Felle kritiek op advies Melchior Bij DAF is 36 uur een al gepasseerd station Dure yen alarmeert Japan Eman (Aruba): geldverspilling Olieboeren in Texas vrezen zwaar onweer Bedrijfsterreinen zijn loden last gemeenten Aanzienlijke winstdaling Volvo Car WOENSDAG 29 JANUARI 1986 ECONOMIE PAGINA 9 WILLEMSTAD (GPD) - De Arubaanse minister-president Henny Eman heeft felle kri tiek ook op de economische adviezen in het rapport-Melchior. De Limburgse zaken man Leon Melchior kreeg al eerder deze week te horen dat Aruba het „politieke uit gangspunt afwijst", dat is de onafhankelijkheid van het eiland in 1996. Melchior kreeg één miljoen dollar van de Nederlandse regering om investeerders aan te trekken voor het eiland. Volgens premier Eman houden Melchiors adviezen „niet eens vage beloften in en dan nog tegen zeer speciale voorwaarden". Het gaat om een verzameling van gegevens die al lang en breed be kend waren. Eman vindt het be taalde bedrag „weggegooid geld" en betreurt het dat het ten koste gaat van de ontwikkelingshulp aan Aruba. Goud winning Melchior benadrukt vooral de mogelijkheden van de goudwin ning op Aruba, terwijl deskundi gen hebben aangetoond dat dit op commerciële basis niet mogelijk is. Eman: „Goud maakt de mensen blind en Melchior hoopt die goud winning nu te gebruiken als dek mantel voor de inhoudloze advie- Proef met betaalkaarten zonder adres HILVERSUM (ANP) - De Post bank gaat vanaf 1 maart een proef nemen met girobetaal kaarten zonder adres en woon plaats van de rekeninghouder. Hiermee wil de Postbank - in navolging van de banken - de privacy van de rekeninghou ders beter beschermen, zo heeft directeur H.Verkoren van de girodienst gisteren meege deeld in het NOS-consumen- tenprogramma „Voor niks gaat de zon op". De drie miljoen rekeninghou ders van de Postbank geven per jaar in totaal ongeveer 200 miljoen betaalkaarten uit. De laatste tijd komen er bij de giro dienst klachten binnen over bij voorbeeld winkeliers die aan de hand van girobetaalkaarten een adressenbestand aanleg gen. Het administratiekantoor Den Haag zal vanaf 1 maart bij wijze van proef geen adres en woonplaats meer vermelden op de betaalkaarten van de reke ninghouders van de nummers 1 tot 700.000. Als deze proef slaagt, zal de girodienst na de zomer op alle nieuwe betaal kaarten vermelding van adres en woonplaats achterwege la ten. Slavenburg: Eerder deze week lieten de Tweede-Kamerleden Jabaaij van de PvdA en Terpstra van de VVD vernietigende kritiek horen op het eindrapport van Melchior: „Het is oude wijn in nieuwe vaten", aldus Jabaaij. Volgens haar had de Aru baanse regering veel goedkoper advies kunnen krijgen bij andere bureaus. Erika Terpstra liet er geen twijfel over bestaan dat zij minister De Koning van Antilliaanse zaken hard aan de tand zou voelen over de kwestie-Melchior. In een eerste reactie was de Aru baanse regering vooral gevallen over de politieke paragraaf in het rapport. De besprekingen met Mel chior werden daarom direct al af gebroken en Melchior werd „de vergaderzaal uitgejaagd", volgens ingelichte kringen in Oranjestad. De huidige regering van Aruba wil eerst een referendum houden om na te gaan of 1996 als datum voor de onafhankelijkheid wel haalbaar is. De Limburgse zaken man bleek toen echter verrassend plooibaar en deed tijdens dezelfde vergadering een voorstel om het politieke gedeelte volledig te ver anderen. Hiermee ging premier Eman niet akkoord omdat hij het standpunt van de Nederlandse re gering inzake deze kwestie wil we ten. HOUSTON/WASHINGTON (GPD/Rtr) - Amerikaanse econo men stellen vast dat de daling van de olieprijzen in de VS groei van de economie kan stimuleren en de in flatie kan drukken, waardoor de overheid meer belastinggeld int. Maar de regionale olie-industrie in Texas, Louisiana en Oklahoma vreest groot onheil. Boren naar olie is eigenlijk niet meer de kosten waard. Een prijs van 28 dollar per barrel was hoog genoeg om, bij een nau welijks stijgende vraag naar olie, de produktie buiten de OPEC om te doen groeien. Lagere prijzen zo als de Saoedi-Arabië wil en kan af dwingen moeten dan ook een gro tere afhankelijkheid van OPEC's produktie teweeg brengen. Volgens de econoom Alan Greenspan kost het de Saoedi's on geveer een dollar per vat om de olie boven de grond te halen. Daar kun nen olieproducenten die niet bij OPEC horen, niet tegen op. De pro duktiepnjs van een vat Britse of Noorse Noordzee-olie zou zelfs op zeker 13 dollar per vat liggen. Het eerste faillissement is al bij na een feit. Global Marine Incorpo rated, een in Houston (Texas) ge- vestigde onderneming voor bui- tengaatse gas- en oliewinning, heeft uitstel van betaling aange vraagd. Het bedrijf is in dc proble men geraakt door de algemene slapte op de offshore-markt. Glo bal Marine maakte bekend dat in 1985 een verlies is geleden van 220 miljoen dollar. De totale schuld is opgelopen tot 1,1 miljard dollar. Cijfers van de International As sociation of Drilling Contractors geven aan dat in december 1981. op het hoogtepunt van de olie-'boom', in de VS 4530 boorinstallaties in werking waren. Vorige week wa ren het er niet meer dan 1773. De Amerikaanse televisie toont beel den van grote stukken ongebruikt land waar boormachines rij aan rij worden geparkeerd. Voor Texas bijvoorbeeld, dat 25 procent van de Amerikaanse olie produceert, maar ook voor Oklaho ma en Louisiana en Alaska, bete kent dit een dramatisch verlies aan belastinginkomen, dat was begroot op de olie en gaswinning. Texas (zegt de New York Times) verliest voor elke dollar die de prijs van een vat olie daalt 100 miljoen dollar aan belastingen en niet minder dan drie miljard dollar op de totale eco nomie. Houston is het centrum van de energie-industrie in de VS. Men herinnert zich daar niet zonder vrees herinnert dat in 1981 een prijsverlaging van 10 dollar per vat in de olie en gaswinning 33.000 ba nen kostte en in de industrie in het algemeen 120.000. Nog steeds heeft zo ongeveer de helft van alle werk gelegenheid in Houston met het energiebedrijf te maken, maar veel ruimte voor verdere inkrimping is er niet meer. Ook zonder de dramatische prijs dalingen vielen in de marge van de energie-industrie waar kleine be drijven opereren met minimale doorgaans geleende middelen al zware klappen. Dit leidt sommige deskundigen tot de slotsom dat een reeks faillissementen te wach ten staat en moeilijke tijden voor het bankwezen. In Texas is gedu rende 1985 het aantal bedrijfsfail- lissementen in vergelijking met 1984 sterk gestegen (57 procent in de eerste elf maanden). Plannenmakers in Washington hebben intussen al bedacht, dat het misschien een goed idee zou zijn om geimporteerde olie en olie- produkten (een derde van de totale behoefte) te belasten met een hef fing die niet alleen de Amerikaanse olieindustrie zou beschermen, maar tevens de overheid extra in komen zou opleveren waarmee dan weer het begrotingstekort kan worden aangevallen. Verhoudingsgewijs betaalden de Amerikanen tegen het eind van de jaren twintig meer voor hun bezine dan tegenwoordig. Er is dus geen enkele reden, zeggen sommigen om die prijs niet kunstmatig hoog te houden terwille van een alge meen belang zoals dat in Europa bijvoorbeeld allang wordt erkend. DEN HAAG (ANP) - In Nederland ligt 50.000 hectare industriegrond braak met een totale waarde van acht miljard gulden. Daar moet jaarlijks tussen de 500 miljoen en een miljard gulden rente over worden betaald. Een kwart van de gemeenten verwacht daardoor in de problemen te ra ken. Dat bleek gisteren in Den Haag, waar de gemeenten Borssele, Borne, Gendringen, Schagen, Winschoten en Steenwijk hun plan presenteerden om tipgeld te betalen aan personen die er in slagen een bedrijf naar een van die gemeenten te halen. Staatssecretaris Van Amelsvoort (binnen landse zaken) zei dat het rijk niet van plan is bij te springen als dreigende tegenvallers werkelijkheid worden. In totaal wordt er voor de gemeenten een tekort geraamd van twee miljard gulden. Eenderde hiervan komt voor rekening van bedrijfsterreinen. Hij raadde gemeenten aan om zelf creativiteit aan de dag te leggen bij het verkopen van bedrijfsterrein. Neem uw verliezen alsvorens ze nog verder oplopen, zo luidde Van Amelsvoorts boodschap. Op bedragen die een verlies dreigen te worden kan beter worden afgeschreven, zo zei hij. Onlangs hielden de werkgeversorganisaties VNO en NCW in hun nota over ruimtelijke ordening een soortgelijk pleidooi. Burgemeester Hoeksema van Steenwijk, die begonnen is met het ge ven van tipgeld (vijf procent van de uiteindelijke grondprijs), onder streepte dat gemeenten creatief te werk moeten gaan. Steenwijk laat de grondprijs variëren van 55 tot minder dan 30 gulden, afhankelijk van het aantal afgenomen vierkante meters en de werkgelegenheid die een be drijf oplevert. Gespreide betaling is bovendien mogelijk, aldus Hoekse ma. Volgens hem heeft het Steenwijkse initiatief al geleid tot de komst van een aantal bedrijven. HELMOND (ANP) - Volvo Car heeft in 1985 de omzet met 2 mil joen gulden zien stijgen tot onge veer 2 miljard, maar de winst fors zien dalen van ruim 18 tot onge veer 1 miljoen gulden. Deze voorlo pige cijfers van Volvo Car komen overeen met de in mei vorig jaar uitgesproken verwachtingen. Het resultaat stond onder druk van hoge ontwikkelingskosten en investeringen in nieuwe produk- ten en produktiemiddelen, aldus Volvo Car, dat voor 70 procent in handen is van de Nederlandse overheid en voor 30 procent van het Zweeedse Volvo. Het aantal verkochte auto's steeg met 4 procent tot het record van 110.000 stuks. Daarvan werden er in ons land meer dan 20.000 ver kocht, een toeneming van 10 pro cent. Het personeelsbestand van Vol vo Car is vorig jaar met 225 mensen toegenomen tot 6.500 werknemers. Dit kwam deels door arbeidstijd verkorting. Bovendien is inmid dels een eigen internationale orga nisatie opgezet voor het distribue ren van onderdelen. Kort Zakelijk Buschauffeurs Een groot deel van het ziektever zuim onder de chauffeurs op de Groninger stadsbussen is terug te voeren op een niet optimale stand van stoel, stuur en pedalen. Dit blijkt uit het verschenen rapport 'Werk in de bus; Werk aan de bus' Groningen wil op zo kort mogelij ke termijn een proef starten met aangepaste bestuurdersplaatsen. De busbedrijven van Amsterdam en Utrecht hebben samen 100.000 gulden bijgedragen in de onder zoekskosten kosten van in totaal zo'n half miljoen gulden. Geveke De uitgifteprijs van de 1,24 mil joen gewone aandelen van Geveke Technische Handel (GTH) is vast gesteld op f36 per aandeel van f 10 nominaal. Zoals eerder bekend werd komt Geveke, nu als GTH, te rug op de Amsterdamse effecten beurs, nadat het bedrijf in 1970 werd gekocht door de houdster maatschappij SHV. De inschrij ving staat open tot 12 februari, de handel op de beurs begint 14 fe bruari. AMSTERDAM - In de hoofdstad is gisteren de manifestatie 'Amster dam 400 jaar diamantstad' van stapel gelopen. Burgemeester Van Thijn kreeg ter gelegenheid daar van het eerste exemplaar van het boek met dezelfde titel aangeboden, waarin de geschiedenis van Am sterdam als diamantstad wordt be schreven. Renteverlaging moet exportverlies goedmaken De gebroeders Bever en 'mijnheer de Uyi werden gisteren opgetrommeld om het tipgeld-plan van de zes gemeenten luister bij te zetten. Derde van links staatssecretaris Van Amelsfoort. (foto anp» Dit boek zal in 10.000 exemplaren gericht worden verspreid. Er komt verder een ex positie van de diamantindustrie in Amsterdam en elke tienduizendste bezoeker aan een van de slijperijen van de vijf genoemde bedrijven, krijgt een ring ter waarde van dui zend gulden aangeboden Dit jaar is ook voor het eerst sinds jaren weer een opleiding voor diamantslijper opgezet. De oplei ding duurt een jaar en de deelne mers van de school zullen aan het eind daarvan bij gebleken ge schiktheid verzekerd zijn van een baan. Amsterdam telt nog maar weinig diamantslijpers en die zijn ook niet zojgng meer ifoto anp» TOKIO (UPI/Rtr) - De Japanse eco nomie begint de eerste tekenen van spanning te vertonen als ge volg van sterke positie van de yen. Vooral de kleinere producenten in het land schreeuwen moord en brand en hebben al gewaarschuwd dat hun buitenlandse afzetmarkten aan het opdrogen zijn. Dat blijkt uit een onderzoek van het Japanse ministerie van interna tionale handel en industrie (MITI) onder meer dan 20.000 bedrijven, waarvan de resultaten gisteren werden bekendgemaakt. Volgens het MITI is de situatie voor veel be drijven zelfs „kritiek" geworden, omdat ze niet in staat zijn net zo veel te exporteren als voorheen. De centrale bank van Japan heeft vandaag besloten haar dis conto met ingang van 30 januari met 0,5 procent te verlagen tot 4,5 procent. Het tarief waartegen de bank geld leent aan de handelsban ken komt daardoor op het laagste niveau in bijna zeven jaar. Tot de renteverlaging is besloten om de binnenlandse vraag te stimuleren nu de bedrijven steeds meer moei te hebben hun produkten in het buitenland af te zetten. In de afgelopen vier maanden is de koers van de yen twintig pro cent gestegen tot 195 yen per dol lar. Hierdoor zijn Japanse goede ren voor de afnemers in het buiten land duurder geworden. Volgens het rapport maakten veel Japanse bedrijven al voor de plotselinge koersstijging van de yen uiterst mi nimale winsten. Deze lagere winst marges werden veroorzaakt door de moordende concurrentie in de Verenigde Staten, Europa en Zuid- oost-Azië, terwijl de vraag van de consumenten verflauwde Vooral de producenten van len zen voor fotocamera's en van auto radio's zouden het moeilijk heb ben, maar ook de grotere concerns constateren dat hun inkomsten uit de export verminderen. Zo beslo ten de Japanse autofabrikanten om hun prijzen in de Verenigde Staten met ongeveer vier procent te verhogen, als compensatie voor de feitelijke waardevermeerdering van de yen. Een verder prijsverho ging zouden de producenten ech ter niet hebben aangedurfd, omdat ze bang waren potentiële kopers af te schrikken. De Rotterdamse rechtbank be gint op 17 maart met dr behande ling van de Slavenburg-zaak. Het verzoek om uitstel, dat de 69-jarige ex-voorzitter van de Raad van Be stuur van Slavenburgs Bank Piet Slavenburg heeft ingediend, is door de rechtbank afgewezen. Douwe Egberts Het koffie- en theeconcern Dou we Egberts heeft in de eerste helft van het op 1 juli 1985 begonnen boekjaar 1985/86 2,2 miljard gulden omgezet tegen 2 miljoen in dezelf de periode van het voorgaande boekjaar. De omzetstijging werd afgeremd door dalende verkoop prijzen, met name voor koffie, ver oorzaakt door de lagere dollar koers. Het bedrijfsresultaat gaf een verbetering te zien van f 113 tot ruim f 126 miljoen. De nettowinst steeg eveneens en wel van f 64.6 tot f 70,8 miljoen. Maakt de Nederlandse werknemer binnenkort weken van 36 uur? Krijgt hij meer roostervrije dagen, arbeidstijdverkorting per dag of maar liever educatief verlof? Nu deze weken de belangrijkste cao-onderhandelingen beginnen, laaien de discussies weer op. Bij DAF Trucks in Eindhoven zien ze die drukte enigszins meewarig aan. De vrachtwagenfabrikant begon tweeëneenhalf jaar geleden al met een werkweek van gemiddeld 36 uur en wist daarmee 800 ontslagen te voorkomen. door Nel van Bemmel Op de werkvloer van DAF Trucks in Eindhoven heeft 'Parijs-Dakar' de arbeidstijdverkorting verdron gen als gesprek van de dag. „Als we hier over atv spreken, is dat vooral met humor omdat wij de rest van Nederland zien worstelen met iets wat wij al lang achter de rug hebben", zo schetst de voorzit ter van de centrale ondernemings- - raad, P. M. van der Krabben, de si tuatie. Op 15 augustus 1983 ging het be drijf in een klap over van een werk week van 40 uur naar 36 uur. In acht weken tijd wist de raad van bestuur de instemming van perso neel en vakbonden los te krijgen voor 10 procent korter werken met een vrijwel evenredige inlevering van inkomsten. „De solidariteit was enorm groot", herinnert Van der Krabben zich. Solidariteit, want het alternatief zou 800 ontsla gen zijn geweest. De neergang in de conjunctuur had de produktie gedrukt van 16.000 vrachtwagens in het topjaar '79 naar 12.500 in '83. DAF Trucks leed dat jaar een ver lies van 27 miljoen gulden. Bedrijfstijd Drs. F. P. J. M. Sweens, als lid van de raad van bestuur verant woordelijk voor het sociaal beleid, over die tijd: „We namen de beslis sing in een bewaakt ogenblik, maar we wisten toch niet geheel wat we deden. Tien procent korter werken is een grotere verandering dan je zou denken. Het roept ge voelens van onzekerheid op. ook bij het management". Op 15 augustus 1983 was nog niet duidelijk hoe de atv uiteindelijk vorm moest krijgen. Onder het per soneel gingen stemmen op voor een vrije vrijdagmiddag voor ieder een. Maar de raad van bestuur stel de vanaf het begin dat de bedrijfs tijd niet korter mocht worden. Ver volgens ontstond de gedachte dat de individuele werknemer zou mo gen bepalen wanneer hij zijn atv zou opnemen, aangezien hij er zelf voor had betaald. Sweens: „Daar stelden wij tegen over: het management gaat over het regelen van de werktijd, niet over het regelen van de vrije tijd. Hier is sprake van het regelen van werktijd". Uiteindelijk werd het bureau Berenschot ingeschakeld om uit te zoeken hoe de invulling op de lange termijn moest zijn. Het advies luidde: laat de 'directen' (het fabriekspersneel) acht uur per dag werken en geef ze 23 rooster vrije dagen per jaar. Maar wees voor de mensen met moeilijk uit wisselbare functies, vooral 'indi- recten', kantoorpersoneel, terug houdend met roostervrije dagen. Na vele onderhandelingsrondes, werkonderbrekingen en zelfs een kort geding van de Unie BLHP (de belangrijkste bond voor de 'boor den') vonden partijen voor 1985 een compromis: 23 roostervrije da gen voor de directen, voor de indi- recten 15 roostervrije dagen en ver der atv per dag. Een en ander vast te leggen in roosters van vier we ken, zoveel mogelijk in overleg. Daarnaast werd een deel van de roostervrije dagen besteed aan een uitbreiding van de verplichte be- drijfsvakantie van twee naar drie weken. Maar die oplossing legt in de ogen van de raad van bestuur al te veel vast, althans voor het kantoor personeel. Daarom heeft DAF aan gekondigd hun dit jaar 13 rooster vrije dagen te geven en wat meer atv per dag. Zich daarmee de woe de van de Unie BLHP op de hals halend die zich beraadt op een nieuw kort geding. „Maar afgezien van de discussie over die twee da gen, is de arbeidstijdverkorting hier nu algemeen geaccepteerd", zegt cor-voorzitter Van der Krab ben. Directeur Sweens toont zich er achteraf voldaan over dat men alle hindernissen heeft durven nemen Onder meer omdat hij meent dat het bedrijf er flexibeler door is ge worden. Mensen leren wennen aan het idee dat ze een vrije dag nemen wanneer er minder werk is, en aan wezig zijn by drukte. „De arbeids tijdverkorting", schreef hij in het Sociaal Maandblad Arbeid, „is slechts een koevoet met behulp waarvan de flexibilisering in gang is gezet". Die flexibilisering is acht hij absoluut noodzakelijk „als we niet willen dat Europa zal eindigen als het Griekenland van de wereld: interessant om de ruines te bekij ken maaar economisch van geen betekenis". Een zekere mate van soepelheid heeft het conjunctuurgevoelige DAF Trucks altijd gekend. Pieken in de afzet ving het bedrjjf op met 1,5 tot 3 procent overwerk, aange vuld met uitzendkrachten. Nu het beter gaat met DAF (vorig jaar 20 miljoen gulden winst bij een omzet van 2 miljard) heeft het bedrijf ruim 500 mensen met een tijdelijk contract of via een uitzenbureau aan het werk by een geleidelijk da lend vast personeelsbestand van 8700 mensen. Wordt het geen tijd het aantal vaste werknemers uit te breiden? Raad van bestuur en centrale on dernemingsraad menen unaniem van niet. DAF zit midden in een au- tomatiseringsgolf die arbeidsplaat sen zal kosten. Bij een gelijkblij vende marktsituatie enkele hon derden tot 1990, meent Sweens. De raad van bestuur garandeert dat de automatisering geen gedwongen ontslagen zal opleveren, maar daar houdt het mee op. Technologie Ook meer arbeidstijdverkorting, tot bijvoorbeeld 32 uur in 1990, staat niet op het programma. Wat allemaal niet weg neemt dt DAF nieuw personeel aantrekt. Tegen over een deel van het natuurlijk verloop stonden het afgelopen jaar ruim 100 nieuwe mts-ers en 50 hts- ers. Lager opgeleid neemt DAF, op een enkele uitzondering na, nie mand aan. Want het voortschrijden van de technologie vergt meer scholing. Om het huidige personeel in staat te stellen met de nieuwe ma chines te werken, heeft het bedrijf een scholingsprogramma opge steld. Het budget voor 1985, 12,4 miljoen gulden, overtrof de winst van het jaar ervoor. Onder meer wil DAF een eigen DAF-mts-diploma invoeren voor de op middelbaar ni veau bijgeschoolde lts-ers. De centrale ondernemingsraad zegt met succes te hebben afge dwongen dat het totale personeels bestand toereikend wordt bijge schoold. Maar FNV-bestuurder F. Kooien heeft daar zo zijn twijfels over. „De plannen van DAF zijn mistig. De onderneming weet wel hoeveel de automatisering gaat kosten, maar niet hoeveel werkne mers zij straks nodig heeft en welk scholingsniveau zij moeten heb ben. De mensen zijn bereid tot fle xibel werken, eventueel in meer ploegen en met meer overwerk. Maar die bereidheid begint op te houden door die onzekerheid. Zij voelen zich bovendien bedreigd door het hoog geschoolde perso neel dat het bedrijf binnenkomt". Zowel de centrale onderne mingsraad als Sweens zeggen het als een plicht van de onderneming te zien al het vaste personeel een plaats te blijven bieden. Maar on danks de 36-urige werkweek zal het aantal vaste werknemers door het natuurlijk verloop blijven da len. Helpt arbeidstijdverkorting dan niet tegen werkloosheid? Sweens: „De arbeidstijdverkor ting zal in de industrie de werkge legenheid niet uitbreiden maar wel zorgen dat het aantal banen min der snel daalt. Zoals wij die 800 ontslagen hebben kunnen voorko men. Met het voortschrijden van de techonologie zal de werkgele genheid in de industrie onvermij delijk dalen. Ook daarom zie ik voor 1990 een arbeidstijdverkor ting tot gemiddeld 36 uur er in de rest van de industrie wel komen". Meer ongelijkheid Met nadruk herhaalt hij het woord „gemiddeld". Want de ge lijkheid voor iedere werknemer, voor zover deze al bestond, dient afgeschaft. „We moeten ook den ken aan de vut, aan halve banen voor jongeren, aan educatief ver lof, aan arbeidscontracten voor 60 uur per week en voor 20 uur per week. We moeten verder denken dan het uitgangspunt dat de be drijfstijd niet korter mag worden door de arbeidstijdverkorting: „We gaan naar meer ongelijkheid".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 9