'Zuidafrikaans
leger steunt
op Europeanen'
Zorgen om offensief Golfoorlog
Vrijlating Nelson
Mandela ontkend
Slachtoffers van
kindermishandeling
Tweede front van
Libië in Tsjaad
Moskou: SS-20 onder
toezicht vernietigen
Arabische landen willen bijeenkomst Veiligheidsraad
Kritieke fase ontwapeningsconferentie
DONDERDAG 13 FEBRUARI 1986
BUITENLAND
PAGINA 7
BRUSSEL - Van de 243.000 dienstplichtige soldaten van het Zuidafrikaanse leger heeft
ongeveer eenderde behalve de Zuidafrikaanse ook de nationaliteit van een van de EG-
lidstaten. Zolang de Twaalf daar geen maatregelen tegen nemen, zijn zij, zij het onvrijwil
lig, medeplichtig aan het met militair geweld instandhouden van het apartheidsregime.
Dat zegt de Nederlandse Europar
lementariër Alman Metten (PvdA),
die een onderzoek heeft ingesteld
naar deze militaire betrokkenheid
van de EG-landen bij Zuid-Afrika.
Een betrokkenheid die in strijd is
met het besluit van de EG-minis-
ters van buitenlandse zaken van 10
september 1985, om alle militaire
contacten met Zuid-Afrika te ver
breken.
door
Hans de Bruijn
In Zuid-Afrika hebben ongeveer
1,3 tot 1,8 miljoen leden van de to
taal 4,75 miljoen mensen tellende
blanke bevolking de nationaliteit
van een EG-lidstaat. Er wonen on
der meer ruim een half miljoen
Britten, 600.000 Portugezen,
100.000 Westduitsers, 50.000 Italia
nen en 40.000 Nederlanders, die na
hun emigratie hun paspoort be
houden hebben. Ook hun kinderen
dragen nog altijd de oorspronkelij
ke nationaliteit van hun oujders.
Sinds 1984 krijgen jongeren tus
sen 15,5 en 25 jaar, die minstens
vijf jaar in Zuid-Afrika wonen, au
tomatisch de Zuidafrikaanse natio
naliteit. Dat is door de Zuidafri
kaanse autoriteiten gedaan om hen
voor de militaire dienst te kunnen
oproepen. In tegenstelling tot vroe
ger raken deze mensen bij in
diensttreding echter niet langer
hun oorspronkelijke nationaliteit
kwijt. Zij hebben dus twee pas
poorten.
JOHANNESBURG - De vrijlating
van de 67-jarige ANC-leider Nelson
Mandela, welke dinsdag als gevolg
van berichten in Israëlische rege
ringskringen reeds werd verwacht,
is op korte termijn uiterst twijfel
achtig geworden. Aldus kan wor
den opgemaakt uit verklaringen
van verschillende Zuidafrikaanse
regeringsautoriteiten.
door
Ruud de Wit
De adjunct-minister van infor
matie, Louis Nel, verklaarde giste
ren „dat de vrijlating van meneer
Mandela zeker niet spoedig te ver
wachten is". Dinsdagavond had
reeds de minister van justitie, Ko-
bie Coetsee, zich in soortgelijke be
woordingen uitgelaten.
Het is ook niet duidelijk of het
onverwachte vertrek dinsdag
avond van de Zuidafrikaanse mi
nister Roelof Botha (buitenlandse
zaken) naar Zwitserland, iets te
maken heeft met de eventuele vrij
lating van Mandela. Officieel zal
Botha met de Amerikaanse staats
secretaris voor Afrikaanse zaken,
Chester Crocker, in Genève en
Bern gesprekken voeren over de
kwestie-Namibië. Aangenomen
wordt wel, dat dan ook de positie
van de Zuidafrikaanse militair, ka
pitein Wijnand du Toit ter sprake
zal komen.
Du Toit werd in mei vorig jaar bij
een sabotage-actie in het noorden
van Angola gevangen genomen.
President P. W. Botha heeft zijn
vrijlating gekoppeld aan die van
Mandela. Minister Botha zal verder
gesprekken voeren met vertegen
woordigers van de Zwitserse rege
ring en met de Zwitserse bankier
Frits Leutwiler, die namens de in
ternationale bankwereld als de on
derhandelaar optreedt over de pro
blematiek van de Zuidafrikaanse
schuldenlast van 14 miljard dollar.
Italianen en Fransen kunnen
slechts hun nationaliteit kwijtra
ken als zij tegen de uitdrukkelijke
wens van hun regeringen in vreem
de krijgsdienst gaan. Zo'n besluit
is er niet. Britten en Portugezen
kunnen al helemaal hun nationali
teit niet kwijtraken, tenzij op eigen
verzoek. En Belgen, Nederlanders
en Westduitsers behouden ook
hun nationaliteit als zij onvrijwillig
in vreemde dienst geraken.
Tot 1984 raakten Nederlanders in
alle gevallen hun nationaliteit
kwijt, maar die bepaling is in dat
jaar gewijzigd. Van vrijwillige
dienstneming is in Zuid-Afrika
echter geen sprake, omdat er
dienstplicht bestaat en dienstwei
gering niet is toegestaan. Neder
landers in Zuidafrikaanse krijgs
dienst blijven dus Nederlanders.
Wie als Europeaan onder de
Zuidafrikaanse dienstplicht uit
wil, moet dat uitdrukkelijk laten
weten voordat hij vijf jaar in Zuid-
Afrika heeft gewoond. Dat bete
kent in veel gevallen dat tieners op
hun 14e al zouden moeten beslis
sen. De consequentie is echter dat
dan hün verblijfsvergunning ver
valt en zij Zuid-Afrika moeten ver
laten, eventueel met achterlating
van de ouders. In de praktijk zal
dat vrijwel niet voorkomen.
Volgens Metten komen jaarlijks
zo'n 48.000 Europeanen (onder wie
ongeveer duizend Nederlanders) in
Zuidafrikaanse militaire dienst.
Aangezien zij minstens twee jaar
dienen, zijn permanent 80.000 Eu
ropanen als soldaat actief in Nami
bië, tegen de zwarte bevolking in
de woonoorden van bijvoorbeeld
Kaapstad en Johannesburg en bij
acties tegen de buurlanden.
In #een resolutie, die volgende
week door het Europees Parle
ment zal worden behandeld, vraagt
Metten van de EG-ministerraad
maatregelen tegen deze betrokken
heid. Italië en Frankrijk zouden
een verbod op indiensttreding
moeten afkondigen, op straffe van
verlies van de nationaliteit. België,
Nederland en West-Duitsland zou
den moeten verklaren dat dienst
neming in het Zuidafrikaanse leger
vrijwillig is en Portugal en Groot-
Brittannië zouden dienstneming
strafbaar moeten stellen.
Silvió Claude heeft zichzelf op Haïti utgeroepen tot leider van de christen-democratische partij. Het opschrift
op zijn hemd 'Haïti bevrijd' wordt inmiddels door veel van zijn landgenoten in twijfel getrokken. Een groot
aantal leden van de militaire junta blijkt tot de groep rond de verdreven president Duvalier te behoren, (foto ap>
Soldaten onder
invloed op wacht
bij Pershings
HAMBURG (ANP) - De solda-
ten die belast zijn met de bewa
king van de in de Duitse
Bondsrepubliek gestationeer
de Pershing-2 raketten slapen
tijdens hun dienst, drinken al
cohol en gebruiken verdoven
de middelen. Dit schrijft het
Westduitse weekblad „Stern"
in zijn jongste nummer.
Een voorheen op de basis ge
legerde Amerikaan vertelt in
„Stern" dat onder de Ameri
kaanse militairen in Heilbronn
„gebrek aan waakzaamheid,
slordigheid, laksheid en collec
tief bedrog" heersen. Van de
voorgeschreven patrouilles zou
maar weinig komen wanneer
het regent of koud is. Ook zijn
volgens de voormalige soldaat
de sirenes op de basis uitge
schakeld.
BRUSSEL - De Sowjet-Unie is be
reid internationale waarnemers toe
te laten zien op eventuele vernieti
ging van al haar op West-Europa
gerichte SS-20's. Voorwaarde is
dat de Verenigde Staten hetzelfde
doen met hun in West-Europa ge
plaatste kruisraketten en Pers-
hings II.
door
Hans de Bruijn
Deze aanscherping van eerdere
voorstellen van Sowjet-leider Gor-
batsjov kwam gisteravond van de
Russische generaal Nicolai Tsjer-
nov in een interview voor de Ber-
lijnse televisie. Tsjernov is een van
de naaste adviseurs van partylei
der Gorbatsjov op ontwapenings-
ADVERTENTIE
Deze week in HN-magazine:
'Eet die pot groene zeep op, zei m'n moeder'
Eerste interview in een nieuwe serie.
Ter kennismaking:
twee maanden HN voor f 7.
Bel: 070-51.21.11
der
- Weekblad HN (Hervormd Nederland). In de losse verkoop 2,75.
gebied.
De NAVO noch de Amerikanen
wilden op deze berichten reageren.
De Amerikaanse president Reagan
zal volgens Amerikaanse NAVO-
kringen in Brussel mogelijk bin
nen twee tot drie weken een reactie
bekendmaken op de ontwape
ningsvoorstellen die Sowjet-partij-
leider Gorbatsjov drie weken gele
den heeft gedaan.
In Amerikaanse tegenvoorstel
len voor de Europese-wapens werd
uitgegaan van een vernietiging van
alle middellange afstandsraketten
en halvering van het aantal SS-20's
in Siberië. Tsjernov wilde daar gis
teren niet op reageren. Volgens de
meest recente (Amerikaanse) gege
vens hebben de Russen 441 SS-20's
opgesteld. Daarvan zouden er -
volgens de Russen - 243 in het Eu
ropese deel van de Sowjet-Unie
zijn opgesteld. Hoeveel SS-20's de
Sovjet-Unie in het Siberische deel
heeft, willen de Russen niet zeg
gen.
Na een vergadering van de spe
ciale overleggroep van de NAVO in
Brussel werd gisteren echter me
degedeeld dat de NAVO blijft uit
gaan van een 'wereldwijd' akkoord
over de middellange afstandsra
ketten, dus inclusief die in Siberië.
Amerikaanse en NAVO-woord-
voerders hielden ook de lippen
stijf op elkaar over het verloop van
de besprekingen die president
Reagans speciale ontwapeningsad
viseur Paul Nitze woensdag in
Brussel voerde met de NAVO-
bondgenoten.
Liberia ontkent
aanbod asiel
aan Duvalier
MONROVIA/PORT-AU-PRINCE/
BRUSSEL
(Rtr./AFP/UPI/GPD) - De Libe
riaanse regering, noch het ministe
rie van buitenlandse zaken hebben
ooit politiek asiel aangeboden aan
de verdreven Haïtiaanse president
Jean-Claude Duvalier. Dit heeft
het ministerie van informatie in
Monrovia in een communiqué be
kendgemaakt.
België heeft eveneens geweigerd
politiek asiel te verlenen aan Duva
lier. Officieus was België gevraagd
of het Duvalier wilde ontvangen,
maar volgens een woordvoerder
van het ministerie van buitenland
se zaken in Brussel is dat afgewe
zen, omdat Duvaliers verblijf in
België 'niet opportuun' wordt
geacht.
Inmiddels verblijven wel vier fa
milieleden van de ex-dictator in
België. Een zus met haar man, hun
kind en een andere zwager verblij
ven in Brussel als toeristen. Haïtia-
nen hebben in België geen visum
nodig, maar wel een vergunning
als zij langer dan drie maanden wil
len blijven. Drie andere familiele
den van Duvalier verblijven nog
steeds in Parijs.
Veel Haltianen zijn bang dat er in
hun land uiteindelijk weinig zal
veranderen. Hun vrees wordt be
vestigd door diplomaten in Port-
au-Prince die zeggen dat de nieu
we Militaire Raad van Zes (waarin
twee burgers zitting hebben) gro
tendeels bestaat uit mannen die
Duvalier steunden, of. zijn in 1971
overleden vader Francois, "Papa
Doe".
Het nieuwe kabinet van negen
tien leden bestaat volgens de diplo
maten eveneens voor het grootste
deel uit Duvalieristen en er is al
protest uit het volk geweest tegen
een aantal leden van raad en kabi
net.
Sjtsjaranski
rekent op komst
van zijn familie
JERUZALEM (AP) - De Russische
dissident Anatoli Sjtsjaranski
heeft gisteren in zijn nieuwe woon
plaats Jeruzalem gezegd erop te re
kenen dat zijn moeder en broer
binnen een maand een uitreisvi
sum zullen krijgen. Maar zijn moe
der zei in Moskou dat de autoritei
ten daarvoor geen instructies heb
ben gekregen.
De woordvoerder van de Israëli
sche premier Peres heeft gezegd
dat het echtpaar Sjtsjaranski tele
fonisch contact heeft gehad met
president Reagan en de Ameri
kaanse minister van buitenlandse
zaken Shultz, waarbij ze hebben
gevraagd te bemiddelen bij de
spoedige emigratie van de familie
van Sjtsjaranski. Reagan en Shultz
zouden hebben beloofd te helpen.
De Russische voormalige com
puterdeskundige zei van plan te
zijn vanuit Israël door te gaan met
zijn campagne voor emigratie van
Russische joden naar Israël.
Buitenland kort
Cocaïnesmokkel
Het Amerikaanse openbare mi
nisterie bereidt de aanklachten
voor tegen ongeveer 50 werkne
mers van een Amerikaanse lucht
vaartmaatschappij die betrokken
zijn bij cocaïnesmokkel vanuit
Zuid-Amerika. Het gaat om perso
neel van Eastern Airlines dat be
trokken is bij de i
de bagage i
EG/Denemarken
De Denen die op 27 februari bij
referendum een uitspraak moeten
doen over een pakket hervor
mingsmaatregelen van de EG zijn
ernstig verdeeld. Uit een enquête
blijkt dat 34 van de Denen ge
looft dat de hervormingen tot we
zenlijke veranderingen leiden, ter
wijl 42 aanneemt dat de hervor
mingen niet zoveel zouden veran
deren. De rest weet het nog niet.
Een meederheid (63%) vermoedt
wel dat de Deense economie min
der goed af is, als het land de EG de
rug toekeert.
Japanse branden
By twee felle branden zijn in Ja
pan binnen 24 uur zeker 26 mensen
om het leven gekomen. Bij een ho
telbrand in Atagawa vielen dins
dag 21 doden en gisteren kwamen
vijf mensen om het leven bij een
brand in een houten woonhuis in
Osaka.
Supercomputer
Binnen de Amerikaanse regering
bestaat onenigheid over de vraag
of Oosteuropese wetenschappers
aan Amerikaanse universiteiten in
de gelegenheid maeten worden ge
steld om te werken met supercom
puters. Aan de ene kant staan hét
Pentagon (defensie) en de geheime
diensten, die tot elke prijs willen
voorkomen dat het Oostblok de
hand weet te leggen op een super
computer. Aan de andere kant
staat de wetenschappelijke wereld
die de computers voor onderzoek
beschikbaar wil stellen aan Oost
europese collega's. President Rea
gan moet binnenkort beslissen.
NEW YORK/TEHERAN/BAH-
REIN/RABAT (Rtr./AFP/UPI) -
Zeven Arabische landen hebben
een spoedbijeenkomst van de Vei
ligheidsraad gevraagd in verband
met „ernstige ontwikkelingen" in
de nu al zes jaar durende oorlog
tussen Irak en Iran. De Veilig
heidsraad wordt gevraagd „serieu
ze, praktische en snelle besluiten
te nemen om een einde te maken
aan deze oorlog en het conflict op
vreedzame wijze op te lossen". Het
verzoek komt van Saoedi-Arabië,
Koeweit, Tunesië, Jordanië, Ma
rokko, Noord-Jemen en Irak.
Iran heeft gsiteren gemeld dat
zijn troepen in het zuidoosten van
Irak 100 vierkante kilometer ter
rein hebben gewonnen. Ook meld
de het Iraanse persbureau IRNA
dat een derde Iraakse raketlanceer
basis veroverd is, vanwaar Irak de
scheepvaart in de Perzische Golf
bestookte-
Maar Irak heeft gemeld dat zijn
leger een aanval op drie punten in
het zuidoosten van het land heeft
afgeslagen. Een Iraakse comman
dant heeft voor radio-Bagdad ver
klaard dat Iraanse infanterie, met
steun van tanks en artillerie,
woensdagmorgen vroeg ten noor
den van Basra op drie punten het
offensief heeft ingezet. „De aanval
is afgeslagen en de Iraniërs hebben
zware verliezen geleden", aldus de
brigade-generaal. Bagdad ontkent
dat Iran de sinds lang niet meer ge
bruikte oliehaven Faw heeft inge-
Sinds Iran zondag een nieuw of
fensief begon in de al ruim vijfjaar
durende Golfoorlog, maken de
twee landen melding van hoge ver
liezen aan de kant van de vijand.
Iran zegt dat het sinds zondag 1.200
Irakezen krijèsgevangen heeft ge
maakt. Daarnaast zouden 6.000
Iraakse militairen gedood of ver
wond zijn, terwijl Iran naar eigen
zeggen 14 Iraakse vliegtuigen heeft
neergeschoten.
Het oplaaien van de Golfoorlog
heeft tot verhoogde activiteit op di
plomatiek gebied geleid. In Koe
weit heeft een speciale gezant van
Iran een gesprek gevoerd met de
Hij overhandigde aan Jamer
Ahmad al Sabah een boodschap
van president Ali Khamenei. Deze
had eerder Koeweit gewaar
schuwd dat Iran „agressieve stap
pen" zou nemen tegen het eiland
Bubiyan, als Koeweit aan Irak toe
staat het eiland tegen Iran te ge
bruiken.
Doordat Iran sinds begin van de
week vaste voet heeft aan de west
kant van de Sjatt-el-Arab staan zijn
troepen ineens nog maar 20 km
van het formeel Koeweitse eiland,
waarop Irak echter al jaren aan
spraak maakt. Het ziet er naar uit
dat Iran door wil stoten naar de
weg tussen Safwan (de Iraakse
grensplaats) en Basra, waarlangs
veel goederen naar Irak gaan die in
Kuweitse havens zijn gelost.
SEOUL - Agenten blokkeerden gisteren de weg naar het huis
grond) van de Zuid-Koreaanse dissident Kim Dae-Jung. Deze v
huisarrest geplaatst, nadat hij een petitie ondertekende waarin
gepleit voor de hervorming van het kiesstelsel. <i
DEN HAAG - De Europese ontwa
peningsconferentie in Stockholm
is „in een beslissend stadium" ge
komen. De 35 landen (NAVO, neu
traal en Warschau Pact) moeten
door
Hans Geleijnse
voor begin september een akkoord
bereiken over zgn. „vertrouwen
wekkende maatregelen", die de
militaire activiteiten in Europa
voor beide kampen „doorzichtig"
maken. Maar ondanks de recente
toezegging van Sowjet-partijleider
Gorbatsjov dat inspectie ter plekke
mogelijk moet zijn om wapenak
koorden te controleren, heeft de
Sowjet-delegatie in Stockholm nog
niet gereageerd op westerse voor-'
stellen ter zake.
Dat vertelde gisteren de Ameri
kaanse delegatieleider in Stock
holm, Robert Barry, tijdens een
persgesprek per satelliettelevisie.
Volgens Barry hebben de Sowjet-
Unie en de andere Warschau-Pact-
landen erkend dat verificatie ter
plekke van wapenakkoorden „es
sentieel" is. „Maar een concreet
antwoord op onze voorstellen heb
ben wij nog niet gehad", aldus Bar
ry.
Het 16 NAVO-landen hebben vo
rig jaar onder meer voorgesteld
twee inspecties per jaar op militai
re installaties in eikaars grondge
bied. De inspecteurs zouden bo
vendien de vrijheid moeten heb
ben zelf tijdstip en plaats te bepa
len. Dit soort verificatie is één van
de belangrijkste thema's op de
conferentie, waar verder ook wordt
gepraat over het sturen van waar
nemers naar oefeningen, het ver
strekken van een jaaropgave van
militaire oefenactiviteiten boven
een bepaald niveau, een communi
catienet voor wederzijdse snelle in
formatie over militaire manoeu
vres.
N'DJAMENA (Rtr./AFP/UPI) - Het
Noordafrikaanse Tsjaad heeft gis
teren bekendgemaakt dat Libische
troepen in de nieuwe gevechten
die zijn uitgebroken een tweede
front hebben geopend en Oum-
Chalouba hebben aangevallen,
vlak ten zuiden van de 16e breedte
graad die het land opdeelt in een
door rebellen bezet noorden en het
regeringsgebied in het zuiden.
De aanval begon dinsdag, een
paar uur nadat Radio-N'Djamena
had omgeroepen dat de troepen
van president Hissène Habré een
buitenpost van de regering in Kou-
ba-Olanga Hadden heroverd op de
Libische troepen die hem de dag
tevoren hadden ingenomen.
De radio deelde mee dat de rege
ringstroepen in Kouba-Olanga, een
kleine garnizoensstad op 550 km
ten noorden van N'Djamena, hon
derden Libiërs hadden gedood, tal
rijke gevangenen hadden gemaakt
en zware wapens, munitie en voer
tuigen in beslag hadden genomen.
Een woordvoerder van het minis
terie van buitenlandse zaken deel
de mee dat de gevechten in Oum-
Chalouba nog steeds voortduur
den.
Kouba-Olanga ligt aan de hoofd
weg naar het rebellenbplwerk
Faya-Largeau, 350 km verder
noordwaarts. Oum-Chalouba ligt
250 km ten oosten van Kouba-
Olanga. Volgens de woordvoerder
gebruikten de Libische aanvallers
zware wapens, maar hij wist niet
om hoeveel Libische en rebellen-
soldaten het ging en het aantal
slachtoffers.
De gevechten in Kouba-Olanga
en Oum-Chalouba verbraken een
wapenstilstand van twee en een
half jaar in de burgeroorlog in
Tsjaad, die met tussenpozen sinds
twintig jaar duurt. Frankrijk stuur
de troepen om te proberen te voor
komen dat de door Libië gesteun
de rebellen in 1983 de hoofdstad
N'Djamena zouden innemen. De
Fransen hebben zich sindsdien
krachtens een akkoord met Libië
uit Tsjaad teruggetrokken. Libië
deed dat niet.
