Voor Paul Kluwer heeft Bhagwan afgedaan
Landelijk Pastoraal Overleg geen parlement
'Ik schat de schade op ruim een ton'
Ondanks andere opzet 'Roermond' niet naar Noordwij kerhout
ZATERDAG 15 FEBRUARI 1986
GEESTELIJK LEVEN
PAGINA 11
DEVENTER (GPD) - Grote gaten gapen in het magazijn
van uitgeverij Ankh-Hermes. Twintigduizend Bhagwan-
boeken (elf titels) zijn verbannen naar De Slegte. Daar lig
gen ze te koop voor een prik, voor wie ze nog wil hebben.
Voor Paul Kluwer heeft Bhagwan Shree Rajneesj afge
daan. „Hij is hoog gestegen, maar heel diep gevallen", zegt
hij nu. „Na die uitspraken, waarin hij met Jezus en moeder
Theresa de vloer aanveegde en Hitier omhoog stak, voelde
ik mij diep gekwetst. Ik had al die boeken in de papiermo
len kunnen stoppen. Maar dat doe je alleen als je erg boos
bent. Verkopen aan De Slegte was een elegantere oplos
sing".
Maar Paul Kluwer was wel boos.
Dat lijkt wat te zeggen. De zeer lan
ge, baardige uitgever straalt een
warme goedmoedigheid uit. Een
sfeer die is terug te vinden in de
gerieflijke kantoren met de duizen
den boeken. „Het is een financiële
strop. Ik schat de schade op ruim
een ton. Maar ik distantieer mij van
hem, omdat ik in geen geval de in
druk wil wekken dat ik met zijn
uitspraken instem".
Mea Kortenhorst, de latere Ma
Prem Arup, secretaresse van de
Bhagwan, had Paul Kluwer op
hem attent gemaakt. „Bij haar heb
ik nog een cursus gedaan over en-
lightment intensive. Zij was al naar
Poona geweest en heel enthousiast
teruggekomen. Later kreeg ik ook
nog van een journaliste van de
Nieuwe Linie positieve informatie.
Een inspirerende nieuwe stro
ming. Dat komt van alle kanten op
je af. Dat wordt zo dwingend, datje
je haast verplicht voelt om iets van
die man uit te geven".
„Dat eerste boek 'Tantra' heeft
een derde druk gehaald. Het liep
nog steeds goed. Het opende de
ogen. Bhagwan had zeker wat te
lachend kon je mediteren, ook in
het dagelijks leven".
„Twee jaar geleden echter zei ik
al tegen Amrita (Jan Foudraine),
dat een groot deel van de Bhag-
wan-boeken zo langzaam ging, dat
het commercieel niet interessant
meer was. Toen Bhagwan een jaar
geleden weer ging spreken en met
zulke negatieve uitspraken in de
publiciteit kwam, was het voor mij
afgelopen. Je kunt het verdedigen
door te zeggen: misschien wil hij
de mensen wakker schudden,
maar daar waren zijn stellingen
toch te negatief voor. Toen nam ik
het besluit om zijn boeken weg te
doen".
„En dan te bedenken, dat ik eens
erg nieuwsgierig ben geweest om
Bhagwan persoonlijk te ontmoe
ten. Maar ik was altijd beducht om
zelf sannyasin te worden en in het
oranje met een mala om mijn nek
rond te stappen. Als uitgever wil ik
zo breed mogelijk georiënteerd
blijven en niet het etiket van een of
andere beweging opgeplakt krij
gen".
Mystiek
Paul Kluwer kreeg de mystiek
met de paplepel naar binnen.
„Mijn vader begon al in de jaren
twintig met boeken van inayat
Khan, ir. Blok, de Bhagawas Gita
en andere oosterse klassieken uit
te geven. In zijn studententijd was
hij met theosofen en soefi's in aan
raking gekomen. In 1949 wilde hij
'Magiërs en zieners' van Maurice
Magre uitgeven. Dat gaf ruzie bin
nen de uitgeverij. Toen heeft mijn
vader gezegd: dan doe ik het onder
mijn eigen naam, N. Kluwer. Toen
is ook het vignet Ankh-teken ont
staan. Zijn initialen NK zitten in de
Paul Kluwer
....Grotere
geestelijke
vrijheid....
(foto GPD)
Ankh, en Hermes is de bode der
goden. Ikzelf werd in 1963 direc
teur, maar ik werkte al veel langer
bij het Kluwer-concern, waar ik me
bezig hield met technische boeken.
Toch lag mijn hart bij de mystiek".
„Ik denk dat het mijn opdracht is
om juist dat soort boeken uit te ge
ven. Ik heb het idee dat we naar
een steeds grotere spirituele open
heid toegroeien. Daar wil ik zoveel
mogelijk materiaal voor aandragen
en op de breedst mogelijke voet".
„Je ziet ook een verschuiving op
treden. In de jaren zestig was men
geïnteresseerd in de traditionele
godsdiensten. Langzamerhand zijn
de zogenaamde doe-boeken popu
lairder geworden, op allerlei ge
bied: geneeskunst, mystiek, spiri
tualiteit, meditatie, yoga".
„In die tijd hebben we ook de
stroming Von Daniken gehad met
zijn 'Waren de goden kosmonau
ten', dat in 1969 verscheen. Er trad
toen een doorbraak in het denken
op. die parallel liep met de lance
ring van de Apollo 11. Men wilde
uitbreken vanaf de beperkende
aarde. Men stelde zich vragen of
andere planeten bewoond zijn.
Doordat alle kranten over ruimte
vaart schreven en er van de NASA
weinig stof kwam, ging men ook
over Von Daniken schrijven. Kort
daarna kwamen ook mijn eerste
Ufo-boeken. Het kwam op je toe
als uitgever".
Idealist
"De waarde van dit soort stro
mingen is, dat het denken wordt
geprikkeld en verruimd. We gaan
ons kleine wereldje wat relatiever
zien. Von Daniken is later heel ma
terialistisch geworden. Zijn boek
'Verschijningen' heb ik niet meer
willen uitgeven, omdat hij over pa
rapsychologie ging schrijven waar
hij geen verstand van had. Maar al
dit soort boeken heeft aanzet gege
ven tot geestverruiming. Je pro
beert iets bij te dragen tot een leef
baarder wereld. Dat is verweven
met je eigen instelling. Je bent niet
alleen maar zakenman, je bent ook
idealist".
„Je ontmoet veel mensen die dat
ook zijn. Per jaar komen hier twee
honderd manuscripten binnen.
Tachtig procent wordt daarvan af
gewezen. We hebben beperkte mo
gelijkheden. Ik kan vijftig boeken
per jaar uitgeven. Dat moet goed
en eerlijk verdeeld worden. Vaak
krijgen we tips. We bezoeken de
Buchmesse, de Bookfair, snuffelen
in buitenlandse catalogi. Agenten
bieden boeken aan in mijn genre.
In Nederland hebben we een aan
tal vaste relaties, zoals Paul van
Dijk, Pieter Langedijk en Jaap
Huibers, die ook wel in opdracht
schrijven. We kunnen niet alles uit
geven wat wij willen. Maar we
doen het zo verantwoord moge
lijk".
„Bestsellers komen bij ons prak
tisch niet voor. Behalve Von Dani
ken heb je een aantal boeken, die
verscheidene drukken van 3000 tot
5000 exemplaren per jaar halen.
'De zin van het ziek zijn' is aan zijn
vierde druk toe. Dat is een goedlo
pend boek. De mensen willen ach
ter het ziek-zijn kijken".
Reacties
„Reacties van lezers krijgen we
niet zoveel. Alleen auteurs als Lan
gedijk, Huibers en Moolenburgh
krijgen reacties. Vooral dokter
Moolenburgh heeft met zijn boek
over engelen veel teweeg gebracht.
Er is een doorlopende stroom van
reacties van mensen, die nu met
hun eigen ervaringen ergens heen
kunnen. Ze worden serieus geno
men".
„Als uitgever heb je het idee, dat
je mensen helpt om naar grotere
geestelijke vrijheid toe te groeien.
Daarom ben ik een groot bewonde
raar van Krisha-murti. Hij is voor
mij een van de grootste figuren van
deze tijd en zelfs uit de hele we
reldgeschiedenis".
Na vier jaar wordt de draad van
het Landelijk Pastoraal Overleg
binnen de Rooms-Katholieke Kerk
van Nederland weer opgepakt.
Van 21 tot en met 23 februari spre
ken de deelnemers in Nóordwijker-
hout over de liturgische kant van
het algemene gespreksonderwerp:
geloofsverdieping in deze tTjd. Dan
komt de vraag aan de orde of gelo
vigen in de hedendaagse liturgie
hun geloof zodanig kunnen bele
ven, dat ze daarin worden ver
sterkt. Of ervaren zij juist een twee
spalt tussen hun eigen geloof en le
vensgevoel en de manier waarop
dat in de kerk vierend en biddend
tot uitdrukking wordt gebracht.
Het Landelijk Pastoraal Overleg
is tot nu toe drie keer bijeen ge
weest. Toen de derde zitting in
1982 ten einde was, werd het voor
lopig afgesloten. Nog steeds vin
den de bisschoppen van Roer
mond deze vorm van overleg niet
nodig. Dus zal er uit Roermond in
Noord wij kerhout straks niemand
aanwezig zijn.
"Daarmee is het landelijke ka
rakter van het LPO niet aangetast,
al blijft het jammer dat van de ze
ven bisdommen er één niet van de
partij is", zei secretaris drs. G.
Kaandorp in een gesprek met Leo
Fijen van het Informatiebulletin,
een uitgave van de afdeling pers en
publiciteit van het secretariaat van
het Rooms-Katholiek Kerkgenoot
schap in Nederland. Toch komen
er wel Limburgers naar LPO-4.
Maar dat zijn dan vertegenwoordi
gers van nationale rooms-katholie-
ke instellingen. Representanten
van het bisdom zijn daar niet bij.
Geen mandaat
In tegenstelling tot vroeger is er
geen mandaat gegeven voor een
bepaalde periode. Men spreekt dan
ook niet meer van 'leden' van het
LPO maar van 'deelnemers'.
Kaandorp: "Voorheen werd er
een lichaam gecreëerd met een zit
tingsduur van bijvoorbeeld vier
jaar. Nü zeggen we: het lijkt ons
goed dat de bisschoppen zich over
dit onderwerp verstaan met een re
presentatieve vertegenwoordiging
van de geloofsgemeenschap. En de
bisschoppen nodigen daartoe dan
een aantal mensen uit. Dat is een
duidelijk verschil met vroeger".
Toén werden via de pastorale ra
den bisdommelijke delegaties ge
formeerd. Daarnaast hadden bis
schoppen het recht om 25 leden
aan te wijzen. Bovendien zijn naast
de pastorale raden nu allerlei natio
nale rooms-katholieke organisaties
en kerkelijke instellingen erbij be
trokken. De kring van afgevaardig
den is dus groter geworden, hoe
wel deze mensen geen afgevaardig
de zijn in dien zin dat ze een op
dracht hebben van welke club dan
ook. Ze zullen aanwezig zijn op
persoonlijke titel. Wel is gepro
beerd, hun een 'natuurlijke achter
ban' te geven.
Kaandorp: "Een voorbeeld. Als
we de katholieke vrouwenbewe
ging vragen te bemiddelen bij het
aanwijzen van een deelnemer die
weet heeft van wat er in die bewe
ging leeft, dan vermoeden we daar
mee de representativiteit van het
LPO omhoog te halen. Temeer om
dat we die deelnemer hebben ge
vraagd, de groepering inhoudelijk
te betrekken bij de voorbereiding
op de komende zitting".
Omdat opzet en structuur van
het LPO zijn gewijzigd, spreekt se
cretaris Kaandorp liever niet van
LPO-4. "Vermeden moet woren,
dat het een permanente zaak zou
zijn. Het is gewoon LPO. Sinds het
pastoraal concilie is het in de kerk
provincie goedgevonden om op re
gelmatige tijdstippen met verte
genwoordigers van de geloofsge
meenschap te overleggen. Overleg
tussen de uiteindelijke verant
woordelijken voor het beleid, de
bisschoppen, en een representatie
ve afvaardiging van de hele ge
loofsgemeenschap".
Misverstanden
LPO en Rome hebben nogal
eens tegenover elkaar gestaan.
Kaandorp: "Het heeft in Rome
altijd een beetje de sfeer opgeroe
pen alsof het een soort parlement
zou zijn dat de regering - in casu de
bisschoppen - zou controleren. De
vrees was, dat de verantwoorde
lijkheid voor de geloofsgemeen
schap zou worden verstoord. Die
vrees werd natuurlijk versterkt
doordat er op de opeenvolgende
LPO's wel eens incidenten voor
kwamen. Er zijn niet altijd even
welgevallige dingen gezegd. Ze
wekten in Rome de indruk dat
men de bisschoppen de wet wilde
voorschrijven, wat uiteraard niet
kan en wat ook nooit de bedoeling
is geweest".
Uit het overleg tussen Rome en
de bisschoppen over voortzetting
van het LPO is dan ook de wens
naar voren gekomen, dat ook in de
statuten dit soort misverstanden
zou worden vermeden.
De kring van afgevaardigden is
niet alleen groter, maar ook anders
verdeeld. Niet meer per bisdom.
"De delegaties gingen altijd in
hun eigen bisdom het LPO uitste
kend voorbereiden. Niets op tegen,
maar het betekende wel, dat ze
heel duidelijk op een bepaald
spoor zaten als ze in Noordwijker-
hout kwamen. En dan moesten we
in een paar dagen die zeven sporen
op één zien te krijgen. Dat gaf bij
vrijwel iedereen hetzelfde gevoel:
niet dat men iets won, maar dat
men iets was komen inleveren".
De leiding van het LPO stelt zich
voor, dat straks zoveel mogelijk
over de aan de orde zijnde zaken
zélf, dus inhoudelijk, wordt ge
sproken en dat zo weinig mogelijk
tijd wordt besteed aan formele za
ken zoals het redigeren van conclu
sies, amendementen en procedu
res voor stemmingen. De zitting zal
dan ook niet eindigen in definitie
ve conclusies. Secretaris Kaan
dorp: "Je kunt niet met honderd
mensen een tekst schrijven. Je
kunt wel met honderd mensen van
gedachten wisselen".
Op zaterdag 22 februari is het
LPO bijeen in kleine groepen. De
resultaten van die gesprekken wor
den de volgende dag, zondag 23 fe
bruari, in een voltallige vergade
ring gerapporteerd. Het is aan de
plenaire vergadering zelf om uit te
maken hoe de eindtekst tot stand
komt.
Het kan zijn dat men tot concrete
aanbevelingen komt naar de bis
schoppen toe of naar andere ver
antwoordelijken op het gebied van
de liturgie. Het is ook mogelijk dat
de vergadering een verslag maakt
en de bisschoppen vraagt daarop
te reageren. Zo is het ook gegaan
met het onderwerp 'catechese'.
Kaandorp kan zich voorstellen,
dat dit LPO resulteert in een we
zenlijke bezinning op de taal die
mensen spreken en die in de kerk
wordt gesproken. Hij hoopt ook,
dat via dit LPO vraag en aanbod op
het gebied van liturgie bij elkaar
komen. "Met die ervaring - sluiten
ze wel of niet op elkaar aan? - kun
nen zowel de mensen aan de basis
als aan de top hun voordeel doen".
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Jansen, 11.45 studentenekklesia; Mare-
kerk 10 ds. Klein Kranenburg, Ter Aar,
5 ds. A. J. de Jong; Maranathak. (L.
Morsweg) 10 ds. Koolstra; oecumeni
sche geloofsgemeenschap De Regen
boog (Merenwijk) 9.30 en 11.15 drs. v.
Casteren en pastoor v. Well; Bethle-
hemk. (Driftstr.) 10 ds. Pannekoek; Be-
(Burggravenl.) 10 ds. Schouten; Waalse
kerk (tijdelijk Rapenburg 6) 10.30 ds.
Ribs; jeugdkapel Vredeskerk 10; jeugd-
kapel Bevrijdingskerk 10. Wijk 'Ste
venshof zie na geref. kerk. Acad. Zie
kenhuis 9 rk. dienst, 10.15 ds. v. Bei-
num. Diakonessenhuis elke zat. 10.30
rk. dienst, morgen 10.30 ds. v. Achter
berg. Endegeest zie Oegstgeest. Geref.
Kerk Vredeskerk zie herv. gem.; Petrak.
(Surinamestr.) 10 ds. G. W. Rijksen, Sas-
senheim, 10.30 dovendienst, hr. P. C.
v.d. Bos; Oude Vest 10 ds. Veenstra;
Maranathak. zie herv. gem.; Bevrij-
dingsk. zie herv. gem.; bejaardenhuis
Groenhoven 10 ds. W. Baas, S.heim; Me
renwijk zie herv. gem. Wijk Stevenshof,
gebouwtje 'Dijkhof (Rijndijk) kand.
mevr. K J. Mak. Geref. K. Vrijg. (He-
rengr.) 10 en 5 ds. Houtman. Chr. Geref.
K. (Steenschuur) 10 en 5 ds. Den Hertog.
Geref. Gem. (N. Rijn) 10 en 4.30 ds.
Boogaard. Geref. Gem. in Ned. (Bethl-
.kerk Driftstr.) 11.30 en 5.30. Evang.-
Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.) 10.15 hr. J.
K. Schendelaar, Den Helder. Doopsgez.-
Remonstr. Gem. (Lokhorstk. Pieters-
kerkstr.) 10.30 hr. J. van Huizen, Dor
drecht. Baptistengem. (O. Rijn 3) 10 ds.
Bosveld, 6.30 evangelisatiedienst, hr. C.
Helderop, A.dam, mmv eigen zangkoor.
Evang. Gemeenschap (Middelstegr. 3)
10 evang. Dikkes, 4.30 avondmaal.
Evang. gem. Merenwijk ('De Harlekijn',
Regenboogpad 2) 11. Zendingswerk
Middernachtsroep (Zoeterw.singel 21) 5
nam. Evangeliecentrum-Pinksterbew.
J. Maasbach-Wereldzending (aula
Noachstr. 2) 10 evang. Zijlstra, wo. 8
evang. Zijlstra (Zijlsingel 2), vr. 8 jeugd
dienst (Zijlsingel 2). Pinkstergem. (O.
Vest 13) 10 hr. J. Eikerbout. Leger des
Heils (hoek Vestestr./Groenesteeg) 10
en 7.
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30
en 4, wo. 8. Zevendedag-adventisten
(Ontmoetingskerk Voorschoten) elke
zat. 9.45 bijbelstudie, 10.45 predik
dienst. Christelijke Wetenschap
(Steensch. 6) 10.30. 'De Christenge
meenschap' (Beweging tot religieuze
vernieuwing) zat. 22 maart 9,45 voorm.
mensenwijdingsdienst (in oud-kath.
kerk Zoeterw singel). Kerk van J. Chr.
v.d. Heiligen der L. Dagen (Brahmsl.)
9.30, 10.30 en 11.20 Oud-Kath. K. (Zoe
terw.singel) 10. Rooms-Kath. K. Haag-
weg zat. 7. zo. 9 en 10.45; Herensingel
zat. 7, zo. 9.30 en 11; Rijndijk (Leiden-
V.schoten) zat. 7. zo. 9.30 en 11.30;
Steenschuur zat. 7, zo. 8.30, 10, 11.30, 6
en 7 (lof); Boshuizerkade zat. 7. zo. 9.30
en 11Lammenschansweg zat. 7, zo. 9 en
10.30; Haarl.straat zat. 7, zo. 9.30, 10.45
en 12.15; Merenwijk zie herv. gem.; H.
Rijndijk (zie Zoeterwoude). Raad van
Kerken: elke di.av. 7-7.30 oecum. avond
gebed in oud-kath. k. Zoeterw.singel.
ABBENES: Herv. Gem. 9.30 ds. Berg-
AARLANDERVEEN: Herv Gem. 10
ds. v. Driel, 7 ds. Taselaar, Alphen. Ge
ref. Kerk 10 ds. De Jong, Woerden, 6.30
ds. Korteweg, Haarlem. Chr. Geref.
Kerk 9.30 ds. v. Beek, 4 ds. Korving, bei
den Veenendaal. Rk Kerk zat. 7, zo.
10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 10 kand. Rietveld, Woer
den, 5 ds. v. Driel, Aarlanderveen;
Kruiskerk 10 dr. Zwanenburg, Ede; Op-
standingskerk 10 dr. v. Vliet, 6.30 ds.
Moll, opendeurdienst; G. Herderkerk 10
ds. Nieuwenhuis, jeugddienst, 6.30 ds.
Verheul; De Bron 9.15 ds. Moll, 10.15 ds.
Verheul, 6.30 ds. Mulder; Ashram (Mars
diep) 10 ds. Mulder; Driehoorne 7 nam.
ds. Van Dok, ha; Oudshoornse kerk 10
ds. Ter Bals; Sionskerk (Meteoorlaan)
9.30 ds. Ouwendijk, 6.30 ds. Eijsenga,
Zwammerdam. Geref. Kerk Mar.kerk 10
ds. Wilschut, 6.30 ds. Klijnsma, Zoeter-
meer; Salv.kerk 10 ds. Boer, 6.30 ds. Wil
schut. Geref. K. Vrijg. (aula chr. techn.
school) 9.30 dienst, 6.30 ds. Mouissie.
Ned. Geref. Kerk (school Willemstr.)
9.30 ds. M. de Jong, 4.30 br. Knol. Chr.
Geref. Kerk 9.30 en 4.30 en wo. 7.30 ds.
v.d. Meij. Oud-Geref. Gem. (Hooftstr.
240) 9.30 en 4. Bapt.gem. (Molenwerfstr.
1) 10 en 6.30 ds. Koekkoek. Bapt.gem.
Noord (school Kalkovenw. 62) 10 hr. Te
Hennepe, 6.30 hr. Stavleu. Volle-evang-
.gem. ('De Ark', Pr. Hendrikstr. 54) 10
hr. Bronsveld. Pinkstergem. (school Ba-
testein 16) 10. Leger des H. (Zonneweg
3) 10 en 7. Remonstr. Kring (Van Man-
dersloostr. 36) geen dienst. Rk Kerk:
Bonifaciusk. zat. 7, zo. 9.45 en 11.30;
Piusk. zat. 7, zo. 9 en 10.30; De Bron zat.
De gereformeerde kerk in Aarlanderveen.
7, z
i 11.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 ds. J.
Boer, 6.30 ds. v. Eijk, Gouda. Geref./
Herv. Gem. (dorpshuis 'De Tas') 10.30
ds. Pettinga, Zoetermeer. Geref. Gem.
9.30 en 6 hr. G. van Aalst, Nieuw-Beijer-
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 prof. dr. v.d. Beek, Valkenburg,
6.30 ds. Droogers, Werkendam; Salv
.kerk 10 ds. v.d. Hoef. 6.30 ds. Cirkel,
Woudenberg; Bethl.kerk 10 ds. Vlas
blom, Boskoop, 6.30 ds. Smit, Hilver
sum. Geref. Kerk 10 ds. v.d. Berg, 6.30
ds. Elderman. Geref. Gem. (Stationsweg
17) 10 en 6.30 leesdienst. Evang.-Luth.
Gem. 10.30 ds. Hirsch, Gouda.
9.30 ds. v.d. Pol. Geref. Kerk 9.30 ds. v. 't
Hoff, 5 ds. Buikema. Chr. Geref. Kerk
9.30 en 5 prof. dr. Oosterhoff. Geref.
Gem. 9.30 leesdienst, 3.30 ds. Rietdijk,
19 febr. 7.30 hr. G. J. van Aalst.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30
kand. Van Dis, Wassenaar, 6.30 ds. v.
Achterberg, Leiden, jeugddienst. Geref.
Kerk 10 en 5 ds. Huisman, ha. Rk Kerk:
dorp zat. 7, zo. 9.30 en 11.30; Anker zat.
7. zo. 8.45 en 11.15; Rijndijk zat. 7, zo. 10.
HILLEGOM: Herv. Gem. 10 ds. Kris
pijn, jeugddienst. Geref. Kerk ('Hoek
steen') 10 ds. Tiersma, Santpoort, 5 ds.
Rothfusz. Chr. Geref. Kerk 10 en 5 ds. J.
de Jong, Veenendaal, ha. Rk Kerk:
Mart. zat. 7, zo. 9.30 en 11; Jozefk. zat. 7,
zo. 10 en 11.30.
HOOGMADE: Herv. Gem. 10 kand.
mevr. C. Rog-Pronk, Schcveningen. Rk
Kerk zat. 7. zo. 10.
8 en 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Dorpsk. 10 kand. Spaans, 6 ds.
Aarents, opendeurdienst; Ontm.kerk 10
kand. Verweij, Leiden, 6.30 kand.
Spaans. Herv. Gem. 'De Rank' (P.
Groen-college) zie Katwijk aan Zee. Ge
ref. Kerk 10 ds. Kersten, 5 ds. v. Bree-
voort. Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. Hovius, 6 ds. Sjollema; O.
Kerk 10 ds. v. Roon, 6 ds. Hovius; Ich-
thusk. 10 ds. Driebergen, 5 ds. v. Slie-
dregt; Pniëlk. 9.30 ds. De Jong, 6 ds.
Teygeler, Scheveningen; aula Beste-
vaer-mavo (Rijnsoever) 10 ds. Schuur
man; Overduin 2.15 ds. v.d. Beid. Herv.
Gem. 'De Rank' (aula P. Groen-college
Pr. Frederikdreef 15) 10 prof. dr. v. Gen
nep, Leiden. Geref. Kerk Vr.kerk 9.30
ds. v. Breevoort, 5 ds. Koster; Triumfa-
tork. 9.30 ds. Koster, 5 ds. Kersten,
jeugddienst. Geref. K. Vrijg. 9.30 en 5.30
ds. Heida. Ned. Geref. K. 11 ds. v.d. Heu
vel, Hellevoetsluis, 7 ds. De Lange (in
Vredeskerk). Chr. Geref. K. 10 en 5 ds.
Slagboom. Vrije Chr. Geref. Gem. (Uni-
zaal) 10 en 5 ds. v.d. Belt. Geref. Gem.
(Remisestr.) 10 en 5. Geref. Gem. in Ned.
(Louwestr.) 10 en 5. Volle-evang.gem.
(Voorstr. 48) 9.45. Onafh. baptistengem.
(Ambachtsweg 2) 10 br. H. Bakker. He-
verlee.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. 10 ds. Cnossen. Delft, 7 ds. Hassef-
ras, Maasdijk. Geref. Kerk 10 ds. Elgers-
ma, Noordwijk, 7 zie herv. gemeente.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref.
Kerk Dorpsk. 10 mevr. ds. Westera, 5
dienst in teken van zending en wereld-
diakonaat, mmv Moluks koor uit Moor
drecht; Hoofdstr. 10 ds. Knorth; Schep-
pingsk. 9 en 10.30 ds. Stegeman. Ley-
thenrode 10 ds. De Leeuw. Elis.zieken
huis 9.30 hoogmis, 10.45 ds. Brommet.
Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.) 10 hr. J. de
Vries. Rk Kerk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 hr.
Goedhart, zie geref. kerk. Geref. Kerk
9.30 ds. v.d. Kooi. 7 kand. v. Wallinga,
L.dorp, gez. jeugddienst. Rk Kerk zat. 7,
zo. 7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds. 't
Hooft, 7 ds. De Gelder; Pauluskerk 10
ds. De Gelder, ha. Geref. Kerk 10 ds. v.d.
Woude, Wassenaar, 5 hr. Wamelink,
Noordwijk. Geref. K. Vrijg. 9.30 en 4.30
ds. Oosterhuis, Schildwolde. Ned. Ge
ref. Kerk (Salvatori) 10 leesdienst, 5 ds.
Vos. Chr. Geref. Kerk 10 en 4.30 ds. v.
Dijken. Geref. Gem. 10 en 4 leesdienst.
Evangeliegemeente (Ooievaarstr. 27a)
9.45 hr. K. Pot. Rk Kerk: Agathakerk
zat. 7, zo. 10 en 11.30; Poelpolder zat. 7.
zo. 9 en 11.30; Mariakerk zat. 7, zo. 9.30
en 11; Engelbew. zat. 7, zo. 9.30 en 11.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 en 6.30
ds. Wegerif, ha. Geref. Kerk 10.30 oecu
menische dienst, 5 avondgebed. Chr.
Geref. Kerk 9.30 dienst, 2.15 ds. De
Romph. Remonstr. Gem. 10.30 oecum.
dienst in geref. kerk, 2.30 bevestiging en
intrede ds. Friederich als deeltijd-predi
kant. Evang. gem. (Kruispunt. Kenne-
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 en 6.30
ds. De Graaff. Geref. Kerk 9.30 kand. v.
Wallinga, L.dorp, 7 ds. v.d. Linden, Zoe
termeer. Rk Kerk zat. 7, zo. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Markus, Broek op Langendijk, 7 ds. Ro
mein. R.dam. Geref. Kerk 9.30 ds. Wijn
gaarden, 4.30 ds. Rang. Chr. Geref. Kerk
9.30 ds. Visser, 4.30 ds. Peels, Zoeter
meer. Rk Kerk zat. 7. zo. 10.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 en 7 ds.
Geuze. Geref. Kerk (W. Verlaat) 10 en 7
ds. Schouten, Kockengen.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Grote of St.
Jeroensk. (Binnen) 10 ds. v.d. Lee, ha, 5
ds. v. Slooten. Putten; Hoofdstr. (Zee)
10 ds. v.d. Meij, Noordw.hout, 5 ds. v.
Bruggen. Wassenaar, ha; Sole Mio 9 ds.
v.d. Lee; De Rank (Golfbaan) 10 kand.
Kuijt. Zie ook geref. kerk. Geref. Kerk
Buurtkerk (Hoofdstr.) 10 ds. Kuiper, ha;
Vinkenl. (Binnen) 10 hr. S. v.d. Land.
Wassenaar, 7 ds. Kuiper; Stichtingskerk
11 hr. M. de Ridder, S.heim. Ned. Prot.
Bond (aula O.Zeew.) 10.30 ds. Koek, Lei
den. Volle-Evang.gcm. (Ruiterstr. 8) 7
NOORDWIJKERHOUT. Dorpsk. 10 ds.
v. t Hof. Rk Kerk Victork. zat. 7, zo. 9.30
en 11; Jozefk. zat. 7, zo. 9 en 10.30; De
Zilk zat. 7. zo. 10 en 11.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of
Will.kerk 10 ds. C. A. ter Linden; Pau
luskerk 10 ds. Da Costa, oecumenische
dienst; Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30
dr. Sperna Weiland, R.dam, 7 ds. Da
Costa. vesper. Geref. Kerk 10 dr. v.d.
Zwaan. Geref. Kerk Vrijg. (aula Dr.
Schilderschool) 8.30 kand. Scheringa,
4.30 dienst. Ned. Geref. Kerk (Gem.cen
trum) 8.45 en 4 (ha) ds. de Lange. Van
Wijckerslooth 4 hr. W. J. Schot. Ende
geest 10 ds. Friederich. Volle-evangelie-
gem. (Gem.centrum) 4. Rk Kerk Will-
.kerk zat. 7, zo. 9 en 10.30.
i. 8.30 en
OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 ds. Hammer. Rijsen-
hout. Geref. K. 9.30 en 5 kand. G. Lub
bers, Adam Remonstr. Gem. geen
dienst. Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo.'9 en 11; Petrus-B.
zat. 7. zo. 9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. 9 30
kand. Th. v. Leeuwen, 7 ds. v. Soest, bei
den R.dam. Chr. Geref. K. 9.30 lees
dienst, 2.15 ds. Bouw.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentius-
kerk 9.30 ds. Snel, 5 ds. Wagter; Bethel-
kerk 9.30 ds. Wagter. Geref. Kerk Petra-
kerk 9 30 ds. Cziria, 5 ds. Ribberink;
Imm.kerk 9 en 10.30 ds. Smaling, 5 ds.
Cziria; Mar.kerk 9.30 ds. Ribberink, 5
ds. Snel. Geref. Kerk Vrijg. 10 en 5.15 ds.
Grutter. Chr. Geref. K. 9 30 en 5 ds. v.
Sorge. Evang. Christengem. (aula mavo)
10 br. H. Mostert, Zoetermeer. Rk Kerk
zo. 10.30.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9 en 10 30
ds. Germans, 7 ds. Baas. Geref. Kerk 10
ds. Oegcma, 7 zie herv. gemeente. Chr.
Geref. K. 10 en 5 ds. Slofstra. Ned. Prot.
Bond (Jul.laan 17) geen dienst. Rk Kerk
zat. 7. zo. 9.30 en 11.
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 ds. Stam,
ha, 6.30 ds. Driebergen. Katwijk aan
Zee, ha. Geref. Kerk 9.30 ds. Taselaar,
6.30 ds. Nieuwenhuis, beiden Alphen.
Rk Kerk Aardam zat. 7, zo. 9 en 12; kerk
Langeraar zat. 7. zo. 9.30 en 11.30.
VALKENBURG: Herv Gem. 10 ds.
Vermeulen, 6.30 ds. Klein Kranenburg,
Ter Aar. Geref. Kerk 9.30 hr. M. de Rid-
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. v.d. Schoot, ha, 7 ds. De
Zeeuw; De Ontmoeting (Noordhofland)
10 dr. Vlijm, ha. Hulp en Heil (Schaken-
bosch) 10 dr. Verheule. Herv. evang. op
geref. grondslag (Lucas-college. Beeth-
laan) 9.30 ds. Biesbroek, Ede. 4.30 ds. G.
H. van Kooten. Geref. Kerk 10 ds. De
Zeeuw, ha. Geref. K. Vrijg. (Bachlaan)
10.15 en 4.30 ds. Boxman. Aulagemeen
schap Noordhofland 10.30 gebeds
dienst. Rk Kerk Laur.kerk zat. 7. zo.
11.30; M. Godskerk. zat 7, zo. 10. Kerk
van Engeland (British school in The Ne
therlands. J. v. Hooflaan 3) 10.15 angli
caanse dienst.
WADDINXVEEN. Herv Gem Brugk.
9.30 ds. Goossen, 5 ds. Maasland; Hoek
steen 9.30 ds. Schipaanboord, Everdin-
gen, 3 ds. Roetman. aangepaste dienst,
6.30 ds. Goudriaan, Apeldoorn; Bethelk.
9.30 ds. Kunz, Dordrecht. 5 ds. Dekker,
R.dam; Imm.kerk 10 ds. De Moor. 5 ds.
v. Bart. Geref. Kerk Kruisk. 10 ds. Hulst,
5 ds. De Moor; Ontm.kerk 10 ds. Bon-
gers. Remonstr. Gem. 10 hr. M. Trom-
pot, Gouda.
WARMOND: Herv. Gem. 10 ds. Blom,
O.geest. Rk Kerk zat. 7. zo. 8.30, 10 en
11.30.
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk. 10
ds. v. Swigchum. Leiden, 4.30 ds. Geluk,
Woerden, Kievietk. 10 dr. v. Bruggen;
Messiask. 10 ds. v. Waasbergen; Dorps
centrum 9.30 ds. Wolters, Amcide. Ge
ref. Kerk Zijllaan 10 prof. dr. Veenhof,
A.dam, 5 ds. v.d. Veen, Rijswijk; Zuid
(Bloemcamplaan) 10 ds. v.d, Bom, Den
Haag. Ned. Prot. Bond (Kerkdam) 10.30
ds. Jonkers. Den Haag.
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9 30 kand.
R. de Koning Gans, Bergschenhoek.
2.30 ds. Koelewijn. afscheid. Geref.
Kerk 9 30 ds. Aalders, 6.30 ds v.d. Berg,
Bodegraven, jeugddienst. Ned. Prot.
Bond (De Wijk) 10.30 dr. Meijering,
O.geest. Rk Kerk z
10.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem 9 30 en 7
hr. J. de Haan Geref. Kerk 9.30 hr. L.
Broek, O.geest, 7 ds. Dronkert, Gouda.
ZOETERWOUDE: Herv Gem 10 ds.
Wolthaus. Rk Kerk St. Jan zat. 7.30, zo.
9.30; Chr. Dienaark. zat. 7. zo. 10; Meer-
burgkerk H. Rijndijk zat. 7, zo. 10 en
11.30
