'Theater op televisie
is bijna onbetaalbaar'
Oostenrijk wil
af van geroofde
kunstvoorwerpen
Cultuur in Sovjet-Unie
in meer liberale sfeer
Discussie in Paradiso over een derde net
DE MOOISTE
Prijzen voor
Franse films
Prijs voor
schilderes
Elga Eymer
Stevig en expressief werk van Hoorntrio in de Groene Kerk
'Spetterende' voorstelling van Concordia in Stadsgehoorzaal
MAANDAG 24 FEBRUARI 1986
RADIO-TV-KUNST
PAGINA 19
AMSTERDAM (ANP) - Het op televisie brengen van op
voeringen van Nederlands theater, hetzij op het gebied
van muziek, hetzij toneel, worden door de rechthebben
den vrijwel onbetaalbaar gemaakt. Dat is één van de be
langrijkste oorzaken dat deze vorm van cultuur weinig op
televisie wordt getoond. Deze conclusie kon worden ge
trokken uit een woelig en soms chaotisch verlopende bij
eenkomst belegd door de stichting Het Derde Net zondag
in Paradiso in Amsterdam.
LONDEN - De vrouw met het mooiste kontje. Die titel kreeg de
Engelse Anneka Rice. Ze kreeg er zelfs een onderscheiding voor.
DIjlN HAAG (ANP) r Kunstvoor
werpen die tijdens de Tweede We
reldoorlog door de nazi's in beslag
zijn genomen of onder voor hun
gunstige -'voorwaarden' zijn ge
kocht, kunnen, voorzover die voor
werpen in Oostenrijk zijn, worden
teruggevorderd. Oorspronkelijke
eigenaren, hun verwanten of erfge
namen kunnen tot 1 oktober van
dit jaar bij het Oostenrijkse minis
terie van financiën een claim daar
toe indienen. Dit heeft de ambassa
de van Oostenrijk in Den Haag gis
teren bekendgemaakt.
In een voormalig klooster in het
plaatsje Mauerbach bij Wenen lig
gen nog ongeveer achtduizend
kunstvoorwerpen die nooit zijn te
ruggevorderd. Op grond van een
speciale wet doen de autoriteiten
in Wenen een laatste poging de
voorwerpen aan de rechtmatige ei
genaars terug te geven. In 1969
werd al eens een soortgelijke wet
van kracht. De meeste van de toen
aanwezige voorwerpen konden
toen worden teruggeven. Wat over
bleef zijn de spullen die er nu nog
liggen.
Bij de ambassade kan een lijst
worden gehaald waarop alle voor
werpen staan omschreven. Het
gaat onder meer om schilderijen
(ruim zeshonderd), tekeningen,
boeken, munten, miniaturen en
medailles.
Een blik op de lijst toont dat er
onder meer schilderijen van J.
Brueghel, Maurer, F. Mieris, A. van
der Neer, G. Rombouts, A. van
Werff, A. Ostade en verscheidene
'vermoedelijk Nederlandse mees
ters' bij zijn.
De stichting zet zich in voor drie
avonden kunst en cultuur op een
derde televisienet. De voorname
rol die sport is toebedeeld in de op
zet van het derde net, de hoge kos
ten die aan cultuurprodukties van
enige omvang zijn verbonden en
de houding van de omroepen en
het ministerie van WVC doen de
stichting vrezen dat er te weinig
wil aanwezig is om van het derde
net een cultuurnet te maken.
Tijdens een forumdiscussie on
der leiding van oud-NOS-voorzit-
ter Jürgens werd door de BRT-ver
tegenwoordiger J. Fleerakkers dui
delijk gemaakt dat in België cul
tuurprodukties meer dan 30 pro
cent goedkoper gemaakt kunnen
worden. Ook wordt er in België
veel meer aan kunst en cultuur ge
daan op televisie ondanks het feit
dat de Belgische televisie een bud
get heeft van ongeveer een derde
van dat van de Nederlandse om-
roep-begroting.
Hoofd NOS-televisie Ed van
Westerloo en NOS-programma-
commissaris Van den Heuvel
noemden als voorbeeld voor de si
tuatie in Nederland de voorgeno
men opnamen van de opening van
het Amsterdamse muziektheater
(Stopera). Dat kost ongeveer
800.000 gulden, uitgaande van een
totaal uurbedrag inclusief facilitei
ten van rond de 120.000 gulden, zo
stellen de beide NOS-medewer-
kers.
De hoge bedragen aan gages en
auteursrechten en de onwil van de
gezelschappen aan een efficiënt
verloop van de repetitie voor de te
levisie mee te werken, zijn voor
een belangrijk deel de oorzaak van
deze hoge kosten, zo stelt Van Wes
terloo: "Als wij te horen krijgen dat
wij over een periode van veertien
dagen vier keer de gelegenheid
krijgen om ons via repetities in te
regelen, betekent dit voor de NOS
dat de reportagefaciliteiten voor
veertien dagen vastliggen terwijl
dit ook in twee of vier dagen had
gekund".
Derde net
In het hoofdstedelijke Paradiso,
voormalig kerkgebouw, viel zon
dagmiddag aan het slot van een
discussie over een cultureel derde
tv-net toepasselijk het woordje
,amen'. Het ontschoot Jan Blok
ker, bestuurslid van de stichting
Het Derde Net die het debat onder
de titel ,Een beetje cultuur, mag
dat?' organiseerde. Dat zelfs Blok
ker een hogere macht aanriep, gaf
de wanhoop en het wantrouwen
weer waarmee liefhebbers van
kunst op de beeldbuis het komen
de kamerdebat over het vermale
dijde Mediawetsontwerp van mi
nister Brinkman tegemoet zien.
Politici konden dat wantrouwen
niet wegnemen, want ze waren er
in Paradiso niet bij. Maar wel zo
alarmerend was, dat ook van de
nauw met de Haagse politiek ver
weven omroeporganisaties voor de
kunstsupporters geen enkel heil te
verwachten is. Zowel VARA-voor-
ziter Marcel van Dam als NOS-
commissaris Albert van den Heu
vel en TROS-voorzitter Henri Min-
derop zien niets in een apart tv-ka-
naal waarop op drie aaneengeslo
ten avonden gedurende 15 tot 18
uur hoogwaardige kunstproduk-
ties te genieten vallen.
Het was adembenemend te con
stateren hoe zeer de aanvoerders
van de omroep-,maffia', zoals Ger-
rit Komrij hen in een videopro
gramma noemde, het met elkaar
eens waren. Is het dan niet bekend
dat het brengen van kunst op tele
visie onbetaalbaar is? Dat een pro-
duktie als 'De Appelgaard' vier ton
per uur kost?
Het publiek hoorde de tv-bonzen
morrend aan. Het praten over fi
nanciën verhult de discussie. Dat
25 minuten 'Zeg 'ns AAA' 60.000
gulden (zonder faciliteiten) kost
waardoor (Van Dam) andere pro
gramma's vanzelfsprekend moeten
vervallen, zegt op zichzelf niets.
Zelfs als een kunstprogramma drie
kwartjes zou kosten, zou het niet
worden uitgezonden.
Onwil
Er is onwil om met het systeem,
waarbij het programma-aanbod
wordt bepaald door de kijkcijfers,
te breken. Jan Blokker: „Er wordt
bij de omroep waanzinnig met geld
gegoocheld. Het getuigt van een
grenzeloze arrogantie tegenover
een minderheid dat de volledige
zeggenschap van de publieke om
roep in handen is gegeven van
die kunst verafschuwen".
AMSTERDAM - Tijdens een herdenkingsbijeenkomst van de aan kanker overleden zanger Willy Alberti in het
Amsterdamse Carré is een bedrag van 65.000 gulden bijeengebracht voor het Ronald Macdonald kinderzieken
huis, eveneens in de hoofdstad. Na afloop van de voorstelling bood Willeke Alberti haar moeder een bos bloemen
aan. (foto anp
Omgekeerd zei Van Dam te wal
gen van de arrogantie van een cul
turele elite die „Zeg 'ns AAA" en
Willem Ruis tot vullis bestempelt
en het kijkplezier van de grote
massa aan haar laars lapt. „Ik heb
de ambitie dat ik ook cultuur wil
brengen voor mensen die niet naar
zo'n derde net kijken. Ik heb laatst
een prachtig VPRO-programma
over Harry Mulisch gezien en dat
gun ik óók het publiek dat net naar
een kwis heeft gekeken", zo onge
veer luidde de strekking van de
woorden van de splinternieuwe
VARA-coach.
Martin van Amerongen, hoofdre
dacteur van de Groene Amster
dammer, vindt dat het bestel gede
gradeerd is tot nationaal vuilnisvat
en dat bijvoorbeeld de VARA ideo
logische rugdekking zoekt bij And-
ré Hazes en Mien Dobbelsteen en
dat bij de Nederlandse televisie
zelf het allerelementairste in het
cultuuraanbod ontbreekt.
Illusie
Concertgebouwdirecteur Mar
tij n Sanders, de stille kracht achter
de stichting Het Derde Net, beleed
zijn angst over de plannen van
,Den Haag' en .Hilversum' voor
een derde net nog maar eens. De
NOS en de kleine zendgemachtig
den (Socutera, Humanistisch Ver
bond, kerkgenootschappen) gaan
daar de dienst uitmaken en „er zal
veel in overleg met de bestaande
omroepen op vaste tijden aan cul
tuur wofden gedaan".
Volgens de NOS-commissaris is
een derde net zonder sport niet
haalbaar en dat .zelfs' cultuur zou
moeten wijken voor een reportage
als over de Elfstedentocht. „We
verschuiven Teleac toch ook voor
iets bijzonders?"
Van Dam vindt het een illusie er
van uit te gaan dat de stichting het
derde net, zelfs als het kijkgeld met
15 gulden zou worden verhoogd, in
staat is zoveel kunst op de tv te
brengen. „Anders zouden wij het
toch allang hebben gedaan?" riep
de VARA-voorzitter uit.
MOSKOU (RTR) - Tijdens
de première van een toneel
stuk in Moskou eerder deze
maand liet een acteur de mi
crofoon rondgaan in het pu
bliek en een van de toe
schouwers zei het ondenk
bare: politieke oppositie is
essentieel voor de democra
tie.
Het toneelstuk ,De dicta
tuur van het geweten' werd
een week later opnieuw uit
gevoerd en kreeg een staan
de ovatie, maar de scene
waarin het publiek om zijn
mening wordt gevraagd
bleef achterwege.
Volgens Sovjetbronnen zat een
medewerker van partijleider Mi-
chaïl Gorbatsjov in de zaal, moge
lijk om hem te adviseren over een
bezoek aan het toneelstuk. De op
voeringen zijn daarna opgescho
ven tot na het 27e partijcongres dat
PARIJS (AP) - De film 'Trois Hom
mes et un Couffln' (Drie Mannen
en een Wieg) heeft zaterdagavond
de César voor de beste Franse film
van het jaar gekregen.
De film kreeg nog twee Césars,
één voor het beste scenario en één
voor de beste mannelijke bijrol,
van de acteur Michel Boujenah.
De prijs voor de beste acteur
ging naar Christophe Lambert
voor zijn rol in 'Subway', terwijl
Sandrine Bonnaire voor haar spel
in 'Sans Toït ni Loi' tot de beste
actrice werd uitgeroepen. De prijs
voor de beste vrouwelijke bijrol
ging naar Bernadette Lafont, voor
haar spel in 'L'Effrontée'.
Tijdens de prijsuitreiking werd
Danny Kaye opgenomen in het
Franse Legioen van Eer. De Ameri
kaanse actrice Bette Davis kreeg
wegens haar verdiensten voor de
film een bijzondere César.
dinsdag in Moskou begint en waar
op naar wordt aangenomen enige
duidelijkheid komt in Gorbatsjovs
opvattingen over cultuur.
Het toneelstuk lijkt typerend
voor de situatie in de Sovjetkunst
in het jaar na de dood van partijlei
der en president Konstantin Tsjer-
nenko, die de artistieke gemeen
schap dwong terug te keren naar
de strikte door de partij goedge
keurde lijn. Het afgelopen jaar heb
ben schrijvers, schilders en acteurs
een wat liberalere atmosfeer aan
getroffen, en zij hebben hun elle
bogen gespreid om uit te vinden
welke extra ruimte er nu werkelijk
Zij putten daarbij enig optimis
me uit het feit dat Gorbatsjov, toen
hij nog regionaal partijleider van
Stavropol was, culturele zaken
gunstig gezind was en in één geval
heeft geweigerd een kritisch to
neelstuk te verbieden. Maar ook
Gorbatsjov heeft laten weten op
het standpunt te staan dat de com
munistische partij het recht heeft
te bepalen wat de bevolking mag
lezen, zien of horen.
Acteurs en regisseurs vragen
zich af hoelang de 68-jarige Pjotr
Demitsjev, de minister van cultuur
van de afgelopen twaalf jaar, nog
op zijn post gehandhaafd blijft, en
wat zij hebben te verwachten van
de nieuwe ideoloog van het Krem
lin, Jegor Lichatsjov, wiens verkla
ringen over cultuur tot nog toe
nogal orthodox waren.
De gedurfdste vernieuwingen lij
ken in het theater plaats te vinden.
Maar ook in de pers is de toon wat
levendiger geworden en zijn er en
kele openhartige artikelen over li
teratuur gepubliceerd. Op het ge
bied van de schilderkunst en de
muziek zijn de veranderingen
voorzichtiger. De orthodoxe uitla
tingen in recente publicaties be
troffen vooral de filmindustrie in
de Sovjetunie. Er werd vooral kri
tiek geuit op uit het Westen geïm
porteerde films, en hun invloed op
de filmproduktie in de Sovjetunie.
Sjatrovs toneelstuk 'De dicta
tuur van het geweten' gaat over
een rechtzaak waarbij het commu
nisme zelf op de beklaagdenbank
zit. Exponenten van een aantal re
volutionaire stromingen, zoals de
Rode Brigades uit Italië, worden
onderzocht. Het oordeel luidt dat
de Rode Brigades ,het ware com
munisme' niet vertegenwoordigen.
Het Stalinisme wordt indirect ge
toond en eveneens afgewezen.
Aan het einde van het stuk stor
ten de wanden van het gerechtsge
bouw in, en beginnen arbeiders
een nieuw Sovjettheater op te bou
wen. De rol van het nieuwe theater
blijft onduidelijk.
AMSTERDAM (ANP) - De Arti-
medaille 1986 is toegekend aan de
schilderes Elga Eymer uit Maars-
sen. De prijs is haar zaterdag uitge
reikt door voorzitter Willem Gorter
•van Arti bij de opening van de
.Vooijaarssalon'. Daar zal het werk
van onder anderen Elga Eymer tot
en met 15 maart te bezichtigen zijn
De in 1839 opgerichte Maatschap-
Pij Arti et Amicitiae is de oudste
vereniging van beeldende kunste
naars in Nederland.
Conflict met
minister bijgelegd
DEN HAAG (ANP) - Na langdurige
besprekingen met ambtenaren van
het ministerie van Welzijn. Volks
gezondheid en Cultuur (WVC)
heeft de Commissie Instellingen
Beeldende Kunst van de Raad
voor de Kunst haar advisering aan
minister Brinkman van WVC her
vat. Daarmee is een eind gekomen
aan een conflict dat sinds juli 1985
heeft geduurd. Dat conflict was het
gevolg van het niet opvolgen door
de minister van het merendeel van
de gunstige adviezen over aanvra
gen voor ontwikkelingssubsidies
op het gebied van de beeldende
kunsten, wat voor de commissie
onaanvaardbaar was.
Musiceervreugde
bij Ferschtman
en Baslawskaja
Dmitry Ferschtman, violoncello en
Mila Baslawskaja, piano: Mendels
sohn, sonate in D op.58; A. Schnittke,
sonate; Beethoven, sonate nr. 3 in A
op.69; M. De Falla, Suite Populare
LEIDEN - Musiceervreugde:
daarvan gaf het duo en echtpaar
Dmitry Ferschtman en Mila Bas
lawskaja blijk reeds in de ope
ningsmaten van Mendelssohns
Sonate in D op.58. Deze sonate
wordt weinig uitgevoerd, waar
schijnlijk omdat de cello door de
lage ligging gemakkelijk over
stemd kan worden door de veel
eisende pianopartij.
Bij dit duo was daar echter
geen sprake van. De transparan
te lyriek en de speelse lichtheid
van de pianopartij werden over
tuigend voor het voetlicht ge
bracht. De cellist kon zijn tempe
rament uitleven in het vrolijke
allegro assai, het verrassende al
legretto scherzando, het recita
tiefachtige adagio en het briljan
te rondo.
Onbekend voor mij was de cel
losonate van de nog levende
componist A. Schittke, een Rus
van Duitse afkomst, die indertijd
voor de nazi's is gevlucht. On
danks het ontbreken van moder
ne effecten (zoals kwarttontn,
strijken achter de kam enz
heeft deze muziek een eigen stijl.
De Querstand (enigszins wrin
gende akkoorden) C groot - c
klein, waarmee de cello in een
lange solo in het eerste largo-deel
begon, keerde in het derde, te
vens laatste deel (ook een largo)
terug in cello en piano als een
lange nabeschouwing. Het tus
senliggende presto, een afwisse
ling van perpetuum mobile en
cadansachtige figuren, werd met
vaart en gepassioneerd voorge
dragen.
Veel bekender was de na de
pauze uitgevoerde derde sonate
van Beethoven. De vindingrijke
lyriek van een (nog) onbezorgde
Beethoven werd door Ferscht
man en Baslawskaja gloedvol en
met begrip voor de grote lijn ver
tolkt. Ook bekend is De Falla's
Suite Populare Espagnol, oor
spronkelijk geschreven voor so
praan en gitaar, maar inmiddels
bewerkt voor orkest, voor viool
en piano en voor cello en piano.
In de laatste versie demonstreer
den cellist en pianiste als rasmu
sici hun natuurlijke speelvreug
de.
Het redelijk opgekomen pu
bliek wist ondanks enthousiast
applaus het duo niet tot een toe
gift te verleiden.
FRANK DEN HERDER
Concert door hét Hoorntrio, be
staande uit: Jan van der Meer, piano,
Vincente Zarzo, hoorn, Jaring Waita,
viool. Met werken van: Fr. Duver-
noy, P. Dukas, A. Dvorak en J.
Brahms. Gehoord op zondag 23 fe
bruari in de Groene Kerk in Oegst-
geest.
OEGSTGEEST - Stevig en ex
pressief vertolkte gistermiddag
het Hoorntrio een perfect uitge
balanceerd programma van ro
mantische kamermuziek met
werken van onder anderen: Du-
Hoewel de naam van dit drietal
de combinatie met piano en viool
niet doet vermoeden, is het toch
zeker de hoorn die dit trio haar
specifieke karakter geeft, terwijl
het meesterschap van deze muzi
kale routiniers uit het Haagse
Residentie Orkest al direct tot
uitdrukking kwam in de frisse
aanpak van Duvernoy's Trio nr.
1, waar viool, hoorn en piano el
kaar blindelings leken te vinden
in een uiterst spitse dialoog.
Niet minder boeiend klonk
daarna het sfeervolle bijna im
pressionistische Vianella (hoorn
piano) van Paul Dukas, waar
Vicente Zarzo heel warm en ly
risch de klankkleurnuances van
zijn Engelse hoorn tentoonstelde
in een omlijsting van spranke
lend pianospel.
voor ritmiek tot uitdrukking van
Anton Dvoraks Sonatine opus
100, waar Jaring Walta en Jan
van der Meer stevig en met een
bizonder beeldende expressie
gestalte gaven, vooral in de schit
terende opbouw van het larghet
to en de pittige Slavische dans-
fragmenten in de finale.
Zeer binnenkort zal in Neder
land een plaat op de markt ge
bracht worden waarop de leden
van het Hoorntrio opus 40 van
Johannes Brahms ten gehore
brengen. Dit veelzijdige werk
vormde gistermiddag het uiterst
verfijnde slotstuk waarin viool
en hoorn een hoofdrol vervulden
in een gevoelige en intense dia
loog met het klavier
Ik weet het, je kunt niet aan de
gang blijven maar Brahms zo
doorzichtig en vol zeggings
kracht gepresenteerd door het
Hoorntrio, zal zeker binnenkort
m n discotheek verrijken.
ANNEKE VAN VLIET
Muziek-Show en Majorettencorps
Concordia o.l.v. A. Hilkhuvsen (se
niorenorkest), H.W. Steenbergen (ju
nioren orkest), K.C. Boeff (Tamboer
instructeur), L. Steenbergen (show-
instructeur junioren) en Silvia Ver
meulen (Instructrice Mini- en Majo-
retten), met een gevarieerd pro
gramma. Gehoord en gezien op za
terdag 22 februari in de Stadsge
hoorzaal in Leiden.
LEIDEN - Dynamisch en met
groot elan presenteerde zater
dagavond het Leidse Muziek-
Show- en Majorettencorps Con
cordia haar jaarlijks concert in
de Stadsgehoorzaal met een ui
terst boeiend en verzorgd pro
gramma. Een jaarlijks evene
ment waarbij naast de uitgebrei
de Leidse aanhang zelfs de Duit-
se(!) donateur niet verstek liet
gaan.
Concordia is in de loop der tijd
uitgegroeid tot een bijzonder
complete showband met als in
spirerend middelpunt het kope
ren seniorenkorps, terwijl de
veelbelovende blazers van het
jeugdkorps, de pittige en correc
te drumband en charmante mini-
retten doen vermoeden dat de
toekomst van Concordia er niet
minder rooskleurig uitziet.
Zoals al direct opviel tijdens de
wervelende show door de jeugd
met ondermeer: het lyrisch ge
blazen 'Michelle' en sterk ver
tolkte 'Balade of the Green ba
rets'. Al bleef de jeugd soms in
de felle ritmische werken (Rock
around the clock en New Or
leans) iets te keurig in de nootjes
gevangen om echt helemaal te
'swingen'. Zij kunnen wat dat be
treft dicht bij huis in de leer by
tamboer instructeur Karei Boeff
die zijn drummers maar liefst in
drie jaar tijds van de derde naar
de eerste divisie loodste. Een ij-
zersterk corps, dat met bijna
computergestuurde af- en aan
zwellende roffels, rake ritmewis
selingen en uiterst dynamische
swing dit jaar zeker hoge ogen
gaat gooien in de eredivisie met
werken als 'Band March 65'.
'Drum Special' en het prachtige
'Holiday in Spain' van S. Eg
berts.
Hoe het seniorenkorps onder
leiding van de kleurrijke dirigent
Albert Hilkhuysen nog steeds
het inspirerend 'koperen hart'
van Concordia is bewees zij ten
slotte in een fantastisch optreden
met ondermeer: een tweetal
sfeervolle concoursstukken, een
schitterend koraal en spetteren
de feestmarsen om tenslotte sa
men met de mini- en m^joretten,
jeugdkorps, senioren- en junio
rentamboers te eindigen in een
finale van louter kijk- en luister
genot.
ANNEKE VAN VLIET
WILLY ALBERTI GALA NACHT IN CARRÉ
