Amerikanen benauwd
om militaire bases
VS zijn Filippijnse dictator Marcos meer dan beu
RK Kerk Zuid-Afrika
steunt geweldloze
maar krachtigeactie
imschoots het bedrag dat u in 3 jaar aan de wegenbelasting kwijt bent. moeten aanbetalen, omdat de aanbieding op basis van huurkoop op de inruil. Zin in een nieuwe Fiesta? De Ford Dealer staat al op u te wachten
Deze aanbieding geldt alléén voor de Ford Fiesta en loopt van gebruikelijke voorwaarden is. Dat is wettelijk verplicht. Maar als u dat en uw financiële voor-
ëbruari t/m 15 maart Natuurlijk zult u wèl altijd een bepaald bedrag wilt kan die aanbetaling geheel of gedeeltelijk verrekend worden met uw deel is nu al geregeld.
Doordacht Dynamisch.
i.d. Valk Bouwmanweg 71,
Leiderdorp.
Tel. 071-899301
Lammenschanspleln 6,
Lelden.
Tel. 071-769358.
5 Mellaan 7,
Lelden.
Tel. 071-310031.
Noordwijk
(I. 01719-19
Achtergrond
nand Marcos heeft twintig jaar
lang zijn land kunnen regeren
dank zij de onvoorwaardelijke
steun van de Verenigde Staten.
Aan die Amerikaanse steun lijkt
nu een einde te zijn gekomen,
omdat het vooruitzicht van een
tweede Vietnam Washington
beangstigt. Er staat veel op het
spel voor de VS, die op de Filip
pijnen hun grootste buitenland
se militaire bases hebben.
De Filippijnse presidentsver
kiezingen van vrijdag staan vol
op in de belangstelling in de VS.
President Reagan stuurt zelfs of
ficiële waarnemers naar Manilla
onder leiding van senator Ri
chard Lugar. Lugar is voorzitter
van de Senaatscommissie van
buitenlandse zaken. President
Marcos had Reagan uitgenodigd
waarnemers te sturen, om zich
ervan te vergewissen dat de ver
kiezingen eerlijk verlopen.
Afgaande op hetgeen de New
York Times onlangs sehreef, ver
wacht de Amerikaanse regering
dat president Marcos als over
winnaar uit de bus zal komen.
Maar Washington zou Marcos lie
ver kwijt dan rijk zijn vanwege
het risico van een communisti
sche machtsgreep en het daar
door dreigende verlies van de
Amerikaanse bases. Er zou zijn
gekozen voor een strategie om de
president niet openlijk af te val
len maar om zijn voornemen om
hervormingen uit te voeren in
twijfel te trekken.
Anderzijds kan Washington, zo
schrijft de krant, ook gewoon
wachten. Gezien zijn zwakke ge
zondheid zou president Marcos
gedwongen zijn om zich toch te
zijner tijd uit de politiek terug te
trekken. President Reagan, mi
nister van buitenlandse zaken
George Shultz en minister van
defensie Caspar Weinberger
steunen volgens de krant deze
nieuwe politiek.
Subic Bay Naval Station en
Clark Airbase zijn veruit de be
langrijkste van de Amerikaanse
bases op de Filippijnen. Sinds
1979, toen de VS het opperbevel
overdroegen aan de Filippijnen,
wappert er de Filippijnse vlag.
Het betekent dat voor een be
zoek aan de bases toestemming
nodig is van de Filippijnse auto
riteiten. De militaire installaties
zijn echter het hart van de bases
en daar maken de Amerikanen
uit wie er binnenkomt.
Stabiel
Het belang van deze bases mag
niet onderschat worden, zo zeg
gen deskundigen. Sinds het ver
trek uit Vietnam in 1975 zijn ze
de enige militaire steunpunten
van de VS in het westelijke deel
van de Stille Oceaan. De VS wil
len die behouden en zijn daar
voor gebaat bij een stabiele toe
stand op de Filippijnen. Afgaan
de op rapporten van de Ameri
kaanse militaire inlichtingen
dienst, die de Amerikaanse Se
naat eind vorig jaar behandelde,
schort het daar vooral de laatste
jaren aan.
Het uitblijven van politieke,
economische en militaire hervor
mingen en het steeds sterker
wordende communistische ver
zet, dat vooral drijft op de onvre
de onder de bevolking, bedreigt
die stabiliteit en dus het voortbe
staan van de bases. De opstellers
van het rapport geven president
Marcos hooguit drie tot vijf jaar
om het tij te doen keren en verre
gaande hervormingen uit te voe-,
ren. Anders dreigt een burger
oorlog, waarbij een communisti-.
sche overwinning geenszins is.
uitgesloten.
De Filippijnen zijn zo belang
rijk omdat ze liggen aan de zee
routes tussen de Stille en de In
dische Oceaan. De bases vormen
een vitale schakel in de 11.000
mijl lange bevoorradingsroute
tussen de twee oceanen.
Daarnaast zijn de bases be
langrijk als steunpunt voor de
Amerikaanse snelle interventie
macht die vooral bij conflicten in
Oost-Afrika en de Perzische Golf
zou kunnen ingrijpen.
De betrekkingen tussen de VS
en de Filippijnen zijn de laatste
jaren verslechterd, zonder dat dit
nog consequenties had voor pre
sident Marcos. In augustus 1983
werd de Filippijnse oppositielei
der Benigno Aquino bij zijn te
rugkeer uit de VS op het vlieg
veld van Manilla vermoord. De
regering-Marcos schoof de
schuld in de schoenen van een
communistische huurmoorde
naar die direct na Aquino door
militairen was doodgeschoten.
Komplot
Veel feiten over de aanslag we
zen erop dat er een militair kom
plot achtér stak. De opperbevel
hebber van de strijdkrachten, ge
neraal Fabian Ver, zou daarbij
betrokken zijn. Er werd een pro
ces tegen hem en 25 andere ver
dachten aangespannen. De in de
Filippijnen alles behalve onaf
hankelijke rechter sprak in de
cember alle beklaagden vrij.
President Marcos herstelde
vervolgens generaal Ver, die
hangende het proces met verlof
was, in zijn functie van stafchef.
De VS reageerden kritisch op het
vonnis. Washington verbaasde
zich ook over de herbenoeming
van generaal Ver. Een woord
voerder zei dat dat moeilijk viel
te rijmen met het
de strijdkrachten te reorganise
ren, dat tot doel had hun ge
vechtskracht te verbeteren en
een halt toe te roepen aan het
communistische verzet.
Marcos maakte wel aanstalten
met een sanering van het leger.
Alle topofficieren boven de pen
sioengerechtigde leeftijd zouden
worden ontslagen. Generaal Ver
zou binnen een week met pen
sioen gaan. Een maand later zei
de president dat de generaal mis
schien voor 7 februari zou aftre
den. En onlangs suggereerde de
president weer dat hij Ver zal
handhaven vanwege verdeeld
heid binnen de strijdkrachten.
Generaal Ver, die dus nog
steeds in fiinctie is, is een ver
trouweling van president Mar
cos. Ondanks zijn felle anti-com
munistische houding beschouwt
Washington hem als „een pro
bleem", zo zei minister Shultz.
De generaal zou officieren be
voordelen niet op grond van hun
militaire prestaties maar op
grond van hun loyaliteit aan hem
en de president.
Het imago van president Mar
cos heeft in de VS veel te tijden
gehad. Vorig jaar publiceerde
een krant een verhaal dat hij en
zijn vrouw Imelda enorme bezit
tingen heeft in de VS. Het Ameri
kaanse Congres stelde een on
derzoek in. Het wilde weten of
Marcos' bezittingen mogelijk
zijn aangekocht met hulpgelden
die de VS voor het Filippijnse
volk hadden bedoeld. Het Demo
cratische Congreslid Stephen
Solarz zei over „onweerlegbare
bewijzen" te beschikken dat pre
sident Marcos voor minstens 250
miljoen dollar in New York heeft
geïnvesteerd.
Verzetsheld
De New York Times schreef
vervolgens dat president Marcos
tijdens de Tweede Wereldoorlog
helemaal geen verzetsleider is
geweest, zoals hij zo vaak be
weert. Tot twee maal toe zou het
Amerikaanse leger vlak na de
CorazonAnquino: huurovereenkomst respecteren.
Ferdinand Marcos: zwakke gezondheid.
oorlog een verzoek om erken
ning van de guerrilla-eenheid,
die Marcos aanvoerde, hebben
afgewezen. Erkenning zou recht
hebben gegeven op achterstalli
ge soldij. De eenheid zou even
wel nooit hebben bestaan, zo
meldde de krant op gezag van
rapporten van het Amerikaanse
leger.
De aantijgingen over de finan
ciële wanpraktijken en het du
bieuze oorlogsverleden van de
president vonden gretig aftrek
bij de linkse Filippijnse pers. De
regeringsgezinde kranten en de
door de regering gecontroleerde
radio en televisie bagatelliseer
den het nieuws. De president
ontkende de beschuldigingen.
Hij trekt zich trouwens weinig
aan van Amerikaanse waarschu
wingen.
President Reagan stuurde in
oktober nog een vertrouweling
van hem, senator Paul Laxalt,
naar Manilla met de dringende
boodschap om orde op zaken te
stellen.
Marcos heeft daarop gerageerd
met het dreigement de huurover
eenkomst van de militaire bases
op te zeggen. Zijn vrouw Imelda
bracht eind vorig jaar een bezoek
aan Moskou. Volgens een wes
terse diplomaat was het allemaal
show. Het was president Marcos
er volgens hem alleen maar aan
gelegen Washington duidelijk te
maken dat hij zich niet in de
hoek laat drukken.
Volgens ingewijden is het
maar zeer de vraag of de Ameri
kaanse druk werkelijk zoden aan
de dijk zet. Als president Marcos
tegemoet zou komen aan de eis
tot hervormingen, ondergraaft
hij zijn zorgvuldig opgebouwd
machtssysteem.
Anderzijds kijkt de Ameri
kaanse regering wat betreft Co-
razon Aquino, de presidentkan
didate van de gematigde opposi
tie, de kat uit de boom. Corazon
Aquino heeft aangekondigd dat
zij zich aan de tot 1991 lopende
militaire overeenkomst met de
VS zal houden. Zij wil geen toe
zeggingen over het aangaan van
een nieuw akkoord doen.
Het Pentagon, het Amerikaan
se ministerie van defensie,
maakt al noodplannen voor het
geval de Filippijnse bases verlo
ren gaan. Maar die plannen zijn
duur (de schattingen variëren
van drie tot tien miijard dollar)
en de alternatieve bases (Guam
en Palau in de Stille Oceaan ten
noorden van de Filippijnen en
het Japanse eiland Okinawa) vol
doen voorlopig niet aan de eisen
van het Pentagon. (anpi
De Rooms-Katholieke Kerk in
Zuid-Afrika wil 'geweldloze maar
krachtige' methoden steunen om
de toestand in dit land te verande
ren. Gedacht wordt aan burgerlijke
ongehoorzaamheid en een of ande
re vorm van economische druk.
"Hoewel we nog steeds bereid zijn
tot gesprek, zien wij geen andere
keus dan vormen van geweldloze
actie onder ogen te zien", zeggen
de bisschoppen in een verklaring
na een vergadering in Pretoria. Dat
verzet zal het land moeten afvoe
ren zijn raciale conflicten en moe
ten leiden naar gerechtigheid en
deelneming van alle inwoners in
de overheidsorganen.
De bisschoppenconferentie zal
in mei - tijdens een buitengewone
vergadering - haar definitieve
standpunt over economische sanc
ties bepalen. Dat gebeurt aan de
hand van een rapport dat haar ei
gen 'commissie voor gerechtigheid
en verzoening' zal opstellen over
'economische maatregelen tegen
de apartheid en de uitdaging voor
de kerk'.
Opnieuw geven de Zuidafrikaan-
se bisschoppen uiting aan hun af
schuw van het apartheidssysteem,
"dat geheel tegengesteld is aan de
leer van Christus en de door God
gegeven waardigheid van elk
mens". Zij noemen dit systeem 'de
grootste hinderpaal voor vrede in
het land'.
Volgens aartsbisschop Hurley
van Durban, voorzitter van de bis
schoppenconferentie, zal de verbo
den bevrijdingsbeweging ANC een
belangrijke rol moeten spelen bij
elke verandering in het bestuur
van Zuid-Afrika en bij de onder
handelingen met het oog op de toe
komst. "Het ANC is de machtigste
factor bij het streven naar bevrij
ding van de zwarten".
Vrijzinnigheid. Op initiatief
van de plaatselijke afdeling van de
Nederlandse Protestantenbond
werd zaterdag in Wassenaar een
landelijke conferentie gehouden
over de toekomst van de vrijzinnig
heid. Dr. R. M. Nepveu, rector van
de opleidingen van de Protestan
tenbond, had de leiding. Hij con
stateerde een 'nieuw elan' onder
vrijzinnigen en wees onder meer
op de wekelijkse uitzendingen van
de Nieuwe Vrijzinnige Omroep via
de AVRO-radio.
De godsdienstsocioloog dr. P.
Smits, Leids emeritus-hoogleraar,
sprak van twee stromingen binnen
het vrijzinnig christendom: een so
ciaal-ethische en een religieus-hu
manistische. Hy deed een drin
gend beroep op de Protestanten
bond om polarisatie te vermijden;
daarmee doelde hij op plannen
voor een nieuwe theologische op
leiding in Deventer naast de be
staande in Zwolle. "Een heilloos
idee", vond Smits. De plannen
voor Deventer komen van de 'Cen
trale commissie voor het vrijzinnig
protestantisme', waarvan ook de
Protestantenbond deel uitmaakt.
Secretaris mevrouw E. A. van
Riessen van deze commissie echter
zag de nieuwe opleiding als een
aanvulling op de bestaande. De op
leiding op HBO-niveau moet in
1987 beginnen.
Velen bleken zich bezorgd te ma
ken over het gemis aan jongeren in
de afdelingen van de Protestanten
bond. "De vijand van nu is niet
meer in de eerste plaats de recht
zinnigheid maar de secularisatie",
zei een remonstrants predikante.
"Die leidt tot solidariteit zónder
spiritualiteit".
Oegstgeest. De Vereniging van
Vrijzinnige Hervormden Leiden-
Oegstgeest houdt deze maand
twee kringavonden over 'Samen
op weg' (van hervormden en gere
formeerden) in het Gemeentecen
trum (Lijtweg) te Oegstgeest. De
eerste (aanstaande woensdag, 5 fe
bruari) staat onder leiding van de
nieuwtestamenticus professor dr.
M. de Jonge, die het onderwerp
vooral vanuit de situatie in de
Leidse Merenwijk zal bespreken.
Op de tweede (19 februari) zal de
gereformeerde predikant F. H.
Weeda het gesprek leiden. Ook dan
komt de plaatselijke situatie ter
sprake. Beide avonden beginnen
om 8 uur.
Bisschop Werner Leich (59) is
zaterdag door de conferentie van
besturen van de Evangelische
Kerk gekozen tot voorzitter van
de Bond van Evangelische Ker
ken in de DDR (Oost-Duitsland).
Hij is bisschop van de Evangeli
sche Kerk van Thüringen en
volgt de bisschop van Saksen,
Johannes Hempel, op. Deze had
zich niet herkiesbaar gesteld om
dat hij meer tijd wil besteden aan
zijn werk als bisschop van Sak
sen en als president van de We
reldraad van Kerken.
Leich was voorziter van het
kerkelijke Luther-comité dat in
het Lutheijaar 1983 verantwoor
delijk was voor de organilatie
van de landelijke Luther-herden-
kingen van de Evangelische
Kerk. In die functie ontmoette
hy regelmatig de Oostduitse par
tijleider Erich Honecker. In 1983
kreeg hij van de universiteit van
Jena een eredoctoraat ilWie theo
logie. Een jaar later verleende de
Roosevelt-stichting hem de me
daille voor 'vrijheid van het
godsdienstig belijden'.
Hervormde Kerk: beroepen te
Otterlo G. van Leüen Wilms, te
Westkapelle F. van Slooten Sint
Pancras; aangenomen naar Goes
H. van den Heuvel Hoogvliet; be
dankt voor Groenekan L.
Schaafsma Zuilichem, voor 's
Grevelduin-Capelle G. de Knegt
Huizen. Gereformeerde Kerken
Vrijgemaakt: beroepen te Bui
tenpost G. de Kimpe Gees, te
Pretoria (Die Vrije Gereformeer
de Kerke) H. Hidding Bunscho
ten; aangenomen naar Wctsinge-
Sauwerd kandidaat S. de Boer
Zeist; bedankt voor Utrecht A
Reitsema Brunssum. Neder
lands Gereformeerde Kerken:
bedankt voor Aalten en Neede J
de Jonge Zeist. Gereformeerde
Gemeenten: aangenomen naar
Lisse A. M. den Boer Siooux
Centre (Ver. Staten). Gerefor
meerde Gemeenten in Neder
land: bedankt voorTerneuzen A.
van Straalen Barneveld. Oud-Ge
reformeerde Gemeenten: be
dankt voor Werkendam A. van
der Meer Sint Philipsland
