Han Romijn, zeg maar Zsa Zsa
Een avondje travestie
in een Leids buurthuis
ZATERDAG 21 DECEMBER 1985
EXTRA
PAGINA 23
"Ik was één van de eersten die in Ne
derland begon met travestie", vertelt
Han Romijn tussen Vanessa en de Zan
geres Zonder Naam door "Samen met
John Raaymakers die in de Playback-
show Shirley Bassey deed. Ja. het is be
gonnen als een geintje. Je kent dat wel:
op een feestje wat gedaan en dat sloeg
toen zo aan dat ik werd gevraagd het nog
eens te doen".
De naam was gauw gevonden. "Zsa
Zsa, zo heette vroeger onze hond. En de
eerste keer dat ik in Amerika was, zag ik
Zsa Zsa Gabor. Een prachtige blonde
vrouw, helemaal opgedirkt. Ik dacht
meteen: dat wil ik".
Nichtententen
Het balletje dat vervolgens aan het rol
len kwam, voerde hem door het hele
land. "In het begin alleen in nichtenten
ten, Gelderland, Limburg, noem maar
op. Elke plaats heeft wel een nichten
tent".
Vooral het laatste jaar kan hy wat
dichter bij huis blijven en treedt Romijn
veel in en rond Leiden op. "Heel gezellig
publiek. Ik heb in Leiden nooit last ge
had. Het is echt een waanzinnig druk
jaar geweest. Van de zomer veel gewerkt
in Scheveningen, in een strandpavil
joen, en de rest van het jaar toch twee
optredens per week". Voor iemand met
een baan ernaast - Verhaar en hij hebben
een kapsalon in Den Haag - geen geringe
opgave.
Gek genoeg (of misschien juist niet)
zijn het de optredens voor Minerva, het
studentencorps, die hem het minst be
vielen. "Oh, de laatste keer was ook weer
zo vreselijk. Vechten en zuipen, dat is
alles wat ze doen". Nog een slechte erva
ring: "Ik trad op voor pas afgestudeerde
dokters. Zo vies en vunzig. Komen ze na
afloop naar me toe om te zeggen dat al
die opmerkingen niet zo bedoeld waren.
Vraagt er eentje aan me of ik geen opera
tie wilde. Zo dóóm".
Een misverstand dat wel vaker ge
slecht moet worden. Jeffrey Bonnet
doet dat als volgt: "Je doet het niet om-
datje vindt dat vrouwenkleren zo lekker
zitten, maar omdat het je werk is".
Han Romijn kan het alleen maar bea
men. "Het is echt geen innerlijke drang,
dat verkleden. Zo'n lolletje is het ook
weer niet. Je doet het voor de show. Dat
geldt voor iedereen die bij de show zit,
dat weet ik zeker. Ik doe straks weer lek
ker mijn spijkerbroek aan en als ik mor
genochtend opsta, ga ik heus niet met
pompoentjes aan bij de kachel zitten".
Toch hebben zelfs de buren van Ro
mijn en Verhaar lange tijd in die waan
geleefd. De laatste: "We hadden wat
spullen geleend. Die brachten we terug
omdat er voorlopig geen volgend optre
den was. Toen vroegen ze aan Han: maar
heb je ze dan niet nodig om je voor Jack
op te tutten?".
Dat roept de vraag op of travestie wel
het juiste woord is voor hun shows? Jef
frey Bonnet vindt van niet. "Nee, zeker
niet. Als Piet Bambergen of André van
Duin een pruik opzetten, wordt dat toch
ook geen travestie genoemd?" Romijn
denkt daar anders over. "Ik denk dat jé
het toch travestie moet noemen. Ik zou
niet zo gauw een ander woord weten".
Niet mijn type
Het is middernacht als de Zangeres
Zonder Naam op moet. Bereidt Romijn-
zich specifiek voor op zijn personages,
zijn het vruchten van uitvoerige studie?
"Nee, helemaal niet. Het komt eigenlijk
vanzelf. Het is iets wat in je zit. Je voelt
je zo en je gaat het vervolgens uitbeel
den".
Verhaar: "Weet je nog die ene keef
met Imca Marina? Ze traden toen samen
naast elkaar op. Heel spontaan maakten
ze allebei precies dezelfde bewegingen,
dat was helemaal niet afgesproken". Ro
mijn: "Ik kende haar al wel een beetje,
hoor. Ze zat een keer in een jury die mij
tot miss Mathilde Willink koos. Daar wa
ren we allebei bewonderaars van. Maar
inderdaad, Imca Manna dat ligt me. Vro
lijk, spontaan. Zo'n Edith Piaf bijvoor
beeld, die zal ik nooit kunnen neerzet
ten. Dat is gewoon mijn type niet. Ook
met Shirley Basssey heb ik veel meer
moeite. De beweginkjes in het begin heb
ik wel, maar het is het toch niet echt".
Niettemin heeft de kameleon Zsa Zsa
nu de kleur van Bassey aangenomen.
Het is de laatste creatie van de avond en
nadat met enig oponthoud de loterij is
afgehandeld, klinkt er een stormachtig
applaus in Groenoord. Op het cassette
bandje is een live-optreden van de Ame
rikaanse zangeres vastgelegd.
Het nummer 'This is my life'
weerklinkt. Zsa Zsa 'zingt' 'This is me'
en 'Let me live'. Zeer toepasselijk, want
langzaam ontdoet ze zich van haar uit
monstering. Oorbellen gaan af, de hals
ketting verdwijnt en de pruik gaat van
het hoofd. Shirley Bassey is Zsa Zsa ge
worden. By wijze van apotheose zakt de
glitterjurk met één simpele handbewe
ging naar beneden en staat daar een op
gemaakte man in zijn zwembroek. Zsa
Zsa is Han Romyn geworden.
Dan spat er een glas bier aan de voet
/an het podium uiteen. Han Romyn
schrikt even, maar gaat door. De jongen
die het glas gooide, wordt belaagd door
een boze vrouw. Hij staat op en wil haar
een klap verkopen. Een opstootje ont
staat, Groenoord is even in twee kampen
verdeeld.
Felicitaties
Verreweg het grootste deel kiest party
voor Romijn die op zyn minuscule po
dium zyn optreden per se wil afmaken
Het plukje vechtenden verplaatst zich al
snel naar de hal. Onder ovationeel ap
plaus en gejuich - nu niet alleen van het
banc(je afkomstig - maakt hy zyn optre
den af. Han Romijn, op slag een marte
laar, wordt uitgebreid gezoend en op zyn
schouders geslagen.
Ook in de peuterspeelzaal annex
kleedkamer komen na afloop mensen
binnenlopen die hem feliciteren met zijn
kranige optreden. "Dit is me in die
twaalf jaar echt nog nooit overkomen",
verzucht Han Romijn als de politie in
het kantoor van Groenoord zich het tu
mult laat uitleggen.
Sneeuwwitje heeft nog niet alle dwer
gen voor zich gewonnen.
Wat doet een Haagse travestiet in een Leids
buurthuis? Sinds een aantal succesvolle optredens
in de KRO-Playback-show vinden mannen, die
zich bij wijze van act als vrouw verkleden, in
almaar bredere kring waardering. Een aantal van
hen trekt de laatste maanden met een revue langs
de Nederlandse theaters, waarbij onlangs ook de
Leidse Schouwburg werd aangedaan. Maar zoals
gezegd, een buurthuis kan dus ook. Bart
Jungmann volgde Han Romijn alias Zsa Zsa een
avond in Leiden. "Als ik morgenochtend opsta, ga
ik heus niet met pompoentjes aan bij de kachel
zitten".
loor Bart Jungmann
Han Romijn heeft zijn ontblote be
nen zojuist in een panty laten ver
dwijnen. Hij moet nog even naar het
toilet, werpt een verbaasde blik op
de peuter-wc en de peuterlaarsjes
die keurig gerangschikt langs de
muur staan. Zegt: "Ik voel me net
Sneeuwwitje en de zeven dwergen".
Zeker twee avonden in de week kruipt
hij in de huid van Zsa Zsa, waarmee hij
als travestiet geregeld in de Leidse regio
optreedt. Deze avond is hij de gast van
speeltuinvereniging Groenoord aan de
Pasteurstraat in Leiden. De peuterspeel
zaal doet dienst als kleedkamer. Wat een
contrast met een week daarvoor toen de
naam van Zsa Zsa samen met die van
Shirley Bassey prijkte op een kleedka
mer van de Leidse Schouwburg.
Travestie is niet langer een exclusief
binnenpretje voor homoseksuelen, en
de vlucht die het heeft genomen reikt
behalve Groenoord en de Schouwburg
ook tot aan het Congresgebouw in Den
Haag. Tweede kerstdag wordt daar voor
de zoveelste keer een grote*show gege
ven die nu al praktisch uitverkocht is.
Onder de noèmer 'Van scheerkwast
tot lipstick' heeft een aantal travestieten
de handen ineengeslagen en verzorgt sa
men met een dansgroep een soort revue.
Het idee daarvoor is geboren bij de
KRO-Playback-show waar collega-tra
vestieten in hun respectievelijke ver
schijningen als Edith Piaf en Shirley
Bassey (dezelfde) hoge ogen gooiden.
Vooral dank zij die show worden optre
dens van travestieten ook niet langer als
'vies' beschouwd, daar zijn Romijn en
zijn manager Jack Verhaar vast van
overtuigd. Dat het in Groenoord later op
de avond, bij een enkeling minder geac
cepteerd blijkt te zyn, kunnen ze op dat
moment nog niet bevroeden.
Ermee omgaan
Emiel is de naam van de vrijwilliger
die Hagenaar Zsa Zsa naar Groenoord
heeft gehaald.,Het werd volgens hem
weer eens tijd voor een beetje leven in
de brouwerij. Nu eens geen disco of een
popgroep. Emiel had hem een half jaar
geleden zien optreden in het Leidse café
Malle Babbe en dacht meteen: die moet
ik ook eens hebben.
Zsa Zsa's optreden dient ter afwisse
ling van een loterij. Het zaaltje zit al aar
dig vol als dé ster van de avond arriveert.
Zijn eerste blik in de zaal geeft hem wei
nig hoop voor een geslaagde avond. "He
lemaal geen leuke stemming", is de eer
ste indruk. "Veel van die punkachtige
types".
Maar zoals gezegd: de tijden zijn ver
anderd, travestietenshows worden te
genwoordig door een breed publiek ge
waardeerd. Ook door 'punkachtige ty
pes'. Verhaar: "Je merkt eigenlijk wei
nig meer van vooroordelen. Het feit dat
mensen naar zo'n show komen zegt na
tuurlijk al genoeg. Al heb je natuurlijk
altijd een paar mensen die het willen
versjteren". Romijn: "Maar als de kwali
teit in orde is, dan is dat gauw weg. En
het is natuurijk een kwestie van ermee
kunnen omgaan. Juist op dat soort types
loop je tijdens een optreden af. Dan zijn
ze zó stil".
Inmiddels is Han Romijn al flink op
weg Zsa Zsa te worden. Zittend op een
kleuterstoel bekijkt hij zijn opgemaakte
gezicht in het spiegeltje van zijn beauty
case. Het loopt tegen tienen en het eerste
van zijn vier optredens is aanstaande:
Imca Marina.
Hij heeft de keuze uit een totaal van
zeventien acts. In dit geval heeft Emiel
een voorkeur uitgesproken. "Maar
meestal neem ik zelf wat mee", zegt Han
Romijn. De aard van het publiek bepaalt
zijn keuze. Een medley van Imca Marina
is bijvoorbeeld prima om de boel los te
maken. Romijn: "En in andere gevallen
doe ik iets sjiekers, Dolly Parton of zo".
Verhaar: "Het is maar wat je sjiek
noemt".
In de schouwburg mimede Zsa Zsa
'Don't cry for me, Argentina', het lied
over Evita Peron uit de gelijknamige
musical. Een melodramatisch optreden
met veel rook en doodgravers aan het
slot. Is dat niet veel leuker? "Nee hoor,
helemaal niet. Imca Marina vind ik ook
heel leuk om te doen. Heerlijk mens
vind ik dat". Verhaar: "Weet je wat het
is: als publiek het leuk vindt, dan vind je
het zelf ook leuk".
Op het randje
Waarmee de vraag rijst: waarom is tra
vestie leuk? Waarom is het leuk om naar
mannen te kijken die zich verkleden als
vrouw? Verhaar: "Ik vraag het me vaak
af, maar ik zou het echt niet weten". Ro
mijn: "Mensen vinden het kunstig". An
dersom - vrouw als man - blijkt niet te
werken. Verhaar: "Nee, maar een vrouw
als man valt ook door de mand. Daar is
niets aan te schminken".
Emiel komt binnen en krijgt de vraag
voorgelegd. "Daar zijn veel antwoorden
Romijn (links) met aanhang: "Je doet het voor de show".
De Evita-act in de Leidse Schouw
burg.
"Mensen vinden het kunstig".
op mogelijk", zegt hij diplomatiek.
"Voor sommigen is het onderbroeken-
lol". Dat herinnert aan een moment in de
scheerkwast/lipstick-show. De dikste
van het stel loopt de zaal in en werpt zich
vrolijk met haar volle gewicht op man-
nenschoten. Han Romijn: "Ja, dat is in
derdaad op het randje. Maar we kijken
altijd eerst even in de zaal wie we daar
voor nemen. De reacties zijn ook altijd
goed. D'r is nog nooit iemand kwaad ge
worden".
Imca Marina moet op. De geluidsman
van Groenoord start het bandje waarop
een medley van haar succesnummers is
opgenomen. Zsa Zsa heeft een pruik
met roodharige krullen opgezet en gaat
hooggehakt naar een podiumpje dat in
de hoek is opgericht. Met de prijzen van
de loterij binnen handbereik brengt Zsa
Zsa de stem van Marina kunstmatig tot
leven. Zelfs de 'punkachtige types' blij
ken er gevoelig voor.
De tekst 'Toch blijf ik altijd een lady,
dat is de beste remedie' krijgt in deze
versie een onverwachte betekenis en het
Spaans georiënteerd repertoire van Im
ca Marina weekt al snel een ouder man
netje van de bar los. Met woeste armge
baren en een opvallend soepel onderlijf
noodt hij de travestiet tot een dansje.
Die gaat daar gaarne op in.
Na een dikke vijf minuten is Imca Ma
rina alweer verleden tijd. De vier acts
van deze avond zijn opgesplitst, tussen
door neemt een disco de honneurs waar
en worden loten verkocht. Is een buurt
huis wel inspirerend als je vlak daarvoor
in de Schouwburg hebt gestaan? "Ja",
zegt Han Romijn beslist, "ik vind het al
lebei echt even leuk".
Gala
Toch lijkt de Playback-show nu ruim
baan te hebben gemaakt voor het traves-
tiegebeuren. Zsa Zsa kan zijn eenper
soonsklusjes geregeld afwisselen met
het groepswerk in 'Van scheerkwast tot
De ene act zit erop, de volgende wacht alweer. (foto's Fr«a Rohde».
lipstick'. Frans Boelen, directeur van de
Schouwburg in Leiden, was zo enthou
siast dat hij de travestieten graag nog
een keer terug heeft, aldus Jack Verhaar
(tevens zakelijk leider van genoemde
show). "En neem nu bijvoorbeeld Mid
delburg", zegt hij. "Daar was het publiek
heel afwachtend en na afloop stonden ze
op de banken. Het is levensvatbaar ge
bleken en dat is toch leuk om te consta
teren".
Hij zou alleen wel wat meer publiciteit
willen. "Misschien kunnen we wel een
keer een gala houden, voor aids of zo".
Romijn, geïrriteerd: "Waarom nou weer
aids? Waarom niet Greenpeace? Dat is
heel erg in. Of hongerend Afrika. Met
aids zitje meteen weer in die hoek".
Jeffrey Bonnet is één van de travestie
ten die als Edith Piaf furore maakte bij
Henny Huisman. Hij zegt: "Travestie
was al lang acceptabel in Duitsland of
Frankrijk. Maar in Nederland, dat dan zo
tolerant zou zijn, kon het niet. De Play
back-show heeft echt voor een door
braak gezorgd, ook voor mezelf. Er is
een elpee uitgekomen en binnenkort
ben ik op TV 5 te zien".
Zijn dankbaarheid voor het KRO-pro-
gramma heeft zich dit seizoen vermengd
met irritatie. De nieuwe opzet met louter
live optredens bevalt Bonnet allerminst.
"Het is koud en kil. De sjeu is er af, dat
vind ik echt. En er wordt nu opeens ook
neergekeken op playback. Neem nou
Gerard Joling. Daar zat ik toen mee in de
finale, ik had een aardig contact met
hem en nou ziet-ie me niet meer staan".
Han Romijn heeft zich bewust van de
Playback-show afzijdig gehouden. "Ik
had zo kunnen meedoen, maar het risico
is veel te groot. Stel dat je een jury had
gekregen met iemand als Lous Haasdijk
en je krijgt een slechte beoordeling. Dat
kan je heel erg in het werk schelen".
Kostbaar
Romijn heeft Imca Marina inmiddels
alweer van zich af geworpen. Vanessa is
het nieuwe doelwit. De panty wordt in
gewisseld voor een sexy gatenkous en
uit de rijke collectie kleren wordt een le
ren kostuum tevoorschijn getoverd. Die
kleren zijn een kostbaar onderdeel in
Zsa Zsa's show. Verhaar: "Ik denk dat
van de vergoedingen die we krijgen toch
gauw éénderde in de kostuums gaat zit
ten. Neem nu de grote show. Ik denk dat
daar zeker 125.000 gulden aan kleren in
zit".
En dan is Romijn nog niet eens veel
geld kwijt voor nieuwe creaties. "Wat
komt er nou voor nieuws? Ja, je hebt
Madonna, maar hoe lang duurt dat? Zo'n
Blondie was ook weer gauw vergeten.
Trouwens, daar ben ik toch te oud voor"
Romijns (en Zsa Zsa's) grote probleem
zit 'm in de voeten. "Hier kijk maar:, ik
heb veel te brede voeten. Zie je die
schoenen aan de zijkant: uitgescheurd.
Je doet er niets aan".
Vanessa wordt op het podium ver
wacht. Om de gelijkenis te vergroten,
laat hy twee half opgeblazen ballon
netjes in een bh verdwijnen. De blonde
pruik heeft hy opgekamd. "Zo heeft ze
het tegenwoordig, hè. Met van die pluk
jes".
Vanessa brengt eenzelfde effect te
weeg als Marina. Een zeer welwillende
ontvangst met veel handgeklap. Ook de
danser van middelbare leeftijd laat zich
weer zien en drukt vrijpostig zijn gezicht
tussen de ballonnen van Zsa Zsa. Na een
medley van een paar minuten is Vanessa
ook weer verleden tiid.
zich.
Zsa Zsa is in wording.