Boerhaavekwartier
bestuurlijk centrum
medische faculteit
Onderzoek ziekte
verzuim Endegeest
Bouwplannen als gevolg verhuizing AZL
WOENSDAG 5 FEBRUARI 1986
LEIDEN
Het Sylviuslaboratorium aan de Wasse-
naarseweg krijgt een derde toren en
wordt een instituut voor medisch-biologi-
sche wetenschappen. Het Boerhaave-
kwartier kan straks worden beschouwd
als het 'bestuurlijk hart' van de medische
faculteit met studenten- en onderwijs
voorzieningen. een museum en een nieu
we medische bibliotheek. Volgens het en
thousiaste 'bouwduo' Kroes en Daems is
dit plan helemaal op de toekomst gericht.
"Een unieke kans die we in geen vijftig
jaar meer krijgen".
LEIDEN - Vorig jaar zijn de huisvestingsknelpunten van de faculteit der geneeskunde
geïnventariseerd en besproken in dé faculteitsraad. Met die knelpunten in hun achter
hoofd zijn de beleidsmedewerker van het faculteitbureau, S. Kroes en prof.dr. W. Th.
Daems, vaste adviseur huisvesting universitaire-gebouwen, aan de slag gegaan. "Niet
alleen hoor", waarschuwt Daems, "wij worden gesteund door veel wijze heren".
"De derde toren bij het Sylviusla
boratorium is in feite een oud idee.
Vijftien jaar geleden waren de te
door
oude ziekenhuisterrein achterblij-
Een ander punt is dat in 1990 de
barakken, waarin nu parasitologie,
huisartsgeneeskunde, het facul-
schrapte dat op het laatste mo- verh^"^^ hê'XzL maakte sten^tten^ende vl^™moeteïl:
mpnt" n9pmc in hot riaaoiiiirc lo. vernuizing van net AciLi maaKte
vijiuen jaar geieaen waren ae ie- o
keningen daarvoor klaar. Sterker oaSKia btOeiinga
cr°„gnHdfnPn!fHniS" het Academisch Ziekenhuis Lei-
den er werkelijk kwam te staan. De
jjj^l „„.„..T,,- 5 wKtJm
Nieuwbouw en
verhuizing in
kaart gebracht
Het door lijnen omgeven ge
bied is het Boerhaavekivartier,
ook wel Overweteringsterrein
genoemd. De barakken (num-1
mer 76,77,78) zullen in 1990 te
gen de vlakte gaan. Pathologie
wordt in 1992 ondergebracht in
het tweede deel van de nieuw
bouw van het AZL. Nieuwbouw
voor de centrale medische bi
bliotheek die nog dit jaar uit
gebouw 5 moet, zal waarschijn
lijk worden gerealiseerd in de
buurt van gebouw 73. Of anato
mie in dat gebouw blijft zitten
is nog de vraag. Helemaal links
op het kaartje staan gebouw 54
en 55. electronenmicroscopie en
celbiologie. Die onderdelen van
de faculteit zouden zeer geïso
leerd komen te liggen, want als
het nieuwe ziekenhuis helemaal
klaar is, gaat het merendeel
van de gebouwen op het oude
ziekenhuisterrein tegen de
vlakte. In het polikliniekge
bouw (5) komt per 1 januari
1986 de faculteit der sociale ge
neeskunde. Het Sylviuslabora
torium ligt een kilometer ver
derop aan de Wassenaarseweg.
De nieuwbouw van TNO komt
daar tussenin te liggen. Het eer
ste gedeelte van het nieuwe
AZL ligt aan de spoorlijn, als
ook het tweede gedeelte gereed
is, zal het zich uitstrekken tot
aan de gebouwen 23, 25 en 26.
In de toekomst zal daar ook een
parkeerterrein komen.
ment". Daems, in het dagelijks le
ven hoogleraar bij de vakgroep cel
biologie, weet zich hierover
het noodzakelijk dat er op grote
schaal herhuisvesting bij de medi-
plastisch uit te dnilrkèn™ De rode ^^n^n^
zijkant van het Sylvius,
de
Niet alleen omdat deze provisori
sche bouwwerken gedeeltelijk in
een zeer slechte staat verkeren,
ook omdat de gemeente de
op een aantal punten ontbreken 6rond waarop ze staan, opeist.
schouwd als een wond die nooit
genezen is".
De oude plannen konden weei
van stal worden gehaald, toen dui
delijk werd dat de nieuwbouw var
Kroes: "Voor alle duidelijkheid:
we zijn dus op twee fronten bezig.
De herinrichting van de faculteits-
ran gsc lukki varf vakgro epen 'en De lijn
diensten is onpraktisch. Door de
verhuizing zouden celbiologie en
electronenmicroscopie, om maar
eens op het vakgebied van Daems gebouwen in het Boerhaavekwar-
te blijven, zeer geïsoleerd op het tier (Overweteringsterrein) en de
derde toren van het Sylvius. Het is
de bedoeling dat we van het Syl
vius een instituut voor medisch
biologisch onderzoek maken. Dat
is niet zomaar een opwelling. Nee,
het gaat hier om een doordacht
concept".
Op een wit vel wordt door
Daems in vogelvlucht de situatie
uitgelegd en geschetst. In een ge
bogen lijn staat vooraan het nieu
we AZL, gevolgd door het Boer
haavekwartier dat het 'bestuurlijk
hart' zal gaan worden, daarna de
nieuwbouw van TNO en het Syl
vius. "Die lijn kun je zelfs nog ver
der doortrekken. In één adem wor
den het Gorleaus- en Huygenslabo-
ratorium er bij betrokken. En daar
achter zal dan weer het 'bio-scien-
ce' park verrijzen. Al die instellin
gen liggen dan gerangschikt in één
gebied. Schitterend hè?"
"Op deze manier hebben we een
maximaal profijt van apparatuur
en kennis. Dit is ook leuk om over
Het Sylviuslaboratorium aan de VJassenaarseweg. Dwars op deze zij- te praten. Iedereen is enthousiast.
gevel komt de derde'toren'te staan, ter hoogte van de pijl op deze foto.
(foto Wim Dijkman1
kans, of liever gezegd de laatste
kans om in de komende vijftig jaar
nog wat te doen".
Volgens Daems zijn de afstanden
in de geest groter dan in de
werkelijkheid. "Met een simpel
fietsje ga je zo van het ene naar het
andere gebouw. Een voorwaarde
zal wel moeten zijn dat er ook goe
de wegen komen om al die activi
teiten met elkaar te verbinden. Nu
zijn er nog allemaal sluipwegen en
onpraktische routes".
Vlekkenplan
Het enthousiaste bouwduo, zich
zelf omschrijvend als "goedwillen
de amateurs die af en toe met beide
benen weer op de grond moet wor
den gezet", krijgt ondersteuning
van ir. B. Beran en zijn collega J.
Wiersma van de dienst Ruimtelijk
Beleid Bouw en Materiële Zaken
van de Leidse universiteit. Zij
maakten op grond van een perso-
neelsinventarisatie volgens vaste
landelijke normen een berekening
voor het aantal benodigde vierkan
te meters en de verdeling daarvan,
en constateerden dat aan het Syl-
viusgebouw 3200 vierkante meter
moet worden aangebouwd. Reke
ning houdend met de wensen van
vakgroepen werd een voorlopige,
globale indeling gemaakt. Dat
'vlekkenplan' wordt nu aan alle be
trokken vakgroepen gepresen
teerd. De technische man van het
Sylvius, G. van der Wiel, is nu met
een "inventarisatie per vakgroep"
bezig.
Het ministerie van Onderwijs en
Wetenschappen staat niet onwel
willend tegenover de uitgebreide
herschikkingsplannen van de fa
culteit en heeft in zijn investerings
schema een bedrag van 20 tot 25
miljoen voor de Leidse medische
faculteit gereserveerd. Geld dat,
zoals het zich laat aanzien, eind ja
ren tachtig beschikbaar komt.
Kroes: "Het ministerie heeft, zo
als dat in die kringen heet, een in
tentioneel besluit genomen om de
aanbouw te realiseren. Het exacte
bedrag, evenals het tijdstip van de
bouw, zal in een latere fase worden
vastgesteld. Wij gaan in hoog tem
po door. Eind tachtig zal die toren
er staan. Mocht er zich een eerdere
gelegenheid voordoen, dan zijn wij
ook klaar. Aan ons zal het beslist
niet liggen als die eerste paal niet
de grond in gaat".
Nat en droog
Hoe slim de bouwcommissie te
werk gaat, illustreert Daems: Om
de bouwkosten voor de derde to
ren zo laag mogelijk te houden, zul
len de 'droge' gedeelten zoals bi
bliotheken, administratieve eenhe
den, beheerszaken en collegezalen
zoveel mogelijk in de nieuwe toren
worden ondergebracht. "De bouw
kosten voor natte gedeelten, daar
mee bedoelen we de laboratoria,
zijn driemaal zo hoog".
De 'natte vakgroepen' worden
dus grotendeels in de huidige twee
torens ingepast. Het gaat hier om
celbiologie, elektronenmicrosco-
pie, parasitologie en het medisch
biologisch gedeelte van biofarma-
ceutische wetenschappen. In het
huidige Sylviusgebouw zitten
reeds: farmacologie, histochemie
en cytochemie. stralengenetica,
medische biochemie en anthropo-
genetica.
"Dat dit geen luchtkastelen meer
zijn zult u nu wel begrijpen. Er is
ook een wezenlijk verschil met
vijftien jaar geleden. Een aantal
vakgroepen moet weg. Een derde
toren is nu geen luxe, we kunnen
gewoon nergens anders heen. Als
iemand zegt: dat kan niet, worden
in feite alle verschuivingen tegen
gehouden. We zitten dan echt met
de handen in het haar".
Ondanks alle goede ideeën en
enthousiaste reacties realiseren
Daems en Kroes zich terdege dat er
nog veel moet gebeuren om alle
partijen tevreden te stellen en alle
benodigde gelden binnen te halen.
Ook de herbezetting in het Boeer-
haavekwartier zal nog de nodige
problemen opleveren. Immers, de
centrale medische bibliotheek die
in gebouw 5, het oude polikliniek
gebouw, is gehuisvest, zal nog dit
jaar ergens anders moeten worden
ondergebracht. De universiteit
heeft gebouw 5 in 1987 bestemd
voor de faculteit der sociale weten
schappen.
Dit jaar
bouw moet komen voor de biblio
theek en zo vlug mogelijk. Boven
dien moet de epidemiologie, een
nieuwe ontwikkeling, met spoed
worden ingepast Ook weten we
dat het gebouw van pathologie in
1992 tot onze beschikking komt.
omdat deze vakgroep in het twee
de deel van de nieuwbouw van het
AZL terecht komt. In het gebouw
van pathologie zouden dan
huisartsengeneeskunde met uitge
breide onderwijsvoorzieningen en
het faculteitsbureau kunnen wor
den ondergebracht. Hoewel ook de
mogelijkheid bestaat om het ge
bouw van anatomie daarvoor te be
stemmen".
"Kijk, daar zijn we nu nog niet
helemaal uit. Is het verstandig om
anatomie met het anatomisch mu
seum te verhuizen naar een ander
gebouw in het Boerhaavekwartier?
Dat is nu nog een vraag waar we
nog niet helemaal uit zijn. Wat wel
duidelijk is, is dat de nieuwbouw
van de bibliotheek in het Boer
haavekwartier dit jaar nog moet
beginnen. De plaats daarvoor zal
dus heel snel moeten worden be
paald".
Voor de plek van de bibliotheek
wordt er wat gecirkeld tussen de
bestaande bebouwing. Ondertus
sen wijst Daems plaatsen aan waar
eventuele restauratieve voorzie
ningen kunnen komen. Kroes doet
er nog een schepje bovenop door
over een overkapping en terrasjes
te praten. "Begrijpt u dat Beran en
Wiersma ons af en toe tot de orde
roepen?"
Ruim boven gemiddelde
LEIDEN - Op verzoek van wethou
der Kuijers (volksgezondheid) gaat
de Bedrijfs Geneeskundige Dienst
teen onderzoek instellen naar het
ziekteverzuim onder het personeel
van het psychiatrisch ziekenhuis
Endegeest. Dat ligt zeer ruim bo
ven het gemiddelde ziektepercen
tage in Nederland bij gelijksoorti
ge instellingen. In de raadscom
missie voor maatschappelijke aan
gelegenheden, volksgezondheid en
cultuur is het ziekteverzuim bij En
degeest al enkele maanden gele-
Illegale video
banden gevonden
LEIDEN - Bij een videotheek aan
de Vinkenstraat heeft de Leidse
politie in samenwerking met de
Buma/Stemra 24 illegale videoban
den in beslag genomen. De banden
waren volgens de politie van de 35-
jarige eigenaar van de videotheek.
Ongeluk leidt
tot hoofdwond
LEIDEN - Een 45-jarige automobi
list uit Nieuwegein is gistermorgen
na een ongeluk op Rijksweg 4, bij
de afrit Zoeterwoude, met een
hoofdwond naar het AZL ge
bracht. De man verloor op de afrit
de macht over het stuur, raakte en
kele verkeersborden en belandde
in de berm. Daarna kwam hij twee
keer over de kop slaand weer op de
rijbaan terecht. De auto is geheel
vernield.
den aan de orde geweest. Er be
staan aanwijzingen dat het niet
louter om lichamelijke klachten
gaat, maar dat het personeel van
Endegeest in sommige paviljoens
onder grote druk staat.
In overleg met Endegeest zal de
BGD per team onderzoeken wat de
oorzaken zijn van dit hoge ziekte
verzuim, omdat het per afdeling
nogal verschilt.
Het gaat erom allereerst een alge
mene indruk te krijgen van de si
tuatie, die vervolgens door de BGD
met de leiding van het betreffende
team wordt besproken. Vooral za
ken als werkklimaat, stijl van lei
ding geven, arbeidsomstandighe
den en dergelijke zullen dan aan de
orde komen.
Vervolgens zal de bedrijfsarts
een uitgebreid bezoek brengen aan
het team op de werkplek, waarbij
de arts een aantal gesprekken met
teamleden zal hebben. De daaruit
voortgekomen informatie zal wor
den betrokken bij het bepalen van
een meer definitieve indruk van de
oorzaken van het ziekteverzuim.
De bedrijfsarts stelt vervolgens
een rapport op waarin zowel con
clusies als aanbevelingen voor ver
betering van de situatie zijn opge
nomen.
Begonnen zal worden bij teams
waar het ziekteverzuim het grootst
is, opdat vrij snel daarna kan wor
den begonnen met maatregelen
om de werksituatie daar te verbete
ren. Aan de medezeggenschaps
commissie zal rapport worden uit
gebracht over de bevindingen van
de BGD. Ook is het de bedoeling
om voortaan met een zekere regel
maat per team de stand van zaken
te bekijken.
Judith Herzberg gastschrijver
LEIDEN - Judith Herzberg wordt na Gerard Reve de tweede gastschrij
ver aan de Leidse universiteit. Zij zal worden voorgedragen door de facul
teit der letteren en de Vereniging voor Onderwijs, Kunst en Wetenschap
pen.
Herzberg zal tijdens het eerste semester van het studiejaar 1986/1987'
hoorcolleges geven en werkgroepen leiden, die aan het schrijven van
poëzie, toneel en filmscenario's zijn gewijd. Hierover publiceerde zij in
1980 al het boekje 'Het maken van gedichten en het praten daarover'.
Bekende poëziebundels van Judith Herzberg (51) zijn onder meer 'Zee
post' (1967). 'Beemdgras' (1968) en 'Botshol' (1980).
Het gastschrijverschap aan de universiteit is naar voorbeeld van de
Angelsaksische universiteiten ingevoerd. Gerard Reve was vorig jaar de
eerste. Hij hield onder meer vier openbare colleges in de Pieterskerk.
Vogelverschrikker (1)
Wisten Van Kooten en De Bie
hoeveel discussies er al hebben
plaatsgevonden over die Marlbo
ro-reclame aan de Plesmanlaan
toen ze voor hun themaprogram
ma over Het Concept onder die
mast gingen staan, als directeur
van de sigarettenfabriek en als
verontruste buurtbewoner?
Waarschijnlijk niet, maar ze
hadden het moment niet beter
kunnen kiezen, want vlak voor
dat hun programma werd uitge
zonden heeft de gemeente Lei
den een brief geschreven naar de
huisarts Crul, die zoals bekend
van meet af aan een fel tegen
stander is geweest van die recla-
Die lange paal met reclame
blijft staan - dat is de teneur van
de brief. Het gemeentebestuur
schrijft dat de reclamemast, zo
als er reeds verschillende bij de
luchthaven Schiphol staan, uit
stekend past in de omgeving van
de Plesmanlaan. Om de woorden
van het gemeentebestuur maar
eens te gebruiken: "De reclame
mast past naar ons oordeel in de
stedebouwkundige structuur
van de bebouwing en is ons in
ziens niet ontsierend voor de om
geving"..
Voorts wordt Crul er op gewe
zen dat er voor de bouw een ver
gunning is verleend: "volgens de
voorgeschreven procedure en
overeenkomstig het advies van
de Welstandscommissie werd op
14 augustus 1984 een bouwver
gunning veleend". Met andere
woorden: Crul had eerder moe
ten klagen. Toen er van het verle
nen van de vergunning melding
werd gemaakt in de gemeentelij
ke advertentie op vrijdag, om
precies te zijn.
Dat nu het hek van de dam is,
dat nu voor andere bouwwerken
geen vergunning meer nodig is,
zoals Crul opperde, is onzin vol
gens het schrijven van de ge
meente Leiden. "Elke bouwaan-
vraag - zowel voor een reclame
mast als voor een erfafscheiding
- dient afzonderlijk te worden
beoordeeld".
En verder laat men de huisarts
weten dat "de op de mast aange
brachte reclamevoering voor een
sigarettemerk niet in strijd is met
wet of goede zeden".
Vogelverschrikker (2)
Huisarts Crul heeft de gemeente
Leiden per kerende post geant
woord. De vergelijking met
Schiphol gaat natuurlijk mank.
laat hij weten. "Het getuigt toch
wel van hoogmoedswaanzin en
weinig oog voor natuur om de si
tuatie bij de westelijke oprit naar
ons gerestaureerde stadje te ver
gelijken met de gateway to Euro
pe".
Dat hij indertijd niet heeft ge
protesteerd tegen het plan is
toch logisch, meent Crul. "Geen
enkele Leidse burger zal zich bij
het lezen van een "ter inzage lig
gend bouwplan voor een recla
mezuil" hebben gerealiseerd dat
het om een dergelijk monster
ging. Juist daarom had de ge
meente extra zorgvuldig hiermee
moeten omspringen en stringen
tere voorwaarden moeten stel
len".
"Hopelijk", zo hoopt de huis
arts. "zijn andere gemeentes op
tijd wakker geschud, voordat zij
ook zo'n twintigjarig vrijbriefje
voor landschapsvervuiling afge
ven". Het zou de gemeente sie
ren, aldus de huisarts, als men er
voor zou pleiten om deze recla-
mepaal te vervangen.
"Want", zo besluit hij. "gezien
de gratis tv-reclame die ze zon
dag van Kees van Kooten en
Wim de Bie kregen, is de strop er
voor hen toch al lang uit". En hij
citeert vervolgens Kees van Koo
ten nog eens die speelde voor di
recteur van een sigarettemerk:
men had een gemeente gevon
den die erin stinkt om deze su
pervogelverschrikker die het he
le landschap verkankert en
agressief reclame maakt voor
een stompzinnig produkt, te
plaatsen.
"Was het maar bij een concept
gebleven", besluit Crul.
Kees van Kooten als directeur van een sigarettemerk en Wim de Bie
als vertegenwoordiger van het comité Let den-West bij de omstreden
reclamezuil aan de Plesmanlaan. die meer is geu>orclen dan een con
cept (folo Roel Bdzrm
geen tijd hebben, dan kon er mis
schien na overleg een andere da
tum worden geprikt.
De bedenkster van het plan
S Blokhuis, werkzaam bij De
Lakenhal - toonde zich realis
tisch. Natuurlijk, ze gaf het toe.
de kans was klein dat Christo ja
zou zeggen, maar je kon het toch
proberen, niet?
Wethouder Kuijers het desge
vraagd weten dat h(j het een
mooi plan vond. En zo'n molen -
was dat niet een uitdaging. De
Valk had je bovendien niet één,
twee, drie ingepakt.
En wat betreft het geld: ook al
Ingepakt (2)
Wie Christo is weet iedereen. De
grote inpakker. Maar herinnert u
zich nog dat de gemeente Leiden
hem een tijd geleden een brief
schreef? Volgend jaar wordt er in
het museum De Lakenhal een
grote tentoonstelling gehouden
en nu leek het de gemeente Lei
den wel een goed idee als Christo
ten tijde van die expositie molen
De Valk zou inpakken.
Men hield in de brief aan
Christo overigens wel een slag
om de arm: mocht de kunstenaar
geen probleem. Wisten we niet
dat Christo er om bekend staat
dat hij alles zelf wil regelen, dus
ook altijd zelf de financiering
van z'n projecten regelt?
Nou dan
Dat hele plan van de gemeente
Leiden rook ondertussen be
hoorlijk naar het scenario van
een goedkope reclamecampag
ne. Zo van: wij hebben een ten
toonstelling en nu nog een mooie
publiekstrekker. Niet om het een
of ander: maar als u kunstenaar
zou zijn. zou u dan niet vinden
dat dit hele project uw eer te na
was? Alsof u niet zelf iets zou
kunnen bedenken, als kunste-
Ondertussen is de vraag na
tuurlijk: heeft Christo gerea
geerd op de brief?
Ingepakt (3)
Jazeker. Vlak voordat het vorige
jaar werd 'gesloten' al. En het
valt te begrijpen waarom de ge
meente Leiden geen ophef heeft
gemaakt over dat antwoord,
want Christo is helemaal niet van
plan om De Valk in te pakken
Nu niet en waarschijnlijk nooit
niet.
Het is overigens een vriendelij
ke brief, geschreven door Jean
ne-Claude Christo, de vrouw van
de kunstenaar die zoals bekend
al zijn zaken behartigt. De brief
komt uit New York, waar de
kunstenaar resideert, en is ge
richt aan burgemeester Goe-
koop. Mevrouw Christo schrijft
dat ze de brief uit Leiden lazen
nadat ze terugkwamen van een
werkbezoek aan Berlijn
Christo is gestreeld dat er aan
hem werd gedacht, schrift zyn
vrouw. Helaas kan hij niet in
gaan op het vriendelijke verzoek.
Waarna ze laat weten dat zij en
haar man veel vrienden hebben
in Nederland en dat land zo vaak
mogelijk bezoeken, maar geen
tijd hebben voor molen De Valk.
aangezien ze op dit moment be
zig zijn aan vier projecten in vier
verschillende landen. Projecten
die waarschijnlijk twaalf tot vijf
tien jaar in beslag gaan nemen.
Volgt er een gelukkig nieuw
jaar. En veel succes met de ten
toonstelling. Het p.s. van deze
brief is overigens interessant,
want het verraadt het zakenm-
stinct van mevrouw Christo.
Mochten de organisatoren van
de Leidse expositie iets willen
hebben uit de Christo-collectie
om ten toon te stellen, dan kan
dat natuurlijk geregeld worden
Tegen een vergoeding natuur
lijk. Maar dat zegt ze er niet bij
