Strenger toezicht gemeente
op onderhoud en renovatie
LWS: grootste flatbaas van Leiden
Ambtenaar gaat fungeren als klachtenmeldpunt
Lucas van Leyden laat alle stemmen gelden
actief in vriie tijd
Stichting groeit na de oorlog als kool
ONDER D/\K
PAGINA 4
DONDERDAG 6 FEBRUARI 1986
LEIDEN - De gemeente heeft
concrete plannen opgesteld
voor een strenger toezicht op
onderhoud en renovatie van
woningwetwoningen. Op de
gemeentelijke afdeling renova
tie zal speciaal een ambtenaar
worden aangesteld, die als
klachtenmeldpunt renovatie
en voor groot onderhoud zal
fungeren. In overleg met de
Leidse woningbouwverenigin
gen zal de gemeente strengere
richtlijnen voor nieuwbouw en
renovatie vaststellen.
De plannen vloeien voort uit een
motie van Links Leiden (PSP/
PPR/CPN), die deze partij tijdens
de behandeling van de gemeente
begroting heeft ingediend. "Het
blijft zaak de controle op het on-
derhoudsprogramma van de wo
ningbouwverenigingen te verster
ken. Ook wordt met de corporaties
gesproken over het bijstellen van
de richtlijnen bij nieuwbouw en re
novatie. Dat zal wel de nodige tijd
vergen", aldus de gemeente in het
stuk, dat gisteravond in de raads
commissie voor volkshuisvesting
ter tafel kwam.
Besloten is dan ook om de vaca-
Kledingdief
aangehouden
LEIDEN - In verband met een dief
stal uit een overhemdenfabriek
aan de Rooseveltstraat afgelopen
maandagnacht, heeft de politie
dinsdagavond een 33-jarige Leide-
naar aangehouden. Bewoners za
gen hem die avond laat vanuit een
kelderbox postzakken overladen
in een bestelauto. Zij waarschuw
den de politie, die de man op de
Churchilllaan kon aanhouden. In
de postzakken trof de politie de
van de diefstal afkomstige kleding
stukken ter waarde van 7000 gul
den aan, alsmede kledingontwer
pen. Na verhoor is de man op vrije
voeten gesteld.
VOLKSDANSEN. In het Volks
huis aan de Apothekersdijk 33 in
Leiden is een nieuwe beginners
cursus volksdansen begonnen. De
ze wordt telkens op dinsdagavond
gehouden van 19.30 tot 21.00 uur.
Aanmelden is nog mogelijk.
ture bij de afdeling renovatie van
de gemeente te gebruiken om spe
ciaal iemand voor deze taak aan te
trekken.. Deze vacature zal tevens
fungeren als centraal klachten
meldpunt voor zaken die onder
houd en renovatie betreffen. Het
gaat dan alleen om klachten van
bewoners, waarop de woning
bouwverenigingen onvoldoende
reageren.
Met ingang van dit jaar is de ver
houding tussen de woningbouw
verenigingen en de gemeente ook
veranderd. Van de hogere overhe
den heeft de gemeente taken toe
geschoven gekregen, onder meer
de verdeling van de toegewezen
hoeveelheden gesubsidieerde wo
ningen, de budgetten daarvoor en
de toetsing van de plannen, zowel
technisch als financieel. "De cor
poraties zullen echter een profes
sioneel apparaat moeten hebben
om de taken die de gemeente de
laatste jaren heeft vervuld over te
Afspraken
De gemeente wil met de federa
tie van woningbouwverenigingen
in Leiden duidelijke afspraken ma
ken over de rol van de gemeente,
de corporatie, de bewoners en de te
volgen procedures. Onder dat laat
ste worden onder meer afspraken
over de soorten te bouwen wonin
gen, de vaststelling van het kwali
teitsniveau, de keuze van architect
en aannemer, inspraakregels, toe
zicht, dé oplevering en de huren
verstaan. Met de Stichting Huis
vesting Werkende Jongeren
(SHWJ) en de Stichting Leidse
Studentenhuisvesting (SLS) zullen
soortgelijke overeenkomsten wor
den gesloten.
Tegemoetgekomen aan de motie
van Links Leiden is de gemeente
ook in het overnemen van de rol èn
de bevoegdheden van de provin
ciale afdeling volkshuisvesting. De
gemeentelijke opzichters krijgen
toegang tot de bouwvergadering
en tot bouwwerken. Uitdrukkelijk
zal dan ook de aanwezigheid van
de gemeente bij de eerste en twee
de oplevering van woningen wor
den vastgesteld.
Dit gaat ook op voor het maken
van een schouwrapport, vooraf
gaand aan renovatie of groot on
derhoud, het betrekken van bewo
nerscommissies bij de plannen,
toegang van een gemeenteambte
naar tot de voorbereidings- en
bouwvergaderingen, het bespre
ken van meer- en minderwerk en
wijzigingen van het bestek in de
bouwteams, tijd voor inspraak en
toelichting op de inspraak en mo
gelijke huurconsequenties. Deze
punten zal de gemeente bij de vast
stelling van de herziene richtlijnen
voor inspraak bij nieuwbouw en
renovatie door de gemeente aan de
orde stellen.
De raadsleden toonden zich in
grote lijnen vergenoegd met de ini
tiatieven van de gemeente. De la
Mar (Links Leiden) zei tevreden te
zijn over het feit dat burgemeester
en wethouders tien van de zestien
punten van het verlanglijstje van
zijn motie, voor verbetering van de
gemeentelijke controle, hadden
overgenomen. Bovendien kreeg hij
van PvdA-wethouder Tesselaar
(volkshuisvesting) de toezegging
dat voorstellen over de resterende
zes punten nog in de commissie
zullen komen. Deze zaken worden
momenteel onderzocht.
Terugploegen
In 1986 kan de gemeente 225
vooroorlogse en 600 naoorlogse
woningen renoveren. De Een
dracht mag er hiervan 220 onder
handen nemen. Voor 400 wonin
gen moeten nog plannen worden
gemaakt. De vraag is of het voor de
corporaties financieel haalbaar is.
De woningbouwvereniging Leiden
en De Tuinstadwijk hebben al te
kennen gegeven uit financiële
overwegingen voor 1986 geen plan
nen in te dienen.
Tesselaar zei gisteravond te vre
zen, dat ook de andere verenigin
gen liever zullen afwachten, dan
nu in financieel uiterst onvoordeli
ge groot onderhouds avonturen te
stappen. Staatssecretaris Brokx
heeft immers al te kennen gegeven
dat de huidige, voor de corporaties
kostbare, regelingen op de helling
gaan. "Het zal moeilijk worden om
die 600 woningen te halen. Boven
dien bestaat het gevaar dat alleen
de rijke corporaties hun woningen
zullen bijhouden. De woningen die
het groot onderhoud het hardst no
dig hebben kunnen in het gedrang
komen", aldus Tesselaar.
De kans is aanwezig dat nog een
paar zogenaamde 'terugploegplan-
nen' worden toegewezen, de laat
ste, want de tot dusver bestaande
terugploegregeling zal niet meer
terugkomen. De gemeente is te
vens begonnen met het opknap
pen, gemiddeld 50 woningen per
jaar, van het verspreide gemeente
lijk bezit. Dit bezit zal worden
overgeheveld naar de woning
bouwvereniging Leiden, nadat het
is opgeknapt. Ook voor het bezit
van de SLS en SHWJ is er nu een
renovatieregeling gekomen. Uitge
rekend is dat er de komende tien
jaar 3500 wooneenheden zullen
worden opgeknapt.
"Wat wel steeds meer aandacht
vraagt is de financiële situatie van
de woningbouwcorporaties. Heb
ben sommige corporaties al een
stringente vijf jaren onderhouds-
planning opgelegd gekregen, ook
voor de andere corporaties is de fi
nanciële naoorlogse renovatierege
ling moordend. Elke corporatie
kan aan de hand van het woning-
bezit (25 jaar en ouder) nagaan
wanneer de bodem van de schat
kist in zicht is", meldt de gemeente
verder.
Het vooroorlogse bezit, 2500 wo
ningen, is nagenoeg gerenoveerd.
De renovatie van het naoorlogse
bezit zal zich de komende jaren in
een tempo van ongeveer 600 wo
ningen per jaar voortzetten, behou
dens de financiële moeilijkheden
van de corporaties. Daarnaast zul
len in deze periode zo'n 250 ge
meentelijke woningen moeten
worden aangepakt. Van 1986-1990
zullen in Leiden zo'n 3000 nieuwe
woningen worden gebouwd.
LEIDEN - Een aantal kinderen
van de Lucas van Leydenschooluit
Leiden heeft gisteren de informa
tiemap 'Alle stemmen gelden' aan
geboden aan staatssecretaris Van
Leyenhorst van onderwijs. Deze in
formatiemap, die is bestemd voor
basisscholen en de brugklassen in
het voortgezet onderwijs, is spe
ciaal gemaakt naar aanleiding
van de komende gemeenteraads
verkiezingen in maart. Aan deze
verkiezingen mogen voor het eerst
buitenlanders meedoen.
In de informatiemap is een gan
zenbordspel gevoegd waarmee kin
deren spelenderwijs een en ander
wordt verduidelijkt. De staatsse
cretaris speelde dit spel, nadat hem
de map was aangeboden, al meteen
enthousiast mee (zie foto).
De map is samengesteld door on
der anderen een lid van het school
team van de Lucas van Leyden-
school. Kinderen van deze school
mochten het informatiepakket aan
bieden omdat zij, voordat de uit
eindelijke versie werd gemaakt, het
in de praktijk hebben uitgepro
beerd.
De staatssecretaris toonde zich
gisteren zeer tevreden met het uit
eindelijke resultaat. Hij wees in
zijn toespraakje op het feit dat het
Nederlandse volk bestaat uit een
groot aantal groepen die in het
verleden toevlucht hebben gezocht
in dit land. (foto Roland, de BruinIGPD)
Folk
Mensen die folkmuziek spelen
kunnen morgen hun kunnen to
nen in le Bambou aan de Heren
straat 1. Zowel beginnende als
gevorderde muzikanten zijn wel
kom. Ook muziekliefhebbers die
alleen willen luisteren, zijn wel
kom. De muziekavond is georga
niseerd door de Folkclub Horus.
De avond begint om negen uur en
de entree is gratis. Belangstellen
de muzikanten kunnen zich voor
de aanvang van de avond opge
ven, of onder telefoonnummer
01717-2726.
Voetbalquiz
In het sportcafé aan de Vrou-
wensteeg wordt morgenavond de
kwartfinale van de voetbalquiz
gehouden. Daaraan wordt deel
genomen door de Leidse pers, FC
Den Haag, Leidse Boys, de Sleu
tels, de vv Oegstgeest, de vv Lei
den, Wilhelmus en VNL. De quiz
begint om acht uur.
Pand stichting
gerestaureerd
LEIDEN - Het vorig jaar gekraak
te, monumentale pand van de
Stichting Studentenhuisvesting
aan het Rapenburg ziet er weer
schitterend uit. Na een ingrijpende
interne verbouwing en restauratie,
die ruim een half jaar heeft ge
duurd, zijn alle vertrekken weer in
oude luister hersteld. Van de ver
nielingen die na het vertrek van de
krakers zichtbaar waren gewor
den, is niets meer te ontdekken.
De Stichting Studentenhuisves
ting, die de ingang heeft aan de
Doelensteeg, heeft nu veel meer
ruimte gekregen. Niet alleen de be
gane grond van het pand dat nu
doorloopt tot aan het Rapenburg,
is door deze organisatie betrokken,
maar ook de eerste verdieping is
gisteren feestelijk in gebruik geno-
Het naastliggende pand, ander
half jaar geleden aangekocht door.
Studentenhuisvesting, is verhuurd
aan drie universitaire instituten.
Een van de 'nieuwe' kamers in het monumentale pand aan het Rapen
burg. In het midden de voorzitter van het stichtingsbestuur, prof.dr. K.W.
Tacones. Niet alleen de vertrekken zijn bij de restauratie onder handen
genomenook het oude meubilair mag weer worden gezien. (foto Holvast)
door Raymond Peil
laan (Diamantlaan) gaat in 1964
de grond in. "Het eerste complex
in Leiden dat in volledige sys
teembouw zal worden uitge
voerd en tevens het eerste wo
ningwetplan dat met centrale
verwarming zal worden uitge
voerd",, aldus een tr.ots bestuur
in het jaarverslag uit die tijd.
Kort daarop volgen 336 soort
gelijke flats aan het Jacques Ur-
lusplantsoen en 88 aan de Coran-
tijnstraat en Paramaribostraat.
Reyolutionair mag wellicht de
aanstelling van een huismeester
in de woningen aan het Jacques
Urlusplantsoen worden ge
noemd. Minder eigentijds daar
entegen is het feit dat de waterle
vering per blok wordt gemeten.
De flats aan de Diamantlaan blij
ken in het begin weinig populair.
De LWS ondervindt grote pro
blemen bij pogingen om hier
voor bewoners te vinden.
Allerverschrikke
lijkst
Andere zorgen vloeien voort
uit dé sléchte kwaliteit van de
oudere woningen en de huizen -
veelal in de saneringsgebieden -
die van de gemeente zijn overge
nomen. Het normale onderhoud
kost handenvol geld. "In vele ge
vallen is de toestand waarin de
oude woningen, deze percelen in
de saneringsgebieden zich be
vinden, op het moment dat ze
door de gemeente Leiden wor
den aangekocht allerverschrik
kelijkst te noemen".
"In meer dan één geval kwam
het voor dat een eigenaar zijn
pand, gelegen in een sanerings-
gebied, hals over kop aan de ge
meente te koop aanbood wan
neer was gebleken dat bijvoor
beeld een gezamenlijke riolering
vernieuwd diende te worden, het
dak tekenen van instorting gaf
en de gevel dreigde om te gaan",
zo heet het in de toelichting op
de balans van dat jaar.
En enige tijd later worden ook
de oorzaken van de hoge kosten
aan deze woningen genoemd:
"hoge huurachterstanden, de la
ge onderhoudsnormen in het
verleden, hoge reparatiekosten
met een relatief hoog loonbe-
De Waardgracht zoals
gracht/Zijlsingelgebied.
standdeel, een zuinig beleid in
het verleden en onmogelijke ei
sen van huuradviescommissie,
een soms vergaande verwaarlo
zing door een deel van de bewo
ners, een dalend arbeidstempo,
onmogelijk hoge loonkosten, ab
normale slijtage van veel perce
len door een hoog inwonertal
door de woningnood en ondoel
matige inrichting van deze wo
ningen", somt C. Streefland, ad
ministrateur en de latere LWS-
directeur, op.
Ondertussen groeit de LWS als
kool. Zeker wanneer de gemeen
teraad een motie aanneemt van
PvdA-raadslid C.A. Kerling,
waarin wordt uitgesproken dat,
zolang de woningbouwvereni
gingen niet meewerken aan de
vorming van een centraal onder-
houdsorgaan, zij geen nieuw
bouwwoningen krijgen toegewe
vroeger tijden uitzag, voor de sanering en het 'rampenplan'
zen. Kerling wordt later overi
gens ook bestuurslid van de
LWS en voorzitter, totdat zij naar
Wormer vertrekt om daar burge
meester te worden.
Alle nieuwe Leidse woning
wetwoningen komen dus bij de
LWS terecht. En dat zijn dan
vooral flats: onder meer aan de
Corantijnstraat en Paramaribo
straat (88 woningen), Arends- en
Condorhorst (256), Muiderkring
(176) en Cruquiuslaan en Jan
Luykenlaan (360). Het aantal
flats dat de LWS in beheer heeft
wordt in verhouding tot de hoe
veelheid 'gewone' woningen
Volksgericht
De LWS is door de Leidse wo
ningbouwverenigingen altijd
een beetje argwanend bekeken.
het Heren-
archieffoto)
Enerzijds natuurlijk omdat de
gemeente de stichting vrij strak
aan de teugel houdt. Terwijl de
corporaties erg aan hun onafhan
kelijkheid zijn gehecht. Het feit
dat zij aan aantal jaren van
nieuwbouwwoningen verstoken
bleven, ten gunste van de LWS,
telt daarbij ook mee.
Bovendien hebben de vereni
gingen nog de vrijheid om hun
huurders enigszins te selecteren.
Langdurige huurachterstanden
worden door hen veelal niet aan
vaard. De op straat gezette bur
gers komen uiteindelijk bij de
LWS terecht. Zelfheeft de stich
ting weinig aan een uitzetting.
De aldus dakloos geworden bur
ger moet door de gemeente aan
onderdak worden geholpen, vrij
wel zonder uitzondering toch
weer in een woning van de ge
meentelijke stichting.
'Een vuilnisvat', zo wordt de
LWS soms betiteld. "In de Lee
mansstraat werd een gezin uit
huis gezet op grond van het feit
dat de woning in een zeer ernsti
ge staat van verwaarlozing en
vervuiling verkeerde. De o\
last voor omwonenden was
erg dat sommigen van hen v
een 'volksgericht' voelde, indien
de gemeente niet ingreep. Het
'restaureren' van de ontruimde
woning kostte ruim 9000 gul
den", geeft het jaarverslag 1966-
67 hiervoor een reden te meer.
In deze tijd doen zich verschil
lende ontwikkelingen voor, die
in het geschiedenisboek van de
LWS hun sporen trekken. Zo
koopt de stichting voor een prik
je drie complexen vooroorlogse
woningwetwoningen van
Goede Woning: 72 en 167 huizen
aan de Van Hogendorpstraat
omgeving en 41 aan de Waldeck
Pyrmontstraat en Anna van Sak
senstraat. Hoe slecht die wonin
gen zijn, wordt twee jaar later
overduidelijk, als aan het tweede
complex voor een kwart miljoen
gulden onderhoud nodig blijkt.
Dit zijn ook de jaren waarin de
gemeente initiatieven onder
neemt om' de oudere, verkrotte
wijken met particuliere wonin
gen (van huisjesmelkers) in de
binnenstad en langs de stadsran
den - de erfenis van de vorige
eeuwen - aan te pakken. In deze
wijken heeft de gemeente veel
yan die huisjes opgekocht en aan
de LWS in beheer gegeven. Vol
gens de berekening moeten tot
1985 zeker 6000 slechte wor
gen worden gesloopt.
Het gebied tussen Herengracht
en Zijlsingel is één van de be
langrijkste saneringsgebieden.
Al in 1961 staan er 540 slechte
pandjes, waarvan ongeveer 200
onbewoonbaar zijn verklaard.
Ook de sanering van De Camp
komt van de grond.
Onderdak is een serie die de ge
schiedenis belicht van de sociale
woningbouw in Leiden en de ge
schiedenis van de Leidse Woning
bouwverenigingen. Hun namen be
horen straks definitief tot het verle
den door de fusies. Dit is het acht
tiende deel van de serie en de tweede
van drie afleveringen over de LWS.
Als dq Tweede Wereldoorlog is afgelopen telt Leidse Woningstich
ting (LWS) iets meer dan 600 woningen. Aan het eind van de jaren
vijftig begint een enorme expansie. De nieuwbouw in Leiden wordt
gedomineerd door flats, die in overgrote meerderheid bij de LWS in
beheer komen. Uiteraard niets vermoedend van de toekomstige
horden wordt vol trots 'het eerste complex in Leiden (Diamant
laan) dat in volledige systeembouw zal worden uitgevoerd en te
vens het eerste woningwetplan dat met centrale verwarming zal
worden uitgevoerd' in beheer genomen.
Voorts krijgt de stichting een aantal gemeentelijke woningen,
die overigens zeer slecht van kwaliteit zijn, alsmede drie comple
xen - eveneens zeer slechte - vooroorlogse huizen van De Goede
Woning. Huuracties brengen de gemoederen binnen de stichting
voorts heftig in beroering, terwijl bovendien de sanering van ver
pauperde stadsgedeelten haar schaduw vooruitwerpt.
Is de LWS in de jaren vijftig nog
één van de kleinere woningbe
heerders in de stad, ruim tien
jaar later is het bezit alweer ver
dubbeld. Niet alleen valt de
stichting vaak in de prijzen bij de
toewijzing van nieuwbouw, bo
vendien 'krijgt' ze een groot aan
tal woningen van de gemeente.
Dit zijn veelal verspreid liggen
de, gemeentelijke woningen, die
qua onderhoud voortdurend een
forse aanslag doen op de budget
ten. Het gaat om gemeentelijke
complexen aan de Veilingkade,
de Boshuizerkade, Van Eeden
laan en 350 verspreide woningen.
Met de jaren zestig kondigen
zich tevens de huurverhogingen
en de acties daartegen aan. Bij de
toenmalige huurverhoging moet
voor huren onder de acht gulden
het advies van de huuradvies
commissie worden gevraagd. De
bewoners betalen de verhoging
een tijdje, maar na een voor hen
gunstige, beschikking van de
commissie niet meer. Uitslui
tend via een gerechtelijke proce
dure kan de LWS de huurders tot
betaling dwingen. Slechts een
kwart van hen hoeft niet over de
brug te komen, bepaalt de rech
ter.
De LWS blijft dus niet ver
schoond van protesterende be
wonerscommissies. "De moei
lijkheden zijn begonnen en nog
niet overwonnen", meldt het
jaarverslag 1960-61. Actiecomi-
té's ontstaan in het Haagweg-
kwartier en de complexen achter
de Herensingel. "Het resultaat
van deze actie is nog niet vast te
stellen. Wel moet worden vastge
steld dat de wetgeving op dit
punt heeft gefaald".
Een jaar later kan echter wor
den geconstateerd dat de acties
zijn beëindigd, op één na. De vol
houders wonen aan de Os en
Paardenlaan en de Lusthoflaan.
In dit ook voor de LWS tumul
tueuze tijdperk is de kiem gelegd
voor het ontstaan van bewoners
commissies. Het steeds luider
wordende geroep om inspraak
en democratisering is voor een
groot deel terug te voeren op de
actiecomités die door de huur
verhoging, of uit onvrede met
onderhoudsbeleid of het ontbre
ken van onderhoud, ontstaan.
Desondanks blijkt dat de eerste
comités die in de jaren zestig ont
staan vaak één doel hebben en
vrij snel ook weer verdwijnen.
Achtergebleven
De sociale taak van de woning
beheerder wordt in deze tijd niet
uit het oog verloren. In 1962
neemt de LWS in Groenoord,
aan de Koningstraat, 104 wonin
gen onder haar hoede die 'vooral
ten goede komen aan de achter
gebleven gezinnen'. Dat zijn dan
gezinnen die niet aan een woning
kunnen worden geholpen en
voor wie de hogere huren van
nieuwbouwwoningen onbetaal
baar zijn: een bestaand (zij het
niet al te best) huis is dan nog
wel beschikbaar voor een paar
gulden huur per week, maar een
nieuwbouwwoning komt toch al
gauw op een weekhuur van twin
tig gulden.
Dat geldt zelfs voor de flats, die
vanaf 1963-64 in grote getale op
rijzen uit de Leidse bodem, en in
meerderheid terechtkomen bij
de LWS. De eerste paal voor 303
flats aan het eind van de Mors-
C. Streefland, jarenlang admi
nistrateur en directeur van de
LWS, neemt weer eens een petitie
in ontvangst. (archieffoto)
