De 'gestolen ogenblikken' van twaalf jongeren
'Het peil van
de lessen is
om te huilen'
PODIUMBUK
Rozijn uit Oosterbeek brengt 'Hootenanny'
Muzikale C-
aandelen
DINSDAG 7 JANUARI 1986
KUNST
PAGINA 15
in het LAK-theater brengen.
Redactie Pieter O. Rosier
De Leidse Schouwburg heeft mor
genavond een aardige verras
sing. Dan wordt 'Hootenanny'
uitgevoerd, een voorstelling van
theaterproject Rozijn, dat twee
jaar geleden in Arnhem in het le
ven werd geroepen om jongeren
de kans te geven theaterervaring
op te doen. Elders op deze pagina
meer over 'Hootenanny', dat drie
dagen na de Leidse voorstelling
in Arnhem in première gaat.
Aanvag 20.15 uur.
Arean
Jenny Arean geeft vrijdag in
de Leidse Schouwburg opnieuw
een voorstelling van 'Gescheiden
vrouw op oorlogspad', waarmee
ze eerder in zowel LAK als
schouwburg te zien was. In een
eerder in deze krant verschenen
recensie werd gesproken van een
"ronduit heerlijk programma.
waarbij je je eigenlijk steeds
maar één ding afvraagt: waar
om is ze daar nu pas mee voor de
dag gekomen?". Aanvang 20.15
Visser
Joop Visser. Achter deze
dertien-in-eendozijnnaam gaat
één van de legenden van de jaren
zestig schuil. Toen noemde hij
zich nog Jaap Fisher en had een
grote schare trouwe bewonde
raars, die 'Het Ei', 'Eendje' en
'Tem me dan' woord voor woord
konden meezingen. Hij geeft nu
maatschappijleer aan een MTS.
treedt nog maar enkele keren per
maand op en doet dat onder zijn
eigen naam, omdat hij geen lied
jes van vroeger meer zingt. Za
terdag doet hij dat in de Leidse
Schouwburg. Aanvang 20.15
Fassbinder
In het LAK wordt deze week op
vier achtereenvolgende avonden
het toneelstuk 'Katzelmacher'
van Rainer Werner Fassbinder
uitgevoerd door LAK-drama.
Fassbinder schreef 'Katzelma
cher' in 1968, maar het onder
werp heeft nog niets aan actulai-
teit ingeboet. Jongeren in een
provinciestadje - 'kansarmen'
zouden ze tegenwoordig worden
genoemd vervelen zich stierlijk
en reageren hun onbehagen af op
een Griekse gastarbeider, die in
het stadje komt werken. Het sexu-
eel en lichamelijk geweld nemen
steeds ernstiger vormen aan. In
dertijd speelde Fassbinder bij het
Action Theater zelf de rol van de
Griek Jorgos. In 1969 werd 'Kat
zelmacher' verfilmd. De instude
ring door LAK-drama is de twee
de Nederlandse versie. In 1982
bracht Theatergroep Piek uit
Utrecht het stuk voor het eerst in
ons land. Op woensdag, donder
dag, vrijdag en zaterdag te zien
in het LAK aan de Cleveringa-
plaats. Aanvang steeds 20.30
OOSTERBEEK/LEIDEN - Voor
morgenavond kondigt de
schouwburg een unieke theater-
produktie aan. Het heet 'Hoote
nanny', en is een project voor
jongeren door de Stichting Thea
ter Rozijn uit Oosterbeek. Ruim
anderhalf jaar geleden begon
men met een na vele audities ge
selecteerde groep jongeren, die
zich voor theater interesseerden.
Jongeren met zeer verschillende
achtergronden, die in maat
schappelijk opzicht op welke
wijze dan ook 'buiten de boot'
dreigden te vallen. Gedurende
een aantal maanden kregen zij
een algemene theateropleiding,
die tot een produktie zou moeten
leiden. Morgenavond is het artis
tieke resultaat te zien van het in
tensieve repetitie- en begelei
dingsproces.
Dat is overigens een proefvoor-
stelling en tevens is het de eerste
keer, dat deze produktie in zijn
geheel in een professioneel thea
ter voor een publiek gebracht
wordt. 'Hootenanny' is een Ame
rikaanse titel, die verwijst naar
de maandagavonden, waarop in
diverse café's amateurs mochten
optreden. Die avonden, waarop
amateurs een kans kregen, gin
gen al snel als een talentenjacht
funktioneren.
Theije Twijnstra is de regis
seur/schrijver van deze produk
tie. Hij vertelt desgevraagd, dat
er een paar korte verhalen wor
den gespeeld, die met muziek.
zang en dans worden afgewis
seld. Twijnstra: "Het zijn realisti
sche, herkenbare verhalen, die
voor een deel in de taboesfeer
liggen. Op deze manier heeft de
ze produktie min of meer de op
zet van een revue. Maar wij spre
ken liever van 'anti-revue', om
dat het bij een revue uitsluitend
om amusement en vermaak
gaat". Als voorbeeld noemt hij
het verhaal over de sexualiteits-
beleving van een invalide, dat
door een invalide jongen ge
speeld wordt.
De persberichten gebruiken
zowel de termen 'grof als 'fijn
zinnig', waarbij volgens Twijn
stra 'grof in de zin van openhar
tigheid moet worden opgevat.
Het zijn voor een deel ernstige
onderwerpen, die door jonge
mensen in hun spel naar voren
worden gebracht. Juist omdat
het jonge mensen zijn, krijgt de
voorstelling volgens de regisseur
een wat lichter karakter.
Twijnstra heeft niet met een
vooraf geschreven script ge
werkt en evenmin is hij van im
provisatiemodellen uitgegaan.
Bij het schrijven van de verhalen
heeft hij zich door "gestolen
ogenblikken" laten inspireren.
Twijnstra: "De voorstelling is
ontstaan vanuit het bestuderen,
hoe de jongeren met elkaar bin
nen het project omgingen. De
verhalen zijn geïnspireerd door
de momenten, waarop de deelne
mers, die zich dat niet bewust
waren, bekeken werden".
De leeftijd van de spelersgroep
loopt van veertien tot achttien
jaar. In de uitnodigingsbrief voor
de première op 11 januari in de
Arnhemse stadsschouwburg
staat echter: "Gezien de aard van
de voorstelling is het niet raad
zaam om kinderen beneden de
vijftien jaar mee te nemen".
Twijnstra: "Dat lijkt inderdaad
in tegenspraak met elkaar. Toen
de spelers bij het project kwa
men, waren dat jongeren, die al
heel wat hebben meegemaakt -
méér dan kinderen met een be
schermde achtergrond. Gedu
rende de afgelopen maanden
speelde dat telkens mee en zijn
ze zichzelf regelmatig tegengeko
men. De voorstelling brengt een
extract van wat de spelers heb
ben doorgemaakt. Leeftijdgeno
ten, die onvoorbereid naar de
voorstelling komen kijken, zien
slechts dat extract. Daardoor zou
de confrontatie bij gebrek aan
overzicht en in emotioneel op
zicht wel eens hard kunnen zijn".
Bij de voorstellingen voor mid
delbare scholieren zal dan ook
volgens de regisseur aandacht
aan de voorbereiding besteed
worden.
'Witheet'
De jongeren, die zich voor dit
project hebben aangemeld, zou
je 'kansarm' kunnen noemen -
alhoewel ze volgens Twijnstra bij
het horen van die term zelf "wi
theet" zullen worden, zeker nu ze
bij Theater Rozijn een kans heb
ben gekregen. Bepaalde vormen
van protest, van onaangepast
heid aan gevestigde normen, zo
als Twijnstra de houding van de
ze jongeren omschrijft, hebben
de professionele medewerkers
van dit projekt in een creatieve
vorm willen uitdrukken. Theater
als therapie?! De schrijver en re
gisseur wijst dat van de hand,
ook al geeft hij toe, dat driekwart
van de tijd aan opvang en bege
leiding en een kwart aan lesge
ven is besteed. Twijnstra: "Thea
ter is hier iet bewust als therapie
gebruikt; daartoe zijn we niet ge
kwalificeerd. Therapie is een be
laden term, die bovendien nog
een ziekte suggereert. Daarvan is
hier echter geen sprake".
De komende tijd is extra span
nend. Er zijn nu ongeveer tien
voorstellingen geboekt. Afhan
kelijk van de reacties hoopt men
een tournee langs de professio
nele theaters te kunnen gaan ma
ken. Project en produktie zijn
onlosmakelijk met elkaar ver
bonden. Toch kunnen publiek
en critici alleen de voorstelling
zien en van het project slechts in
direct kennis nemen. Dat maakt
het beoordelen van een dergelij
ke onderneming er niet gemak
kelijker op. Daarom tot slot aan
de regisseur de vraag, wat voor
effect hij (los van de waarde van
het project voor de deelnemers)
bij de toeschouwers hoopt te be
reiken. Twijnstra: "Ik hoop, dat
'Hootenanny', dóór, maar niet per se vóórjonregen van veertien tot achttien jaar. «foto pr)
de toeschouwers geraakt zullen zijn', mede door het ontbreken getoonde nog eens na te den-
worden door wat er getoond van oplossingen, en van daaruit ken".
wordt. Dat ze verward zuilen eventueel bereid zijn om over het WIJNAND ZEILSTRA
ANP bezorgd om
nieuws op radio
DEN HAAG (ANP) - "Wij maken
ons zorgen over onze Radio
nieuwsdienst. Voor het tweede
achtereenvolgende jaar hebben wij
moeten accepteren dat de NOS als
opdrachtgever de zendtijd van de
Radionieuwsdienst verminderde.
In totaal is de zendtijdverminde
ring nu al liefst 18,8 procent. In alle
redelijkheid kan gesteld worden
dat de omroep als geheel slordig
omspringt met een basisvoorzie
ning voor de gemeenschap".
Dat zei H.A. Lichtenveldt, hoofd
redacteur-directeur van het Alge
meen Nederlands Persbureau
(ANP), gisteren in Den Haag tij
dens de traditionele nieuwjaarsbij
eenkomst van het ANP.
Volgens Lichtenveldt zal het
overleg tussen de NOS en het ANP
over de situatie bij de Radio-
nieuWsdienst in januari worden
voortgezet. "Daar zullen wij naar
wegen moeten zoeken om tot een
betere invulling van het nieuws op
de radio te komen. Doorgaan op de
weg die in 1984 is ingeslagen, ach
ten wij onaanvaardbaar", aldus
Lichtenveldt, die er aan toevoegde
dat het ANP in 1984 en 1985 van
onverdachte zijde, namelijk van de
luisteraars zelf, een steun in de rug
heeft gekregen.
Lichtenveldt maakte er in zijn
nieuwjaarstoespraak tevens mel
ding van dat de gesprekken tussen
de NOS en het ANP op twee fron
ten moeizaam verlopen. "De on
derhandelingen over deelname
van het ANP in Teletekst, een
wens die door minister Brinkman
in zijn mediawet is geuit, hebben
nog geen resultaat opgeleverd.
Hetzelfde geldt voor de besprekin
gen over een contract tussen acht
omroeporganisaties en het ANP
over het gebruik van de algemene
nieuwsdienst door deze omroe
pen".
DEN HAAG (GPD) - Voor vioolpe
dagoge Coosje Wijzenbeek (37) is
een vioolconcours in de eerste
plaats een mogelijkheid voor do
centen om eens uit het eigen be
dompte leskamertje te stappen,
kennis te nemen van eikaars les
methoden en te praten over proble
men op pedagogisch en viooltech-
nisch gebied.
Het Iordens-Vioolconcours in
het Koninklijk Conservatorium in
Den Haag biedt die gelegenheid.
De vierde aflevering is zojuist be
gonnen: de komende weken tonen
75 jonge violisten in de leef
tijdsklassen 10 toten met 12 jaar en
13 tot en met 14 jaar hun vorderin
gen aan een deskundige jury.
door
Peter Huysman
Vanzelfsprekend zijn ook voor
de deelnemers zelf en voor de ou
ders van leerlingen de Iordens-
Viooldagen van belang. Volgens
Coosje Wijzenbeek werkt het inspi
rerend dat de kinderen elkaar ho
ren spelen en voor een publiek
moeten optreden. Dat helpt ze over
hun podiumangst heen. Boven
dien is er dan nog de stimulans om
naar zo'n concours toe te werken.
Het motiveert de pupillen om de
Vioolpedagoge
noemt Iordens-
Viooldagen van
groot belang
stukken (verplicht en vrij) goed
hun vingers te krijgen.
De ouders worden weer op een
andere manier geprikkeld. De er
varing is dat zij advies gaan inwin
nen en maatregelen nemen als
blijkt dat hun kinderen in vergelij
king tot de prestaties van andere
deelnemers onder de maat blijven.
Zo heeft een concours op bijna alle
fronten voordelen. Coosje Wijzen
beek is er dan ook van overtuigd
dat het niveau van het jeugdige
viooltalent in Nederland mede
door het organiseren van de Ior-
dens-Viooldagen per jaar gestegen
Het gaat volgens haar niet pri
mair om het winnen van de wed
strijd. Dat lijkt op valse beschei
denheid, want juist de afgevaardig
den uit de 'stal'-Wijzenbeek doen
het keer op keer op het lordens-
LONDEN - Andrew Lloyd Webber
(links) gaat big business maken
van zijn composities. Op deze AP-
foto schudt hij zijn -voormalige mu
zikale compagnon Tim Rice de
hand omdat zijn maatschappij
'The Really Useful Group' is toege
laten op de Londense beurs. Deze
maatschappij heeft de rechten op
alles wat Lloyd Webber sinds 1979
heeft gecomponeerd en wat hij de
komende zeven jaar zal schrijven.
Rice is
Coosje Wijzenbeek: "Viool spelen doe je met je hele lijf'.
Cats en schreef vorig jaar
quiem.
opmerkelijk goed. Laat
ste toppers waren Saskia Viersen
(toen 13) en Hebe Mensinga (toen
11), die de hoogste onderscheidin-
/gen ontvingen.
Hebe Mensinga doet dit jaar
weer mee. Naar het oordeel van de
concertmeester van het Residen
tie-Orkest, Jaring Walta, één van
de initiatiefnemers van de Vioolda-
gen, is zij opnieuw een van de be
langrijkste kanshebbers voor de
eindstrijd, nu echter in een hogere
leeftijdscategorie.
Die finale wordt, na de voorron
des tot en met 18 januari in de Kees
van Baarenzaal van het Conserva
torium, gehouden op zaterdag 25
januari in de Schönbergzaal van
hetzelfde instituut. De jury bestaat
uit Else Krieg, Piet 't Hart, Jacques
Holtman, Rogier Starreveld, Chris
tian Timm en Qui van Woerdekom.
Tijdens het slotconcert is Herman
Krebbers voorzitter van de jury.
Hoe succesvol haar leerlingen in
het algemeen ook zijn, voor Coosje
Wijzenbeek staat toch de commu
nicatie tussen de docenten op zo'n
concours voorop. "Daar ontmoe
ten zij elkaar en wisselen ideeën
uit. Maar de meeste pedagogen
trekken zich jaren achtereen terug
in hun ivoren torentjes. Ze zijn er
zeker van dat hun lesmethode de
beste is. Ze voelen niets voor ver
nieuwingen. Ze hebben oogklep
pen voor".
Al sinds haar twaalfde jaar geeft
Wijzenbeek les. Op dit
moment heeft zij veertig leerlingen
uit alle delen van het land, die zelfs
in het weekeinde naar haar studio
aan de Witte Kruislaan in Hilver
sum komen. Zij is een uitgespro
ken pedagoge die kinderen kan
aanzetten tot goede prestaties en
leerlingen weet te overtuigen van
het belang van een 'rot-oefening'.
Ze zegt: "Je moet als docente
kunnen analyseren en vooral over
brengen. Ik ben er op tegen leerlin
gen uitsluitend mijn ervaringen op
muziekgebied en mijn muzikale
smaak mee te delen. Een kind
moet de kaps krijgen om zich zelf
standig te ontwikkelen. Het moet
absoluut geen kopie worden van
zijn lerares. Ik probeer eerder iets
uit een leerling te halen dan dat ik
er wat instop".
Knieën en buik
Coosje Wijzenbeek, zelf opgeleid
door de vooraanstaande Amster
damse vioolpedagoge Davina van
Wely, is één van de weinige lerares
sen die experimenteert met de li
chaamsbalans van haar pupillen.
"Viool spelen", zegt ze, "doe je met
je hele lijf. Ik laat de kinderen dan
ook wiegen tijdens het spelen. Om
dat je met de stok voortdurend be
wegingen maakt, heeft het lichaam
tegen-bewegingen nodig. Dat voert
tot zeer goede resultaten. Zij zijn
tot veel expressievere dingen in
staat, gebruiken de hele stok. Veel
kinderen staan verkeerd, met de
knieën te ver naar achteren en de
buik vooruit. Dat belemmert de
strijkbeweging".
Maar "wat nieuw is, is gek". Zo
typeert zij opnieuw en met erger
nis de vastgeroeste opvattingen
van de meeste van haar collega's.
"Er zijn nog steeds mensen die
denken dat je op je 8ste jaar niet
met vibrato op een viool kunt spe
len. Onzin. Maar als je niet uit je
leskamertje breekt en nooit een
concours bezoekt, dan ontdek je
dat ook niet".
Het peil van de vioolpedagogiek
in ons land is bedroevend. Zonder
omhaal van woorden zegt ze: "Het
is huilen met de pet op. De ondes
kundigheid is verschrikkelijk. Er
is zó veel voor verbetering vat
baar".
Waarbij ze wil aantekenen dat
het bijvoorbeeld de docenten van
door bezuinigingen lamgelegde
muziekscholen in feite onmogelijk
wordt gemaakt goed les te geven.
"Wat begin je met een les die twin
tig minuten duurt? Daarin kun je
je instrument uitpakken en stem
men. Dan is de tijd om. Een bela
chelijke zaak".
Toch is Coosje Wijzenbeek niet
pessimistisch over de toekomst
van ons jeugdig violistenreservoir.
Dankzij evenementen als de lor
dens-Viooldagen in Den Haag wor
den talenten tijdig ontdekt en kun
nen dan verder ontwikkeld wor
den. "Er is op dit moment behoor
lijk wat viooltalent in Nederland,
dat snelle en spectaculaire resulta
ten boekt. Daar moeten wc. on
danks alles, blij mee zijn".
Voordracht
omstreden
'Fassbinder'
AMSTERDAM - 'Het vuil, de stad
en de dood', het in West-Duitsland
omstreden toneelstuk van Rainer
Werner Fassbinder, wordt komen
de zondag in De Balie in Amster
dam in zijn geheel voorgedragen
door een aantal Nederlandse ac
teurs. Onder hen Edwin de vries,
Truus te Selle, Yip Wijngaarden.
Peter Oosthoek en Guusje van Til-
borgh. Gerrit Bussink vertaalde
het stuk speciaal voor deze gele
genheid in het Nederlands.
De presentatie wordt gevolgd
door een discussie, waarin de
vraag aan de orde komt of dit stuk
van Fassbinder in ons land zou mo
gen/kunnen worden uitgevoerd.
Aanvang 14.30 uur.
Het VARA-radioprogramma
'Zout in de pap' besteedt op maan
dag 20 januari om 23.00 uur aan
dacht aan deze voordracht en dis-
Krabbé weigert
rol kampbeul
GRONINGEN/HUIZEN (GPD) -
De acteur Jeroen Krabbé heeft een
rol geweigerd in een grote Ameri
kaanse film 'War and remembran
ce'. Hij zou de commandant van
het Duitse vernietingskamp
Auschwitz moeten spelen. "Ik heb
geweigerd om emotionele privé-re
denen. Het is een heel moeilijke
beslissing voor me geweest".
"Het was een hele mooie rol. Het
script had ik gezien en al een scène
geleerd, maar ik heb de rol bijtijds
teruggegeven. Laten de mensen
echter vooral niet zeggen: God, wat
flink", aldus Krabbé.
Vriendenprijs
DEN HAAG - De vriendenprijzen
van de Vereniging Vrienden van
de Haagse Comedie zijn toegekend
aan Anne-Wil Blankers en aan Gui-
do de Moor voor hun rollen van
respectievelijk Christina en Azzoli-
no in 'De Troonsafstand' van Ruth
Wolff. Anne-Wil Blankers kreeg
voor dezelfde rol eerder de Theo
d'Or.
De prijs bestaat uit een oorkonde
en een bedrag van duizend gulden
en wordt volgende week maandag
uitgereikt in Diligentia in Den
