De dagschotel: een culinaire tophit
Vol verwachting klopt het Bhagwanhart
Eten onder een tientje vindt gretig aftrek in Leiden
ZATERDAG 15 FEBRUARI 1986
Eten voor een habbekrats. In de jaren vijftig gebeurde dat bij Ruteck's, later bij de
Chinees, en toen die uit de gunst raakte viel er een gat. Totdat de restaurateur van de
jaren tachtig een nieuw klantenlokkertje tevoorschijn toverde: de dagschotel.
Stamppot boerenkool met worst, rijst met goulash of een leuk opgemaakte
macaronischotel. De variaties lijken grenzeloos voor een snelle, maagvullende hap
onder een tientje. Bart Jungmann ondervroeg een aantal ingewijden over het succes
van deze culinaire tophit.
door Bart Jungmann
"Daar ga je toch niet zelf voor ko
ken"? André van der Plas stelt de
vraag en in zijn intonatie ligt het
ontkennend antwoord al besloten.
Van der Plas, één van de eigenaars
van eetcafé Schürmann Esser,
heeft zojuist alle voordelen van de
dagschotel heeft opgesomd: geen
inkopen doen, niet zelf koken en
niet afwassen.
Die dagelijkse tredmolen lijkt steeds
minder vanzelfsprekend te worden. Wie
heeft daar nog zin in nu eetcafés en in
middels ook restaurants op groeiende
schaal gerechten serveren voor minder
dan een tientje? Vooral in Leiden is de
dagschotel stilaan een begrip geworden.
Zeker tien horeca-gelegenheden in de
stad bieden zo'n goedkope maaltijd en
hun aantal groeit als kool.
Vorige maand veranderde een Chi
nees restaurant aan de Breestraat in een
eetcafé. Hetgeen typerend mag heten:
de Chinees was immers lange tijd het
haast spreekwoordelijke en best betaal
bare alternatief voor wie het fornuis
meed.
De Oude Harmonie, zoals het eetcafé
naar een vroeger hotel/restaurant in dat
pand is vernoemd, krijgt binnenkort al
weer een nieuwe concurrent. Volgende
week zal Jan Blonk, eigenaar van restau
rant Charousko, in de Nieuwstraat een
eetcafé beginnen.
Veteraan
"Even snel wat goeds eten voor een la
ge prijs", is de definitie die Hans van der
Bijl aan de dagschotel geeft.-In zijn Huis
De Bijlen aan de Morsstraat wordt sinds
november 1982 zo'n éénbordsmaaltijd
opgediend. "Je had in die tijd maar een
paar zaken waar dat gebeurde", herin
nert hij zich. "De Hooykist aan de Hooi
gracht en De Bruine Boon op de Sta
tionsweg".
Het laatst genoemde etablissement gaf
er de brui aan en daarom betrad Van der
Bijl deze markt iets eerder dan aanvan
kelijk in zijn bedoeling lag (overigens:
De Bruine Boon is alweer terug aan het
dagschotelfront). Hij was daarmee één
van de eersten in Leiden. "Elders had je
het al. Vooral in Amsterdam natuurlijk".
Van der Bijl had een aanloopje van een
half jaar nodig, maar is nu best te spre
ken over de belangstelling voor zijn dag
schotel.
De Hooykist is de veteraan in dit ge
zelschap. In februari 1980 kwam de eer
ste dagschotel uit de keuken aan de
Hooigracht. "Naar voorbeelden in Gro
ningen en Utrecht", zegt Hans
Linschooten van Hocuram. Deze firma,
eigendom van Leo Kamphues, heeft be
halve De Hooykist ook onder meer Le
Forestier, De Gapende Eter en Pardoeza
onder haar beheer. De eerste twee zijn
restaurants, de laatste is sinds septem
ber 1984 ook eetcafé.
De dubbelfunctie die in dat woord ligt
besloten komt er niet uit, zo is de erva
ring van Hocuram. "Het is of eten of een
café", zegt Linschooten. Bij De Hooykist
draaide dat al snel uit op het eerste en
later strandden ook pogingen om Par
doeza met live-muziek ruim na etenstijd
levendig te houden. De eters zochten
hun vertier elders, ondanks de lokroep
van allerlei jazzgroepjes.
Bij De Bijlen ligt dat toch anders. Daar
is het ook later op de avond een drukke
bedoening. Is De Bijlen nu een café of
een restaurant? "Een brasserie", luidt
het franstalige antwoord van Van der
Bijl. Brasserie, een bekend begrip in
Frankrijk, wil oorspronkelijk zeggen:
een aan een brouwerij verbonden lokaal
waar ook maaltijden worden geserveerd.
Zo staan in De Bijlen behalve de dag
schotel nog een paar andere gerechten
op de kaart en dat geldt voor eigenlijk
alle eetcafés.
Toverdoos
Een beetje slimme uitbater zou zijn
goedkope schotels dus beperkt kunnen
houden en zijn klant onder het motto 'op
is op' een duurdere maaltijd serveren.
Rob Kreeft en André van der Plas
(Schürmann Esser) wijzen die sugges
tie met kracht van de hand. "We zullen
heus niet weinig inkopen om daar ver
volgens een slaatje uit te slaan. Trou
wens, onze duurste schotel is vijftien
gulden. Echt duur uit ben je dus toch
niet bij ons".
Als hij het publiek voor de dagschotel
moet definiëren, komt Van der Bijl tot
het volgende filosofietje: "Het is een uit
komst voor mensen die geen zin hebben
om te koken, geen trek hebben in een
snackbar of een broodje shoarma en die
vaak 's avonds nog wat te doen hebben.
Uitgaan of nog moeten werken".
Wil van den Dop, eigenaresse van De
Grote Beer aan de Rembrandtstraat, for
muleert het iets anders: "Wij proberen
iets te maken alsof je lekker kookt voor
iemand anders. Er zijn bij ons verschil
lende koks die voor weinig geld iets in
gewikkelds maken".
Dat doen die koks in het ongetwijfeld
kleinste keukentje van alle eetcafés.
"Net een toverdoos", zo omschrijft ze de
ruimte van anderhalf bij drie meter. Ook
de klandizie kan niet al te grote vormen
aannemen in De Grote Beer. Met dertig
mensen zit het zaakje flink vol. Maar er
bestaan plannen om de beer daadwerke
lijk groot te maken, want met een aantal
universiteitsgebouwen en het LAK-
theater in de directe nabijheid is de be
langstelling groot genoeg.
Bij De Grote Beer dient een bedrag
van 9,75 voor een dagschotel te worden
betaald. Daarmee zit Van den Dop zelfs
nog aan de hoge kant. Ter vergelijking:
Pardoeza 9,50, Oude Harmonie 8,50,
Hooykist ƒ8,75 en De Bijlen ƒ9,00.
"Goedkoper kan ook niet", zegt Hans
van der Bijl over zijn eettarief. "Als je
tenminste vindt dat je kwaliteit goed
moet blijven en je niet in een varkens
vleescyclus terecht wilt komen. Sterker
nog: negen gulden is krap voor een goe
de schotel".
Geen stuiver
Volgens die redenering zou de dag
schotel bij Schürmann Esser dus on
der de maat zijn. Daar komt hij namelijk
al voor het luttele bedrag van 6,50 op
tafel. Daarmee is dit café - de schilder
achtige naam is ontleend aan een piano
handelaar die eerder in dit pand aan de
Hogewoerd was gevestigd - samen met
eetcafé De Illegale (Hooigracht) het
goedkoopste.
Uiteraard ontkennen Van der Plas
Kreeft dat hun schotel ondermaats is.
HAHLAPJ.
Pt CAYENNE fop
Wc pEpgK MAffef
D" 1bui.ET DE Tjfm
Vr BaTATou.1 CIf
2QTER
8 FEBRI
Dl TWEE St
Geen inkopen doen, niet zelf koken en niet afwassen.
Van der Plas: "Toen we hier begonnen
kostte een dagschotel 9,50, maar daar
verdienden we geen stuiver op. Dat liep
niet. Dus zijn we in januari vorig jaar
overgegaan op een prijs van 6,50".
En toch een goede schotel? Kreeft:
"Ja, omdat wij behoorlijke hoeveelhe
den inkopen. En hoe groter je input, hoe
groter de korting die je krijgt".
Al na een paar weken ging de omzet
met sprongen omhoog. Van der Plas:
"Logisch ook, want wat kost de mensa
tegenwoordig? Daar ben je toch al gauw
vijfeneenhalve piek kwijt. Eén gulden
meer en je hebt bediening en gezellig
heid".
Met andere woorden: het eetcafé is
een concurrent geworden van de mensa,
de plek waar behalve de armlastige stu
dent ook de gehaaste eter dan wel de
leek op kookgebied terecht kan? "Nee",
spreekt chef-kok Jos Uitendaal uit erva
ring. Hij kan het niet met cijfers aanto
nen, maar zijn indruk is: "Er is bij ons
zeker geen sprake van een terugloop.
Het publiek van de mensa consolideert
zich volgens mfj juist. We hebben een ta
melijk vaste klantenkring".
En dat is een ander publiek dan dat
van de eetcafés? "Ik denk dat de mensen
daar meer voor de afwisseling naartoe
gaan. De ene keer zelf koken, de ander
keer naar de mensa en dan weer naar
zo'n eetcafé".
De ervaringen bij de eetcafés zelf spre
ken dat tegen. Vrijwel iedereen rept van
een vast publiek. Van der Plas: "Veel
mensen komen bij ons zo'n drie of vier
keer in de week". Linschooten bevestigt
dat met de aantekening: "In De Hooy
kist komen vooral jonge mensen en in
Pardoeza meer oudere mensen en ook
wel gezinnen". Van den Dop: "Een paar
maanden lang komen ze vier of dagen in
de week en dan zie je ze weer een tijd
lang niet".
Jong publiek
Pikken de eetcafés dan misschien uit
de ruif van die restaurants waar het vol
gens traditie goedkoop eten is? Nee, ook
hier louter ontkenningen. Mevrouw
Bernsen van het gelijknamige restau
rant aan de Breestraat: "Wat bij die eet
cafés komt is een jong publiek. Bij ons
in het toch een slagje ouder".
Ook De Engelenbak, een restaurant
aan de Lange Mare, serveert maaltijden
voor een iets ouder publiek. Vooral de
laatste tijd is de gemiddelde leefijd van
de klandizie iets omhoog gegaan. "Ik
heb inderdaad het gevoel dat jongere
mensen meer naar een eetcafé gaan en
dat er bij ons, laat ik zeggen, dertigers
komen. En ook steeds meer gezinnen.
Wel zo aardig eigenlijk", vindt Wilma
Aenmeij. "Ik denk vanwege de sfeer die
bij ons toch wel iets anders is". Zij ver
moedt dat haar eetgelegenheid een soort
tussenstop is tussen het eetcafé en het
meer sjieke restaurant.
De Wijze Kater, restaurant aan de Kai-
serstraat, zal dan net zo'n tussenstop
moeten zijn. De goedkoopste maaltijd
kost hier 14,25 en dat vereist inderdaad
een wat ruimere beurs. Concurrentie
van eetcafés zegt eigenaar Willem van
Buuren niet te hebben. "We zijn hier nu
zo'n tien jaar bezig en ik bemerk wel een
lichte teruggang, maar echt niet zodanig
dat ik in tranen uitbarst. En ik denk bo
vendien dat dat een meer algemeen
beeld is en niets met eetcafés te maken
heeft". Van Buuren zegt een eigen klan
tenkring te hebben die hem trouw een
paar keer per week bezoekt. "Sommigen
zie je zelfs dagelijks".
De variaties zijn er evenzovéle als de luimen van de kok. (foto-» Loek zuyderduin»
Ook een organisatie als Tafeltje Dek
Je, in dit verband overigens meer een
randverschijnsel, heeft tot op heden wei
nig gemerkt van de invasie van eetcafés.
Een woordvoerster: "Wij organiseren
open tafels bij bejaardentehuizen. Dat is
voor mensen die zelf niet kunnen koken.
Maar dat zijn toch eigenlijk allemaal zelf
ook ouderen. Jongere mensen zouden
dat zelf ook niet willen, eten in een be
jaardentehuis".
Niet bijten
Over concurrentie gesproken: hebben
de duurdere restaurants last van het eet
café? Daarover kan bij Hocuram, met
zijn breed georiënteerde markt, het best
worden geoordeeld. Linschooten: "Nee,
dat bijt elkaar in het geheel niet. Dat is
ook een ander publiek. Eten in Le Fores
tier en zeker in de Gapende Eter is toch
meer een uitje. Ik zou haast zeggen: een
culinaire belevenis. Stel, je zit in het café
en je besluit ergens een hapje te gaan
eten. Dan ga je niet naar een duur restau
rant. Dat zijn dingen die je van tevoren
besluit".
Hans van der Bijl heeft er de meest
treffende formulering voor: "Dit is een
stukje markt dat door de restaurants is
verwaarloosd en we zijn zeker geen con
currentie voor ze". Van der Plas: "Ik
sprak onlangs de eigenaar van het Indo
nesisch restaurant Surakarta. Die ser
veert ook goedkope gerechten, maar hij
heeft gemerkt dat de mensen daarvoor
toch ergens anders naartoe gaan. Hij
vond dat wel fijn, want daardoor kwa
men er tafels vrij".
Is er wat dat betreft weinig vrees voor
een tanende omzet, wel dreigt zo langza
merhand een onderlinge concurrenties-
tijd tussen de eetcafés. Zijn er inmiddels
niet te veel? Nee, antwoorden de daar
over aangesproken eigenaars uit eigen
ervaring. Anja Pohlman bijvoorbeeld
denkt dat er nog best ruimte is voor De
Harmonie. "We zijn pas een paar weken
bezig en het loopt toch al aardig. Het
hangt er ook van af hoe je het aanpakt".
Hoe bedoelt ze dat? "Nou, de aankleding
van de zaak, en bij de één krijg je meer
dan bij de ander".
Dat ze De Harmonie bij de eerste cate
gorie indeelt, zal duidelijk zijn. En die
opmerking maakt evenzeer duidelijk dat
onder eetcafés de strijd om de klant in
volle gang is. Een onlangs gedane sug
gestie om alle menu's in de krant te pu
bliceren, lijkt daarom weinig kans te
hebben. Hans van der Bijl zegt er wel
voor te voelen, maar het tweetal van
Schürmann Esser is niet zo enthou
siast. "Het loopt nu goed bij ons. Als er
zo'n regeling komt, heb je kans dat de
klanten zeggen: ik ga het toch eens er
gens anders proberen". En dat hebben
Kreeft en Van der Plas liever niet
Aanloopje
Met dat soort problemen hebben ze el
ders in de regio (nog) niet te kampen. In
Alphen aan de Rijn bijvoorbeeld is Que-
relle één van de weinige restaurants
waar de dagschotel wordt geserveerd.
Twee dagschotels zelfs. Harrie Legius:
"Eén is vegetarisch en de ander is bui
tenlands. Dat kan variëren van Belgisch
tot Mexicaans. We doen dat sinds de
opening, augustus 1984. Dat heeft wel
een aanloopje nodig gehad en aanvanke
lijk was het café veel belangrijker. Maar
nu hebben we toch een redelijk vast pu
bliek".
In Katwijk is de dagschotel van onder
een tientje zelfs nog een geheel onbe
kend begrip. Althans bij eigenaar Dal-
huisen van hotel Riche die wel een dag
menu zegt te serveren. De geldingsduur
van dat menu beperkt zich echter tot de
zomer en er wordt eigenlijk alleen door
toeristen gebruik van gemaakt.
Dat is dus weer een heel ander ver
haal.
De eerste hindernis is door de
bewoners van Stad Rajneesh
Neo-Sannyas Commune met succes
genomen: buitenlandse zaken zal
Bhagwan Shree Rajneesh voor een
bezoek aan Nederland geen
inreisvisum weigeren. Niet dat ze
daar nou zo benauwd voor waren
in die Amsterdamse
Bhagwan-gemeenschap, maar je
weet maar nooit.
Van West-Duitsland bijvoorbeeld, mag
de 54-jarige goeroe niet binnenkomen.
Stad Régneesh heeft het ministerie in
Den Haag gerustgesteld.- „Wij staan ga
rant voor zijn verblijfskosten. Niemand
hoeft bang te zijn dat Bhagwan gaat aan
kloppen bij de sociale dienst".
Nu nog een dak boven het hoofd van
de door astma, hernia en de Amerikaan
se justitie geplaagde Grote Leermeester.
Sinds bekend werd dat Bhagwan op het
programma van zijn wereldreis ook Ne
derland heeft staan, stromen de aanbie
dingen binnen. Zoals: een landgoed in
Wassenaar dat vier miljoen moet kosten,
een villa te Putten waarvoor een mihoen
gevraagd is en een partij optrekjes waar
van de bescheidenheid gecompenseerd
wordt door een natuurrijke omgeving,
welke voorwaarde de aandachtige ma
kelaar en particulier bij het lezen van de
berichten niet is ontgaan.
Hoe dan ook: bedragen met vele nul
len, want de Nederlandse koopman
blijkt goed wakker geworden toen
Bhagwans privésecretaresse Ma Anand
Sheela eind vorig jaar een huishoud
boekje open deed. „Ze denken: daar
moeten we zijn. Bij die sannyasins zit
poen", zegt Swami Prem Sanatan. Hij is
de woordvoerder van Stad Rajneesh in
Amsterdam, een commune van 150 san
nyasins (volgelingen) die de komst van
Bhagwan gaat voorbereiden. Keuze in
panden genoeg, maar nog niet wat er ge
zocht wordt.
De commune wil namelijk niet kopen
maar huren, waarbij voor de periode van
een maand gedacht wordt aan een ver
goeding van vijfduizend gulden, maar
dat mogen er ook zes zijn. Gevraagd: een
accommodatie voor 16 personen (met
Bhagwan reizen 15 begeleiders mee), ge
legen in een gebied met droge, schone
lucht, bij voorkeur met marmeren vloe
ren (de sekteleider is allergisch voor
stofdeeltjes van vloerbedekking), waar
borgen ten aanzien van privacy (gaarne
schuttingomheining), ruimte voor het
houden van lezingen (hoe groter, hoe lie
ver).
Verrukking
De voorwaarden zijn aangedragen
door Bhagwans nieuwe Sheela, Ma
Prem Hasya, en onlangs door de Am
sterdamse communeleden Swami Deva
Kuteer en Ma Deva Vimal persoonlijk in
ontvangst genomen aan de voet van de
Himalaya. Daar is Bhagwan begin dit
jaar neergestreken met de woorden: „Ik
ben blij om in het geboorteland van
Boeddha te zijn. Een andere Boeddha is
gekomen om dit land van Boeddha zijn
respect te betuigen. Jullie (de verzamel
de sannyasins;-red.) zijn Boeddha mis
gelopen, zorg datje my niet misloopt".
Hij betrok het luxe hotel Oberoi, even
buiten de Nepalese hoofdstad Kathman-
doe, waar Kuteer en Vimal tot in opper
ste staat van verrukking raakten toen ze
door de receptionist een kamer kregen
toegewezen op dezelfde verdieping waar
Bhagwan woont; de vierde. Op het jaar
lijkse zomerfestival in Oregon zaten er
altijd zo'n 20.000 sannyasins tussen hun
en hem. En nu maar vijf deuren. Kuteer:
„Vijf deuren... oh, wat was ie dichtbij".
Toen ze in Oberoi te weten kwamen
dat Kuteer viool speelt, vroegen ze hem
op te treden voor Bhagwan, wat hij
staande op het bordes van het hotel
heeft gedaan. Een muzikale ode met een
bijzondere betekenis. Als homofiel is
Kuteer nog niet zo lang geleden behoor
lijk om de oren gemept door „De Ver
lichte", die eerder al de paus, moeder
Theresa, de bijbel en het Christendom in
de ban had gedaan.
Aids en homofielen; Bhagwan haalde
stevig uit. „Eerst was ik diep geschokt",
zegt Kuteer, „maar dat is over. Ik heb
beseft dat Bhagwan ons weer eens wak
ker wilde schudden, zijn grote kracht.
Mochten mijn homofiele gevoelens ver
dwijnen: te gek. Mochten ze blijven: ook
te gek. Ik heb vroeger gemerkt dat ik
ook van vrouwen kan houden. Echt, het
is easy. Héél easy".
De reis naar Nepal werd door Swami
Deva Kuteer en Ma Deva Vimal onder-
op verzoek van de Amsterdamse
Die was uit het evenwicht
aan het raken door gemis aan contact
met het Amerikaanse thuisfront; met
Rcüneeshpuram dus. Sinds Ma Anand
Sheela, achterna gezeten door de Ameri
kaanse justitie, naar Europa vluchtte en
Bhagwan via het gevang over de grens
van de Verenigde Staten werd gestuurd,
gaat het stroef tussen de Amsterdamse
commune en de staf daarginds.
Toen Rajneeshpuram in de staat Ore-
gon nog het bolwerk was. onderhield de
gemeenschap aan het Cornelis Troost-
Êlein dagelijks telefonisch contact.
aarnaast kwam er alle ochtenden een
nieuwe videocassette binnen vanuit de
States; een opname van een lezing waar
van Bhagwan er twee per dag en
steeds met nieuwe thema's houdt. Die
inspiratiebron begon uit te drogen door
gebrekkige communicatie.
Woordvoerder Swami Prem Sanatan:
„We hebben Kuteer en Vimal dus uitge
zonden om die band weer aan te halen.
En om ons, door de verhalen die ze zou
den meebrengen, te voorzien van nieu
we kracht. Je zou kunnen zeggen dat ze
een accu-functie hadden. Kuteer en Vi
mal waren onze batterijen, die opgela
den terugkwamen om hun energie aan
ons door te geven".
Wat heeft Kuteer en Vimal, behalve de
prijs van een hotelkamer (350 gulden per
nacht; voor Bhagwan maal 15), getroffen
in het oord aan de voet van de Hima
laya? Kuteer: „Het serene dat Bhagwan
uitstraalt. Hij heeft iets héél sereens.
Heel vriendelijk. En zo zorgzaam als hij
loopt...".
Héél warm
Wat verder opviel: het cordon van met
mitrailleurs bewapende lijfwachten is er
niet meer. In Amsterdam denken ze te
weten hoe dat zit. „De lijfwachten... Dat
kwam van Sheela. Die was paranoia. Dat
weten we nu. Toen niet". Geen Ujfwach-
ten dus, maar wel: een privé-arts, een se
cretaresse, een kok, administratief per
soneel en technici die Bhagwans teksten
in woord, beeld en geschrift vastleggen.
Een groep van 15 getrouwen, meer niet.
In de ochtenduren houdt Bhagwan
een lezing van twee uur voor ze in zijn
kamer-en-suite, 's avonds daalt hij af
naar de ballroomzaal voor wat heet „the
public talk". Eén keer per dag slechts
begeeft de vroegere hoogleraar in de fi
losofie, die 15 jaar geleden zijn rijk
stichtte, zich buiten de deur. Vimal:
„Klokslag half vijf gaat hij naar buiten
voor een wandeling van een halfuur. Hij
loopt dan door een enorm gazon voor
het hotel, waar steeds een paar honderd
mensen langs de paden staan die hem
toeklappen. Dan kijkt hij iédereen aan.
Héél warm".
Voor de kosten van het bezoek gaat de
hele Nederlandse Bhagwan-gemeen
schap opdraaien. De begroting is nog
niet gemaakt, maar voorlopig wordt uit
gegaan van 15.000 tot 20.000 gulden per
week. Bij zijn bezoek aan Kathmandoe
kwam Kuteer, in zijn confrontatie met
de Hotel Oberoi-prijzen, aan het dubbe
le. Maar intussen is vastgesteld dat het
ook goed kan zijn als er geen vijf sterren
op de gevel staan. Swami Prem Sanatan,
de woordvoerder: „Er wonen zo'n 4000
sannyasins in Nederland. Ik denk niet
dat het voor hen een probleem is om een
paar honderd gulden te storten. Als ze
naar Nepal moeten, zijn ze duurder uit".
Hoe lang het bezoek gaat duren, is on
bekend. Uitgegaan wordt van drie we
ken tot een maand. Veertien dagen zou
lang genoeg zijn, ware het niet dat reke
ning gehouden dient te worden met een
toeloop vanuit West-Duitsland, waar
Bhagwan door de regering wordt ge
weerd. Evenmin staat het jaargetijde
vast. Met het oog op de gezondheid van
de leermeester lijkt de lente de Amster
damse werkgroep zeer geschikt; voorlo
pig daarom april of mei.
Het programma? Sanatan: „Dat zal erg
overzichtelijk zijn, denk ik. Uitgangs
punt is contact met Bhagwan door het
bijwonen van zijn lezingen. Een kwestie
dus van op de plaats waar we hem on
derbrengen een schema maken. In be
ginsel speelt alles zich in dezelfde omge
ving af'. In elk geval wil de Amsterdam
se commune er een sober bezoek van
maken. Geen uiterlijk vertoon, geen gro
te drukte. Sanatan: „Als het wat dat be
treft uit de hand loopt, zal het komen
door de belangstelling van de pers en de
nieuwsgierigheid van het publiek. Dat
zou kunnen. We merken nu al dat er gro
te interesse is".
Niet bang voor dorpsoproer, daar waar
Bhagwan wordt ondergebracht9 „Niet
bang", zegt Sanatan. „We hebben inder
tijd die affaire gehad in Barlo (daar sta
ken bewoners op 9 januari '82 uit protest
de brand in een pand dat de commune
wilde aankopen - red.) maar volgens mij
zijn de Nederlanders intussen belangrijk
positiever geworden ten opzichte van
onze beweging. Vroeger had Bhagwan
het image van seksgoeroe; dat is er
denk ik uit".
Aan voorbereidend werk geen gebrek,
daar in Amsterdam, maar is het wel zé
ker dat Hij komt? „Eh... neen, dat is niet
zeker". Toch opgewekt, de sannyasin ei
gen, aan de slag. Sanatan: „Bij Bhagwan
weetje het nooit. Zó verwacht je hem en
zó blijkt h(j in Japan te zitten. Heel im
pulsief hoor. Heerlijk impulsief'.
Vimal: „Ik heb het al gezegd: een man
vol verrassingen. Voor ons staat het voor
99 procent vast dat hij komt, maar dat
ene procentje... dat kan juist de verras
sing zijn".
De verrasing dus dat hij niet komt?
Ja, de verrasing dus dat hij niet komt".
PETER HEERKFVS
