het doorhak
ken van een steeds meer verstrikt
rakende knoop, waarvan steeds
meer Filippijnen denken dat alleen
president Reagan hem kan ontwar-
Marcos overlegt met generaal Ver rechts) tijdens zijn persconferent
MADRID - Ongeveer 750.000
Spanjaarden hebben gisteren in
Madrid gedemonstreerd tegen de
NAVO en de Amerikaanse bases in
Spanje in een van de grootste ma
nifestaties van de afgelopen jaren.
In een ludieke optocht, die een ver
lengstuk leek van het carnaval,
moesten vooral de Amerikaanse
president Ronald Reagan en de
Spaanse premier Felipe Gonzalez,
beiden uitgebeeld als danspaar bo
venop een immense bruidstaart
van karton, het ontgelden.
door
Gerrit-Jan Hoek
Een bonte menigte, die zich als
een veelkleurige slang over het
vier kilometer lange parcours in
Madrid slingerde, zong urenlang
liedjes tegen de NAVO en maakte
persiflages op de socialistische re
gering. De demonstratie, georgani
seerd door het platform van paci
fistische groeperingen, dertien
linkse partijen en drie vakbonden,
werd besloten op het plein van Co
lumbus met een toespraak van de
Britse historicus en pacifist Ed
ward Thompson en het hymne van
de vrijheid van de Spaanse zanger
Labordeta. De manifestatie vorm
de voorlopig de laatste grote
krachtmeting, voordat vannacht
de officiële campagne voor het re
ferendum begint.
De socialistische partij timmerde
op een veel bescheidener wijze aan
de weg om de burgers over twee
weken een positief antwoord over
de NAVO te ontlokken. Het offen
sief van de regering concentreerde
zich voornamelijk op de radicale
randgemeenten van Madrid. Vier
ministers van het kabinet slaagden
er overigens nauwelijks in enkele
bioscopen te vullen. Minister van
onderwijs Maravall hekelde in de
arbeiderswijk Vallecas het stand
punt van de tegenstanders van de
NAVO als „een kinderlijke verlei
ding om een kunstmatig paradijs
op aarde te bouwen".
Naarmate de datum van het refe
rendum in zicht komt, is een ware
'oorlog' uitgebroken rond de opi
niepeilingen. Het gezaghebbende
blad El Pais publiceerde gisteren
de resultaten van de meest recente
enquête. Volgens de opinie van El
Pais, gehouden onder meer dan
1500 personen, zou 34,2 pet van de
Spanjaarden nog steeds tegen de
NAVO gekant zijn, terwijl 25,2 pet
positief tegenover het Noord-At
lantisch Bondgenootschap zou
staan. De meerderheid van de nee-
stemmers wordt echter enigszins
vertekend door de 17,9 pet van de
Spanjaarden, die zich op 12 maart
van stemming zullen onthouden.
Dit zijn vooral de aanhangers van
de conservatieve oppositiepartij,
de Volkscoalitie, die opgeroepen
heeft op de dag van het referen
dum thuis te blijven. De sleutelpo
sitie in het komende referendum
nemen de twijfelaars in, 19,1 pet,
die nog geen beslissing hebben ge
nomen of ze voor of tegen de NA
VO zullen stemmen.
BRUSSEL - Drie maanden na
het einde van de kabinetsforma
tie wacht België nog steeds op de
eerste daden van het vijfde cen
trum-rechtse kabinet van pre
mier Wilfried Martens. De chris-
tendemocratisch-liberale coalitie
straalt al wekenlang een eensge
zinde besluiteloosheid uit. Zelfs
de begroting voor het al twee
maanden op gang zijnde jaar
1986 moet nog worden opge
steld.
Die besluiteloosheid hangt
nauw samen met de discussie in
het Belgische parlement over de
'bijzondere machten'. Die moe
ten het kabinet het recht geven
om met voorbijgaan van het par
lement besluiten te
door
Hans de Bruijn
het bijzonder op het terrein van
de overheidsfinanciën.
Pas deze week is in de Kamer
van Volksvertegenwoordigers
over die bijzondere machten ge
sproken. En eer ook de Senaat er
zijn goedkeuring aan heeft ge
hecht zijn de Paasdagen al voor
bij. Dan is bijna een halfjaar ver
streken sinds de verkiezingen
van 13 oktober, en zijn de proble
men in België er alleen maar gro
ter op geworden.
Opgeschort
Martens c.s. lijken bovendien
zo geobsedeerd door de giganti
sche financiële problematiek,
dat zij van de weeromstuit ook
op andere beleidsterreinen de
besluitvorming hebben opge
schort tot het moment dat zij de
bijzondere machten op zak heb
ben. Het parlement ziet knarsen-
tanded toe, de regeringspartijen
incluis, maar die hebben het on
heil zelf in de hand gewerkt.
Het kabinet zegt de bijzondere
machten nodig te hebben om de
sanering van de overheidsfinan
ciën te kunnen doorvoeren. Het
op dit punt nogal verdeelde par
lement wordt kennelijk als een
hinderpaal gezien voor snelle be
slissingen. Tijdens het vorige ka-
binet-Martens verleende de
christendemocratisch-liberale
meerderheid twee maal die bij
zondere machten.
Nu de financiële nood van Bel
gië hoog gestegen is, gebeurt dat
voor de derde keer. De socialisti
sche oppositie heeft zich de laat
ste weken fel verzet tegen het
vrijwillig uit handen geven van
het parlementaire medebeslis
singsrecht op een zo belangrijk
terrein. Maar ook in kringen van
de regeringsfracties (CVP en
PW aan Vlaamse, PSC en PRL
aan Waalse zijde) heeft een
groeiend aantal parlementariërs
moeite met dit democratisch
wangedrocht.
Vernietigend
Martens zal uiteindelijk wel
zijn zin krijgen, daarvoor is de
discipline in de coalitie groot ge
noeg. In de speciale Kamercom
missie die het debat van deze
week voorbereidde, was de stem
uitslag 12 tegen 10 voor het kabi
net. Volgende week donderdag
stemt de voltallige Kamer van
V olksvertegenwoordigers.
De politieke problemen zou
den minder groot zijn, als Mar
tens duidelijk had aangegeven
wat hij met de bijzondere mach
ten wil. Maar het wetsontwerp
met de aanvrage van deze mach
ten is door de Belgische Raad
van State vernietigend bekriti
seerd. De tekst liet allerlei wille
keur open. Zo stond er dat het
kabinet de machten wil gebrui
ken voor 'onder meer' de sane
ring van de financiën. Maar
waarvoor dan nog meer werd
verzwegen.
Dat is strijdig met de grond
wet, die bepaalt dat bijzondere
machten nauwkeurig omschre
ven moeten zijn, van beperkte
duur en bovendien slechts mo
gen worden gebruikt in uitzon
derlijke omstandigheden of in
geval van crisis. De grote vraag is
Wilfried Martens. (foto anp»
of die omschrijving van toepas
sing is op een door de politiek
zelf veroorzaakte financiële tri-
sis, die bovendien in vrijwel heel
Europa woedt.
De regering-Martens meent
van wel, maar zij schijnt zelf
schijnt niet te weten wat ze pre
cies wil. Men is het slechts over
een kwestie eens: de problemen
zijn groot. België heeft een natio
nale schuld van 280 miljard gul
den. Het begrotingstekort be
droeg vorig jaar 11,7 procent of
wel ruim 34 miljard gulden. Al
leen aan rente over die schuld
moet België jaarlijks 29 miljard
gulden betalen.
Vooruitzicht
Het kabinet-Martens heeft in
zijn regeringsverklaring verla
ging van het tekort tot 8 procent
eind volgend jaar in het vooruit
zicht gesteld. Maar er is niemand
die gelooft dat het daar - bijzon
dere machten of niet - in zal sla
gen. Martens heeft wat dat be
treft zijn eigen recente geschie
denis tegen.
In de verkiezingsstrijd van
1981 beloofde hij de kiezers het
tekort - toen zo'n 9 procent - in
1985 naar 7 procent te zullen te
rugdringen. In plaats daarvan
bedroeg het eind vorig jaar 11,7
procent. Het wordt hier volstrekt
irreeel genoemd dat het tekort in
anderhalfjaar tijd ineens met 3,7
procent zou kunnen worden ver-
Dat zou bezuinigingen vergen
die het Belgische volk niet eens
zou kunnen opbrengen. De op
positie vreest dan ook dat Mar
tens de bijzondere machten wil
gebruiken om de Belgen de ko
mende anderhalf jaar een uiterst
zware poot uit te draaien. Zij be
schuldigen Martens er daarbij
van, de burgers in de verkie
zingstijd te hebben voorgelogen.
Voor 13 oktober hield de pre
mier het volk voor dat het ergste
leed was geleden, dat driekwart
van de (bezuinigings)weg was
gegaan, en dat nog een tot twee
jaar - onder zijn bewind, natuur
lijk - nodig zouden zijn om Bel
gië er weer bovenop te helpen.
Maar nog voor 1985 voorbij was
bleek al dat Martens de zaken
veel te rooskleurig heeft voorge
steld.
Uit de hand
Martens gaf vorige week zelf
toe dat de regering in de laatste
drie maanden van het vorig jaar
de zaak gigantisch uit de hand
heeft laten lopen. Tot de verkie
zingsdag was er een strak begro
tingsbeleid gevoerd, daarna le
ken alle remmen te zijn losge
gooid. De rijksschuld over heel
1985 bleek uiteindelijk enkele
tientallen miljarden frank hoger
uit te komen dan in oktober
werd verwacht.
Martens beloofde de kiezers
dat het kabinet orde op zaken
zou stellen. In juli zal het parle
ment de voorstellen daartoe krij
gen. Maar het is de vraag of de
meest succesvolle premier van
België van na de oorlog (hij leid
de in zeven jaar zes kabinetten)
die datum wel in functie zal ha
len.
Binnen de coalitie lopen de
meningsverschillen over het te
voeren beleid steeds meer in de
gaten. De liberalen, de kleinste
regeringspartner, verzetten zich
fel tegen elke belastingverho
ging, dat hebben zij de kiezers in
de campagne immers beloofd.
De christendemocraten wijzen
op hun beurt nieuwe bezuinigin
gen in de sociale zekerheid van
de hand.
De ene christendemocratische
minister roept dat de koopkracht
gelijk moet blijven, de andere li
beraal spreekt van 5 procent inle
veren voor de burgers. In feite
weet niemand waar het geld van
daan gehaald moet worden. De
vrees dat uiteindelijk toch de
burgers voor de lasten moeten
opdraaien lijkt dan ook niet onte
recht. De bijzondere machten
zijn in dat geval niet meer dan
een schaamlap, waarachter de re
geringspartijen het gebrek aan
politieke en maatschappelijke
steun voor zo'n beleid kunnen
verbergen.
