Kritiek in VS op
Marcos neemt toe
'Turks regime blijft martelen'
Medewerker Aquino vermoord
Politie Z.-Afrika valt
huis vol kinderen aan
Twaalf jaar cel voor
kapitein van 'Salem'
'Heieen Passtoors psychisch gestoord
VRIJDAG 14 FEBRUARI 1986
BUITENLAND
PAGINA 7
WASHINGTON/MANILLA (AP/Rtr./AFP/UPI/DPA) - De Verenigde Staten moeten hun
neutraliteit ten opzichte van de verkiezingen in de Filippijnen opgeven, omdat er bewij
zen zijn waaruit blijkt dat president Ferdinand Marcos bereid is 'de verkiezingen te
stelen'. Dat heeft heeft de vooraanstaande Democratische senator Sam Nunn gisteren in
een brief aan president Reagan geschreven.
Nunn voert in het schrijven aan dat
als Marcos erin slaagt de verkiezin
gen dank zij fraude te winnen, 'dit
een ramp zal zijn voor de Ameri
kaanse belangen in het gebied
BONN (AP) - De Filippijnse
positieleidster Corazon Aquino
bassade in Bonn heeft gisteren be- een grotere groep sympathisanten
kendgemaakt, dat ambassadeur
Ramon del Rosario onverwacht
zijn ontslag heeft ingediend. De
de Stille Oceaan'. 'Het volk heeft Westduitse televisie berichtte dat niet
Marcos duurde een half i
werd geleverd met houten stokken
stenen. De oproerpolitie greep
zich tegen hem gekeerd', aldus
Nunn over Marcos. 'Hij heeft zijn
rechtmatigheid als leider verloren'.
Van Republikeinse zijde ver
klaarde gisteren de leider van de
meerderheid in de Senaat, Bob Do
le, dat de Verenigde Staten, gezien
de 'onduidelijke situatie' die het
gevolg is van de verkiezingsstrijd, der
moeten overwegen hun militaire
bases uit de Filippijnen te halen
Dole kondigde
hij dit heeft gedaan uit protest te- dingen verricht,
gen president Marcos, die volgens
Del Rosario 'de volkswil aan zijn
laars lapt'. Marcos verklaarde
eerder dat hij de naar fraude rie
kende verkiezingen had gewon-
r werden geen aanhou-
j de geruchtenstroom sprake
was, maar een woordvoerder van
het episcopaat zei dat het aan de
dat hij het individuele bisschoppen zou wor-
Amerikaanse ministerie van defen- den overgelaten om aan zo'n actie
een onderzoek wil laten instel- goedkeuring te geven.
len naar de haalbaarheid en de kos- De bisschoppenconferentie ging JJÜÜmpü tiSÏ?oJimdnrt
niet zover de reeerine van nre stemmen, tegen Salvador Laurel,
Marcos ligt voor
President Marcos heeft intussen
een comfortabele meerderheid vol
gens de telling van de parlementa
riërs. Hij heeft op het ogenblik
6.403.785 stemmen, 53,4 procent
van het totaal, tegen 5.584.581, of
46,6 procent, voor mevrouw Aqui-
Wat het vice-presidentschap be
treft - Arturo Tolentino, de tweede
van Marcos, heeft 6.135.997
eventuele verhuizing net niet zover de regering van pre-
van de Amerikaanse marine-
luchtmachtfaciliteiten uit de Filip
pijnen.
sident Marcos onwettig te
maar zei dat "een regering die
langs frauduleuze weg macht aan-
V.d. Broek ontmoet 'Pik' Botha
Aquino meedoet,
5.411.312.
Zelfs schildpadden lijken aan de JERUZALEM (UPI/DPA) - De arts van Anatoli Sjtsjaranski heeft gisteren
3-katholieke bisschop- vaardt of behoudt, geen moreel
penconferentie van de Filippijnen fundament heeft".
heeft vandaag de verkiezingen
vorige week eveneens 'frauduleus'
Voor het parlementsgebouw
Manilla, waar afgevaardigden de
genoemd en opgeroepen tot 'ge- uitgebrachte stemmen aan hét tel-
•weldloze strijd
Verklaring
wordt weliswaar niets gezegd
een campagne van burgerlijke
len zijn, gingen rivaliserende groe-
de bisschoppen pen van mensen met elkaar op de
vuist. Twaalf van hen liepen
wondingen op. Het gevecht tussen
gehoorzaamheid, waarvan al eer- het honderdtal aanhangers
ATHENE - Dimitris Georgoulis, 1980 tot zinken gebracht in de zich
de 48-jarige kapitein van de super- daar bevindende 4500 meter diepe JPfï
tanker Salem, die zes jaar geleden trog, om alle sporen uit te
verkiezingen van vorige week te
hebben meegedaan. Een woord
voerder van Corazon Aquino ver
telde dat op de Schildpadeilanden
in het zuiden van de Filippijnen
maar 588 geregistreerde kiezers
waren, maar dat was bekendge
maakt dat 1.125 bewoners voor
president Marcos hadden gestemd.
"De rest zijn waarschijnlijk schild
padden geweest", zei hij.
Gisteren werd een vooraanstaan
de medewerker aan de verkie
zingscampagne van Corazon Aqui
no door vier gemaskerde mannen
om het leven gebracht. Volgens
medewerkers van Aquino werd de
43-jarige Arsenio Cainglet, Aqui
no's campagneleider in Tarlac,
doodgeschoten toen hij 's ochtends
zijn woning verliet. Zijn zoon
wordt sinds de aanslag vermist.
Mevrouw Aquino was op het mo
de aanslag op weg i
voor de kust van Senegal tot r
ken werd gebracht, is gisteren door ringsgeld op te strijken.
i rechtbank in Piraeus veroor- Tot hun verbazing en opluchting
-in one a wen uii ic wi»cn voor een andere cam- _.r_.r
de°hoopHotTk' nog^verzeke- Pa6nemedewerker, die dinsdag Moskou hebben bezocht. De 77-jarige mevrouw Ida Milgrom
vermoord werd in de provincie An
tique. De mis werd door ongeveer
■vvnuuiui >11 1 UUV.UO vwvv/1- lUt IIU1I VCtUd^nig CU UU1UL11UIIK O nnn 1
deeld tot twaalf jaar gevangenis- merkten de Senegalezen dat de te 3 000 mensen by gewoond.
gezegd dat de vrijgelaten joodse dissident een lichte hartafwijking
kleine neurologische problemen heeft. ,£ijn krachtige gestel heeft hem in
staat gesteld de Sowjet-gevangenissen te overlevenzei de hartspecialist
Marvin Gottesman (op de ANP-foto rechts naast Sjtsjaranski).
De 38-jarige Sjtsjaranski werd gedurende drie uur onderzocht in het
Hadassah-ziekenhuis. Gottesman deed later verslag van de verschrikkin
gen die de mensenrechtenactivist heeft ondergaan tijdens zijn gevangen
schap. Maar rust, tandheelkundige behandeling en oefeningen om het
hart te versterken, dat is alles wat Sjtsjaranski nodig heeft, aldus de arts.
Sjtsjaranski verklaarde gisteren op een persconferentie dat hij tijdens
zijn negen jaar durende gevangenschap niet is geslagen, maar wel 'ge
marteld door honger, koude, isolatie en de gedachte dat ik zou sterven'.
Toen een verslaggever opmerkte, dat hij er beter uitzag dan men van
iemand die net uit de gevangenis komt zou verwachten, grapte hij: ,JJet is
traditie dat zij de Russen) voor de export bestemde produkten van een
goed omhulsel ■voorzien".
De mensenrechtenactivist, die in 1978 wegens spionage tot driejaar cel
en tien jaar werkkamp was veroordeeld, verklaarde dat hij tijdens eenza
me opsluiting (in totaal 403 dagen) elke keer 15 dagen in zijn cel moest
blijven, waarna hij één uur naar buiten mocht, en dan terug moest naar
de cel. „De echte foltering is de honger. Je verliest kracht, je gezondheid
gaat achteruit. Het is ook koud in de cel. Je kunt bijna niet slapen omdat
je steeds bezig bent jezelf warm te houden".
Uit de familiekring van de Sjtsjaranski's in Moskou werd gisteren ver
dat de moeder en broer van de dissident het paspoortenbureau in
'<ben bezocht. De 77-jarige mevrouw Ida Milgrom en haar 39-
jarige zoon Leonid is niet meegedeeld dat ook zij het land mochten verla
ten. Zij hebben slechts te horen gekregen dat zij 'langs de gebruikelijke
weg' een verzoek kunnen indienen.
JOHANNESBURG/BRUSSEL
(GPD) - De Zuidafrikaanse politie
heeft gisteren met groot geweld
een inval gedaan in een oecume
nisch opvangtehuis te Wilgespruit
in de buurt van Johannesburg. In
het huis bevonden zich ongeveer
55 kinderen uit de zwarte woon
wijk Leandra, die sinds enige we
ken vandaar waren weggevlucht
uit angst voor repressailles van de
kant van gewapende politieke te
genstanders.
Een woordvoerder van de politie
noemde het 'een normale politieac
tie, met het doel om misdaden te
voorkomen', maar ooggetuigen
spraken van een openlijke politie-
confrontatie zonder enige nood
zaak. Minstens zes kinderen raak
ten gewond, aldus de hulpbis
schop van Johannesburg, Simeon
Nkoane. Dertien werden er gear
resteerd op specifieke aanklach
ten, terwijl 42 kinderen werden
aangehouden op grond van de
noodtoestandswetten.
De actie begon gisterochtend
vroeg. De politie zette drie helikop
ters in en veel vrachtwagens. De
kinderen, die in het Wilgespruit-
conferentiecentrum verbleven,
vluchtten in paniek alle kanten op,
maar werden tegengehouden door
een regen van kogels. Vervolgens
werden ze, veelal halfnaakt, in
vrachtauto's afgevoerd.
Drie van de gearresteerde kinde
ren waren dochters van de beken
de UDF-voorman Ampie Mayisa,
die begin januari door politieke te
genstanders werd vermoord.
Inmiddels blijven de geruchten
dat Nelson Mandela spoedig zal
worden vrijgelaten aanhouden.
Vooral nu de Zuidafrikaanse mi
nister van buitenlandse zaken Roe
lof 'Pik' Botha onder meer hier
over gisteren overleg heeft gevoerd
met vertegenwoordigers van de
Amerikaanse en Zwitserse regerin
gen. Aan de andere kant werd een
persconferentie die bisschop Des-
mond Tutu samen met Winnie
Mandela vanochtend zou geven in
de zwarte woonwijk Alexandra bij
Johannesburg over de geruchten
rondom Nelson Mandela, door een
rechter verboden.
Van den Broek
Minister Van den Broek (buiten
landse zaken) praat vandaag in Ge-
nève met zijn Zuidafrikaanse colle
ga Roelof 'Pik' Botha. ,3eide par
tijen achtten het ogenblik voor
overleg gekomen", aldus gisteren
een woordvoerder van het ministe
rie van buitenlandse zaken op de
vraag van wie het initiatief voor de
ontmoeting is uitgegaan.
Van den Broek zal, aldus de offi
ciële verklaring, als voorziter van
de EG-ministerraad 'namens de
Twaalf in duidelijke bewoordingen
zfjn verontrusting over de recente
ontwikkelingen in Zuid-Afrika
naar voren brengen'.
Desgevraagd zei de woordvoer
der dat ook de affaire-Klaas de
Jonge op de agenda staat. De Jon
ge verblijft al zeven maanden in de
voormalige Nederlandse ambassa
de in Pretoria.
Volgens de woordvoerder heb
ben de Twaalf Van den Broek geen
opdracht gegeven om met Botha te
gaan praten.
Datum overwogen
voor Namibische
onafhankelijkheid
KAAPSTAD (RtriUPI/DPA) -
Zuid-Afrika overweegt een datum
vast te stellen voor de langdurig
vertraagde onafhankelijkheid van
Namibië (Zuidwest-Afrika) als on
derdeel van complexe onderhan
delingen waarbij de beide super-
mogendheden zijn betrokken. Dit
is gisteren vernomen in diploma
tieke bronnen in Kaapstad.
Het vaststellen van een datum
voor de onafhankelijkheid van Na
mibië zal de Amerikaanse stappen
bevorderen voor de terugtrekking
van duizenden Cubaanse militai
ren uit Angola. Dat klonk gisteren
door in commentaren in Kaapstad
op de huidige geheime besprekin
gen in Genève tussen de Zuidafri
kaanse minister van buitenlandse
zaken Roelof Botha en de Ameri
kaanse onderminister van buiten
landse zaken voor Afrika, Chester
Crocker. De bewindslieden hiel
den gisteren een tweede gespreks
ronde, waarover woordvoerders
geen bijzonderheden gaven. Zuid-
Afrika en de VS dringen er op aan
dat de Namibische onafhankelijk
heid wordt gekoppeld aan de te
rugtrekking van de naar schatting
25.000 Cubanen die in Angola het
linkse bewind steunen.
straf wegens 'verduistering
een schip' en 'veroorzaking van
een schipbreuk'. Daarmee is weer
een bladzij bijgeschreven in de be
rechting van wat al is genoemd 'de
grootste zeezwendel van deze
eeuw'.
door
Frans van Hasselt
verwachten milieuramp voor hun
toeristische kust uitbleef: er kwam
maar een miniem vlekje van de
16.000 ton olie die nog aan boord
Op verdenking van fraude en na
opening van zaken uit Zuid-Afrika
werden de kapitein en zijn machi
nist uitgeleverd aan Liberia, onder
welks vlag de Salem had gevaren,
en in eerste instantie tot 25 jaar ver
oordeeld. Ter gelegenheid van de
De Lema, tevoren Sea Souve- staatsgreep van San-mal Doe aldaar
reign, daarna Salem, voer eind "lst.4e Gnetee advocaat Afenda,
1Q7Q van KnPWPÏt naar T.p HavrP klS' die indertijd OOk nog VOOr de
1979 van Koewe.t naar^Havre ^oloneis.Junt opgetreden,
hen echter al na enkele maanden
met een lading
ton ruwe olie. Na een uiterst ge- n
compliceerde serie manipulaties t wh'c fn^
werd de olie, inmiddels aan de ftV
Shell doorverkocht, echter in Dur-
Lloyd's en Shell, die zich beiden
gedupeerd voelden, zetten
ban eelost waarmee het Arabische rechtsgang echter voort. In de Ver-
olië-fmtog" oT zuid AMka op enigde Staten werd Fred Soudan,
winstgevende wijze werd doorbro-
ken.
Gevuld met zeewater in plaats
van olie voer de nu tot Salem
ming die de onderhandelingen met
Zuid-Afrika had gevoerd, vorig
jaar veroordeeld tot 35 jaar wegens
gedoopte tanker vervolgens om ZtS
Kaap de Goede Hoop richting raeus werden kort daarna vyf van
West-Europa, maar voor de kust *e dertien Griekse bemanmngsle-
van Senegal werd zij op 17 januari £n wegens me«Ugheid ge-
'breinen' van de onderneming die
de bemanning had 'samengesteld'
kreeg zelfs elf jaar.
In Rotterdam staat momenteel
de Nederlandse zakenman Anton
R. terecht wegens valsheid in ge
schrifte bij het zich tot 'eigenaar'
opwerpen van de aan Zuid-Afrika
verkochte olie. Tegen hem is drie
jaar geëist en de uitspraak is op 19
februari.
Griekenland en
Italië tekenen
EG-verdrag niet
NICOSIA (APIRtr./UPIIDPA) - Een Iraanse soldaat kijkt naar de lijken
van twee Iraakse inivoners van de stad Faw, dié het slachtoffer werden
van een Iraanse aanval op de stad. Op de achtergrond brandende olie
tanks die door het Iraanse offensief werden getroffen. Iran heeft Faw nu
volledig in handen en meldt ook elders overwinningen. Iran en Irak be
schuldigden elkaar gisteren over en weer van het gebruik van chemische
wapens in het conflict dat wordt uitgevochten in het zuiden van Irak.
Volgens het Iraanse persbureau IRNA zijn 17 Iraanse soldaten als ge
volg van vergiftiging door chemische wapens om het leven gekomen, 'met
onbevestigde berichten dat nog eens 1.500 daardoor zijn verwond'. De
Iraakse minister van voorlichting Latif Nsayef Jassem ontkende echter
dat Irak chemische wapens zou hebben gebruikt. Hij beschuldigde daar
entegen Iran van het inzetten van dergelijke wapens en verklaarde dat
'die misdaad niet ongestraft zal blijven'. urn* ppji
elk geval ook Italië maandag in Lu
xemburg niet zijn handtekening
zetten onder het hervormingspak
ket waartoe de Europese Gemeen
schap vorig jaar heeft besloten. Dit
is gisteren vernomen in diploma
tieke kringen in Brussel. Ook Grie
kenland zal volgens deze kringen
afzien van ondertekening van de
voorstellen.
Een woordvoerder van het mi
nisterie van buitenlandse zaken in
Den Haag verklaarde dat Neder
land - huidig voorzitter van de EG -
niets weet van een eventuele
Griekse weigering het pakket te
ondertekenen. Hij voegde eraan
toe dat Italië alleen heeft bèsloten
de hervormingen van het Verdrag
van Rome als laatste te onderteke
nen. Dit houdt in dat, aangezien
Denemarken maandag niet onder
tekent, in afwachting van de uit
slag van een referendum, Italië ook
niet ondertekent. In Denemarken
wordt eind februari een referen
dum gehouden, waarbij de Denen
de vraag moeten beantwoorden of
zij instemmen met de hervormin
gen in het verdrag van Rome.
Haïti
Studenten hebben gisteren het af
treden geëist van twee leden van
de voorlopige regering op Haïti.
Daartoe werd in de stad Gonaives,
een petitie verspreid, waarin het af
treden werd geëist van Alix Ci-
neas, een Duvalier-aanhanger, en
van kolonel Prosper. De in Frank
rijk verblijvende dictator Duvalier
heeft de Franse regering inmiddels
gevraagd om de status van politiek
vluchteling.
Europarlementariër bezocht ziekenhuis Johannesburg
BRUSSEL - Heieen Passtoors,
de Belgische ex-echtgenote van
de Nederlander Klaas de Jonge
die in Zuid-Afrika wordt vastge
houden, is door haar gevangen
schap psychisch zwaar gestoord
geraakt. Zij lydt aan geheugen
verlies en is totaal gedesoriën
teerd, waardoor zij gebeurtenis
sen en tijdstippen niet meer goed
kan plaatsen.
door
Hans de Bruijn
Lichamelijk is zy, opfschoon
vermagerd, fit en gezond sinds
zij op 10 januari werd opgeno
men op de psychiatrische afde
ling van het algemene zieken
huis van Johannesburg. In de ge
vangenis was zij zo verzwakt, dat
zij geen controle meer over haar
spieren had en niet kon blijven
staan. Zij verkeert volgens psy
chiaters in een 'diepe depressie'.
Dat zei het Belgische socialisti
sche lid van het Europese Parle
ment Marije van Hemeldonck
gisteren in Brussel na haar terug
keer uit Zuid-Afrika. Van Hemel
donck is de eerste geweest die -
vorige week - met Passtoors
heeft mogen spreken. Passtoors,
die eind juni vorig jaar, vrijwel
tegelijk met Klaas de Jonge werd
aangehouden, heeft in die zeven
maanden nooit eerder bezoek
mogen ontvangen, ook niet van
een advocaat.
Volgens Van Hemeldonck, die
anderhalf uur met Passtoors
heeft gesproken, weet deze niets
van de aanhouding van De Jon
ge, noch van zijn toestand of van
zijn vlucht naar de Nederlandse
ambasade. Ze weet ook niets van
de omstandigheden van haar ar
restatie en denkt nog steeds het
slachtoffer van een razzia te zijn.
Van Hemeldonck heeft haar over
de werkelijke achtergronden ook
niet ingelicht, omdat dat volgens
haar de zaak van Passtoors zou
hebben kunnen schaden.
Van Hemeldonck zei dat tegen
Passtoors geen enkel bewijsma
teriaal is ingebracht voor de ver
meende steun aan de verboden
bevrijdingsbeweging ANC. Haar
is ook nog steeds niets officieel
ten laste gelegd. Ze is daarom
volgens Van Hemeldonck on
schuldig en wordt illegaal al ze
ven maanden vastgehouden.
De Belgische socialiste' zei dat
Passtoors medisch nu goed
wordt behandeld en dat de art
sen goed voor haar zorgen.
„Maar zij kan niet genezen zo
lang ze zo geïsoleerd is en geen
contacten kan hebben met haar
bekenden. Alleen vrijlating kan
haar genezen", aldus Van Hemel
donck. Passtoors verbleef in de
gevangenis in een kleine cel zon
der ramen en zonder enig con
tact, behalve een enkel zeer kort
en formeel bezoek van Belgische
diplomaten. In het ziekenhuis
heeft zij een ruime kamer met
ondoorzichtige ramen en ver
blijft een bewaakster de hele dag
bij haar.
Passtoors heeft Van Hemel
donck laten weten dat zij liever
geen bezoek ontvangt van haar
moeder, maar dat ze wel graag
haar in Nederland verblijvende
dochter zou willen zien. Zij is
echter bang, dat haar familie in
Zuid-Afrika niet veilig zal zijn, zo
vertelde Van Hemeldonck.
ATHENE - „Ondanks verschillen
de bronnen heb ik in mijn rappor
ten nooit gesproken van systema
tische foltering. Ik heb de situatie
altijd beschreven als foltering op
ruime schaal. Op basis van de
laatste informatie moet ik herha
len dat er foltering is op ruime
schaal. Speciaal in de politiebu
reaus gedurende de 'geen com-
mentaar'-periode van tien, twin
tig of dertig dagen".
door
Frans van Hasselt
Aldus de Nederlandse PvdA-af-
gevaardigde P. Stoffelen in een
tussentijds verslag over de situatie
in Turkije dat hij als rapporteur
van het juridisch comité van de as
semblee van de Raad van Europa
heeft opgesteld. Het schijnt bij de
Turkse instantie in slechte aarde te
zijn gevallen.
Turkije is sinds 1984 weer in de
parlementaire assemblee van
Straatsburg toegelaten en hoopt la
ter dit jaar zelfs een achterstallig
voorzitterschap voor zes maanden
in handen te krijgen. Nog maar
kort geleden hebben vijf lidstaten,
waaronder Nederland, hun 'sta-
tenklacht' tegen Turkije bij de
commissie voor de mensenrechten
ingetrokken.
Voorwaarde
Dit laatste geschiedde wel onder
de voorwaarde dat Ankara die vijf
landen tot 1 februari 1987 elke vier
maanden een eigen vertrouwelijk
rapport doen toekomen, gebaseerd
Kamerlid Stoffelen, rapporteur mensenrechten Raad van Europa:
op de bevindingen van een door
president Evren benoemde staats
commissie van toezicht. Het eerste
daarvan is op 1 februari jongstle
den ingediend. De vijf landen kun
nen er met Turkije een 'dialoog'
over beginnen, hetzij schriftelijk,
hetzij in een vergadering.
Turkije is dus nog niet van de vijf
statenklachten af en Stoffelen zegt
in zijn rapport dat deze situatie
gunstig kan werken op de mensen
rechten in dat land. Elders echter
verraadt hij enige verbazing dat
Turkije in zekere zin een schappe-
lijker behandeling ten deel is ge
vallen dan het dictatoriale Grie
kenland dat in 1969 de raad moest
verlaten op grond van het niet tot
stand komen van een minnelijke
schikking met de vier landen die
toen een abdicatie hadden inge
diend.
Er wordt in Turkije in de jaren
tachtig ongetwijfeld niet zachtzin
niger gefolterd dan in het Grieken
land van de kolonels. Intègendeel,
maar een van de factoren die tot de
'minnelijke schikking' hebben bij
gedragen is dat de kwestie in Tur
kije nu 'bespreekbaar' is gewor
den, zowel in de pers als in het par
lement, die beiden beter functione
ren dan in het Griekenland van de
junta.
Spectaculair
Er gaat nu bijna geen dag meer
voorbij of Turkse kranten - vaak
op hun voorpagina - en weekbla
den komen met spectaculaire ont
hullingen over de verschrikkingen
die de laatste vijf, zes jaar de Turk
se delinquenten zijn aangedaan.
Het weekblad Nokta kwam eind ja
nuari met de gedetailleerde beken
tenissen van Sedat Caner, die tot
1984 had deelgenomen aan een
'mobiele foltereenheid', die ver
schillende slachtoffers zou hebben
gemaakt. Enkele afgevaardigden
van de oppositie in het parlement
maken ook geregeld zulke zaken
aanhangig, in het bijzonder Cuneyt
Canver, die onlangs met de namen
kwam van 113 personen die de
laatste vijfjaar aan folteringen zou
den zijn bezweken.
Er zijn processen geweest, en
nog gaande, tegen folteraars, en
ook veroordelingen, maar men zou
wensen dat die evenveel publici
teit kregen als bovenstaande ont
hullingen; zodat er een meer af
schrikwekkende werking van zou
uitgaan. Ondanks die processen
Stoffelen: verschillende bronnen.
overheerst namelijk de indruk dat
foltering ook dit jaar nog 'wijd ver
breid' is, zoals Stoffelen het uit
drukt, ja zelfs dat zij nog steeds
meer regel is dan uitzondering.
Onheilspellend zijn de berichten
- alweer ontleend aan Turkse kran
ten als Cumhuriyet en Hurgun -
over de zaak die dit jaar op gang is
gekomen tegen leden van de socia
listische arbeiderspartij van Tur
kije (TSIP). Dit was voor de staats
greep van 1980 een legale party,
werd daarna verboden maar is
nooit van deelname aan de terreur
beschuldigd.
Het schijnt echter dat aanhan
gers van deze partij in 1983 en 1984
hebben opgewekt tot boycot van
het referendum over de grondwet
en de parlementsverkiezingen, het
geen onder de staat van beleg als
een misdaad kon worden aange
merkt.
Afgelopen herfst is het tot een
golf van arrestaties gekomen en
niet alleen zijn er meldingen dat er
weer ernstig is gefolterd, er zyn
ook tekenen dat op grotere schaal
dan voorheen familieleden - vrou
wen en kleine kinderen - daarbij
als toeschouwer of medeslachtof
fer worden betrokken. Cagatay
Anadol zou samen met zyn vrouw
aan elektrische schokken zyn on
derworpen, Turkan Yilmaz zou
zijn gefolterd ten aanschouwe van
zijn vrouw en kinderen van vijf en
acht jaar. Het daarbij naakt aan de
armen ophangen is een methode
die in vroeger jaren ook niet
schijnt te zyn gebruikt.
Afschrikwekkend
Een advocaat uit de provincie
Yozgat, Sakir Keceli, eens voor
aanstaand lid van Ecevits nu ver
boden republikeinse volksparty,
heeft een gedetailleerd verslag het
licht doen zien van de even af
schrikwekkende als absurde wijze
waarop hij en een aantal plaatsge
noten nog de afgelopen zomer tot
bekentenissen over wapenbezit
werden gedwongen, door elektri
sche folteringen, deels in het open
baar, deels in de kantoren van de
militaire politie.
Twee afgevaardigden zijn dezer
dagen met enkele journalisten
zelfs naar de stad Bingol in het
zuidoosten van het land gegaan om
zich daar in een folterschandaal te
verdiepen. Het Koerdische zuid
oosten van Turkije was in dit op
zicht tot voor kort een 'gesloten
boek'. Men kan zich afvragen hoe
lang de intensivering van de folte
ringen nog kan samengaan met de
grotere ruchtbaarheid die er aan
wordt gegeven. Vooralsnog is er
voor de Raad van Europa echter
geen reden haar aandacht voor de
situatie te laten verslappen.
