'Als je niet meedoet ben je een schijterd' Jeugd en jatten Winkeldiefstal vaak spannend Het zou toch niet...? 'Gehandicapte jongeren voor vol aanzien' WOENSDAG 19 FEBRUARI 1986 PAGINA 17 Eindredactie Bert Paauw Telefoon 071 - 144941, toestel 242 "Het was een beetje avontuur he, het idee dat je iets deed dat niet frnocht. De kans dat je betrapt kon worden maakte het extra spannend om te doen. Ik heb twee, drie jaar regelmatig dief stalletjes gepleegd. Geen grote dingen hoor, kleine. Vaak snoep. Chocoladerepen, zakjes drop, kauwgom. Soms ook singletjes of pocketboeken. Balpennen en opmaakspullen voor meisjes. Daar had ik zelf niet zo veel aan natuurlek, dus die gaf ik weer weg. Ik deed het ook alleen maar in grote winkels; ik stal nooit van mensen bij my op school of zo. Bij Blokker en V&D pikte ik din getjes. Soms ging ik naar Den Haag - zonder kaartje in de trein natuurlijk - want daar had je meer van die grote zaken. Zoals de Bijenkorf" "Twee, drie jaar heb ik dat ge daan, toen ik op de havo zat. Daarna was het zo maar opeens voorbij. Ik heb nu nooit meer de neiging om iets te pikken. Het is zelfs zo dat als ik iets koop en geld te veel terug krijg, ik dat te ruggeef. Ik ken heel wat mensen die zichzelf heel eerlijk vinden, die dat nooit doen, geld terugge ven. Die denken: eigen schuld, dikke bult. Ik niet". "Eén keer heb ik me vreselijk betrapt gevoeld. Dat was in een supermarkt. Ik had niets gepikt, want dat deed ik toen al lang niet meer, dus keurig bij de kassa af gerekend. Bij de uitgang stond zo'n jong ventje van de een of an dere bewakingsdienst, prachtig uniform aan, en die vroeg of hij even in mijn tas mocht kyken. Toen kreeg ik me toch een rood hoofd, joh. Ik was natuurlijk meteen verdacht, dus kon ik meteen mee naar een kantoortje. Ik moest m'n hele tas leeg halen en iemand van het personeel ging met een rekenmachientje de prijzen van alle boodschap pen weer optellen. Het klopte tot op de cent. Maar ik stond te tril len op m'n benen. En denk maar niet dat dat mannetje van die be wakingsdienst zijn excuses aan bood. Ik zie hem nog voor me, hij had zo'n dun blond snorretje. 'Als er verdenking is, meneer, dan mogen we kijken", zei-ie steeds maar. Nou, als hij me goed in de gaten had gehouden had 'ie wel gezien dat ik niks gepikt had. Verdenking, kom nou. Zo'n mannetje wil gewoon de grote jongen uithangen. Iemand het le ven zuur maken". "In die paar jaar heb ik alles bij elkaar denk ik hooguit voor een paar honderd gulden gepikt. Kleine dingetjes kosten weinig geld. Dat is dus niks vergeleken bij die grote jongens van bedrij ven of zo. Die elkaar de bal toe spelen en de belasting ontdui ken. Nee, gepakt ben ik nooit. 1 Wel een keer betrapt. Door een klant die achter me stond. Dat vergeet ik nooit. Ik had net iets in mijn zak laten glijden, 'n klein dingetje, rol drop of zo. Ik draai me om, staat die man daar. Hij kijkt me heel strak aan en zegt maar twee woorden: 'Leg terug' Pffff, de rillingen liepen me ovei de rug, ik legde het rolletje weer op z'n plaats en ben zonder op of om te kijken de winkel uitgelo pen. Toen heb ik het een paar weken niet meer durven doen. En nu. echt hoor, ik ben een heel oppas sende burger geworden. Met res pect voor andermans eigen dom". De jeugdige zondaar die iets jat en wordt betrapt, die komt over het algemeen bij de jeugd- en ze denpolitie terecht. Dat betekent niet dat de overtreder recht streeks voor de rechter wordt ge sleept. Voor acht van de tien jon geren onder de achttien jaar blijft het by een vermaning. Maar wel worden de ouders of verzorgers op de hoogte gesteld van de misstap(pen) van hun kroost. KITS sprak op het Leidse politiebureau met Ben Kievits, bureauchef van de jeugd- en ze denpolitie (vroeger: de kinderpo litie), en Dick Graveland, de poli- tievoorlichter, over 'jeugd en jat ten'. Allereerst moet even worden uitgelegd hoe de jeugdpolitie be paalt of een jonge overtreder voor de rechter zal komen of niet. Sinds mei vorig jaar wordt daarvoor een puntensysteem ge hanteerd. Een winkeldiefstal le vert dan een bepaald aantal pun ten op en een overval of bedrei ging weer een groter aantal pun ten. Bij minder dan achttien pun ten mag de politie beslissen dat de jongere niet voor de rechter hoeft, te komen. Bij meer dan achttien punten volgt meestal wel een bezoek aan de rechter. De politie mag echter afwijken van dit puntensysteem. Volgens Ben Kievits is winkel diefstal onder jongeren het meest voorkomende vergrijp. Het gaat dan om zo'n beetje alle artikelen die bij een warenhuis als V&D te koop zijn: boeken, platen, cassettebandjes, kleding en schoenen. Winkeldievegges, in verhouding zijn die er veel minder dan stelende jongens, pikken vooral make up-artike- len, maar ook kleding. De jong ste jongeren (acht tot twaalf jaar) pikken vooral snoep. Waarom doen ze dat? Ben Kie vits: "De meesten zeggen 'omdat ze het graag willen hebben', en er dan vaak ook het geld niet voor hebben". Kievits wijst er echter ook op dat steeds meer jongeren het niet zo nauw nemen met 'mijn en dijn'. Normvervaging heet dat. Zonder te willen discri mineren, stelt Kievits ook dat buitenlandse jongeren een fiks aandeel hebben in het aantal winkeldiefstallen. "Zij gaan om De politiemensen Ben Kievits (1) en Dick Graveland, gefotografeerd in het politiebureau bij de afdeling jeugd. (foto Holvast) met Nederlandse leeftijdgenoten die vaak over meer geld beschik ken dan zy", licht Dick Grave land dit toe. In groepjes Jongeren gaan bijna altijd in groepjes op het winkeldieven pad, is de ervaring van Ben Kie vits. "Men durft wat meer. Men wil niet achterblijven bij de an dere 'leden' van de groep. Als je niet meedoet ben je een schij terd. Ik weet van een winkelier aan het Wagnerplein dat hij een tijdlang, tijdens de schoolpauzes, de winkel gesloten hield. Want behalve de warenhuizen zijn vaak ook kruideniers in de om geving van scholen het doelwit van winkeldieven". Jongeren waarmee de jeugd politie ook vaak wordt gecon fronteerd zijn dieven van fietsen en bromfietsen. "Bij bromfietsen gaat het vaak om mensen die er niet het geld voor hebben, maar toch dc spanning van op een bromfiets rijden willen ervaren. Dat begint met een Solexje en In het donkere steegje achter de Katwijkse discotheek baande Rob Zwaan zich met woeste ge baren een weg door de ryen fiet sen die hier tegen de muur waren gezet. Dat ze nu, tussen die hon derden karretjes, uitgerekend zijn fiets moesten pikken! Zijn fiets? De nieuwe fiets van zijn moeder die hij alleen had meege nomen omdat zijn eigen rijwiel nog steeds met een lekke band in de schuur stond. Waar blijf je nou als je niet eens rustig een biertje kunt drinken zonder dat je fiets gejat wordt, gromde Rob tegen zijn vriend Peter. In wat voor wereld leven we eigenlijk? Het kostte het tweetal niet veel tijd om tot de conclusie te komen dat het kwaad alleen met een te genactie kon worden vergolden. Zijn moeder zou Rob zonder fiets zien aankomen! De beide jóngens liepen verder de steeg in en plukten uit de rij een damesrijwiel dat er onder het flauwe licht van een lantaarn nog redelijk uitzag. Met enkele flinke trappen slaagde Rob erin het slot open te krijgen. De jongens maakten zich met de fiets uit de voeten en Rob be steeg in de Tramstraat zijn nieu we aanwinst. Een lekker kar retje, was zijn eerste indruk, al leen jammer dat het beschadigde spatbord en de gescheurde jas- beschermer tegen de band aan- schuurden. Het leek ook wel of er een slag in het wiel zat. Het open schoppen van een slot was toch niet de meest zorgvuldige manier om een fiets te stelen. Maar voor de rest, een prima karretje, dat zelfs wel wat weg- had van de fiets van zijn moeder. In de goed verlichte Tramstraat bleken het merk en de kleur in ieder geval hetzelfde en had zijn moeder's fiets ook niet een klei ne bagagedrager boven het voor wiel? En wat te denken van de extra reflectoren die tussen de spaken waren gemonteerd. Het zou toch niet....? Terwijl dat vreemde gevoel in zijn maag in hevigheid toenam hield Rob halt en bekeek ongelo vig de in de zadelstang gegra veerde postcode. Verrek!! "De vooroordelen over gehandi captejongeren moeten de wereld uit. Af en toe hoor je ongelooflij ke opmerkingen. Vanmorgen zat ik in de bus en een andere blinde jongen stapte uit. Ik hoorde men sen tegen elkaar zeggen: Je kunt toch maar beter doof zijn. Dat slaat nergens op. Bij de bakker of groenteboer krijg je vaak voor rang als ze zien datje blind bent. Belachelijk natuurlijk, hoewel het ook best wel eens makkelijk is". De blinde Michel van Looke- ren (25) windt er geen doekjes om: gehandikapte jongeren moe ten voor vol wórden aangezien. Als voorzitter van de Jopla, het jongerenplatform van de gehan dicaptenraad, timmert hij sinds het Jongerenjaar 1985 flink aan de weg. Kort geleden heeft het Jopla een krant uitgegeven die is gewijd aan de problemen, maar vooral ook aan de mogelijkheden van de gehandicapte. 'Even wat anders,nou en...?' is de veelzeg gende titel. Jopla-voorzitter Michel van Lookeren: Wantje hoeft ook als je gehan dicapt bent niet bij de pakken te gaan neerzitten. De 23-jarige Ton van Veen bijvoorbeeld, die maar 1,43 meter groot is. "Ik zou wel bij een circus kunnen werken, maar dat zou ik nooit willen. Ik ben bij mijn volle verstand en voor zoiets wil ik me niet laten gebruiken. Je wordt dan niet voor vol aangezien". Hij werkt na verschillende baantjes nu bij het ministerie van defensie als electrotechni- cus: "Mijn collega's accepteren me prima. Ze kunnen ook niet om me heen want ik ben de enige werkvoorbereider op het gebied van de electrotechniek. Ze zijn van mij afhankelijk als ze willen werken. Dat maakt het een stuk gemakkelijker. Maar het heeft ook veel te maken met je eigen instelling. Grapjes maken moet kunnen, ook met jezelf en je ei gen handicap". Ook studeren is mogelijk, zoals de 21-jarige Barbara Heetman bewijst. Ze 'doet' ondanks een spierziekte waardoor ze moeilijk kan lopen Frans aan de Universi teit van Amsterdam. Met hulp van de stichting Handicap&Stu- die en Studentenhuisvesting heeft ze een aangepast apparte ment gekregen in het centrum van de hoofdstad en de studie gaat uitstekend. Al is de univer siteit wel even wat anders dan de middelbare school: "De t teit is groot en niet iedereen kent je meteen. Vandaar dat ik wat va ker moet uitleggen wat ik wel en niet kan". Relaties En wat relaties en sex betreft, een van de grootste taboes als het over gehandikapten gaat, vertelt de 16-jarige Johan Eber- wijn, die net als zijn vriendin In ge in een rolstoel zit: "Op de Hendrik Willem Landstichting (waar hy woont, red.) kijken ze helemaal niet op van onze relatie. Ook onze ouders vinden het pri ma dat we met elkaar omgaan. Vaak merk je toch wel dat men sen vreemd aankijken tegen een relatie tussen twee gehandicap ten Over problemen met sex wordt sowieso niet gemakkelijk gesproken, dus als gehandicapte moet je zeker meer overwinnen om je verlangens en gevoelens kenbaar te maken. Het is niet al tijd gemakkelijk maar als je ge noeg van elkaar houdt kun je sa men heel wat oplossingen be denken". Maar er moet nog heel wat ge beuren, vindt Michel van Looke ren. Je komt als jongere al moei lijk aan de slag, laat staan als je ook nog gehandicapt bent. Via een betere sollicitatieprocedure moet dat veranderen, vindt hij. Ook aan de toegankelijkheidl van scholen, jongerencentra en sportcomplexen moet nog veel gebeuren. Wie de (gratis) krant wil heb ben, of gewoon wat meer wil we ten over Jopla moet even schrij ven naar de Gehandicaptenraad, postbus 169, 3500 AD Utrecht. Bellen kan ook: 030-313454. dat wordt later een brommer met versnellingen." In 1985 werden er 283 bromfietsdiefstallen bij de Leidse politie gemeld. Een probleem bij de diefstal .van brommers is, meldt Ben Kie vits verder, dat de dieven er bij voorbeeld vier stelen en met veel sleutelen (het gaat dan om tech nisch onderlegde jongeren) er vier andere bromfietsen van ma ken. "Als je de zaak op het spoor komt wordt het een heidens kar wei om het uit te zoeken. Vaak krijgt de bestolen eigenaar niet meer dan een hoop onderdelen terug". Vooral voor fietsen gaat het op dat mensen steeds makkelijker zeggen 'mijn fiets gestolen? Dan pik ik er één terug'. Dick Grave land: "Als dat gemeengoed wordt, is het hek van de dam. Ten aanzien van fietsdiefstallen hebben we al te maken met een enorm stuk normvervaging. Een onbeheerde fiets is bij wijze van spreken eigendom van degene die hem het eerst meeneemt" Graveland wijst erop dat fietsen dieven, zoals vroeger, zonder meer voor de rechter brengen nu natuurlijk niet meer kan. Jeugdbendes Een ontwikkeling die de poli tie evenzeer zorgen baart, is het aantal jeugdbendes: jongeren die in groepjes inbraken plegen, ste len, mensen afpersen of zelfs ter roriseren, zoals enige tijd gele den in het gebied Middelste- gracht/Uiterstegracht. "Dat is een grote groep mensen, een har de kern die al meermalen met de politie in aanraking is geweest", vertelt Ben Kievits. De meest voorkomende activiteiten van deze groepjes zijn, volgens hem, inbraken in huizen, fabrieken, scholen en sportkantines, kassa- roof en in de weekeinden men sen in elkaar slaan en afpersen. 'Populair' is bij deze jeugdben des, als het om diefstal gaat, vi deo- en geluidsapparatuur. "Dat ligt goed in de markt bij helers", vult Kievits dit aan. Voor alle duidelijkheid: het gaat hier niet over heroïne-verslaafden. Wel is sprake van een toenemend aan tal gokverslaafden die, alleen om geld voor deze verslaving bij el kaar te krijgen, van het rechte pad afwyken. Deze mensen heb ben honderden guldens per week nodig. De politie verwijst dergelijke overtreders vaak door naar hulpverlenende instellin gen. Volgens Graveland bestaan er zelfs speciale therapieën voor gokverslaafden. Het vervelendste voor de poli tie is dat zij eigenlijk alleen kan optreden tegen overtreders. Tijd en. mensen om de misdrijven te voorkomen, onder meer door voorlichting op scholen, ont breekt de zes agenten sterke jeugd- en zedenpolitie. Wel is er een ambtenaar op het bureau die zich speciaal bezig houdt met ad viezen over voorkoming van mis drijven: winkeliers worden ge holpen met eenvoudige aangifte formulieren Voor sportkantines en scholen worden beveiligings maatregelen aanbevolen. Maar dat is een ander verhaal. Waar moetje de daders zoeken en wat is er verder tegen te doen? Ben Kievits: "Winkeldiefstal komt voor in alle milieus, in alle bevolkingsgroepen. Inbraken en jeugdbendes zie je meestal in de lagere, sociale milieus". Zeg maar de gezinnen met minder geld en minder scholing. Dick Graveland denkt dat met sociale controle een en ander best wat meer kan worden teruggedron gen. "Winkelend publiek be moeit zich over het algemeen niet met diefstallen". De uitge breide uitstalling van allerlei koopwaar stimuleert volgens hem ook het aantal winkeldief stallen. "Je kan het vaak zó mee pakken". Naar het oordeel van Ben Kie vits zou het ook helpen als ou ders tegen hun kinderen optre den, wanneer opvalt dat deze re gelmatig met gestolen goed thuiskomen. "De gestolen waar terugbrengen en excuses aanbie den", lijkt hem een goede oplos sing. RAYMOND PEIL (Wordt vervolgd) Studiecommissie kernwapens gaf opdracht aan synode terug De hervormde studiecommis sie die de theologische vragen rond de 'pastorale brief van de synode tegen de kernbewape ning moest ophelderen heeft haar opdracht aan de synode voortijdig teruggegeven. Ze wil van de synode meer duidelijk heid over die opdracht. De commissie - met voor- en tegenstanders van de synode-uit spraak (tegen bezit en plaatsing van kruisraketten) - had twee ta ken. Ze moest de kritiek op de pastorale brief in kaart brengen en de bezinning op de brief be vorderen zónder zelf de inhoud ervan ter discussie te stellen. Dat nu was moeilijk te combi neren, verklaarde het commis sielid ds. J. E. van Veen. Boven dien werd het gesprek in de com missie zelf een herhaling van de discussie in de synode, "wat", zo zei Van Veen, "bij nader inzien niet als vruchtbaar werd erva ren". De samenstelling van de commissie bracht mee, dat som mige leden de bezwaren tegen de pastorale brief uitgebreid wilden inventariseren, terwijl anderen zich vooral op de voortgaande bezinning richtten. (De commissie werd in novem ber 1983 ingesteld, toen de syno de met 35 tegen 16 stemmen had besloten het Interkerkelijk Co mité Tweezijdige Ontwapening en het Hervormd Beraad Vredes vraagstukken niet op gelijke wij ze als het Interkerkelijk Vredes beraad te erkennen. Leden van de commissie waren dr. C. P. van Andel, prof. dr. F. O. van Gennep (Leiden), dr. A. van Ginkel, ds. S. Kooistra, ds. A. Polhuis, me vrouw ds. L. W. van Reijendam- Beek, ds. P. Sierat (Oegstgeest), ds. J. E. van Veen (Wassenaar), dr. H. Vreekamp en ds. J. Win dig). - In het nieuwste cahier van het Icto (Interkerkelijk Comité Tweezijdige Ontwapening) - dat- aan alle hervormde en gerefor meerde kerkeraden wordt toege zonden - is te lezen, dat de kerke lijke top een werkelijk gesprek met het Icto uit de weg is gegaan. "Met uitzondering van de Rooms-Katholieke Kerk hebben de kerken die zijn aangesloten bij de Raad van Kerken de afge lopen jaren een dialoog met het Icto vermeden. Een IKV-gezinde elite maakt in deze kerken op dit terrein de dienst uit, hoewel de meerderheid van de kerkleden achter het defensiebeleid van de regering staat". Het Icto conclu deert dit alles op grond van ge sprekken en correspondentie met de betrokken kerken. Schrijver R. Jobse, oud-be stuurslid van het Icto, consta teert wel een grotere terughou dendheid bij de kerken tegen over het veiligheidsbeleid. Dat komt, volgens hem, ook door de toegenomen bekendheid van het Icto-standpunt. "Men durfde in 1985 het volkspetitionnement niet officieel aan te bevelen. Maar in besloten kring blijft men rotsvast overtuigd van het eigen gelyk". 'De mogelijkheid van een koersverandering' doet zich vol gende maand voor. Dan verga dert de gereformeerde synode. Wijst die de verzoeken om her ziening van de synode-uitspra ken af, dan is er, volgens Jobse, weinig hoop op een eind aan de 'kerkelijke partijpolitiek'. "Wor den de verzoeken ingewilligd, dan komen de beleidsorganen van andere kerken onder grote druk te staan". (Jobse, een van de oprichters van het Icto, is secretaris van de Raad voor Defensie-onderzoek van TNO in Den Haag). Kuitert. In het blad 'Evange lisch Commentaar' reageert de Kamper hoogleraar K. A. Schip pers (gereformeerd) op de uitla ting van zijn collega H. M. Kui tert (Vrye Universiteit) dat de ge reformeerde synode haar uit spraak tegen de kruisraketten niet hoeft te herzien omdat ze door die uitspraak haar gezag toch al heeft verloren. "Dat liegt er niet om", schrijft Schippers. "Het gaat er mij niet om, dit besluit van a tot z te ver dedigen, maar hoe kan iemand dit zeggen. Zou de synode haar gezag verloren hebben door een uitspraak waar - wat de strek king betreft - miljoenen Neder landers achter staan? Mag zij op deze manier buiten spel worden gezet en tot een factor van onbe nulligheid worden verklaard, ter wijl vanuit het evangelie toch be langrijke argumenten voor haar uitspraak kunnen worden aange voerd?" Agenda. Het 'Katholiek Vrouwengilde Zuid-Holland' houdt volgende week dinsdag, 25 februari, van half 10 tot 3 uur een studiedag onder het motto 'De vrouw en haar stem' in de Triomfatorkerk aan de Juliana van Stolberglaan/Laan van Nieuw Oost-Indië in Den Haag. Ook leden van andere vrouwen organisaties zijn welkom. - Rabbijn A. Soetendorp van de liberaal-joodse gemeente in Den Haag zal volgende week dinsdag, 25 februari, op een open gemeente-avond van de Wassc- naarse Protestantenbond (Lange Kerkdam 46, 8 uur) spreken over 'De dialoog jodendom-christen- dom'. Apartheid. In een brief aan de Nederlandse Missieraad wij zen de Nederlandse bisschoppen de Zuidafrikaanse apartheid vol ledig af. De Missieraad had de bisschoppen naar hun standpunt gevraagd. "Dit systeem maakt het grote groepen mensen onmo gelijk, internationaal erkende grondrechten uit te oefenen", schrijven de bisschoppen. Kerken en Zuid-Afrika. Ver scheidene fondsen van Neder landse kerken (rooms-katholiek, hervormd en gereformeerd) heb ben tientallen miljoenen guldens belegd in bedrijven die in Zuid- Afrika werken. Dat is te lezen in het weekblad 'De Tijd' van deze week. Naar aanleiding van de cam pagne tegen investeringen in Zuid-Afrika, die elf kerkelyke or ganisaties zaterdag beginnen, is aan drie kerken gevraagd of zij aandelen hebben in bedrijven die met Zuid-Afrika zaken doen. Het bleek, dat vooral de pen sioenfondsen veel geld in derge lijke bedryven hebben belegd. Een hervormde woordyoerder verwachtte, dat de zaak van de beleggingen in maart aan de orde komt, als de synode praat over het 'Kairos'-document. Zuidafri kaanse theologen geven in dat document een scherpe veroorde ling van de apartheid en haar theologische rechtvaardiging. Hervormde Kerk: beroepen te Giethoorn (deelwerk) kandi daat mevrouw E. I. Pot Amster dam; bedankt voor Dirksland J. Hoek Veenendaal, voor Veenen- daal W. J. Gorissen Voorthuizen. Gereformeerde Kerken Vrij- gemaakt: beroepen te Bergen- theim A. O. Reitsema Brunssum- Treebeek. Christelijke Gereformeerde Kerken: beroepen te London (Ontario, Canada) voor de Free Reformed Church A. van de Weerd Urk.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 17