De bom onder Fleet Street
Henry's terriërs geven nooit op
Nieuwe Britse krant geeft bonden het nakijken
ZATERDAG 15 FEBRUARI 1986
Op het prikbord in de kamer van
hoofdredacteur Brian MacArthur
van de nieuwe Britse krant Today
I hangt een briefje van zijn zoontje
Georgie. "Papa", staat er met vrolij
ke kleurpotloodletters, "Ik hoop dat
de mensen je krant kopen".
Het moet wel heel raar lopen wil Geor-
gie's hoop niet bewaarheid worden,
want Today heeft alles in zich om een
succes te worden. De krant, die op 4
maart voor het eerst uitkomt, is goedko
per dan z'n concurrenten, gedrukt op be
ter papier en in kleur.
Er wordt gemikt op een oplage van 1,4
miljoen, en dan zou Today niet eens ad
vertenties nodig hebben om toch nog
winstgevend te zijn. Bij een krant waar
van eenderde deel uit advertenties be
staat, wordt bij een oplage van 300.000
(in Engeland is dat niets) al quitte ge
speeld.
Over advertenties (en concurrentie)
gesproken: een kleurenpagina in Today
gaat 35.000 gulden kosten. Dat valt weg
vergeleken bij een pagina in bijvoor
beeld een krant als de Daily Express.
Dan spreken we over het lieve bedrag
van 160.000 gulden.
500 man
Today heeft een personeelsbestand
van 500 man, een kwart van het aantal
mensen dat een Britse landelijke krant
gemiddeld in dienst heeft. Er wordt met
de allernieuwste technieken gewerkt.
Goedkoper, sneller en aantrekkelijker,
het kan met Today gewoon niet mis
gaan.
De grote man achter de krant, uitgever
Eddie Shah, zegt dan ook: "Let op mijn
woorden: we gaan vanaf de eerste dag
winst maken". Dat zelfvertrouwen ont
leent hij mede aan de wetenschap al
voor 30 miljoen gulden aan advertentie-
contracten op zak te hebben.
De ondanks zijn achternaam door-en
door Britse Eddie Shah was eind 1983 de
uitgever van niet meer dan enkele onbe
kende huis-aan-huis-kranten toen hij be
roemd werd als de man die de opper
machtige grafische bonden een kopje
kleiner had gemaakt. Wat had hij ge
daan? Hij vond dat de grafisch bond
NGA te hoge looneisen stelde, en was
zijn in het Middenengelse Warrington
verschijnende krantje The Messenger
gaan maken, met personeel dat geen lid
was van die bond.
Dat ging in tegen de 'closed-shop'
overeenkomst (verplicht lidmaatschap
van een bond), en dus trachtte de NGA
de uitgave van The Messenger te verhin
deren door uiteindelijk met duizenden
grafici uit het hele land het krantenge
bouw te omsingelen. Met behulp van de
politie, de nieuwe vakbondswetten van
de regering en een grote dosis lef slaag
de Shah er niettemin in zijn Messenger
op straat te krijgen. Achteraf gezien was
die 'slag van Warrington' net Waterloo
van de grafische bonden.
Winstgevend
Want Shah stootte door. Hij sloeg aan
het rekenen en kwam tot de conclusie
dat hij een zeer winstgevende landelijke
krant zou kunnen maken, als hij niet ge
bonden zou zijn aan de talloze eisen van
de grafische bonden en als hij bijvoor
beeld de door die bonden steeds tegen
gehouden nieuwe technologie zou kun
nen gebruiken. Hij richtte een nieuwe
maatschappij op, News (UK), en had in
1985 bij verschillende financiers ruim 80
miljoen gulden weten los te peuteren
waarmee hij energiek aan de slag ging.
Hij is nu klaar: 500 man personeel (onder
wie 120 journalisten) staat klaar, de per
sen zijn er, de computers zijn er.
Shah is van plan Today te drukken op
vier persen in verschillende hoeken van
het land, persen die worden bediend
door personeel dat niet uit de grafische
hoek afkomstig is, maar lid is van de
bond van electriciens, de gematigde
EETPU. Die persen drukken de krant,
zoals die wordt gemaakt in een modern
kantoorgebouw in de Londense wijk
Pimlico. Dat gebouw is door Shah de af
gelopen maanden van boven tot onder
volgestouwd met de meest geavanceer
de apparatüur die er maar voorhanden
is.
Journalisten, werkend op Hastech Ma
gician computer-terminals, zullen zelf
hun kopij in de computer gaan invoeren.
Alleen dat is al een ongekend wapenfeit
binnen het raamwerk van de arbeidsver
houdingen bij Britse kranten, waar de
grafici dit altijd hebben weten tegen te
houden..
Today wordt verder opgemaakt op het
Brian MacArthur, hoofdredacteur van 'Today': "Britse lezers zijn de partijgebonden lijn van hun kranten spuugzat".
Op dinsdag 4 maart is het zo ver. Dan zal in Engeland onder de naam 'Today' een
spiksplinternieuwe krant verschijnen die vanwege z'n efficiënte opzet een
levensgrote bedreiging zal gaan worden voor de zeer winstgevende 'onderkant' van
de Britse krantenmarkt. En de immer lastige grafische bonden hebben - naar het zich
laat aanzien - het nakijken. Onze correspondent in Londen bericht over een kleine
aardverschuiving.
scherm. Dat wil zeggen: de opmaker kan
op een tv-schermpje bepalen hoe elke
pagina er gaat uitzien. Dit computer-zet
ten is de modernste en meest arbeidsbe
sparende manier van kranten maken die
er is. In de marge van dit produktiepro-
ces zijn er in Shah's krantengebouw nog
een paar opvallende snufjes te vinden.
Thuis
Zo staat er een apparaat dat heldere
kleurenfoto's van de tv kan maken (zon
der de bekende hinderlijke dwarsbalk),
maar de kroon wordt gespannen door
een computer die het mogelijk maakt
kleurenplaten tot in de kleinste details
op het scherm te retoucheren. In dit lui
lekkerland voor liefhebbers van de nieu
we technologie voelen journalisten zich
wonderwel thuis. Hoofdredacteur Brian
MacArthur, zelf afkomstig van The Ti
mes: "Op de 120 journalistenbanen kwa
men meer dan 1500 sollicitaties binnen."
Hij legt uit hoe Today er gaat uitzien:
"We gaan 'm zeven dagen per week uit
brengen, 44 pagina's door de week, 48 op
zaterdag, en 88 op zondag. Van de dag-
door Henk Dam
krant zullen 16 pagina's in vol-kleur wor
den gemaakt, 16 met steunkleur, en de
rest in zwart-wit".
"We mikken op een oplage van onge
veer 1,5 miljoen. Today zal een krant
worden die zich op het middengedeelte
van de markt richt, geen pulpkrant dus,
ook geen echte kwaliteitskrant, een
rechtstreekse concurrent van kranten
als de Daily Mail en de Daily Express".
Inhoudelijk is het grote verschil met
andere landelijke kranten, aldus MacAr
thur, het feit dat Today niet aan één be
paalde politieke partij gebonden z^l zijn.
"Marktonderzoek heeft uitgewezen dat
de Britse lezers de partijgebonden lijn
van hun kranten spuugzat zijn".
Het gezicht van de krant zal verder
worden bepaald door het uitbundige ge
bruik van kleur: in foto's, maar bijvoor
beeld ook bij grafieken die Today veel
vuldig wil brengen, en het weerbericht.
Om Shah te citeren: "Televisie, tijd
schriften, ja, het leven zelf is in kleur. De
krant kan daarbij niet achterblijven".
Tijdbom
Today is veel meer dan alleen een
nieuwe krant. Het is ook een tijdbom on
der Fleet Street, de befaamde kranten
straat in Londen die wel als verzamel
naam voor alle Britse landelijke kranten
geldt. Want de krantenbonzen zijn
bloednerveus geworden van Shah's on
derneming. Iedereen begrijpt dat Shah
(of iedere andere ondernemer) alle seg
menten van de markt kan inpikken, niet
alleen het middenstuk. Hij kan ook
goedkope kwaliteitskranten in kleur
gaan maken, en daarmee The Times,
The Guardian en de Daily Telegraph om
zeep helpen.
Of - en dat is waarschijnlijker - ie
mand zou zonder grafisch personeel,
goedkoop en in kleur op de uitermate
winstgevende onderkant van de kran
tenmarkt kunnen gaan werken, en daar
mee pulpkranten als The Sun, The Mir
ror en The Daily Star dooddrukken. En
dus wil iedereen nu aan de nieuwe tech
nologie, en daarmee impliciet van een
groot aantal grafici (zetters, drukkers,
opmakers) af. Om te beginnen zijn de
meeste krantenconcerns nu bezig
schoon schip te maken door uit Fleet
Street te vertrekken.
Wacht aangezegd
De gedachte hierachter is dat ze in een
nieuw gebouw rustig hun computers en
beeldschermpjes kunnen zetten, om dan
met de bonden te overleggen over de ge
wenste personeelssterkte. Een aantal
kranten heeft dat niet eens afgewacht.
Robert Maxwell, de flamboyante eige
naar van de linkse sensatiekrant The
Mirror, heeft de bonden laten weten dat
hij het ook met 2100 man minder kan.
De Express Group (Daily Express, Daily
Star) wil van de helft van z'n 6800 werk
nemers af.
The Daily Telegraph, The Financial Ti
mes en The Guardian hebben alle de
grafische bonden de vyacht aangezegd.
Die bonden, de NGA en Sogat '82, kun
nen niet veel meer doen dan vertragings
technieken toepassen en hopen dat het
allemaal voorbijgaat.
Maar het gaat niet voorbij. Vele dui
zenden Britse grafici zullen de komende
jaren op straat komen te staan, en ze zul
len daarbij allerminst op sympathie van
het grote pubhek kunnen rekenen. Want
de grafici hebben veel aan zichzelf te
wijten. Terwijl in vrijwel de hele Britse
industrie de 'no-nonsense' aanpak nu
wel heeft gezegevierd, zijn alleen in de
krantenbedrijven de archaïsche verhou
dingen waarbij allesbepalende bonden
hun regels dicteerden, blijven bestaan.
NGA en Sogat '82 hebben alle arbeids
besparende technieken van de laatste
twintig jaar weten tegen te houden. En
geland moet het enige beschaafde land
ter wereld zijn waar alle journalisten nog
hun kopij op velletjes met karbon ertus
sen uittikken, en het enige land waar de
kranteregeltjes nog eerst in lood worden
gegoten.
De overbemanning in Fleet Street is
legendarisch, en beloopt bij de verschil
lende kranten 50 tot 300 procent. Boven
dien komen op de loonlijsten fictieve
grafici voor die een salaris krijgen dat
over de echte werknemers wordt ver
deeld.
Een inkomen van een ton is voor grafi
ci in Fleet Street de norm, terwijl inko
mens van anderhalve ton met wat bij
werk (gemakkelijk aan te komen vanwe
ge de zondagskranten) haalbaar zijn. En
dat bij een gemiddelde werkweek van
krap vier dagen. Dat kon allemaal, om
dat alle macht aan de bonden was. Zij
beheersten het produktie- en distributie
apparaat, en hadden het stakingswapen
steeds vlijmscherp geslepen klaar lig
gen. Om theepauzes van vijf minuten
zijn kranten wekenlang niet versche-
Afgelopen
Dat is nu afgelopen. Tekenend voor de
nieuwe verhoudingen is de strijd die
momenteel gaande is tussen de grafi
sche bonden en News International, het
krantenimperium van de Australiër Ru
pert Murdoch waartoe onder meer The
Times, The Sun en The Sunday Times
horen. In 1981 begon Murdoch met de
bouw van een nieuwe krantenfabriek in
de Oost-Londense wijk Wapping. Hij
wilde daar een deel van zijn kranten
drukken, en toonde zich daarbij bereid
de oude lood-technologie te blijven ge
bruiken.
Wél eiste hij dat er in de nieuwe fa
briek een eind zou komen aan de be
staande overbemanning. Dat was voor
de bonden niet aanvaardbaar, en toen de
fabriek in 1983 klaar was, waren de on
derhandelingen nergens. "Jullie kunnen
Wapping beter dichtgooien. Daar zullen
nooit kranten worden gemaakt", dreig
den de bonden in die tijd.
Maar vorig jaar had Murdoch er ge
noeg van. Hij begon in het diepste ge
heim nieuwe technologie in zijn leeg
staande fabriek te installeren, en boven
dien electriciens op te leiden in de om
gang met de computers en persen. Mur
doch zette verder een eigen distributie
apparaat op poten, omringde z'n fabriek
met camera's, hoge hekken en rollen
prikkeldraad, en was enkele weken gele
den klaar voor de confrontatie.
Die confrontatie kwam toen de bon
den Murdochs eis een niet-stakingsover-
eenkomst te tekenen (die hem een vrij
brief zou hebben gegeven zoveel men
sen te ontslaan als hij maar nodig vindt),
verwieipen en een staking uitriepen.
Ogenblikkelijk verplaatste Murdoch de
produktie van al zijn kranten naar Wap
ping. Daar worden ze nu door de electri
ciens, 500 man in totaal, gemaakt. De
5500 grafici die in staking zijn gegaan,
zijn ontslagen, en komen er, in Mur
doch's woorden, "nooit, nooit meer in".
Niets doen
De bond van de electriciens, de EET
PU, trekt zich niets van de normale soli
dariteit tussen de vakbonden aan en
heeft er zelfs uitstoting uit de overkoe
pelende vakfederatie TUC voor over.
Ook de journalisten hebben zich het lot
van de grafici niet aangetrokken en
werken vrijwel allemaal gewoon door.
En dus denderen elke nacht Murdochs
vrachtwagens vol kranten uit de fabriek
in Wapping, langs de postende grafici.
Die kunnen niets doen. Nou ja, één van
hen reed onlangs met zijn auto tegen een
van de vrachtwagens aan. Daar had hij
zichzelf mee: ook een splinternieuwe
Mercedes kan niet tegen zo'n botsing...
Vietnamveteraan Mick Henry: "Ik fok spierballen".
Volgens zijn baas is hij slimmer
dan Bobby van Kuifje, sneller dan
een Greyhound, hij waakt beter
dan de 'Hound of the Baskerville',
hij heeft de vechtcapaciteiten van
Cassius Clay en de mensenliefde
van Albert Schweitzer. Hij werd in
1980 tweede op de
wereldkampioenschappen voor
rashonden te Dortmund. Zijn
naam luidt Ben, en hij is
woonachtig in de 'Keystone
Kennels' in het Friese Harkema.
Mick Henry (37), een uit Amerika
afkomstige Vietnamveteraan,
dweept met zijn fel omstreden Pit
Bull-terriërs. In zijn kennel fokt hij
nu al twee jaar met deze vechtjas
sen, ook wel de 'Poor man's race
horses' genaamd. „Gezond van lijf
en leden. Springt drie meter hoog, is
eerlijk, is echt. Wie wil nou niet zo'n
hond?".
De drassige oprijlaan ligt naast een
stuk weiland. Daarop kleine betonnen
bunkers. Door het geluid van de auto
schieten de honden één voor één uit hun
hokken. De kettingen staan strak ge
spannen. „Niets aan de hand", stelt Hen
ry gerust. „De Pit Bull-terriër moet altijd
vast. Een zondagmiddagje loslaten in
het Vondelpark kun je wel vergeten.
Maar ja, daar zijn het ook echte honden
voor".
De fokker zegt nog steeds in de rats
te zitten over reportages op de televisie
en in verschillende bladen die uit de
doeken doen bij wie Pit Bull-terriërs in
het algemeen geliefd zijn en vooral waar
om. In bossen, boerderijen en cafés zou
den streng verboden gevechten op leven
en dood met deze honden plaatsvinden.
Gokken met grof geld zou ermee ge
paard gaan. Maar ook liters drank. Kort
om: verzamelplaatsen van criminelen.
En nadat bekend werd dat politie en jus
titie stonden te trappelen om een eind te
maken aan dit uit Amerika overgewaai
de verschijnsel, zouden de grote jongens
naar het platteland zijn gevlucht. Ook
Henry koos, na een verblijf van driejaar
in Amsterdam, voor het platteland. Maar
volgens hem niet met de hete adem van
de rechterlijke macht in zijn nek: „Een
behoorlijke kennel in de stad is ondenk
baar".
De opbouwperiode van Keystone
Kennels is nu bijna achter de rug. En
daarmee is volgens de fokker de tijd rijp
om een eind te maken aan de hetze tegen
zijn terriërs. "Wat ik doe mag iedereen
weten. De gezondheidsdienst komt hier
regelmatig over de vloer en mijn dieren
arts vindt dat de voorzieningen voor de
honden beter zijn dan de wet voor
schrijft. Niets geheimzinnigs dus, niets
illegaal. Ik fok ongecultiveerde spierbal
len. En daarmee basta!".
Niet erkend
Pit Bull-terriërs zijn in Nederland niet
als rashond erkend. Maar dat is voor
Henry geen enkel bezwaar. Sterker nog,
hij hoopt dat ze dat nooit zullen worden.
Want meedoen aan tentoonstellingen
betekent volgens hem de dood in de pot
voor de Pit Buil. „Het zijn werkhonden,
wel als ras erkend door de American
Dog Breeders Association. De Spanjaar
den gebruikten al een soort Pit Bulls om
de Inca's ermee uit te moorden en Han
nibal voorzag ze van messen en zaaide er
paniek mee achter de vijandelijke li
nies".
De geschiedenis van de echte Pit Bull-
terriërs begint volgens Henry in de vori
ge eeuw: „Emigranten uit Ierland en
Schotland namen ze mee naar Amerika.
Alleen de sterkste bleven over. De selec
tie was even hard onder de honden als
onder de mensen. Deze pure werkhon
den uit Schotland en Ierland vermeng
den zich in de States, waar ook voor het
eerst gevechten met de Pit Bulls werden
georganiseerd. In Texas woont nog
steeds een fokker van het eerste uur. En
als ik een foto opstuur van een Pit Buil
die ik by hem heb gekocht, schrijft hij
terug: jullie Europeanen zijn veel te
goed voor deze honden". Met andere
woorden: alleen door overleving kweek
je volgens Henry spierballen. "Ik loop
nooit met een melkfles naar een pasge
boren nest".
Gevechten tussen Pit Bulls worden
volgens hem nog altijd in Amerika ge
houden en garanderen de kwaliteit van
de hond: „Hoe meer gevechten een hond
heeft gewonnen, hoe duurder zijn sper
ma. Want die hond is er om gebruikt te
worden en niet voor de sier. Wanneer
een hond namelijk in de mode komt,
wordt 'ie door alleen op geld beluste fok
kers en handelaren verkracht. Kopers
vallen op puppies en kijken vaak niet
naar kwaliteit. Selectie is er dan ook niet
meer bij. En dat terwijl je zwakke hon
den hoort af te maken. Handelaren vra
gen echter niet aan een gezinnetje dat
een hond komt kopen, of die moet kun
nen worden afgericht, maar welke kleur
die moet hebben".
Klantenkring
Het resultaat van dergelijke praktij
ken is duidelijk, meent Henry: „Negen
van de tien bouviers kruipen immers on
der het matras als er vuurwerk wordt af
gestoken. En die moeten dan politie
werk doen?! Daarom bind ik de stryd
aan met rotweilers, bouviers, herders en
noem maar op. Mijn honden vechten tot
het bittere eind, laten niets van hun vij
and over. Dat hebben hun voorvaderen
wel aangetoond in de Vietnam-oorlog.
Ik geef daarom maar liefst anderhalfjaar
garantie op karakter, doorzettingsver
mogen, bouw en intelligentie". En dat
voor een prys van achthonderd tot twee
duizend gulden.
De vraag naar zulke honden blykt
groot. Henry over zyn bonte klanten
kring: "Ik verkoop ze aan bouwvakkers,
tandartsen, maar ook aan homo's die ze
aanschaffen om zich te beschermen te
gen agressieve belagers. En dat helpt.
Hoor je ooit nog wat over potenram
mers? Of de klant z'n hond wil laten
meedoen aan gevechten of niet, daar be
moei ik me niet mee. Ik verkoop alleen
kwaliteit. Laatst nog aan een man die
aan de rand van Johannesburg in Zuid-
Afrika woont. Die wilde speciaal een Pit
Buil voor de nacht in zijn slaapkamer
hebben om, zoals hij dat noemde, onge
wenste kaffers te pakken. Nou sta ik to
taal niet achter de apartheidspolitiek
maar nogmaals, wat iemand met zijn
hond doet is zijn zaak. Als ze er maar
mee werken. Een Pit Buil jaag je in de
vernieling door 'm geen aandacht te ge
ven en hem geen mogelijkheid te geven
z!n energie kwijt te raken".
Tredmolen
De Nederlandse markt is volgens Hen
ry de laatste vijf jaar overstroomd met
naar schatting vijfduizend Pit Bull-ter
riërs. Toch voldoet slechts vijf procent
daarvan aan de eisen, zo stelt de fokker
resoluut. De rest is volgens hem troep:
„En dat zie je zo. Laat ze maar werken".
Henry heeft daarvoor verschillende in
strumenten, waaronder een tredmolen:
„Mijn dierenarts vindt die molen de uit
vinding van de eeuw. Ik ga me straks
maar eens aanmelden bij een damesclub
hier in de buurt. Als de dikkerds daar
willen afvallen, bind ik ze vast aan die
molen. Aan de andere kant een valse
bouvier en hollen maar".
Het uiteindelijke ideaal heeft hij zich
al voor ogen gesteld: „Hopelijk kom ik
over vijftien jaar met een Friese Bull-ter
riër op de markt, gefokt in Harkema, m
de Keystone Kennels".
GERT-JAN VERHOOG
