Olie en rente drukken de stemming
'Lage olieprijs
drukt zwaar
op begroting'
Ergste leed van
werkloosheid is
nog niet geleden
Verzekeringsbedrijf wil ook op
zaterdag en 's avonds werken
Pepsi koopt Seven-Up
Aantal strippenkaarten
binnenkort uitgebreid
ZATERDAG 25 JANUARI 1986
ECONOMIE
PAGINA 9
Premier Lubbers:
DEN HAAG (GPD/AP) - De daling van de olieprijzen kan
ernstige gevolgen hebben voor de inkomsten van het rijk.
Vooral als de daling een blijvend karakter heeft, kunnen
de aardgasbaten van het rijk ettelijke miljarden lager uit
vallen, dan geraamd. Premier Lubbers kondigde gisteren
na afloop van de ministerraad aan, dat het kabinet binnen
kort een uitvoerige discussie aan dit probleem zal wijden.
Door de koppeling van de olie- en
de gasprijs heeft de lagere olieprijs
onmiddellijk gevolgen voor de in
komsten van de staat uit de aard
gaswinning. "Vooral in 1987 kan
dat zeer ernstige gevolgen heb
ben", aldus Lubbers. "In de begro
ting voor 1986 was een daling van
de inkomsten uit aardgas voorzien
van 6,5 miljard gulden, maar als de
daling van de olieprijs doorzet,
kunnen daar nog ettelijke miljar
den bijkomen".
Lubbers wees erop dat de econo
mische groei door dalende energie-
Milieudefensie
pakt Shell
aan vanwege
zure regen
UTRECHT (ANP) - De al aange
kondigde campagne van Milieude
fensie tegen Shell in verband met
zure regen krijgt de vorm van een
"consumentenactie". Voorzitter
Jacqueline Cramer van Milieude
fensie zei dit vanochtend in
Utrecht tijdens de jaarlijkse leden
vergadering van deze vereniging.
Wij willen bij voorbeeld mensen,
die bij Shell-pompen tanken, di
rect oproepen tijdelijk geen Shell-
produkten te kopen, aldus Cramer.
Milieudefensie denkt verder aan
het verspreiden van pamfletten en
een massale briefkaartenactie om
Shell "onder druk te zetten".
De Shell-raffinaderij in Pernis is
volgens Milieudefensie een van de
grootste veroorzakers van zure re
gen in Nederland. De raffinaderij
heeft althans de grootste uitworp
van zwaveldioxyde. Deze stof is
voor een belangrijk deel verant
woordelijk voor zure regen, die in
Nederland en andere Europse lan
den onder andere bossen aantast.
Kort Zakelijk
Staking
Grafici bij een aantal Britse kran
ten van de Australische persmag
naat Rupert Murdoch zijn gister
avond in staking gegaan. De sta
king, die dreigt uit te groeien tot
een zeer ernstig arbeidsgeschil, be
treft de "Sun" en de "Times", als
mede de zondagsbladen "Sunday
Times" en "News of the World".
De grafische bonden verzetten zich
tegen een beslissing van Murdoch
om de kranten deels te laten zetten
bij een nieuwe drukkerij in Wap-
ping, in het oosten van Londen,
waar de bonden niet vertegen
woordigd zijn.
Stroom
De gezamenlijke Nederlandse
elektriciteitsbedrijven hebben vo
rig jaar 38 procent meer stroom uit
het buitenland geïmporteerd dan
in 1984. In totaal werd ongeveer 8,5
procent van het totale stroomver-
buik ingevoerd.
prijzen weliswaar kan toenemen,
maar dat die groei het verlies aan
inkomsten voor de staatskas lang
niet kan opvangen. "Het verlies
aan aardgasinkomsten zal veel en
veel groter zijn dan het voordeel
van de economische groei", zei hij.
De olieprijs is in korte tijd gekel
derd van de door de OPEC vastge
stelde 28 dollar naar 18 dollar per
vat. Volgens het Koeweitse pers
bureau KUNA zullen de olieminis
ters van de OPEC-landen geen
maatregelen nemen tegen de da
ling van de olieprijzen totdat de
olielanden buiten de OPEC hun
produktie omlaag brengen.
KUNA citeerde vooraanstaande
olie-functionarissen in het Golf-ge-
bied die voorspelden dat de prijs
de komende maanden tot 13 dollar
per vat zou zakken als de olielan
den buiten de OPEC 'onverzette
lijk blijven en weigeren met de
OPEC samen te werken'.
De 13 landen van de OPEC leg
gen de grootste schuld bij de over
matige produktie van landen bui
ten het kartel, met name Groot-
Brittannie en Noorwegen. KUNA
zei dat verschillende OPEC-minis-
ters de afgelopen dagen hadden la
ten weten de prijsslag lijdzaam te
zullen aanzien, ook al zou de prijs
onder de 15 dollar zakken.
Varkenspest - In het Groningse
Noorddijk is voor het eerst sinds
juni vorig jaar een uitbraak van
varkenspest geconstateerd. De op
het bedrijf aanwezige achttien var
kens zijn inmiddels opgeruimd.
Daarnaast zijn de gebruikelijke
maatregelen zoals een vervoerver-
bod in een straal van drie kilome
ter rond het bedrijf gedurende 30
dagen van kracht. Een woordvoer
ster van het ministerie van land
bouw en visserij heeft dit desge
vraagd meegedeeld.
Zowel in 1984 als tot juni 1985 is
in ons land een groot aantal geval
len van de voor de mens niet ge
vaarlijke klassieke varkenspest
vastgesteld.
FNV-leden houden zelfgemaakte posters met niet mis te verstane tekst omhoog op de landelijkemanifestatie i
de FNV. (foto ANP)
AMSTERDAM (ANP) - "Het FNV-
alternatief voor een gefaseerde ver
betering van de sociale zekerheid
is niet alleen rechtvaardig, maar fi
nancieel ook zeer reëel. Als onze
plannen in 1990 volledig zijn inge
voerd, kost dat drie miljard gulden
extra. Maar daarbij gaan we uit van
het huidige aantal werklozen van
760.000. Als de verwachtingen uit
komen dat er in 1990 nog 500.000
werklozen zijn, pakken die extra
kosten aanzienlijk lager uit.
Dat zei FNV-bestuurder Henk
Muller gisteren in Amsterdam in
een toelichting op de al eerder ge
publiceerde FNV-plannen voor de
sociale zekerheid. Die plannen ko
men er in het kort op neer dat de
'FNV-variant
sociaal stelsel
hoeft niet
duur te zijn
vakcentrale de komende vier jaar
gefaseerd de ww- en wao-uitkerin-
gen weer wil verhogen van 70 naar
75 procent. Ook de uitkeringsduur
van de werkloosheidsuitkering
moet omhoog, van 2,5 naar 4,5 jaar.
Verder wil de FNV onder meer ver
hoging van de kinderbijslag, her
stel van de koppeling tussen lonen
en uitkeringen en verlaging van de
belasting- en premiedruk om de
laagste inkomens te ontzien.
De FNV presenteerde haar plan
voor de sociale zekerheid gisteren
op een manifestatie onder het mot
to "dag (van de) sociale zekerheid".
Circa 1600 FNV-leden waren daar
te hoop gelopen om te demonstre
ren tegen de omstreden kabinets
plannen met de sociale zekerheid
die haaks staan op het plan van de
vakorganisatie. De FNV wil met
haar herstelplan de schade zoveel
mogelijk goed maken die het hui
dige kabinet naar de smaak van de
FNV in de sociale zekerheid heeft
aangericht.
UTRECHT (ANP) - De werkgevers
in het verzekeringsbedrijf willen
nog dit jaar althans een deel van de
circa 40.000 werknemers in deze
branche ook in de avonduren en op
zaterdag laten werken om de
dienstverlening te vergroten. Met
datzelfde doel willen de werkge
vers ook de arbeidstijdverkorting
niet meer in tien roostervrije da
gen, maar in minuten per dag laten
opnemen. Van een verdere verkor
ting van de gemiddelde werkweek
van 38 naar 36 uur kan wat de
werkgevers betreft geen sprake
zijn.
Met deze voorstellen gaat het
Verbond van Verzekeraars begin
februari de onderhandelingen over
een nieuwe cao voor het verzeke
ringsbedrijf in, zo heeft verbonds-
secretaris E. Wervelman gisteren
meegedeeld. Volgens Wervelman
bestaat bij veel verzekeringsmaat
schappijen "de behoefte om de
klant zoveel mogelijk service te
verlenen en beter en langer bereik
baar te zijn". Daarom moet het mo
gelijk zijn werknemers ook 's
avonds en 's zaterdags te laten
werken. Wervelman erkent dat on
derlinge concurrentie een rol
speelt bij dit idee, maar "flexibili
teit is de hoofdzaak".
Het omzetten van de tien rooster
vrije dagen in arbeidstijdverkor
ting per dag moet ook leiden tot
een betere dienstverlening. "Er is
nu een te grote afwezigheid om de
organisatie goed te kunnen beheer
sen", aldus Wervelman. Verdere
arbeidstijdverkorting is daarom
voor de werkgevers uit den boze.
De Dienstenbond FNV vindt het
voorstel om 's avonds en 's zater
dags te gaan werken "volstrekt on
acceptabel". Bestuurder L. de
Waal: "Er is geen economische of
praktische noodzaak voor het
werken in de avonduren of op za
terdag. De werkgevers haken hier
mee heel modieus in op wat on
langs vanuit de industrie naar vo
ren is gebracht. Ik zou het plezierig
vinden als de verzekeraars op het
gebied van de arbeidstijdverkor
ting net zo modieus waren."
Seven-Up en Pepsi, voortaan broederlijk naast elkaar.
NEW YORK (Rtr./AP) - Het Ameri
kaanse frisdrankenconcern Pepsi-
Cola heeft voor 380 miljoen dollar
de produktie van de frisdrank Se-
ven-Up overgenomen van het voe-
dings- en genotmiddelenconcern
Philip Morris, zo heeft Pepsi-Cola
gisteren in New York bekendge
maakt. Pepsi-topman Donald Ken
dall sprak bij de bekendmaking
van een "aantrekkelijke aanwinst
die een ruime aanvulling vormt op
de bestaande activiteiten".
Beurshandelaren in New York
hebben eerder al laten weten dat
Pepsi met de overneming van Se
ven-Up zijn marktaandeel van 28
procent dusdanig kan vergroten
dat het marktaandeel van 37 pro
cent van Coca-Cola wordt bena
derd.
Dranken van de soort die Seven-
Up produceert vormen ongeveer
dertien procent van de Amerikaan
se frisdrankenmarkt, die 25 miljard
dollar groot is. Seven-Up heeft van
die dertien procent ongeveer de
helft in handen, maar heeft de laat
ste tijd terrein verloren aan Coca-
Cola en Pepsi-Cola.
Topman Kendall liet verder we
ten dat Pepsi in de afgelopen vijf
jaar in de frisdrankensector 1,3
miljard dollar heeft geinvesteerd.
De frisdranken van Pepsi waren in
1984 goed voor een winst van 246
miljoen dollar bij een omzet van 2,9
miljard dollar.
Coca-Cola maakte gisteren be
kend dat het volgende maand ook
lemon-lime en sinaasappeldrank
jes op de markt zal brengen om te
proberen Pepsi de wind weer uit
de zeilen te i
In het blijkbaar wekelijks ver
springende beursgetij was het
ditmaal de beurt aan de koersda
lingen. Vorige week werd er een
krachtig herstel geboekt op de
enorme koersklappen in de eer
ste volle week van de januari
maand. Vorige week vrijdag wist
de index van de lokale industrie
in Amsterdam zelfs nog een
nieuwe historische hoogtestand
te bereiken. Maar deze week was
de stemming weer radicaal ver
anderd en liepen alle grote effec
tenbeurzen fikse verliezen op.
Wall Street naderde de 1500 zelfs
op enkele punten en verloor in
drie dagen 35 punten.
door
C. Wagenaar
Ook Amsterdam was duidelijk
in mineur en begon maandag
reeds met behoorlijke verliezen.
Na drie dagen handel versnelden
de dalingen zich en kwamen de
verliezen op 13 punten te staan
voor de index van het algemeen
beursgemiddelde. De gedrukte
stemming was het gevolg van
renteteleurstellingen en een
achteruithollende oliemarkt. Al
les wat uit zijn evenwicht raakt is
nooit goed vooi
ontstaat dan onrust en de econo
mische subjecten verliezen hun
greep op de normale ontwikke
ling.
Rente
De koersdaling begon maan
dag toen duidelijk werd dat de
befaamde groep van vijf op hun
weekendconferentie in Londen
geen nauwkeurig omschreven
plannen hadden opgezet om de
rente wereldwijd omlaag te bren
gen. Daar was vorige week wel
op gespeculeerd en die verwach
ting had het internationale
beurswezen sterk positief bein-
vloed. De groep kwam alleen
overeen gezamenlijk te verhin
deren dat de sterk omlaag ge
drukte dollar zich weer zou her
stellen. De prijs bleef dan ook re
delijk op niveau als zou het uit
blijven van een renteverlaging
als een hausse-factor hebben
kunnen werken.
Aangenomen werd dat vooral
Amerika en West-Duitsland zich
tegen een renteverlaging hebben
verzet. Want Engeland en Japan
waren al bekende voorstanders.
Engeland om zo zijn pond te be
schermen en Japan om zijn eco
nomie op te vijzelen. Toch ble
ven talrijke Financiële kringen in
de VS de moed erin houden en
een spoedige discontoverlaging
voorspellen. Zij ontlenen hun
optimisme aan de instortende
oliemarkt.
Deze week dinsdag doken de
prijzen voor sommige oliesoor
ten beneden de 20 dollar per vat
van 168 liter en kwamen daarbij
op het niveau van 1979, dus voor
de Iraanse oliecrisis eind 1979
begon. Drastisch lagere olieprij
zen scheelt Amerika als grotek
olieimporteur aanzienlijk op zijn
handelsbalans. Bovendien vor
men de fors lagere prijzen een
welkome meevaller in de strijd
tegen de inflatie. Beide factoren
werken zeker in de VS ten gun
ste van lagere rentestanden.
Maar de medaille heeft ook een
keerzijde want de lagere olieop
brengsten vormen tevens een
ernstige bedreiging voor de ar
mere olielanden als Mexico en
Nigeria. Angst dat deze situatie
vele Amerikaanse banken die
enorme bedragen in Zuid-Ameri-
ka hebben uitstaan in nieuwe
problemen zou kunnen brengen
deed dé bankaandelen in Wall
Street deze week fors tuimelen.
trieën moesten het zwaar ontgel
den. Deze factoren overheersten
het beeld en verdrongen de posi
tieve factoren die de fors lagere
olieprijzen eveneens met zich
meebrengen.
Ook het Damrak volgde met
ademloze spanning de prijsval
op de oliemarkt. Vluchtige bere
keningen door officiële instan
ties komen voor ons land op be
grotingsmissers van f2 tot f4
miljard op jaarbasis. Geen pret
tig vooruitzicht voor de straks te
vormen nieuwe regering die
hierdoor nog minder armslag
dreigt te krijgen. Gevreesd wordt
dat door lagere aardgasopbreng
sten ook de betalingsbalans zal
verslechteren en de gulden daar
door onder druk kan komen.
Hoewel wij ook veel olie impor
teren.
Verliezen
De rentemarkt lag deze week
dan ook vrij zwaar. Te meer om
dat de f 2 miljard die de nieuwe
staatslening opbracht eigenlijk
enigszins teleurstelde. De beurs
had op meer gerekend. De stem
ming bleef in mineur en bracht
vooral voor vele aandelen forse
verliezen. Het meest daalde Fur-
ness met circa 30 procent van de
BEURS
W
E
E
K
beurswaarden, gevolgd door
Westland-Utrecht met 20 pro
cent. Beide door tegenvallende
bedrijfsberichten. Rond 10 pro
cent in koers zakten Nedlloyd,
GTI, Ahold en Hoogovens.
De Europese optiebeurs kon
niet op de omzet van ruim
307.000 contracten van de vorige
werkperiode komen. Het bleef
bij 263.000 stuks. Vorige week
vrijdag was er nog een dagomzet
van ruim 80.000 contracten, maar
op de vier dagen van deze week
kwam het gemiddelde niet ver
der dan 45.000. AKZO stond vrij
wel steeds op de eerste plaats
voor calls maar moest die afwis
selend delen met Philips, Ko
ninklijke Olie en KLM.
Gedurende de vier jaren dat het
kabinet Lubbers regeerde, steeg
de werkloosheid van ruwweg
een half miljoen mensen tot bo
ven de 750.000. Geen opwekkend
cijfer, maar toch gaat er de laat
ste maanden een zucht van ver
lichting door politiek Den Haag.
Aanleiding: de troosteloze trend
van alsmaar meer werklozen is
omgeslagen in een daling van het
aantal baanzoekenden.
door
Peter de Vries
Verbetering
Is het ergste leed geleden? Het
tegendeel lijkt eerder waar. In de
kaartenbakken van de arbeids
bureaus zit een "harde kern" van
werkzoekenden die volstrekt
geen kans hebben op een baan.
Alle economische groei, en ar
beidstijdverkorting ten spijt.
Eerst de positieve noten. Hoe
góed het gaat met de werkloos
heidscijfers, blijkt uit het maan
delijks overzicht van de stand
van zaken op de arbeidsmarkt
dat door het ministerie van socia
le zaken wordt uitgegeven. In
1985 nam het aantal werklozen af
van 796.000 tot 749.000. Een ver
mindering van 37.000, die zich
niet heeft beperkt tot een aantal
regio's. In de laatste drie maan
den van 1985 daalde de werk
loosheid vooral in Groningen,
Drenthe en Noord-Brabant; over
het gehele jaar gemeten was de
werkloosheidsontwikkeling in
de, traditioneel als sociaal-eco
nomisch "zwak" bestempelde,
regio's Drenthe, Zeeland,
Noord-brabant en Limburg zelfs
uitgesproken gunstig. Een snelle
blik over de landkaart leert, dat
alleen Amsterdam het uitgespro
ken slecht deed.
Hoe goed het gaat, blijkt ook
uit de becijferingen van de da
ling van de werkloosheid per be
drijfstak. Ondernemingen waar
het verschil tussen winst en ver
lies van oudsher sterk bepaald
wordt door kleine economische
schommelingen, zoals de metaal
bewerking en de bouw, namen
vorig jaar weer vlot perèoneel
aan. In de bouwnijverheid kwam
de werkloosheid eind 198^ maar
liefst 20.000 mensen lager uit dan
in het begin van dat jaar. Z£lfs de
werkloosheid onder leraren en
leraressen daalde; zij het dat dat
niet alleen komt doordat er op de
scholen korter wordt gewerkt
maar ook doordat er zich minder
onderwijzers aanbieden.
Aan de reeks positieve berich
ten moet er nog één worden toe
gevoegd: het aantal banen waar
voor werkgevers bij de arbeids
bureaus mensen zoeken, stijgt
weer. Niet tot de dramatische
hoogte van 50.000 of 100.000 "on
vervulbare" vacatures, waarover
sommige ondernemers spreken,
maar toch nog altijd tot een klei
ne 30.000. Economisch bezien is
dat weinig, maar na het diepte
punt van 1983, toen er vraag was
naar slechts 10.000 nieuwe werk
nemers, toch een verbetering.
De positieve ontwikkelingen
spelen in de aanloop naar de ver
kiezingen een niet geringe rol.
Het zonnetje dat op de arbeids
markt lijkt te gaan scnijnen,
werpt z'n schaduw vooruit in de
doelstelling van PvdA ep CDA
van 500.000 werklozen in 1990, en
van de WD die op 600.000 gokt.
Vraag blijft slechts wie zoal het
lot zullen trekken dat hen in de
rij van de 'resterende' werklozen
plaatst. Dat lijken in ieder geval
degenen te worden die nu al ge
ruime tijd werkloos zijn.
Hoe slécht het gaat op de ar
beidsmarkt, blijkt ook uit de cij
fers. Allereerst worden de nieu
we werklozen die ouder zijn dan
57,5 jaar niet meer meegeteld in
de cijfers. Via een administratie
ve ingreep zijn zij afgeschreven
voor de arbeidsmarkt, wat de da
ling van het gemiddelde werk
loosheidscijfer over de afgelopen
twee jaar voor de helft verklaart.
De oudere werkloze die nog wel
staat ingeschreven, komt in de
praktijk overigens niet aan de
slag.
Andere groepen baanzoeken
den die weinig kans hebben op
een baan maar nog wel meetel
len, zijn de langdurig werkloze
jongeren, vrouwen en buitenlan
ders. Jongeren die net van
school afkomen, vinden de laat
ste tijd weer vrij vlug een baan;
maar éénmaal wat langer werk
loos, nemen de kansen op werk
voor jongeren in rap tempo af.
De mate van scholing doet er
dan, opvallend genoeg, weinig
meer toe.
Onder vrouwen is de werkloos
heid het afgelopen jaar vrijwel
niet gezakt. Alle positieve be
richten over de arbeidsmarkt ko
men van het mannelijk deel, zo
blijkt uit een simpele vergelij
king van een paar cijfers. In 1985
daalde het werkloosheidscijfer
onder vrouwen van 264.000 naar
260.000; onder mannen van
532.000 naar 489.000. Onder bui
tenlanders - de laatste door So
ciale Zaken apart behandelde
groep - steeg de werkloosheid
vorig jaar. Vooroordelen, te lage
opleiding, en een te grote aanwe
zigheid in zwakke bedrijfstak
ken zijn, volgens onderzoeken,
de oorzaken.
Kaartenbakken
Al die groepen maken deel uit
van het omvangrijke leger lang
durig werklozen, dat de kaarten
bakken van de GAB's vult. Die
langdurige werkloosheid is hét
grote probleem achter de
rooskleurige cijfers. In 1981 wa
ren er nog 40.000 mensen langer
dan twee jaar zonder baan; in
1984 waren het er 219.000. De da
ling van de werkloosheidscijfers
ten spijt, is hun aantal vorig jaar
wéér toegenomen. Er zitten nu
253.000 mensen al meer dan twee
jaar zonder werk.
November vorig jaar kwam mi
nister De Koning (sociale zaken)
met een nota over de bestrijding
van die langdurige werkloos
heid. Samen met de werkgevers
en de vakbonden studeert de re
gering nu op maatregelen, die
omstreeks maart bekend ge
maakt zullen worden. De teneur
van de studieresultaten staat
overigens al vast: loonkosten
subsidies voor werkgevers die
een langdurig werkloze in dienst
nemen, en scholing van baanzoe
kenden én werkenden om zo
doende 'bij' te blijven in de eco
nomische en technologische ont
wikkeling.
Of dat veel zal helpen is nog
maar de vraag. Want in de studie
bijeenkomsten van de sociale
partners zijn al enkele typerende
meningsverschillen gesigna
leerd. Niet alleen over de vraag
hoe de subsidie precies geregeld
moet worden en of de ex-werk
loze een cao-loon moet krijgen.
De vraag die daar levensgroot op
tafel ligt, is of er een garantie ge
geven kan worden dat iemand
die een omvangrijk scholings
programma heeft doorlopen, ook
werkelijk een baan krijgt. Het
volmondig "ja" laat voorlopig
nog even op zich wachten.
DEN HAAG (ANP) - Naast de be
staande strippenkaarten voor het
openbaar vervoer zullen er binnen
kort ook kaarten met twee of drie
strippen in de handel komen, spe
ciaal voor een enkele reis. Daar
naast komt er een strippenkaart
met 45 strippen voor mensen die
geregeld langere busritten maken.
Minister Smit (verkeer en water
staat) heeft dat aan de Tweede Ka
mer geschreven, aldus haar depar
tement gisteren.
Naast een uitbreiding van het
aantal strippenkaarten wordt bo
vendien het systeem van abonne
menten flexibeler. Vanaf 1 april
kunnen maandabonnementen
voor het openbaar vervoer op elke
willekeurige dag van de maand in
gaan. Met de invoering van een
dergelijk variabel maandabonne
ment wordt die kaart voor meer
passagiers interessant, meent de
minister. Sommige weekabonne
menten komen te vervallen. Jaar
abonnementen kunnen voortaan
in termijnen worden betaald Tot
nu toe was dat alleen mogelijk in
de grote steden.
Zoals al bekend was worden
tram, bus en metro op 1 april vier
procent duurder.
