'Hartstikke gek waren ze' 'Siberisch wonder' nodig voor nieuwe Elfstedentocht Dries van Wijhe in blakende vorm Historische zege Bakker Van Gennip mist weer WK sprint WOENSDAG 19 FEBRUARI 1986 SPORT PAGINA 13 BARTLEHIEM (GPD) - Het heeft anderhalf jaar geduurd voor veehouder-in-ruste Jan Siebenga van de gemeente zijn zin kreeg, maar gebeurd is het: een bord met de plaatsnaam op de dijk. Het staat trots te blin ken in de sneeuw: BARTLE HIEM. ,,'t Mag dan een gehucht zijn, we hebben potdikkie toch wel recht op een bord zeker...", zegt de 71-jarige Siebenga met stelligheid. Bartlehiem. Van de boerderij van Wietze Peenstra tot die van Anne Visser, een strook van amper twee kilometer langs de Dokkumer Ee. Bartlehiem. Geen kerk en geen café. Grote lappen grond tussen huizen en boerderijen. Als de Elfsteden tocht voorbij komt, staat het land volgepakt met mensen. Dan een bruisend stukje Fries land, maar normaliter een saai gehucht waar de lichten vroeg uitgaan. Welgeteld 29 huizen en boerderijen. Slechts 77 inwo ners. Geen scholen en geen winkels; drie keer per week komt bakker Abma uit Bid- daard langs. Van oudsher opge deeld in verschillende gemeen ten, wat uitermate ingewikkel de administratieve zoek-situa- ties geeft en waaraan de 29 wo ningen drie verschillende post bodes danken; een uit Stiens, een uit Dokkum en een uit Tietjerksteradeel. Afknapper Het gehucht is niet op alle landkaarten te vinden, maar nationaal bekend. Zoals het on betekenende vlekje Alpe d'Huez dat werd door de Tour de France. Bartlehiem. Dat is het kruispunt in de Elfsteden tocht, maar niet dit jaar. De me dedeling van Jan Sipkema dat de onderneming geen door gang kan vinden, is zonder emotie verwerkt. Natuurlijk hadden de inwoners zich erop ingesteld en natuurlijk zou een nieuwe tocht met evenveel en thousiasme zijn binnenge haald. Maar speciale maatrege len en voorzieningen waren niet getroffen. Eigenlijk werd de beslissing van het Elfsteden- bestuur niet diep betreurd. Zo groots, zo uniek was het in *85 dat de kleine gemeenschap vreesde voor een afknapper wanneer de herhaling zo kort erna zou komen. Zich bewust van de kracht van het exclusie Bewoners van Bartlehiem nog steeds verbaasd over dagjesmensen ve, waren er maar weinig die écht hunkerden naar een her haling. Geen algemene droefe nis derhalve toen gisteravond de Elfstedentocht voor 1986 als definitief onmogelijk werd geacht. Bij Bartlehiem de Finkumer- vaart af, links de Dokummer Ee op; daar steeds wind op kop. Hier krijgt het lijden betekenis. Hier tilt het heldendom van de volhouders het buurtgemeen- schapje uit boven alles. Van Dokkum terug naar Bartle hiem, om daar de Oudkerker- vaart op te zwenken. Bartle hiem. Dat is romantiek en sen satie, in bittere kou aaneenge smolten tot een unieke sfeer. Mede dankzij de indringende televisie-reportage van vorig jaar landelijk uitgedragen en sindsdien beroemd. Het brugje - of zoals ze daar zeggen: het heechhout - over de Finkumer- vaart werd een monument van en voor sportfanaten. Bartle hiem groeide van een dorp zon der naambord tot een bede vaartsoord voor het schaats- volk. 'Eigen Weg Afgelopen zomer zijn ze met vele duizenden gekomen: op dringerige toeristen, aange voerd met touringcars en auto's vol. Brutale dagjesmensen die in hun drang om na zo'n verre reis alles te zien, zonder aarze len door voor- en achtertuinen banjerden. Een telling van de buurtbewoners op een wille keurig gekozen zondag, eindig de bij ruim duizend. „En gék dat ze waren...", zegt Jan Siebenga nog steeds niet bekomen van zijn verbazing, „Hartstikke gek waren ze... Was het stinkend heet, haalden ze schaatsen uit een tas, hingen die om de nek en zo moesten ze op de foto. Ben je dan gek of ben je dan niet gek...!". werd toen hier mensen aanbel den en vroegen: mevrouw, mo gen we een foto maken van Mart en Paul?" De drukte bij 'de brug' nam zulke hinderlijke vormen aan, dat de gemeente het laatste stuk ontoegankelijk moest ver klaren voor auto's door een in- rij-verbod. Maar daarmee was voor Joos Rienks het probleem niet opgelost. Over wegen en door weilanden werd haar voordeur gevonden. „En steeds dezelfde vraag: gaan ze dan hier onderdoor, onder dit brug getje...? Wilt U eens aanwijzen hoe ze dan rijden...? Daar kwam geen eind aan. Op het laatst kon ik niet eens meer in mijn eigen tuin zitten zonder gestoord te worden. Scheen het zonnetje lekker en moest ik mijn huiskamer invluchten". fabriek er nog was... Dat gaf een band. Kaartavonden in de café's, vergaderingen en dat soort dingen. Allemaal afgelo pen. Allemaal voorbij. Geen ge zelligheid meer. De mensen kennen elkaar amper, ook al is het hier een kleine club. Uit el kaar gegroeid. Veel verhuizin gen, veel import. De mensen blijven niet meer zo lang op één plek. Er wonen hier nog maar een paar echte Bartlehiemers. De ouwe tijdDat was een mooie tijd. Toen hingen de mensen nog aan mekaar".Aan de geschiedenis van Bartle hiem, die teruggaat tot de mid deleeuwen toen Friese notabe len daar hun onhuwbare doch ters onderbrachten in het klooster 'Bethlehem', is vorig jaar na de Elfstedentocht een historisch feit toegevoegd. Het gehucht kreeg, met goedkeu ring van de overheid een ere burger: Arie Kleywegt, die voor de Friezen als Elfstedentocht- verslaggever nu al een legende Dolle pret Legende Bartlehiem, dankzij de Elfstedentocht op de kaart gekomen Het werd met de ongege neerd het erf opwandelende - en soms zelfs rijdende - toeris ten zo bar en boos op zijn grondgebied, dat Siebenga naar de grote stad is gereden voor een bordje 'Eigen Weg'. Aan de overkant van de Dok kumer Ee, de natuurlijke split sing van het gehucht die het contact tussen bewoners van beide zijden ernstig in de weg ligt, heeft Ferry Botter ook al moeten ingrijpen. Vaak kon hij "zijn boerderij niet in of uit door vervoermiddelen die het toe gangspad blokkeerden. Botter timmerde een bord bij het hek: „Inrit Vrijlaten a.u.b." Toen dat niet hielp, haalde hij de verfkwast over a.u.b. en schil derde daarvoor in de plaats g.v.d. Op de hoek van de Finku- mervaart, waar ze zeven jaar ge leden vanuit Haarlem naar toe verhuisde, verzucht Joos Rienks: „Het leek hier soms wel de Kal verstraat". Het schit terende witte huis van Rienks staat op de meest strategische plaats: daar waar de Elfsteden tochtrijders Bartlehiem binnen komen en uitgaan. Waar haar voortuin eindigt, begint 'de brug'; het meest markante punt dus en dat heeft ze geweten. Eerst op de dag zelf. Ze schat het aantal tot in haar voor-, ach ter-, en zijtuin opgerukte toe schouwers op „een paar dui zend." Alles wat aan stenen en hout tot verhoog kon dienen, werd van haar grond geroofd en als wankel podiumpje op het ijs gekwakt. De charme van haar tuin werd vertrapt tot wat ze omschrijft met „een grote puinhoop" en net toen ze de zaak daarna weer in orde had, kwam de Elfsteden-surftocht langs„Weer een grote ben de". In het geweld van het schaatsevenement sneuvelde ook nog een gigantische ruit van de huiskamerpui en tussen alle drukte door moest er op de bevalling van een schaap gelet worden. De twee lammetjes kregen de voornamen van twee NOS-medewerkers die met de omvangrijke televisie-équipe haar huis als hoofdkwartier mochten gebruiken: Mart (ge noemd naar verslaggever Smeets) en Paul (naar regisseur Romer). „Kun je je voorstel len", vraagt Joos Rienks, „dat ik op het laatst knettergek Bij gebrek aan neringdoen den, is er niemand in Bartle hiem die van de toeristen- stroom heeft geprofiteerd. Maar: er zit wat aan te komen. In het weiland langs de dijk het eenvoudige bordje „Hier komt camping Bartlehiem". De eer ste en enige attractie van het gehucht, dat vroeger drie café's rijk was. Vroeger, toen de bie- tenvaarders en de beurtschip pers over de Ee gingen en de melk voor de zuivelfabriek over het water werd aange voerd. Het vrachtverkeer zocht andere wegen en de zuivelfa briek ging dicht; daar zit nu een autosloperij in. Verschillende van de arbeidershuisjes daar naast, werden recreatiewoning van Duitsers. „Bartlehiem is Bartlehiem niet meer", zegt Jan Siebenga. „D'r zit geen hart meer in. Het sluiten van de zuivelfabriek, een jaar of 25 geleden, en het opdoeken van de herbergen, is een klap geweest. Tja, toen de De benoeming was het hoog tepunt van een reünie, die Joos Rienks in augustus belegde. Dat is een groots feest gewor den met boeren, burgers en buitenlui. Een legertent, een bungalowtent, „The Moodma- kers" uit Giekerk en het draai orgel „De Insulinde" uit Hol- werd. Dolle pret van vijf uur 's middags tot diep in de nacht. De burgemeester van Ferwera- deel erbij, natuurlijk de peetva ders Mart en Paul en vanzelf sprekend Elfstedentochtvoor zitter Sipkema. Evert van Ben- them kon niet vanwege een skeeler-wedstrijd. Bediening in boerenkiel en achter de tap de koster van de kerk in Hallum. Een groots af sluitend feest, waarvoor kort na die glorieuze dag in februari geen plaats was geweest. Toen werd de buurtgemeenschap in diepe rouw gedompeld door het overlijden van Harm Sel lers, de melkleverancier van de koek- en zoopie bij 'de brug'. De ochtend na de Elfsteden tocht, kort nadat hy met de kruispunt-bewoners bij de kof fie had nagenoten, verongeluk te Harm Sellers in zijn süo. De vreugde in Bartlehiem, was verdrongen door verslagen heid. LEEUWARDEN (GPD) - Geen Elfstedentocht. Deze week niet en deze winter niet. Er moet, aldus Elfstedensecretaris Jhr. Gustaaf Witsen Elias, „een Syberisch wonder" ge beuren, wil de tocht deze winter nog worden gehouden. „De dagen lengen, februari is al zo ver gevorderd. Het kan eigenlijk niet meer", aldus voorzitter Jan Sipkema. De ijstoestand op het 200 kilometer lange traject is sinds gisteren ver der verslechterd. Het aantal knel punten in de route is toegenomen tot 35 stuks. De variatie in win drichting en -sterkte en de daar mee gepaard gaande waterbewe ging zal in de komende dagen een verdere aftakeling van het ijs ver oorzaken onder bruggen en bij kistwerken. Eenstemmig De 21 rayonhoofden zijn een stemmig tot het oordeel gekomen dat het niet verantwoord is onder de huidige omstandigheden de schaatstocht te houden. Sipkema: „Je ziet zoiets aankomen. Maandag nog hadden we goede hoop. Maar je weet ook dat er statistisch gezien Zege in Roelofarendsveen ROELOFARENDSVEEN - Dries van Wijhe heeft echt zin in een Elfste dentocht, die er vooralsnog niet komt. De nationaal kampioen marathon- schaatsen op natuurijs verkeert namelijk in blakende vorm. Na zijn zege van maandag in Wezep schreef Dolle Dries gistermiddag de eerste mara thon van Roelofarendsveen op zijn naam. Op twaalf kilometer van het einde sprong de kleurrijke inwoner van Oosterwold weg uit een kopgroep van negen man. De demarrage had zoveel kracht, dat niemand hem kon volgen. Richard van Kempen deed een dappere poging, maar bleef op het prachtige, bochtige poldertraject van zeventig kilometer het antwoord aan de 'winterkoning' schuldig. Op de meet bedroeg de voorsprong van Van Wijhe op Van Kempen 29 secon den. In een achtervolgend groepje van vier had Leidenaar Alex Jansen een plaatsje bemachtigd. Het brons ging echter naar Ruud Christoffers, die vlak voor de finish nog wist te ontsnappen. Henry Ruitenberg versloeg vervolgens Alex Jansen (vijfde) in de sprint. Op zijn beurt hield Jansen Frans Boon weer achter zich. Ook de zeventienjarige Edward Hagen uit Lisse, die onlangs tijdens de driedaagse van Ankeveen naam maakte, zat in de voorste gelederen. Hoe wel hij met nog dertig kilometer voor de boeg samen met Van Kempen aan de haal was gegaan, werd zijn strijdlust niet helemaal beloond. De aanval mislukte, zoals dat ook bij Alex Jansen en nogmaals Van Kempen het geval was geweest. Maar over zijn achtste plaats kon Hagen toch niet ontevreden zijn. Als derde streekgenoot kwam Kees Borst uit Hoogmade als 22e binnen. Onder de 'afstappers' bevond zich Hans van Helden, die eerder in de nacht uit Inzeil was gekomen. Van Helden meende dat de strijd zich op het Braasserrimermeer zou afspelen. Toen bleek dat De Poel, een zijtak van de Braassem, het schaatsdecor was, hield de Franse Nederlander het snel voor gezien. Jos Pronk en Jos Niesten, een dag eerder de uitblinkers in Ter Aar, kwamen niet opdagen omdat zij in de veronderstelling ver keerden dat de Elfstedentocht op de rol zou komen. Van de twee deelnemende vrouwen bereikte Lenie van der Hoorn zon der tegenstand als eerste de finish. In het totale veld eindigde de Ter Aarse als dertigste. WIM VAN WANROOY heel weinig kans is op een Elfste dentocht". Bij bijna alle bruggen in het traject is het ijs te dun om 16.000 deelnemers te kunnen dra gen. Alleen al tussen Bolsward en Harlingen zouden kluunplaatsen moeten worden aangelegd tot een lengte van een kilometer. Het is overigens niet één brok ellende op de route, er zijn ook hele stukken met een uitstekende ijskwaliteit. Zo ligt er bijvoorbeeld bij de finish aan de Bonke bij Leeuwarden een ijsvloer van achttien centimeter. „Maar daar hebben we niet veel aan. We moeten in de hele route be trouwbaar ijs hebben", aldus Sip kema. „Als deze Elfstedentocht op een fiasco zou uitlopen, zou het ook wel eens 'de laatste hebben kunnen zijn". Onderwijzer Albert Bakker wordt na zijn tweede opeenvolgende overwinning in de Groninger schaatsklassie- ker de Noorder Rondrit gelukgewenst door zijn moeder (foto anefoi Felle kritiek op organisatie Noorder Rondrit Opluchting Weerkundig medewerker Hans de Jong, die tot en met gisteren de kansen voor een Elfstedentocht onveranderd hoog inschatte, toon de zich gisteravond na de bekend making teleurgesteld, maar: „Ik heb ook begrip voor de beslissing. Het is natuurlijk een hele verant woording. Het is alleen jammer, omdat dè winter net weer toe slaat". Hier en daar is met enige opluch ting kennis genomen van het be sluit van De Friesche Elf Steden. De politie in Friesland hield er ern stig rekening dat zich ditmaal bij een Elfstedentocht een verkeers chaos zou voordoen op de wegen. Vorig jaar praatten Sipkema en po litiewoordvoerders het publiek met succes een reisje naar Fries land uit het hoofd. Er zouden enor me files ontstaan, zo luidden de waarschuwingen. Het gevolg was dat iedereen thuis bleef en de Frie se wegen een ongebruikelijk rustig beeld vertoonden. „Dat lukt je natuurlijk maar één keer", aldus gisteravond de Leeu warder politiecommissaris drs. Ni colas van Heiten. Bij de Leeuwar der politie lagen bijstandsaanvra gen klaar voor 1500 man extra, in plaats van de 1200 van vorig jaar. BAFLO (GPD) - In de analen van de Noorder Rondritten kan de naam Albert Bakker met hoofdlet ters worden bijgeschreven, want nog niet eerder in de geschiedenis van de schaatsklassieker door het Groninger land won dezelfde rijder tweemaal. Bakker deed dat giste ren voor de tweede keer achter el kaar door in de eindsprint met mi niem verschil te winnen van Dries Klein. „Dries drong mij in de laatste ki lometer de koppositie op", be schouwde Bakker na. „Rijd jij maar lekker op kop, riep'ie, ik neem niet meer over. Ik kneep hem natuurlijk wel toen hij op het laatst naast mij kwam. Maar ik heb er nog een schepje bovenop ge daan..., en hij kwam er niet langs. Iedereen zegt weliswaar dat Bak ker niet kan sprinten, maar als ik de ruimte krijg, dan valt dat wel wat mee. Bovendien is Dries het niet gewend om 150 kilometer te rijden en ik gokte er een beetje op dat hij in de slotfase niet meer zo fris was en dat zijn sprint daardoor een beetje minder scherp was ge worden". Bakker bleek de krachten van zijn tegenstrever juist te hebben beoordeeld. Dries Klein, die afge lopen zaterdag in de 75 kilometer lange klassieke Oldambtrit nog wel een flitsende en winnende eindspurt uit het ranke lichaam wist te persen (Bakker werd toen vierde), was daartoe gistermiddag niet in staat. „De explosiviteit was op het laatst behoorlijk afgenomen", be- aamdé de schaatsende wielrenner, die er de laatste jaren een gewoon te van heeft gemaakt de Ster van Zwolle, de openingsklassieker voor amateurs, te winnen. „Ik heb ook nog nooit zo'n lange afstand gereden. Vorige week dinsdag in het Nederlands kampioenschap in Giethoorn heb ik voor het eerst honderd kilometer afgelegd. Die tweede plaats vind ik trouwens ook mooi hoor. Ik reed heel ge makkelijk en heb mijn portie werk tijdens de koers ook zeker ge daan". Samen met Bakker was Klein in derdaad de grote animator van de vier mans kopgroep die al na circa veertig kilometer ontstond. Anne Postmus en vooral Wout de Vries moesten regelmatig stevig op de tanden bijten om dit ontketende duo te kunnen volgen. De Vries lukte dat dertig kilometer voor het einde niet meer. De eigenaar van een paar modezaken uit Beilen kwam ten val en kon de aanslui ting niet meer tot stand brengen. Anne Postmus moest op de laat ste kluunplaats afhaken. „Bakker kluunde zoals gewoonlijk weer heel hard", hijgde de veehouder uit Lutjegast na. „Er viel toen een gat en ik kon niet meer aanklampen". De overwinning in Baflo kwam voor Bakker als geroepen, want tot dusver was hij dit seizoen alleen in Slochteren nog maar succesvol ge weest. De 29-jarige Groninger geldt als een specialist op natuu rijs, maar kan ook op kunstmatig bevroren pistes prima uit de voe ten. De meesterknecht van Hilbert van der Duim bewees dat onder meer in het Nederlands kampioen schap in Amsterdam, waarin hij achter Jan Kooiman beslag legde op de tweede plaats. 'Stelletje boeren' Na afloop van de negende editie van de Noorder Rondrit deed de bijzonder ontstemde Fokko Veen, die met vijf collega's in Middel- stum door het ijs was gezakt, zijn beklag bij de organisatie die hij voor "een stelletje boeren" uit maakte. Voorzitter Venema van de Vereniging Noorder Rondritten was er evenwel niet van onder de indruk: "Die jongens die door het ijs gegaan zijn, hebben dat aan zichzelf te wijten. Die zijn daar gaan schaatsen waar de boel was afgezet". Slachtoffer Veen stond trouwens niet alleen in zijn mening dat de or ganisatie de zaak niet goed voor el kaar had. Ook winnaar Albert Bak ker was niet te spreken over de om standigheden waaronder deze schaatsklassieker werd afgewerkt. Bakker: „Er waren nogal wat min punten. Niet alleen dat het ijs on der nogal wat bruggen onbetrouw baar was, maar ook lag er nogal wat zand op de baan, terwijl we verder problemen hadden met ach terblijvers toen we in het donker terugkwamen uit Warffum. De or ganisatoren moeten heel erg op passen, want op deze manier gooi je je naam als klassieker wel te grabbel. Vergeleken met de Elfste dentocht steekt de organisatie van deze Noorder Rondrit wel heel schril af. Maar wel twee gulden parkeergeld vragen als je 's mor gens in alle vroegte aan komt rij den". KARUIZAWA/SCHIPHOL (ANP) - Het schaatsjaar 1986 is voor Yvonne van Gennip identiek aan de vorige jaargang. Gisteren moest de 21-jarige Haarlemse zich ziek af melden voor de reis naar Japan, waar dit weekeinde in Karuizawa de strijd om de wereldkampioen schappen sprint plaats vindt. Van Gennip ligt thuis met koorts in bed. Reserve Ingrid Haringa, een pupil van gewesttrainer Egbert van 't Oever, werd gisteren in aller ijl opgeroepen om Van Gennip te vervangen. Vorig jaar miste Yvonne van Gennip de wereldtitelstrijd, toen in Heerenveen, ook al door ziekte. Zowel in 1985 als in '86 bleef Van Gennip ook voor de strijd om het Nederlands kampioenschap all round in bed. Nog meer overeen komsten tussen 1985 en '86, bij de toernooien om het Europees- en wereldkampioenschap allround eindigde de Noordhollandse beide seizoenen op dezelfde posities: res pectievelijk tweede (EK) en vierde (WK). Na enkele medische ingre pen had Van Gennip gehoopt dit seizoen minder door lichamelijke tegenslagen geteisterd te worden. Die hoop is ijdel gebleken. Van het Nederlandse zevental z(jn Jan Ykema en Geert Kuiper eind vorige week, onder begelei ding van bondsarts dr. Maarten Koornneef, al in het koude Karui zawa gearriveerd. Wereldkam pioen Hein Vergeer, Hans Janssen, Petra Moolhuizen, Marieke Stam en Ingrid Haringa zijn gisteren, met coaches Gemser en Klooster boer, afgereisd naar Japan. De om standigheden op de hoogland-ijs baan (939 meter) van Karuizawa. waren tot gisteren uitstekend. De Japanse ex-wereldkampioen Ku- roiwa won vorige week de 500 me ter in 37,54 seconden. Inmiddels is het echter gaan sneeuwen. Kuiper en Ykema hebben nog geen geregi streerde trainingswedstrijden ge reden. De stichting Schaatssport, een fonds dat ooit Schenk en Verkerk in hun amateurtijd ondersteunde, draagt de kosten van een Neder landse afvaardiging naar interna tionale juniorenwedstrijden, dit weekeinde in West-BerUjn. Vorig jaar al werd een ploeg op kosten van de stichting naar het buiten land gestuurd. Op de baan van Wil- mersdorf gaan acht C-junioren van start. Een week later vertrekt een groep Nederlandse rijders naar de schaatsweek van Savalen. Voor de trip naar de Noorse stad, ook be kostigd door Schaatssport, willen coördinator Van 't Oever en coach Pfrommer een gemengde ploeg van oudere en jeugdige talenten sa menstellen. De selectie voor West-Berlijn ziet er als volgt uit: Jongens: Arjen de Groot (Alkmaar), Erik de Vries (Delft), Cor-Jan Smulders (Eindhoven) en Rintje Ritsema (Lem mer) Meisjes: Petra Grimbergen (Rijns- burg), Monique Velzeboer (Oude Ade), Lie van Schie (Stompwijk) en Janine Koudenburg (Odoorn)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 13